ئاتا-ئانىلارنىڭ بالىلارنىڭ نىكاھ ئىشىغا ئارىلىشىشىنىڭ زۆرۈرىيىتى بارمۇ؟دىگەن مەسىلىدە نۇرغۇنلىغان كىشىلەردە ئوخشىمىغان قاراش بار. نۇرغۇن كىشىلەر ئۆزى بالا ۋاقتىدا زۆرۈرىيىتى يوق دەپ قارىسىمۇ ئەمما ئاتا-ئانا بولغاندىن كىيىن زۆرۈرىيىتى بار دەپ قارايدىكەن.ھازىر سىز،« بالامنىڭ نىكاھ ئىشىغا ئارىلىىشىش ھوقۇقۇم بار چۈنكى ئۇنى ئۇنى مەن تاپقان،باققان ئىگە بولمىسام بولمايدۇ»،«ئۇكىچىك ئىش ئۇقمايدۇ،چوقۇم ئۆزەم ئۈستىدە تۇرمىسام چاتاق چىقىدۇ» دەپ قارايسىز،ئەينى ۋاقىتتا سىز توي قىلىدىغان ۋاقىتتا ئاتا ئانىڭىزنىڭ سىزنىڭ نىكا ئىشىڭىزدا تولا يول كۆرسىتىپ،نىكا ئىشلىرىڭىزغا،تاپقان لايىقىڭىزغا پىكرى چىقىپ،سىزنى باشقۇرغاندا قانچىلىك نارازى بولغانلىقىڭىزنى،«دادام-ئاناملار نىمىشقا مېنىڭ ئەركىنلىكىمگە ھۆرمەت قىلمايدىغاندۇ؟نىمشقا تولا كوتۇلداپ ئارىلىشىۋالىدىغاندۇ،»دىگەنلىرىڭىزنى ئەسلەشكە پېتىنالامسىز؟ ھەم بالىلىرىڭىزنىڭ ئىشىدا ئۇنىڭ پىكرىگە ھۆرمەت قىلىشتىن ئىبارەت يولنى دادىل تاللىيالامسىز؟بالىلىرىڭىزنىڭ نىكا ئىشلىرىدا ئۇلارنىڭ دىلىنى رەنجىتىۋاتقانلىقىڭىزنى ھېس قىلالامسىز؟بەلكى سىزنىڭ بالىلارنىڭ نىكايىدا چىقارغان بەزى قارارلىرىڭىزنىڭ ئۇلارنىڭ مەڭگۈلۈك بەختسىز بولۇپ قېلىشىغا سەۋەپچى بولدىغانلىقىنى  بىلەمسىز؟، ئۇنداقتا تۆۋەندىكى ھېكايىگە نەزەر سېلىڭ.
1
ئېسىمگە كەلسەم ئۆيىمىز شەھەر ئەتراپىدىكى يېزىدا بولۇپ شەھەرلىكلەرگە باققاندا پەقەت يېزا نوپۇس دەيدىغان بىر«كۆرۈمسىز»قالپىقىمىزدىن باشقا ھەممە تەرەپلەردە شەھەر ئاھالىلىرىدەك تۇرمۇش كەچۈرەتتتۇق. بەلكى شۇ چاغدىكى پونكىتتىن بېرىدىغان سېرىق قوناقنىڭ ئۇنىغىمۇ ئېشىقمايدىغان بەزى شەھەر ئاھالىلىرىمۇ تۇرمۇشتا بىزنىڭ ئائىلىگە يەتمەيتى.ئائىلىمىز چوڭ بىر جەمىيەت بولۇپ، بوۋام،مومام ۋە ئۇلارنىڭ ئۈچ پەرزەنتى يەنى دادام، ھاممام، تاغام ۋە بىزنىڭ ئۆيدىكى تۆت جان بولۇپ جەمئى سەككىز ئادەم بارئىدى.بوۋام يۇرتتا خېلى ئىناۋىتى بار ئادەم بولسا كېرەك مەھەللىدە ئارىشكامنىڭ باللىرى دەپ خېلى ئورنىمىز بار ئىدى.ھەممە ئادەم بىزگە ئالاھېدە نەزەر بىلەن قارايتى.بوۋام ھەم داداممۇ بالا-چاقا نەۋرىلەرنى قاتتىق باشقۇراتتى.ئۇنى مېنىڭ ھازىرقى ئۆيۇمدىكى ئۈچ كىشىلىك جەمىيەتكە سېلىشتۇرغاندا غايەت زورمۇنتىزىم،تەرتىپلىك«زاۋۇت» دىيىشكە بولاتتى.
مەن باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ 3-يىللقىغا چىققاندا ھاممام توي قىلىپ چىقىپ كەتتى،ئەمما ئانام يەنە بىر ئوغۇل تۇغۇپ ئائىلە جان سانىمىزدا يەنىلا ئۆزگىرىش بولمىدى. ئائىلىمىزنىڭ ھال-كۈنى يامان ئەمەس بولسىمۇ بوۋام– موماملارنىڭ دائىم كىچىك ئوغلى نۇرى تاغامنىڭ غېمىنى يەۋاتقانلىقىنى ئۇلارنىڭ گەپ سۆزلىرىدىن پەملەيتىم.مەن ئادەتتە ئۇنى ئاكا دەپ ئۇگەنگەن بولغاچقابەزىدە ئۇنى دوست قاتارىدا كۆرەتتىم،شۇڭلاشقىمۇ چوڭلارنىڭ ئۇنى توي قىىلىشقا مۇنچە زورلىشى ھەم نۇرى ئاكامنىڭ بولسا ھېچ ئىش خيالىدا يوقتەك ئېتىز ئېرىق ئىشلىرىنى قىلىپ يۈرىشىنىڭ تېگىگە يېتەلمەيتىم. مەنمۇ تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپكە چىقتىم ھەم ئۆيىمىزگە ئانچە يىراق بومىغان شەھەرگە قاراشلىق ئوتتۇرا مەكتەپكە ئوقۇشقا كىردىم.بوۋام-موماملار تاغامنىڭ توي ئىشى توغرۇلۇق نەچچە قېتىم دادام ئاناملار بىلەن مەسلىھەتلىشىپ، بىرنەچچە ئائىلىنىڭ قىزىنى تونۇشتۇرغان بولسىمى ئەمما تاغام زادىلا يېقىن كەلمەپتۇدەك.تاغام ھامان دادام-ئاناملار بىلەن بىللە ئەشۇ ھۆددە يەرگە ئىشلەيتتى.ھەركۈنى مەكتەپتىن يانغاندا ئۇنىڭ ئېتىزدا ئىشلەۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ بىر ھازا قاراپ تۇرۇپ كېتەتتىم.بەزىدە قېشىغا بېرىپ بىردەم ئولتۇرۇپ ئاندىن ئۆيگە كىرەتتىم. ئۇمۇ ماڭا بەك ئامراق ئىدى چۈنكى مەن بۇ چوڭ ئائىلىنىڭ تۇنجى نەۋرىسى-دە !،بەزىدە مومام ياكى ئانام ئوت-چۆپ ئالغىلى چىقىپ:
ــ تاپشۇرقۇڭ يوقمىدى.سەنمۇ بىزدەك مۇشۇ ئىككى تال يەرنىڭ قۇلى بولاي دەمسەن؟سېنىچۇ نۇرغۇن ئارزۇ ئارمانلاربىلەن ئوقۇتىۋاتىمىزجۇمۇ؟ماڭە كىرىپ كىتىۋىڭنى ئوقە !!!،ھەي نۇرى سەنمۇ چۇ ئۇنى بۇيەردە گەپكە تۇتماي تىزراق كىرگۈزىۋەت،ئۆزەڭغۇ قېچىپ يۈرۈپ ياخشى ئوقۇمۇدۇڭ،ئەمدى بۇنىمۇ كەتمەنچى قىلاي دەمسەن؟... دەپ ھەرئىككىمىزگە كايىپ ھەيدىگەندىلا تاغامغا كۆزقىسىپ قويۇپ كىرىپ كېتتىم.
راستىمنى ئېيتسام تاغامغا بەكلا ھەۋىسىم كېلەتتى.ئۇنىڭ قاملاشقان ئىگىزبوي بەستى،ھەقىقى ئۇيغۇر دىخانلىرىغا خاس قاپقار قاش-كۆز،يارىشىملىق،داۋاملىق قىسقا ياسىتىۋالىدىغان،سەل بۈدرە چېچى،يۇمۇلاق يۈزىگە تولىمۇ يارىشىدىغان تۇم قار ھەم پاقىراق بۇرۇتى،بۆرتۇپ چىققان مۇسكۇللىرى،داۋاملىق تۈرۈكلۈك تۇرىدىغان پۇشقىغىدىن كۆرۈنۈپ تۇرىدىغان تۈكلۈك پاچاقلىرى... مەندە قاچانمۇ تاغامدەك مۇنداق بېجىرىم ھەم كۈچلۈك تەن بولار؟قاچان ئۇنىڭدەك بولارمەن ،مېنىڭ بۇرۇتۇم قاچانمۇ ئۇنىڭكىدەك قۇيۇق،قارا ھەم پاقىراق بولار...قاچانمۇ پاچقىم ئۇنىڭكىدەك....دەپ  بەزىدە ئەينەك ئالدىغا كېلىپ ئەمدىلا خەت تارتىشقا باشلىغان يۇمران بۇرۇتۇمنى سىلاپ باقسام،بەزىدا بالىلارنىڭكىدەك ئىنچىكە،ئاپپاق ھەم سىدام پاقالچىكىمنى سىلاپ ئىچىم پۇشاتتى.
