ئەنگىلىيە پارلامېنتى يېقىندا ھۆكۈمەت ئوتتۇرىغا قويغان ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇش پۇلىنى ئۆستۈرۈش لايىھىسىنى ماقۇللىدى. 2012- يىلىدىن باشلاپ، ئەنگىلىيە ئۇنىۋېرسىتېتلىرى ئۆز دۆلىتىدىكى ۋە ياۋرۇپا ئىتتىپاقىدىن كەلگەن ئوقۇغۇچىلاردىن ئالىدىغان ئوقۇش پۇلىنى ھازىرقى 3 مىڭ 290 فوندىستىرلىڭدىن 9 مىڭ فوندىستىرلىڭغا ئۆستۈرىدۇ. يېقىنقى بىر مەزگىلدە ئەنگىلىيىدىكى ئىستودېنتلار بۇ لايىھىگە كۈچلۈك قارشىلىق بىلدۈرگەن بولسىمۇ، لايىھە يەنىلا ئوڭۇشلۇق ماقۇللاندى. چۈنكى ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ھەميېنى بوشاپ قالدى. ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتى بۇ يىل 10-ئايدا 2-دۇنيا ئۇرۇشىدىن بۇيانقى ئەڭ زور چىقىمنى كېمەيتىش لايىھىسىنى ئېلان قىلدى، بۇ لايىھە مائارىپقىمۇ چېتىلىدۇ. ئالىي مەكتەپ ئوقۇش پۇلىنى ئۆستۈرۈش ھەقىقەتكە ئايلاندى، لېكىن بۇ ئىشنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشى ئۇنچىلىك ئاددىي ئەمەس.

ئوقۇش پۇلىنىڭ ئۆستۈرۈلۈشى، ئەنگىلىيىدىكى يېڭى بىر ئەۋلاد پۇقرالارنىڭ ساپا تەربىيىسىگە خېلى زور تەسىر كۆرسىتىشى مۈمكىن. يېقىندا ماقۇللانغان بۇ لايىھىدە نامرات ئوقۇغۇچىلارغا ئېتىبار بېرىلىپ، ئۇلارغا ئوقۇش ياردىمى قەرزى دېگەندەك ياردەملەر بېرىلگەن بولسىمۇ، بىراق تارقىتىلىش دائىرىسى چەكلىك بولغانلىقتىن، نۇرغۇن ئوقۇغۇچىلار ئىقتىسادىي بېسىمغا بەرداشلىق بېرەلمەسلىك سەۋەبىدىن ئالىي مەكتەپتە ئوقۇشتىن ۋاز كېچىشى مۈمكىن. نۆۋەتتىكى رىقابەت كەسكىن بولغان ئىشقا ئورۇنلىشىش بازىرىدا، ياشلار ئالىي مەكتەپ تەربىيىسىنى ئالمىسا، كەسىپ ئىستىقبالى ھەمىشە ياخشى بولمايدۇ. ساپا پەرقى بىلەن ئىشقا ئورۇنلىشىشنىڭ بۆلۈنۈشى، كەلگۈسىدىكى ئون نەچچە يىلدا يېڭى ئىجتىمائىي تەبىقىنىڭ بۆلۈنۈپ چىقىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.

بۇ قېتىملىق ئوقۇش پۇلىنى ئۆستۈرۈش ئاساسلىق ئەنگىلىيىلىك ۋە ياۋرۇپا ئىتتىپاقىدىن كەلگەن ئوقۇغۇچىلارغا قارىتىلغان بولسىمۇ، بىراق ئەنگىلىيە ئۇنىۋېرسىتېتلىرىنىڭ چەتئەللىك ئوقۇغۇچىلاردىن ئالىدىغان ئوقۇش پۇلىنىڭ يىلدا ئوخشىمىغان دەرىجىدە ئېشىش قانۇنىيىتى بويىچە ھېسابلىغاندا، كەلگۈسى نەچچە يىلدا چەتئەللىك ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەنگىلىيىدىكى ئوقۇش پۇلى يەنىلا ئۆسۈشى مۈمكىن.

ئەنگىلىيىگە قوشنا دۆلەت فرانسىيىنى مىسالغا ئالساق، فرانسىيىدىكى ھۆكۈمەت قارمىقىدىكى ئالىي مەكتەپلەر ئاز مىقداردىكى تىزىملىتىش پۇلى بىلەن پارچە-پۇرات پۇل ئالغاندىن سىرت باشقا ئوقۇش پۇلى ئالمايدۇ. چەتئەللىك ئوقۇغۇچىلارغىمۇ ئوخشاش. فرانسىيىنىڭ ئالىي مائارىپىنىڭ تارىخى ئۇزۇن، ئەۋزەل دەرىس تۈرىگە ۋە ئۆزگىچە ساھەگە ئىگە، ياۋرۇپالىق ئوقۇغۇچىلار ۋە باشقا دۆلەتنىڭ ئوقۇغۇچىلىرىنى جەلىب قىلىش كۈچى كۈچلۈك.

ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتىنىڭ مائارىپ خامچوتىنى كېمەيتىش خەۋىرى تارالغاندىن كېيىن، ئامېرىكىدىكى نۇرغۇن ئالىي مەكتەپلەر ئەنگىلىيىلىك ئوقۇغۇچىلارنى قوبۇل قىلىش سالمىقىنى ئاشۇردى، ئامېرىكىدىكى بەزى ئۇنىۋېرسىتېتلار ھەتتا 20 مىڭ فوندىستىرلىڭدىن ئارتۇق سوممىدىكى ئوقۇش مۇكاپاتى ۋە ئوقۇش ياردەم پۇلى تەسىس قىلىپ ئەنگىلىيىلىك ئوقۇغۇچىلارنى ئامېرىكىغا كېلىپ ئوقۇشقا جەلىب قىلدى. ئىستاتىستىكا قىلىنىشىچە، بۇلتۇر 8 مىڭ 700 ئوقۇغۇچى ئامېرىكىدا ئالىي مەكتەپ ئوقۇغان. مۆلچەلىنىشىچە، كېلەر يىلى بۇ سان تېخىمۇ كۆپىيىدىكەن. شۇڭا، مەيلى ئالىي مائارىپنىڭ ئىزچىل تەرەققىياتى ۋە مەڭگۈلۈك ئىناۋىتىدىن ياكى مائارىپ ئىقتىسادىنى يېتىشتۈرۈش جەھەتتىن بولسۇن، ئوقۇش پۇلىنىڭ ئۆستۈرۈلۈشى بىلەن كۆپ ساندىكى ئوقۇغۇچىلار چەتئەلگە چىقىپ ئوقۇشنى تاللىسا، بۇنىڭ ئەنگىلىيىگە ئېلىپ كېلىدىغان زىيىنىنى مۆلچەرلىگىلى بولمايدۇ.

ھۆكۈمەت ئاجىراتقان مەبلەغ كېمەيگەنلىكتىن ئەنگىلىيە ئۇنىۋېرسىتېتلىرىنىڭ راسخوتىنىڭ يېتىشمەسلىكى يەنە ئۆز نۆۋىتىدە ئەنگىلىيىنىڭ ئالىي مائارىپ تۈزۈلمىسىنىڭ ئۆزىدىمۇ بەزى مەسىلىلەرنىڭ مەۋجۈتلىكىنى ئەكىس ئەتتۈرۈپ بېرىدۇ. نۇرغۇن غەرىب ئەللىرىدىكى ئۇنىۋېرسىتېتلار مائارىپ راسخوتىنى توپلاش يولىنى كېڭەيتىشكە ئىنتايىن ئەھمىيەت بېرىدۇ، مەسىلەن، ئامېرىكا، ساۋاقداشلار جەمئىيىتىنىڭ كۈچىدىن پايدىلىنىپ جەمئىيەتتىن ياردەم پۇل توپلايدۇ، كارخانىلار بىلەن كەڭ دائىردىكى ھەمكارلىقلارنى قانات يايدۇرىدۇ. ئەنگىلىيىدىكى ئالىي مەكتەپلەرنىڭ جەمئىيەتتىن ياردەم پۇل توپلاش ئارقىلىق راسخوتىنى تولۇقلاش ئەنئەنىسى بولسىمۇ، پەقەت جەمئىيەت ياردەم قىلىدىغان مەكتەپلەرنىڭ سانىنى ئاشۇرالايدۇ، ياردەم پۇلىنىڭ سوممىسى يەنىلا ئىنتايىن چەكلىك.ئەنگىلىيە دۆلەت ئىجتىمائىي تەتقىقات مەركىزىنىڭ تەكشۈرۈش نەتىجىسىدە كۆرسىتىلىشىچە، 2007- 2008- يىللىق ئوقۇش يىلىدا، ئوكسفورد ئۇنىۋېرسىتېتى بىلەن كامبرىج ئۇنىۋېرسىتېتى قوبۇل قىلغان ياردەم پۇل ئەنگىلىيىدىكى ئۇنىۋېرسىتېتلار قوبۇل قىلغان ياردەم پۇلنىڭ ئومۇمىي سوممىسىنىڭ يېرىمىدىن ئارتۇقىنى ئىگىلەيدىكەن. مۇشۇنىڭدىن ئەنگىلىيە ئۇنىۋېرسىتېتلىرى ئېرىشكەن ياردەم پۇل سوممىسىنىڭ قانچىلىك چەكلىك ئىكەنلىكىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ.

ئۇلۇغۋار پىلانلارنى ئىشقا ئاشۇرۇشتا مائارىپنى ئاساس قىلىش كېرەك. ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتى يۈزلەنگەن ئىككى مۈشكۈل شارائىت، ھازىرقى مائارىپ سىستېمىسىنى ساقلاپ قېلىشنىڭ ئىنتايىن قىيىنلىقىنى ئىپادىلەيدۇ. ھازىرقى زامان مائارىپىنىڭ تەننەرخى بارغانسېرى ئېشىۋاتقاندا، مائارىپنىڭ رولىمۇ كۈندىن كۈنگە زورايماقتا. ئىقتىساد ناچار مەزگىلدە، مائارىپنىڭ مۇقىم تەرەققىياتىنى قانداق كاپالەتلەندۈرۈش مەسىلىسى، نۇرغۇن دۆلەتلەر ئۈچۈن قىيىن مەسىلە ھېسابلىنىدۇ. قانداقلا بولمىسۇن، مائارىپ بىر دۆلەتنىڭ كەلگۈسىگە مۇناسىۋەتلىك.