يىللار ئۆتۈپ تاغام 24ياشقا كىرىپ قالدى.مەنمۇ تولۇقسىزنىڭ ئىككىنجى يىللىقىنى تۈگەتتىم.ماۋسۇملۇق ئىمتاھان تۈگىگەن كۈنى ئادەتتىكىدەك شۇ توپىلىقى يول بىلەن مېڭىپ بىرزنىڭ ئېتىزنىڭ ئۇدۇلىغا كېلىپ تاغامنى يوقلاپ ئۆتكۈم كەلدى.ھەم يولدىن چۈشۈپ ئېتىز بويلاپ،بىزنىڭ تاۋۇزلۇققا كەلدىم، ساتمىدا ئادەميوق.ئادەتتە تاغام بۇ يەردىن پەقەت ئايرىلمايتى.تاماقنىمۇ ئانام ياكى مومام، بەزىدە مەن ياكى ئېنىم مۇشۇ يەرگە ئېپچىقىپ بېرەتتى.ئىشقىلىپ يازلىق يىغىم تۈگۈگىچەتاغام ئانچە ئۆيگە قايتمايتى.
ــ ئاكا !،نۇرى ئاكا!،ئاكا..............! –لىكىن ھېچ سادا يوق ئىدى.مەن بىر بېسىپ ئىككى بېسىپ ساتىمىدىكى ئاكام ياتىدىغان كارۋاتقا كېلىپ ئولتۇرۇپ ئۇنى كۈتۈشكە باشلىدىم.كۈتە-كۈتە ،بىرەر تاۋۇز ئەكەلىپ مۇش بىلەن ئۇرۇپ، يېرىپ،يەپمۇ بولدۇم ،يەنىلا يوق. يازنىڭ تومۇز ئىسسىقى ھەم ساتمىنىڭ سالقىن ئارام بەخش ھاۋاسىدا كۆزلىرىم يۇمۇلۇپ، ئۇيقۇ بېسىشقا باشلىدى.تۈرۈپ يۆگەپ قويۇلغان كۆرپىنى ئاچتىمدەموككىدە چۈشتۈم. قانچىلىك ئۇخلىدىمكىن تاڭ يەرنىڭ تېگىدىن ئاڭلىنىۋاتقاندەك ئەمما بۇلاق سۈيىنىڭ شىلدىرلىشىدەك يېقىملىق قىز بالىنىڭ ئاۋازىدىن كۆزۈمنى يىرتىپ ئېچىشقا مەجبۇر بولدۇم.
ــ ئۆيىڭىزدىكىلەر قاچان بارىدۇ؟تىزراق بولسا بولاتتى،ئاۋۇ ناچۇقتىكى ئەخەت زەنجاڭنىڭ ئۆيىدىكىلەر ئانامنىڭ بېشىنى ئاغرىتقلى نەۋاق،مەن جاۋاپ بەرمەي تۇرىۋالغاچقا ئۇلارنى كەلسۇن دەپ جاۋاپ بېرېلمەيۋاتىدۇ.
ــ ئەمىسە ماقۇل دىسەڭ بولمامدۇ؟-دىدى نۇرى ئاكام بېزەڭلىك بىلەن كۈلۈپ.
ــ ماقۇل دەيما ؟سىزلا چىدىسىڭىز ماقۇل دەيمەن،چىدىيالماي قالارسىزمىكى-دىدى ئۇ ئەركىلەپ:-ـ ئاۋالچۇ ئى ئوڭ قولڭىزنى سول مەيدىڭىزگە قويۇپ: ماۋۇ گۈلچىمەن قاۋۇل ئېۋۇ ئۆمەرئېلى دىگەن گۆش خالتىسىغا تەگسە مەيلىمۇ دەپ سوراپ بېقىڭا نىمە دەيدىكىن.....
مەن بۇ قىزنىڭ ئاۋازىنى مەھەللىدىكى بىرنەچچە قىزنىڭ ئاۋازىغا ئوخشاتقان بولساممۇ زادى قايسى گۈلچىمەن ئىكەنلىكىنى خېلى ئويلاپمۇ تاپالمىدىم.چۈنكى مەن ئەتتىگىنى مەكتەپكە كېتىپ كەچتە كېلىپ مەھەللىدىن بىللە مەكتەپكە بارىدىغان بالىلاردىن باشقىلارنى ئانچە بىلىپ كەتمەيتىم.بولغۇسى يەڭگەمگە قىزىقىش،بولۇپمۇ نۇرى ئاكامدەك مۇنداق ئاتا-ئانىنىڭ گېپىنى ئاڭلىمىغان يىگىتنىڭ تاپقان لايىقىنى كۆرۈپ بېقىش ئىستىكىدە پەقەت ساتمىنىڭ تېرەك شېخى، قۇرۇق ئوت-چۆپلەر ئايرىپ تۇرغان،ئارىلىقىمىز ئۈچ مېترمۇ كەلمەيدىغان قاشا تېمىنىڭ ئىچىدە ئاستا بېشىمنى كۆتۈرۈپ، قۇرۇپ كەتكەن شاخ پېلەكلەر ئارىسىدىن ئۇلارغا قارىدىم.ئاپلا...قېرىشقاندەك ئۇ قىز مەن تەرەپكە كەينىنى قىلىپ تۇرۇپتۇ ئەمەسمۇ؟ كاساپەت!ئاكام بىلەن ئىككىسىنىڭ ئورنى ئالمىشىپ قالسىچۇ كاشكى ئۇنى بىر كۆرۈپ باقسام......
ــ سوراپ باقتىم لىكىن يۈرىكىم :ئۇلار ماس كەلمەيدۇ،گۈلچىمەن پەقەت نۇرى ئارىش ئۈچۈن بۇ دۇنياغا ئاپىرىدە قىلىنغان دەيدۇ،ئىشەنمىسەڭ ئۆزەڭ تۇتۇپ باق!-شۇنداق دىدى-دە ئۇنى چىڭ قۇچاقلىۋالدى.
ــ ئەسكى،قىلىقسىز، باشقىلار كۆرۈپ قالىدۇ،قويۇۋڭتىڭا،كۈپ-كۈندۈزدە،يەنە كېلىپ ئوچۇقچىلىقتا ...، قىز يۇلقۇنۇپ دىگىدەك ئاكامنىڭ چاڭگىلىدىن قېچىپ قۇتۇلدى،ئاكاممۇ بەك چىڭ تۇرىۋالماي رايىغا باقتى بولغاي، بولمىسا ئۇ ماۋۇنىڭدەك بىرەر قىز ئەمەس مەھەللىدە خېلى مانامەن دىگەن يىگىتلەرنى مەيلى بېلەكتە كۈچ سىنىشىش بولسۇن مەيلى چېلىشش بولسۇن يىقىتماي قويمايتى. ئۇلار يانمۇ-يان ئولتۇرغاندىن كىيىن ئاندىن ئۇلارنىڭ ئورنى ئالمىشىپ قىزنىڭ چىرايىنى كۆرۈشكە مۇيەسسەر بولدۇم.
ئانچە ئۆلچەملىك گۈزەللەردىن بولمىسىمۇ دىخان قىزلىرىغا خاس تەبئى گۈزەللىك ئەكىس ئېتىپ تۇرىدىغان قاراقۇمچاق،مەن مەھەللىدە ئەزەلدىن كۆرۈپ باقمىغان بۇ قىز ماڭا خېلى يېقىمىلىق تۇيۇلغان بولسىمۇ.قەيەردىدۇ كۆرگەندەك قىلاتتىم،كىملەرگىدۇ ئوخشاتقۇم كېپ تۇراتتى.ئۇنىڭ بىر يەرلىرى نۇرى ئاكامغا ئوخشايدىغاندەكمۇ قىلاتتى.لىكىن يەنە بىر تۇرۇپ نەدىمۇ مۇنداق ئىش بولسۇن دەپ ئويلايتىم.
ــ مەن تېخى ئويدىكىلەرگە دىمىدىم،دادامنىڭ مىجەزىنى بىلىسەن،ئۇ خۇددى تۆمۈر گېنرالنىڭ ئۆزى پەقەت گەپ يىمەيدۇ،ئالدىنقى قېتىم ھېلىقى قۇدرەت ماتاڭنىڭ قىزىنى سايە قىلغاندا ئۆيدىن چىقىپ كېتىمەن دەپ جىدەل قىلىپ ئاران قۇتۇلدۇم.ھازىر ئۇلارغا قانداق دىيىشنى بىلمەيمەن،ئۇنىڭدىن كۆرە ئىككىلەپ تېرىش ئاياقلاشقاندىن كىيىن سېنى ئېلىپ قېچىپ كېتەيمىكىن دەيمەن،قانداق يۈرىكىڭ بارما؟
ــ نىمە دەيدىغانسىز ؟ قايسى زامان بۇ قېچىپ كېتىپ توي قىلىدىغان،ئاخىر  يەنە مۇشۇ يۇرتقا قايتىپ كېلىدىغان ئىشقۇ؟ قايسى يۈزۈمىز بىلەن....
ــ قورقىۋاتامسەن؟
ــ ياقەي سىزلا يېنىمدا بولسىڭىز ھېچنىمىدىن قورقمايمەن.-دىدى ئۇ ئاكامنىڭ مەيدىسىگە بېشىنى قويۇپ.
ــ قايتىپ كەلگىڭ بولمىسا كەلمىسەكمۇ مەيلى،بىرەر ئون يىل ئۆتسە بالىلارنىڭ بىرنى كەينىمىزگە سېلىپ، بىرنى يېتىلەپ، يەنە بىرنى كۆتۈرۈپ قايتىپ كەلسەك ھېچكىم بىرنىمە دىيەلمەيدۇ!
ــ يۈزى قېلىن قاقۋاش-دىدى ئۇ ئاكامنىڭ ساقاللىق ئېڭىكىنى نوقۇپ تۇرۇپ:
-لىكىن مۇنداق قىلىشنىڭ ھاجىتى بارمۇ؟دادىڭىز تاپانچا بىلەن«پاڭ!»قىلىپ ئېتىۋىتىدىغان ئىش بولسىمۇ دەپ باقساق بولمامدۇ؟
ــ قېنى تىرىشىپ باقاي،لىكىن پايدىسى يوق...!
ــ لىكىن تىزراق جۇمۇ ئۆيدىكىلەر ئالدىرىتىپ كېتىۋاتىدۇ،مەن ۋاقتىدا جاۋاپ بەرمىسەم،ئۇلار خەخنىڭ داستىخىنىنى قوبۇل قىپ قويسا قانداق بولىدۇ؟-دىدى ئۇ تۇمشۇقىنى ئۇشلاپ.
ــ ھەراست دىدى ئۇ كۆزلىرى نۇرلىنىپ: ــ يەڭگەم ماڭا بەك ئامراقەي،بەك كۆيۈنىدۇ،ئانامغا دىمىگەن گەپلەرنى ئۇنىڭغا دەيمەنەي دەپ يۈرەتتىڭىز ئۇنىڭ ئارقىلىق ئانىڭىزغا دىگۈزسەك بولماسمۇ؟يەنە ھېلىقى ئوماق جىيەن ئوغلىڭىزچۇ؟ ئۇمۇ تولۇقسىزنى پۈتتۈرەي دىگەندۇ؟ئۇمۇ مۇنچىلىك ئىشقا يارايدىغاندۇ؟
ــ مەرداننى دەمسەن ئۇ تېخى كىچىكقۇ؟ئۇنىڭغا مۇنداق گەپلەرنى دىگىلى بولاتتىما؟نىمىلا دىگەن بىلەن بالا دە !،بولىدۇ شۇنداقتىمۇ سىناپ باقاي-دىدى ھەم ئۇلار چىڭ قۇچاقلاشتى.
نۇرى ئاكامغا ئامراقلىقىمدىن ئۇنىڭ بۇ قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىشىغا ياردەم بېرىشنى ئۆزەمنىڭ چوقۇم قىلىشقا تېگىشلىك ۋەزىپەم، ئاكام ئۈچۈن ئىش قىپ بېرىدىغان ئەڭ چوڭ پۇرسەت دەپ ئويلىدىمدە ئويلىنىپ تۇرمايلا چاچراپ ئورنۇمدىن تۇرۇپ سىرتقا ئۆزۈمنى ئاتتىم:
ــ ئاكا ! ئەگەر سەن خىجىل بولساڭ بۇ ئىشنى ماڭىلا قويۇپ بەر بوۋامغا ئۆزەملا دەيمەن !
ئۇلار چۆچۈپ كەتكەنلىكىدىن قاتتىق ۋاقىراپ كېتىشتى،ئاندىن خۇددى توك سوقۇۋەتكەن ئەندىكىپ تۇرۇپلار قېلىشتى،قىزچىرقىرىغان پېتى ئىككى قولى بىلەن يۈزىنى توسىۋالغان ئىدى.بىر ئازدىن كىيىن نۇرى ئاكام تەستە زۇۋانغا كېلىپ:
ــ سەن...سەن نەدە ئىدىڭ مەردان ؟بايا –بايىقى گەپلەرنى ئاڭلىدىڭما؟
ــ مەن... مەن ھېچنىمىنى كۆرمىدىم - دىدىم قىزىقچىلىق قىلىپ،-خاتىرجەم بول ئاكا بۇ ئىشنىچۇ ماڭا قويۇپ بەر بوۋامغا ئۆزۈم دەيمەن .
شۇندىلا قىزنىڭ قولى يۈزىدىن ئاجرىغان بولۇپ،قىزىرىپ كەتكەن يۈزى ئاپاتاپتا ئېچىلغان لەيلىگۈلدەك تېخىمۇ جۇلالانىپ كەتكەن ئىدى.


داۋامى بار...

ئاخىرى تەستىقلىنىپتۇ- دە،  رەخمەت!!!

مېنىڭ ئەزەلدىن قارىشىم، ئاتا-ئانا تويغا قوشۇلمىسا، ئۇلارنىڭ رۇخسىتىسىز ئىشلارنى قىلماسلىق، ئەگەر چىن مۇھەببەت بولىدىكەن، ئاتا-ئانا چۈشىنىپ، رازىلىق بەرگىچە ساقلاش كېرەك.

داۋامى قاچان چىقار ئەمدى ~ ۋەقەلىكىگە قىزىقىپ قالدىم ~ياخشى باشلىنىپتۇ ~~ داۋامىنى سىز بولسىمۇ چاققانراق تاماملىغان بولسىڭىز !!!
بولمىسا ما مۇنبەردىكى داۋامى چىقمىغان ئەسەرلەر بىلەن ۋەقەلىكنى ئالماشتۇرۇپ قويۇپ قايتا ئوقۇيدىغان ئىش بولىۋاتىدۇ !!داۋامىغا بەك تەشنامەن~~

ــ كىمىنىڭ قىزىكەن دىدىڭ؟-دىدى بوۋام يېنىشلاپ،دادامنىڭ ئېيتقانلىرىنى تازا ئاڭقىرالمىغاندەك تەرىزدە.
ــ قۇمتۈۋىدىكى ئۆلۈپ كەتكەن قاۋۇل كېپەكنىڭ.-بوۋام ئولتۇرغان ئورنىدىن دەستۇرۇپ كەتتى-دە ھاياجان ھەم غەزەپ بىلەن:
ــ پۈتۈن شەھەردە شۇنىڭدىن باشقا قىز تېپىلماپتۇمۇ ئۇنىڭغا؟-بوۋامنىڭ قاتتىق ئاچچىقتىن بولسا كېرەك چىرايى قارىداپ بۇرۇن تۆشۈكلىرى تىز-تىز كېڭىيىپ-تارىيىپ دىگۈدەك:
ــ ئۇنىڭغا ئېيتىپ قوي بولمايدۇ! قەتئى بولمايدۇ،بالدۇرراق نىيىتىدىن يانسۇن !
ــ لىكىن دادا ...
ــ بولمايدۇ دىدىمغۇ گېپىمنى سەنمۇ ئۇقمايۋاتامسەن؟بېرىپ ئۇنىڭغا دەرھال يەتكۈز ھازىرلار بۇ نىيىتىدىن يانسۇن !
بوۋام شۇنداق دىدى دە جايىدا لەسسىدە ئولتۇرۇپ قالدى،ئاندىن ئاستا-ئاستا سىڭايان بولۇپ ھۇشىدىن كەتتى.
ــ دادا ! دادا...!  بوۋا... بوۋا..... ئۇنىڭغىچە سرتتا خەۋەر كۈتۈپ تۇرغان نۇرى ئاكاممۇ دەرھال ئۆيگە يۈگۈرۈپ كىردى ۋە دەرھال 120 گە تېلفۇن قىلدى.
بوۋام ئېغىر دەرىجىدىكى مىڭە تىقلىمىسىغا گىرىپتار بولغانلىقى سەۋەبلىك شوك بولۇپ قالغان ئىدى.دوختۇرلار بىرنەچچە سائەت جىددى قۇتقۇزۇزۇش ئارقىلىق خەتەرلىك ھالەتتىن ئۆتۈپ كەتكەن بولسىمۇ ئەمما ئۇنىڭ ئەقلى- ھۇشىنىڭ جايىدا بولۇش ياكى مىڭە پاراللىچى سەۋەبلىك خاتىرىسىنى يوقىتىش ئەھۋالىنىڭ بولۇشىنى پەقەت ئۇ ھۇشىغا كەلگەندىن كىيىن ئاندىن بىلگىلى بولارمىش.توپتوغرا 27كۈن بولغاندا بوۋام كۆزىنى ئاچتى ھەم ئۆزىنىڭ ئۆمرىدە مۇنچە قېنىپ ئۇخلاپ باقمىغانلىقىنى ئېيتپ ھەممەيلەننى كۈلدۈرىۋەتتى.دوختۇرلارنىڭ ئېيتىشىچە 76ياشقا كىرگەن بوۋامنىڭ كېسىلىنىڭ بۇ دەرىجىدە ياخشلىنىشى بىر مۆجىزىكەن.شۇنداقتىمۇ بوۋام شەھەرلىك دوختۇرخانىدا ئىلگىرى كىيىن بولۇپ ئىككى ئايدىن كۆپرەك يېتىپ قالدى.ئۇنىڭغىچى ئىككىلەپ تېرىشمۇ تۈگەپ كۈزلۈك يىغىم ۋاقتىمۇ يېقىنلاشتى.بوۋامنىڭ كېسىلى سەۋەبلىك نۇرى ئاكامنىڭ قېچىپ كېتىپ توي قىلىش پىلانىمۇ «سۇغا چىلشقان»ئىدى.
گۈلچىمەننىڭ ئۆيىدىكلەرمۇ كۈتە-كۈتە ئاخىرى ناچۇقلۇق ئەخەت زەنجاڭنىڭ داستىخنىنى قوبۇل قىلدى. چۈنكى بوۋامنىڭ بۇ تويغا قوشۇلاميدىغانلىقىنى گۈلچىمەننىڭ ئانىسى ئەڭ ئوبدان بىلسىمۇ ئەمما قىزىنىڭ كۆڭلىنى ئاياپ كۈتۈشكە مەجبۇر بولغان ئىدى.بوۋامنىڭ تويغا قوشۇلمىغانلىقىنى بىلگەندىن كىيىن ئۇ ئۈمۈدىنى تامامەن ئۈزگەن بولسىمۇ ئەمما قىزىغا بۇنىڭ سەۋەبىنى دىىيشكە پېتىنالمايتى.گۈلچىمەن بولسا توي بولۇپ يۆتكەپ كېتىدىغان ماشىنىغا چىقىدىغان ئەڭ ئاخىرقى مىنۇتقىچە نۇرى ئاكامنىڭ كېلىپ ئۆزىنى ئېلىپ قېچىپ كېتىشىنى ئۈمۈت قىلىۋاتاتتى.دەل شۇ كۈنلەردە نۇرى ئاكام شەھەرلىك دوختۇرخانىدا بوۋامغا قاراۋاتاتتى.گەرچە نۇرى ئاكام دوستلىرىدىن گۈلچىمەننىڭ تويى بولىدىغانلىقىنى ئاڭلاپ تۇرغان بولسىمۇ ئەمما بوۋامنىڭ كېسەللىك ئەھۋالىغا قاراپ، ھۋچقانداق ئامال قىلالمىدى.ھەم ئېغىر بېسىقلىق بىلەن سۆيگەن قىزىنى 3كلومېتر يېراقلىقتىكى خوشنا كەنتكە ئۈن-تۈنسىز ئۇزىتىپ قويدى.
شۇ كۈنلەردە نۇرى ئاكامنىڭ كۆزلىرىدىكى جۇشقۇنلۇق،قەيسەرلىك يوقالغان،ئۆزىمۇ ئانچە ئېچىلىپ يېيىلىپ كەتمەيدىغان بولۇپ قالدى.ساقال بۇرۇتلىرىنىمۇ مومام دىمىگىچە ئالمايدىغان،ئىش ۋاقتى بولمىسىمۇ ئېتىزدا كىيىدىغان كىيىملەرنى كىيىپ يۈرىيدىغان،كىيىنىشكە ئانچە ئەھمىيەت بەرمەيدىغان بوپ قالدى.ئۆيدىكىلەربىلەنمۇ ئىنتايىن ئاز پاراڭلىشاتتى،دائىم ئۆزىنىڭ ھوجرىسىغا كىرىۋىلىپ قانداقتۇر بىر كىتاپنى ئوقۇپلا ئولتۇراتتى.ئۇنىڭ بۇ كەيپىياتىغا قاراپ ناھايىتى ئىچىم سىرىلىپ كېتەتتى.خۇددى بۇ ئىشلارنىڭ باش جىنايەتچىسى مەن بوپ قالغاندەك ھېس قىلىدىغان بوپ قالغان ئىدىم.ھەر قېتىم ئاكامنىڭ چىرايىغا قارىسام ،ئۇنىڭ كۆزلىرىدىكى چۈشەنگىلى بولمايدىغان ئاشۇ ئۆتكۈرنى نۇرنى كۆرسەم كىرىۋالىدىغان كامار تاپالماي قالىمەن.ئالدىراقسانلىق قىلىپ ئۇلارنىڭ ئىشىنى بۇزمىغان بولسام بەلكىم ئۇلار ئەسلىدىكى پىلان بويىچە قېچىپ كېتىپ توي قىلسا،مۇرادىغا يەتسە ئاكامنىڭ ئەسلىدىكى شوخلۇقى،خوشاللىقى يوقالماستى دەپ ئويلايدىغان بوپقالدىم.شۇندىن بېرى ئۆزۈمنى ئۇنىڭ ئالدىدا جىنايەتچىدەك چاغلاپ ئۇنىڭ بىلەن بىۋاستە ئۇچرىشىشتىن قاچىدىغان بولدۇم يېشىمنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ كىچىكلىك ئالدىراڭغۇلۇق دىگەن گەپنىڭ مەنىسىگە تېخىمۇ يېتىشكە باشلىدىم.
يىللار ئۆتۈپ مەنمۇ شەھەردىكى نۇقتىلىق تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپكە ئوقۇشقا كىردىم. مۇشۇ مەۋسۇمدىن باشلاپ ئوقۇش پۈتتۈرگىچە مەكتەپتە يېتىپ ئوقۇيدىغان بولدۇم. ئوقۇش باشلاپ بىر ئايدىن كىيىن گۈلچىمەننىڭ تۇغۇتىدا قازا قىلغانلىق خەۋىرىنى ئاڭلاپ ئادەم يوق يەرگە بېرىپ  تازا يىغلاپتىمەن !بىرنەچچە ئايدىن كىيىن ئۆيدىكىلەر نۇرى ئاكامنىڭ توي ئىشىغا تۇتۇش قىلىۋىتىپتۇ ئەلۋەتتە بۇمۇ بوۋامنىڭ :
ــ مەن ياشىنىپ قالدىم كۆزۈمنىڭ ئوچۇقىدا نۇرىنىڭ تويىنى قىلىۋىتەي ئاتىلىق قەرزىمنى يۈدۈپ ئۇ ئالەمگە كەتكىم يوق–دىگەن پىكرى بىلەن شۇنداق بولۇندى.
مەلۇم بىر شەنبە كۈنى ئۆيگە قايتىپ،نۇرى ئاكامنىڭ ھوجرىسىغا ئىشىكنى قاقمايلا ئاستا كىردىم. ئۇ يەنىلا ھېلىقى تۈركىيىنىڭ «تۇنجى مۇھەببەت»دىگەن كىتابىنىڭ  ئىككىنچى قىسمىنى ئوقۇپ ئولتۇرۇپتۇ.ئۇ مېنىڭ كىرگىنىمنى كۆرۈپ،دەرھال كىتاپتىن بېشىنى كۆتۈردى ھەم:
ــ كېلە ! كېلە ئۇكام ! ۋاي-ۋۇي... بارغانسىرى چىرايلىق چوڭ بولۇپ،شەھەرلىك بەگزادىلەرگە ئوخشاپ قېلىۋاتىسەن جۇمۇ ! قانداقراق مەكتەپنىڭ ياتاق تاماقلىرىغا كۆنەلىگىدەكمۇ يا-دەپ سوراپلا كەتتى.ئاستا ئۇنىڭ يېنىغا كېلىپ ئولتۇردۇم.راستىنى ئېيتسام ئىككى يىلدىن بۇيان نۇرى ئاكامنىڭ بىرسىگە مۇنچىلىك ئېچلىپ يېيىلىپ سۆزلىگىنىنى كۆرۈپ باقمىغان ئىدىم.ئىختىيارسىز دىماقلىرىم ئېچىشىپ كۆزلىرىمدىن سۇ قۇيۇلۇشقا باشلىدى.
ــ نىمە بولدۇڭ ھوي ! بىر يېرىڭ ئاغرىۋاتامدا؟نىمانداق كىرىپلا يىغلايسەن ؟- ئۇ سۆزلىگەنچە مەن تېخىمۇ ئۆزۈمنى قويۇۋەتتىم:
ــ ئاكا مېنى كەچۈرگىن،ھازىرغىچە گۈلچىمەن ئاچامنى ئۇۇنتالمايۋاتقانلىقىڭنى ئوبدان بىلىمەن مەن ئالدىراقسانلىق قىلىپ، ئىككىڭلارنىڭ ئىشىنى بۇزۇپ قويدۇم.
ئاكام بىر ھازا تۇرۇپ كەتكەندىن كىيىن چوڭقۇر بىر ئۇھ تارتتى ۋە بېشىمنى سىلاپ،كۈلۈپ تۇرۇپ:
ــ ئەخمەق بالا شۇڭا نەچچە ۋاقتىن بېرى مەندىن قېچىپ يۈرگەنمىدىڭ؟،بۇ دىگەن پىشانە تەقدىر ، پىشانەڭگە پۈتۈلمىگەن بولسا مىڭ ئالدىرىساڭمۇ بىكار ،شۇنىڭغا ئۆزۇڭنى ئەيىپلەپ يۈرەمسەن تېخى ؟ بولدى قىلە قىز بالىدەك كۆزۈڭنىڭ يۇندىسىنى ئېقىتىپ يۈرمەي،ئوغۇل بالا دىگەن ئۇنداق ئاسان يىغلىسا بولمايدۇ، تۇرە-تۇرە ئۇ مېنى تۇرغۇزۇپ كىچك ۋاقتىمدىكىدەك غىدىقلاپ مېنى كۈلدۈرۈپ ئوينىشىشقا بالشىدى.مەن ئاران دىگەندە ئۇنىڭدىن قۇتۇلۇپ:
ــ بولدى قىلە ئاكا ،بۇ قېتىمقى تويغا قاندا قارايسەن ؟مەنمۇ چوڭ بولدۇم،ئەمدىغۇ ماڭا دىسەڭ بولار؟
ــ ماۋۇ گۇينىڭ گېپىنى، گېپىڭ بەك چوڭغۇ ؟شەھەرلىك قىزلاردىن بىرەرىگە كۆزۈڭ چۈشۈپ قالغان ئوخشىمامدۇ؟
ــ نەدىكى گەپلەرنى قىلىدىكەنسەن؟ نەق گەپكە جاۋاپ بېرە؟
ــ نىمىسىنى سورايسەن؟ مەن ئۈچۈن ھەممىسى بەرىبىر ،بۇ دادامنىڭ ئىرادىسى، دادام خوش بولسىلا، دادام رازى بولسىلا بولىدۇ، مېنىڭ مۇھەببەتكە ئارتۇقچە تەلەپ قويىدىغان ۋاقتىم ئاللىقاچان ئۆتۈپ كەتكەن-دىدى ئۇ چىرايىنى غەلىتە قىلىپ، ئۇنىڭ چىراي ئىپادىسىنى كۈلدى دىيىشكىمۇ يىغلاۋاتىدۇ دىيىشكىمۇ بولاتتى.بەلكى چىرايى كۈلىۋاتسىمۇ يۈرىكى ئۆلۈپ كەتكەن گۈلچىمەن ئۈچۈن يىغلاۋاتقاندۇ..................
×××     ×××      ×××       ×××       ×××      ×××
ئابدۇل ئاكا بىلەن ھەمراخان ئاچا توي قىلىپ ئون ئىككى يىلدا كەينى-كەينىدىن ئۈچ قىز پەرزەنتلىك بولدى ئەمما بىر ئوغۇللۇق بولۇش ئىستىكى ئۇلارغا دائىم ئارام بەرمەيتى.
تۇنجى قىزى پاتىمە تۇغۇلغاندا ئۇلارشۇنچە خوشال بولۇپ،ئاللانىڭ بۇ ئىلتىپاتىغا چەكسىز ھەمدۇ سانائېيتقان ئىدى ھەم ئۇلۇغلاپ –ئەتىۋارلاپ ئۇنىڭغا پاتىمە دەپ ئىسىم قويدى،شۇنىڭ بىلەن ئارقا-ئارقىدىن ئامىنە،لەتىپە لەر تۇغۇلدى،ھەمراخان ئاچا ئوغۇل پەرزەنتلىك بولۇش ئىستىكىدە،قۇلىقى ئاڭلىغانلىكى،تېۋىپ،داخان،پالچى، باخشى دىگەنلەردىن بارمىغان يېرى قالمىدى ئوردامغا(ئوردام مازىرى)بېرىپ نەزرە قىىلىپ،ھاجەتقۇمدا يېتىپ، تىلاۋەت قىلىپ،قۇرت قوڭغۇزلارنى تېرىپ يەپمۇ باقتى.ئۇلارنىڭ تاقىتى تاق بولۇپ ئوغۇل پەرزەنتلىك بولۇش ئارزۇسىدىن ۋازكېچىپ يۈرگەن كۈنلەرنىڭ بىرىدە مۆجىزە يۈز بەردى.ئۇلارنىڭ دۇئا تىلاۋىتى ئىجابەت بولدىمۇ ياكى ۋاقىت سائىتى توغرا كېپ قالدىمۇ قىزلارنىڭ كىچىكى لەتىپەنىڭ تويىنى قىلىپ بىر يىلدىن كىيىن قىزى بىلەن تەڭلا بىر ئوغۇللۇق بولۇپ قالدى.گەرچە بۇ ئوغۇل تولىمۇ كېچىكىپ تۇغۇلغان،ئۇلار كۈيئوغۇللارنىڭ ئالدىدا كۆپ خىجىل بولغان بولسىمۇ،نەۋرىلەردىنمۇ خېلى كىچىك بۇ ئوغۇل يەنىلا ئىنتايىن قارشى ئېلىندى.چۈنكى بۇ چاغدا پاتىمە ئوغلى ئون ئالتە ياشقا كىرىپ قالغان ئىدى.ئابدۇل ئاكا كىيىن تۇغۇلغان بۇ بالىسىغا ئارىش دەپ ئىسىم قويدى.نەۋرىلەر بۇ ئارزۇلۇق«تاغا»سىنى كۆتۈرۈپ يۈرۈپ بېقىپ چوڭ قىلدى.
ئارىش ناھايىتى كەپسىز چوڭ بولدى،بۇمۇ ئابدۇل ئاكىنىڭ ئۇنى ھەددىدىن ئارتۇق ئەتىۋارلىغانلىقىنىڭ نەتىجسىغۇ؟يەتتە ياشقا تولغان يىلى يۇرت مەھەللىگە نەزىرە بېرىپ،سۈننەت توي مەرىكىسىنى قىلىپ بەردى. شۇغىنىسى ئارىشنىڭ مەكتەپ بىلەن خوشى يوق ئويۇنچى چىقىپ قالدى.نەدە توخۇ سوقۇشتۇردىغان،ئىت تالاشتۇرىدىغان ئىش بولسا ئۇ شۇيەردە پەيدا بولاتتى.كىيىنچە مۇنداق سۇرۇنلار ئارىش كەلمىسە قىزىمايدىغان بولۇپمۇ قالدى.تولۇقسىزنى پۈتتۈرۈپ،بىرنەچچە يىل داپ داراڭلىغان يەردە تاماشا قىلىپ يۈرگەندىن كىيىن خوشنا يېزىدىكى گۈلىرەيھان ئىسىملىك بىر قىز بىلەن مۇھەببەتلەشتى.ھەم  ئاتا ئانىلارنىڭ توسقىنىغا قارىماي توي قىلىشتا چىڭ تۇرۇشتى.گۈلىرەيھاننىڭ ئانىسى ئۈچ يىلغىچە تۇغماسلىققا ماقۇل بولۇشتەك يولسىز شەرت بىلەن تويغا ماقۇل بولدى.لىكىن توي قىلىپ بەش يىل بولسىمۇ ئۇنىڭ ئانىسى يولسىزلىق بىلەن:
ــ قىزىم تېخى كىچىك ھازىر تۇغسا بولمايدۇ،ئۆزىمۇ بىر بالا تۇرسا.... دەپ ئۇنىڭ تۇغۇشىغا پەقەتلا قارشى تۇردى.ھەمدە ئىككى قېتىم يەرلىك ئۇسۇلدا ھامىلىنى بىر تەرەپ قىلىۋەتتى.ئابدۇل ئاكا ئۇدا ئۈچ قىزدىن كىيىن يېشى ئەللىككە ئۇلاشقاندا تۇغۇلغان كەنجىسى ئارىشنىىڭ پەرزەنتىنى كۆرۈشنى شۇنچە ئارزۇ قىلسىمۇ ئەمما مۈمكىن بولمايۋاتاتتى.گەرچە ئارىشنىڭ ئۈچ ئاچىسىنىڭ ئون نەچچە بالىسى ئۆينى ئاۋات قىلىپ تۇرسىمۇ كېسەلچان ئاتا قېرىغاندا تاپقان ئوغلىنىڭ بالىسىنى كۆرۈش ئىسىتىكىدە ئۆرتىنەتتى.ئارىش بىلەن گۈلىرەيھان بولسا ياشلىقتىكى مۇھەببەت دەرياسىدا ئوتتەك كۆيۈپ پىشىپ قېنىشماي ئۆتۈپ كېتىۋاتاتتى.

داۋامى بار

يىڭى بىر  ھىكايە  باشلىنىدىغاندەك تۇرىدۇ . داۋامىنى تىزرەك يوللىسىڭىز  .

ئورۇن ئېلىپ قويۇپ ،كەچتە ئوقۇپ ئاندىن بىراقلا ئىنكاس يازاي!

ئاخىرىنى تىز يىزىڭ.ئاخىرى چىقىپ بولغۇچە بىشىنى ئۇنتۇپ قالماي.

گۈلىرەيھان ياش تۇرۇپ ھېلى بېلىم ئاغرىيدۇ،ھېلى گېلىم ئاغرىيدۇ دەپ بۇ ئائىلىگە ھېچ بېغىر باسمىدى، ئۇنىڭغا پەقەت ئارىش بولسىلا بولاتتى.بۇ ئۆيدىكى ئاتا-ئانا،ئىگىچە-سىڭىللارنى پەقەت نەزىرىگە ئىلمايتى.ئۇنىڭ بۇ قىلىقىغا قىزلار نازارازى بولسىمۇ ئەمما ئارزۇلۇق ئۇكىسى ۋە دادىسىنىڭ كۆڭلىنى ئاياپ بىرنىمە دىمەيتى.ئائىلە بويىچە پەقەت لەتىپەنىڭ چوڭ قىزى بۇۋىھەجەر تولاراق بۇ ئۆيدىكى ناھەقچىلىق ئۈستىدە قايناپ قوياتتى.
ــ قانداق دىگەندىگەن گەپبۇ؟ قىيىن ئانا كېلىننىڭ تامىقىنى ئېتىپ كىر قېتىنى يۇيۇپ ھالىدىن خەۋەر ئالىدىغان ئىش نەدە بار؟بىزمۇچۇ ئەتىگەندىن كەچكىچە كاپراتسىيەگە ئىشلەپ تاغار يۇدۇپ ،ئۇھ دىمەي تۇرۇپ كىرىپ قىيىن ئاتا-قىيىن ئانىمىزنىڭ ئاش-تامىقىنى ئېتىپ،بالا بېقىپ....،توۋا........ ئااسماندىن چۈشكەن كۆزمۇنچاقمىكەن بۇ؟ ھاتەمنىڭ قىزىمىكەنيا بۇ گەپ قىلغىلى بولمايدىغان.....
ــ بالام بوشراق گەپ قىل ،ئاڭلاپ قالىدۇ؟ تېنى ساق ئەمەس قارا ،ئايال كىشى دىگەن ئايال كىشىنىڭ كۆڭلىنى چۈشىنىدىغان ،ماڭە ئىشىڭنى قىل .....
ــ نىمە دەيدىغانسەن موما ،سەن يەنە شۇنىڭ گېپىنى قىلىۋاتامسەن؟بۇ كېلىنىڭ نىمانچە يۈزى قېلىن؟نىمە بەلەن بولسا شۇنى يەپ،ئۇنى يىگۇم بارەي،بۇنى يىگۇم بارەي دەپ ئوقۇرۇرىنىڭ ئىگىزلىكى بۇنىڭ، ئاكام خوتۇنىنىڭ بۇ ئۆيدە نىمىش قىلىۋاتقانلىقىنى بىلەمدىغاندۇ زادى؟بۈھەجەرئارىشتىن ئىككى كۈن كىيىن تۇغۇلغاچقا ئۇنى ئاكا دەپ چاقىراتتى.
شۇ كۈنلەردە گۈلىرەيھانمۇ كارامەت ئۇستا ئارتىس بوپكەتكەن ئىدى.ئەتتىگەندە ئارىشنىڭ تامىقىنى ئۆز قولى بىلەن تەييارلاپ ئۇنى ئەپچىللىك بىلەن يولغا سالاتتى. ئاندىن سۈپۈرگىنى ئېلىپ ھويلىنى سۈپۈرۈشكە باشلايتى، ئارىشنىڭ قارىسى يۈتكەن ھامان  ئۇنىڭ يا ھاجەتكە بارغۇسى كېلەتتتى يا بىريېرى قاتتىق ئاغرىپ كېتەتتى. شۇنىڭ بىلەن ئۇ بىر بۇلۇڭدا خېلى ئۇزۇنغىچە تۇرۇپ قېرى ئانا دوڭغىيىپ يۈرۈپ،ھويلىنى سۈپۈرۈپ بولغاندا ئاندىن پەيدا بولاتتى.كەچتە ئارىش ئۆيگە پەيدا بولغاندا بولسا ئاللىقاچان قىيىن ئانىسى ئەتكەن تاماقنى يەپ تۈشەككە كىرىپ ئۇيقۇسىنى باشلايتى.ئارىش بولسا خوتۇنۇم ئانامغا ياردەملىشىپ ئۆي ئىشىلىرىغا ئوبدان قارىشىۋاتىدۇ دەپ خاتىرجەم يۈرىۋىرەتتى.
بىر كۈنى ئەتتىگەندە ئارىش كەتمىنى كۆتۈرۈپ ئىشقا مېڭىپ ئۆيدىن خېلى ئۇزاپ بولغاندىن كىيىن تۇيۇقسىز تاماكا خالتىسىنى ئۇنتۇپ قالغانلىقىنى ئېسىگە ئېلىپ،كەتمەننى يولدىكى قېرى ئۈجمىنىڭ ئاچىسىغا ئېلىپ قويدى دە يۈگۈرۈپ دىگۈدەك ئۆيگە كەلدى.ئىشىك ئالدىغا كېلىپ ھويلا ئىچىدىن ئاڭلىنىۋاتقان ۋاراڭ-چۈرۈڭنى ئاڭلاپ توختاپ قالدى.
ــ ئوبدان بالام بىزگىمۇ ئىچىلىرى ئاغرىسۇن دادىلىرى يەتمىشتىن ئاشتى،ئۇنىڭ ئۈستىگە تېنى ساق ئەمەس، ئارىش بالامنىڭ بالىسىنى كۆرۈپ ئۆلۈپ كەتسەم رازىدىم دىگىنىنى سىلىمۇ ئاڭلىلا ئۇ ئۆيگە بارماي تۇرسىلا بولاتتى. ھېلىمىۇ ھەلىمە خېنىم قۇدام ئۈچ يىل تۇغمىسۇن دىۋىدى ماقۇل دىدۇق، مانا بەش يىل بولاي دىدى ئەمدى بولا...
ــ مېنىڭغۇ بەك تۇغقۇم بار ئىدى قارىسىلا شۇ بېلىم تولا ئاغرىپ، شۇ ئانام سەل ساقايغاندىراق بىرگەپ بولا دەپ ئۇنىمايۋاتىدۇ...
شۇ ئارىدا بۇۋىھەجەرنىڭ بومبا تارتىلىغاندەك ئاۋازى ئاڭلىنىشقا باشلىدى:
ــ ماڭقايسىلا خېنىم ئانىلىرىغا دەپ قويسىلا،سىلىنىڭ ئانىلىرى ئىككىنى تۇغۇپ بالىغا تويۇپ كەتكەن بولسا بىزنىڭ ئۆيدە تۆت بالا ئون ئىككى نەۋرە بولسىمۇ تېخى ئادەمگە ئۇنچە ھۆ بوپكەتمىدۇق.ئى بوۋامنىڭ كېسىلى كۈندىن كۈنگە ئېغىرلىشىپ كېتىۋاتىدۇ،شۇ ئاكامنىڭ بالىسىنى كۆرۈش ئارزۇسى بارتى.ھېلىمۇ ئانىللىرى ئىككى قېتىم زىيانداش يەپ كەتتى،ئال چۈپتۇ دەپ ئىككىنى يوق قىلدى.بىزنىڭمۇ بىلگۈچىلىكىمىز بار جۇما؟بەش يىلمۇ بولدى ئانىلىرىغا دەپ قويسىلا ئىنساپ قىلىشالا ئەمدى.سىلى بىلەن تەڭ توي قىلغانلار ئەتە ئۆگۈن بالىسىنىڭ سۈننىتىنى قىلغىلىۋاتىدۇ.سىلى بۇ ئۆيگە كەلگەندىن بېرى چوڭراق بىرنى ئوسۇرۇپمۇ باقمىلا ،گەپ تېخى يوغان ،ياتقان ئۇينىڭ پوقى تولۇق دىگەندەك.
ــ نىمە دەيدۇ ماۋۇ ئەتتىگەندە نېرۋىسىنى ئۆرلىتىپ؟نىمە ئانامنى چىشلەپ تارتىسەن ؟قانداق نىمە بۇ! ئانام بى ئارپاڭنى خام ئوروپ قويۇپتىمىكەنيا؟گېپىڭى بولسا ماڭا دە جۇما ؟ئانام كۆتۈڭنى تاتىلىۋالمىغاندۇ سېنىڭ؟!!!
ــ سەنلىمەي گەپ قىلسىلا جۇما؟مەن چىرايلىق گەپ قىلىۋاتىمەن سىلىگە،شۇ ئۆيگە بارسىلا شۇ ئۇنداق بوپتۇ-مۇنداق بوپتۇ دەپ قوساقتىكىنى يوق قىلىپ كېلىلا شۇ ،ئى قېرىغان بوۋامنىڭ ساقىلىنى بولسىمۇ ئېتىبارغا ئېپ قويسىلا،كېلىنى تۇرۇپ يا تاماق ئەتمىسلە،يا ئۆي ھويلىنى سۈپۈرمىسلە،قولۇمنى سۇغا تىقسام ئاغرىيدۇ دەپ يا كىر يۇمىسلا،بىكار يېتىپ بالا تۇغۇشمۇ ئېغىر كېلىۋاتامدۇ سىلىگە؟
ــ ۋىيەي گەپ قىلمىسام نىمانداق ۋاتىلدايدۇ ماۋۇ سېرىق ئېت؟،سەن بۇ ئۆيگە كەلسەڭغۇ مېنى بىر غاجىۋالمىساڭ قوسىقىڭ تويمايدۇ زادى،مەنچا...، بۇ ئۆيدىكى ھەممىڭغا تەگمىگەن ئاكاڭغىلا تەگكەن،بىلىۋال جۇما؟ سېنى ئەرگە بەرگەندىكىن بېرىپ ئاۋۇ توڭرۇلۇق ئېرىڭنى بىل، كۈندە بۇيەرگە كېلىپ ماڭا دېسەكلچىلىك قىلىمىساڭمۇ بۇ ئۆينى قانداق تۇتۇشنى سەندىن ئوبدانراق بىلىمەن،ئىش قىلامدىم،قىلمامدىم،ئاش ئېتەمدىم ئەتمەمدىم، تۇغامدىم، تۇغمامدىم ئۇ ئۆزۈمنىڭ ئىشى،چوڭ داداڭنىڭ ئارزۇسىنى قاندۇرۇش نىمىدەپ مېنىڭ ۋەزىپەم بوپقاپتۇ ئەمدى؟قېرىلار سانتورىيەسىنىڭ خىزمەتچىسى بوپ قالمىدىم مەن، توۋا......... ئەرگە تەگدىم دەپ بىر توپ ساراڭنىڭ ئارىسىغا كىرىپ قالدىممۇ نىمە؟
ئارىش شۇ چاغدىلا ئېتىزدا بىللە ئىشلەيدىغان بىرنەچچە ئايالنىڭ ئىش ئارىلىقىدا ئۆزئارا قىلىشقان پاراڭلىرىنى ئېسىگە ئالدى:
ــ ئاخشام ئىشتىن كىرىپ تاماقنى ئاغزىمغا يىدىممۇ بۇرنۇمغىمۇ ئالدىراپ يەپلا تاڭ غا يېقىن ئالتە ئادەمنىڭ كىرىنى يۇيۇپ،دادىكامنىڭ يوتقىنى بەك كىر بوپكەتكەن ئىدى مانا-ئىنا دەپ يۇرۈپ ئۇزىقىپ كەتكەن ئىدى، ئۇنى سۆكۈپ يۇيۇپ تىمەن،قارىسام ئانامنىڭمۇخېلى بىريەرگە بېرىپ قاپتىكەن تايىنلىق تەشتەك بېشىغا كەپتىمەن دەپ ئۇنىمۇ يۇيۇپ، بىر ھەپتىلىك ئىشىمنى قىلىۋاپتىمەن كېچىچە ئۇخلمىغان بولساممۇ لىكىن ئىشنى قىلىپ تۈگەتكەنلىكىمدىن خېلى سۆيۈنۈپ قالدىم،ھەم ھارغاندەك بولمىدىم.-دىدى ئارىشنىڭ يېقىن دوستى ساۋۇتنىڭ ئايالى مەغرۇرلانغان ھالدا.
ــ مېنىڭ تېخى بار،ئانامنىڭ مېجەزى يوق ئۇ ئۆيگە چاپمىسام تېخى، بۇ ئۆيگە چاپمىسام تېخى ئىككى ھەپتە بوپتۇ تەشتەك ئالدىغا كەلمىگىلى قېيىنئانامغۇ ئانچە مۇنچە زۆرۈرلىرىنى يۇيۇپ ئۈلگۈرتۈپ تۇرىۋاتىدۇ لىكىن،ھەر قېتىم كىرلەر يېيىقلىق ھويلىغا كىرسەم تىكەنگە دەسسىگەندەك ئازاپلىنىپ ئاران كىرىمەن،چوڭلارغۇ بىرنىمە دىمىدى، ئەمەتجانمۇ كارى يوق،لىكىن ئۆزەم نومۇستىن پەقەت بېشىمنى كۆتۈرەلمەي قالىدىكەنمەن –دىدى ئارا تام خوشنا يۈسۈپ ئاكىنىڭ كېلىنى نۇرىمانگۈل.
ــ ۋىيەي.........! ئۇنچىۋلا نېپىز بوپكەتمىگىنە ئى بىزنىڭ خوشنىنىڭ كېلىنىچۇ! ئىسمى نىمىتى ئۇ كۆزمۇنچاقنىڭ –ھە رەيھان...
ــ گۈلىرەيھان..... دەڭلا بىكا ھېلى ھېلىمىخان كېلىپ چېچىڭلىنى يۇلۇپ قولۇڭلارغا تۇقۇزۇپ قويىدۇ جىما!
ــ ھە شۇ چارايلىق ئاشۇق،كەچكىچە ياتىدۇ، ئىشىك ئالدىنىمۇچۇ ھەمراخانئاچام ئۆزى سۈپىرىدۇ،تامخوشنا بولۇپ بەش يىل بولغان بولسىمۇ بىرەر قېتىم ئوچۇق يورۇق مۇڭدىشىپ باقمىدۇق،تاماقمۇ ئەتمەيدۇ،ھېچ ئىش قىلمايدۇ،ئېرىنىڭ كۈچى بولغاچ ئىككى كىشىلىك نومۇرغا ئىىشلەپ،ئۇنى كېسەلگە تىزىملىتىۋاپتىمىش.....
ــ ئۇنىڭ ئىچ كىيىملىرىنىمۇ  ئاڭلىساق ھەمراخان ئاچام يۇيۇپ بېرىمشقۇ ؟
ــ ئۇنىغۇ ئۇقمىدىم –دىدى تام خوشنا ئالماسنىڭ ئايالى ھاشىگۇل-ئىشقىلىپ قولىنى سۇغا تىقسا ئاغرىيىمىش شۇڭا ئاش-تاماق،كىرقاتقا ئارىلاشمايمىش.
ــ توۋا.........خەخنىڭ بالىلىرى نىمانداق تەلەيلىكتۇ ؟
ــ ئىچىڭلار پۇشۇپ قالدىما ؟ ئۆزەڭلارنىڭ گېپىنى قىلساڭلار بولمامدۇ؟ قىلىدىغان ئىش تاپالماي قالغان ئوخشىمامسىلەر؟تۇرۇڭلا –تۇرۇڭلا ئاۋۇ توقايدىكى قوناقنى يىقىتىپ بولغىلى نەۋاق باش ئۈزۈمىز،شاخ باغلايمىز- دەپ گەپنىڭ بېلىگە تەپتى ئاياللار ئەترىتىنىڭ باشلىقى ئاچچىقى يامان تۇدىخان توختى.
ئانىسىنىڭ ئاۋازى ئارىشنىڭ خىيالىنى بۇزدى:
ــ خېنىم بالام خاپا بولمىسلا، بالدۇرراق بېرىپ بالدۇر قايتىپ كەلسىلە، ئارىش بالام كەلسە مەن دەپ قوياي-دىدى-قېرى ئانا ئۇنىڭ ئانىسىنىڭ ئۆيىگە جابدۇنۇپ تەييارلاپ قويغان، بوقچىسىنى تەڭلەپ...
ــ ئوھۇش ئۆلۈشىڭنى ئۆلە! يالجىماس قېرى! سەن تولا كوتۇلداپ،غەيۋەت قىلمىغان بولساڭ ماۋۇ ئىتىڭ كېلىپ مېنى تالىمايتى! –دەپ ئۇنى ئىتتىرىۋەتتى،ئانىنىڭ قولىدىكى بوقچا سۇپىنىڭ بىر بۇلىڭىغا دومىلاپ كەتتى،ئۆزى بولسا چەللە- باراڭنىڭ تۈۋرىكىگە يۆلىنىپ ئولتۇرۇپ قالدى.
چاڭ !!! قىىلپ تەگكەن بىر شاپىلاق گۈلىرەيھاننى ئەتتىگەندىن بېرى يۇيۇشقا ئۈلگۈرمىگەن،ئىچىگە قاچا- ئاياقلارنى سېلىپ ئوچاق ئالدىغا قويۇپ قويۇلغان ئوماچ قازىنىغا چاپلىۋەتتى.

داۋامى بار

نادىرلاشقا ئەرزىگۈدەك تىمىدىن بىرسى پەيدا بولغىلى تۇردى ،ئاخىرغا تەشنامىز

ــ يوقال !!! بۇگۇندىن باشلاپ كۆزۈمگە كۆرۈنگىچى بولما ! ھۇ قارانىيەت ھازازۇل !!!
ئاندىن ئۇ ئۈن سېلىپ يىغلاشقا باشلىغان ئانىسىنى يۆلەپ سۇپىغا ئولتۇرغۇزدى.گۈلىرەيھان بولسا بارلىق دەردىنى بۇۋىھەجەردىن ئالماقچى بولغاندەك ھەدەپ تىل سېلىپ سۆلەپ كەتتى.ئاچىقىغا پايلىمىغان بۇۋىجەرمۇ بوش كەلمىدى.ئاڭغىچە ئارىش ئۇنىڭ بوچىسىنى بېشىغا ئاتتى ھەم:
ــ بۇ ئۆيدىكى تارىخى ۋەزىپەڭ تۈگىدى،ئەمدى ئىككىنچى بۇ ئۆيگە قەدەم باسقۇچى بولما !
ــ ئۇنداق قىلمىسلا مەندىن ئۆتۈپتۇ،بەش يىللىق ئەر خوتۇنلۇقنىڭ ھۆرمىتىنى قىلسىلا،ھېچ بولمىسا قوسىقىمدىكى بالىنىڭ ھۆرمىتىنى ........
ــ قوسىقىڭدىكى بالىنىڭ؟.... ئاناڭ بەك ئۇستىغۇ؟،-بولدى تولا بىچارە قىياپەتكە كىرىۋالماي تىزرەك يوقال–ئۇ شۇنداق دىدى ھەم ئۇنى بېلىكىدىن سۆرىگەن پېتى ئىشىك ئالدىغا ئەپچىقىپ ئىتتىرىۋەتتى-دە ھويلىنىڭ ئىشىكىنى جالاققىدە يېپىپ قايتىپ كەلدى،سۇپىدا ئولتۇرغان ئانىسىنىڭ يۆلىگىنىچە دادىسى ئابدۇل ئاكا ياتقان ئۆيگە كىردى.ئەتتىگەندىن بېرى بولىۋاتقان ئىشنىڭ تەپسىلاتىنى ئاڭلاپ ياتقان بوۋاينىڭ ئۈچتەك ئاقارغان چاچ ساقاللىرى ئاللىقاچان كۆزيېشى بىلەن يۇيۇلۇپ كەتكەن ئىدى.ئارىش كېگىز سېلىنغان سۇپىنىڭ ئالدىدا ئانىسىنىڭ تىزىنى قۇچاقلاپ ئۇزۇنغىچە ئېسىلىپ يىغلىۋەتكەندىن كىيىن:
ــ ئانا شۇنچە يىلدىن بېرى تارتقان بۇ خورلۇقلارنى نىمىشقا ماڭا دىمىدىڭلا؟مەن باشقىلارنىڭ سۆز چۆچەكلىرىنى تېخى بىزنى كۆرەلمەي تاپقان ئۆسەك سۆزلەر ئوخشايدۇ دەپتىمەن ئەمەسمۇ ؟....
شۇنداق قىلىپ ئوتتەك قىززىپ،كاۋاپتەك كۆيۈپ چىداشمىغان بۇ ياش ئاشىق مەشۇقلارنىڭ ۋىسال كۈنلىرى قانچە تىز كەلگەن بولسا شۇنچە تىز ئاياقلاشتى.چاقتا گۇنا يوق تانىسى بۇزۇق،قىزىدا گۇنا يوق ئانىسى بۇزۇق دىگەندەك مەھەللىدە ھەممىنى قورقىتىدىغان،ھېچكىمگە گەپ بەرمەيدىغان،يۇرتتىكى ئاياللارنى بىر بۇيرۇق بىلەن پادىغا قاتىدىغان زۇۋانداز ھېلىمىغاننىڭ دانىشمەنلىك بىلەن ئوينىغان ئويىنى قىزىنى بىر ئەردىن چىققان چوكانغا ئايلاندۇرغان ئىدى.ئابدۇل ئاكىمۇ  ئارىشنىڭ بالىسىنى كۆرۈشكە نىسىپ بولماي بۇئالەمدىن كېتىپ قالدى.ئارىش شۇندىن كىيىن خوتۇن كىشى دىگەن شۇنداق بولسا دەپ چىشى چىۋىنگىمۇ نەزىرىنى سالماي پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن ئانىسىنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ ئاچىلىرىنىڭ ئېتىز ئېرىق ئىشلىرىغا ياردەملىشىپ يۈردى.ئانىسى ھەم ئاچىلىرىنىڭ بېشىنى ئوڭشاپ قويۇش توغرىسىدىكى گەپلىرىنى زادىلا تىڭشىمىدى.ئۇنىڭ ۋاپادارلىقى ئەخلاق پەزىلىتى مەھەللىدىكەلەرنى تەسرلەندۈردى.15يىللىق بويتاقلىق ھەم مۇھەببەتتىن ئازار يىيىش خاھىشى تۇرمۇشتا ئۇنى شۇنداق چېنىقتۇردىكى ياغاچچىلىق،توكچىلىق، تامچىلىق،كاپىراتسىيەنىڭ تىراكتۇر سىيالكلىرىنى رېمونت قىلىشتىن تارتىپ،رادىئو رېمونت قىلىشقىچە قىلمايدىغان ئىشى يوق ئىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە كىم بولىشىدىن قەتئى نەزەر ھاجەتمەنلا بولسا قولىدىن كېلىشىچە ياردەم بېرىدىغان  ئادەم قىلىپ يېتىشتۈردى، ئارىش ھەممىنىڭ ھەۋىسى كېلىدىغان يۇرتتىكى ۋاپادارلىقنىڭ سېمۋولىغا،ئىشچانلارنىڭ ئۈلگىسىگە ئايلاندى. ئۇرۇق تۇققان ھەم خوشنىلارنىڭ زورى بىلەن 37 ياشقا كىرگەن ئارىش 24 ياشلىق سائادەت بىلەن بىلەن توي قىلدى.مەدەنىيەت زور ئىنقىلاۋى دىگەن ئىنقىلاپ باشلانغان يىلى 87ياشلىق ھەمراخان ئانا ئارىشنىڭ تۇنجى بالىسى ئابلەتنىڭ يۈزىنى كۆرۈشكە نىسىپ بولدى.ھەم ئابلەتنىڭ سىڭلىسى نۇربىيە تۇغۇلۇشتىن بىر ئاي ئىلگىرى 91يېشىدا ئابدۇلكامنىڭ كەينىدىن قوغلاپ يەتتى.
ئۇزۇن ئۆتمەي زامان ئۆزگۈرۈپ،يەرلەر تەقسىم قىلىنپ ھۆددە بېرىلدى.ئارىش ئائىلىسىگىمۇ16 مو يەر تەقسىم قىلىندى.بالىلارمۇ چوڭ بولدى،ئۇنىڭغىچە بالىلارنىڭ كەنجىسى نۇرمەھەممەتمۇ تۇغۇلدى.ئۇنىڭ ئىككى قېرىندىشى بىلەن بولغان ياش پەرقى بىر قەدەر چوڭ بولغاچقا ھەممەيلەن ئەركىلىتىپ نۇرى دەپ چاقىرىپ كۆنۈپ قېلىشتى. ئەينى ۋاقىتتىكى ئارىشقا ئوخشاش ئەقىللىق شوخ ھەم كەپسىز چوڭ بولدى.بالىلارنىڭ چوڭ بولۇشى زاماننىڭ ئوڭشىلىشىغا ئەگىشىپ تۇرمۇشمۇ ياخشىلىنىشقا باشلىدى، ئىقتىسادىي جەھەتتە خېلى كۆتۈرۈلۈپ قالدى.نۇرىمۇ مەكتەپكە قىزىقمايدىغان ئويۇن قېپى بولغان بىلەن دادىسىدىن كارامەت ھېيىقاتتى.شۇڭا تولۇقسىز ئوتتۇرىنى پۈتتۈرگەندىن كىيىنلا ئوقۇماي چىقىۋالدى.ئارىش ئاكا ئۇنىڭ مەيلىگە قويۇۋەتمەي ئېتىز ئىشىغا ئۈگۈتىۋالدى.ئەمدىلا تولۇقسىزنى پۈتتۈرگەن نۇرى دادىسى ھەم ئاكىسىنىڭ كەينىدە يۈرۈپ دىخانچىلىقنىڭ ئېپى-سېپىنى ئوبدانلا بىلىۋالدى ھەم ئۈچ يىلدىن كىيىن ئېتىز ئىشىنى رەسمى ئۈستىگە ئالدى.
×××     ×××      ×××       ×××       ×××      ×××
گۈلچىمەن توي قىلغان كېچىسى ئېرى تەرىپىدىن قاتتىق ئۇرۇلۇپ سوراق قىلىندى.چۈنكى ئۇ قىز ئەمەس ئىدى ..........،ھەمدە بازارلىق ئاشلىق پونكىتىنىڭ باشلىقى بولغان قېيىن ئاتىسىنىڭ يۈزىنىڭ چۈشۈپ كېتىشىدىن ئەنسىرەپ بۇ ئىشنى ھېچكىمگە ئېيتماسلىق،ھەم يوشۇرۇپ ئۆتۈپ كېتىش،تويدىن كيىن ئاندىن بىر تەرەپ قىلىش پىكرىنى  لايىق تېپىشتى.شۇنداق قىلىپ گۈلچىمەن توي قىلغىلى ئۈچ ئاي بولغاندا يامانلاپ كەتتى.ئېرىنىڭ ئىككى ئاچىسى بېرىپ ئۇنىڭ تويلۇقىغا ئالغان ئالتۇن زىبۇ-زىننەتلەرنى قايتۇرۇپ كەتتى.شۇنچە قىيىن قىستاق،تىل دەشنام،ھاقارەت ئىچىدە ئۇ نۇرى بىلەن بولغان مۇناسىبەتنى ھېچكىمگە تىنمىدى. قوسىقىدىكى بالىنىڭ كىمنىڭ ئىكەنلىكىنىمۇ زادىلا ئېيتمىدى.ئۇ كۈن بويى تالا تۈزگە چىقماي،ئۆي ئىچىدىلا يۈردى،بارلىق دەرت ئەلەمنى ئۆزىلا تارتىپ ئۆتۈپ كېتىش نىيىتىگە كەلگەن ئىدى.ئۇ نۇرىنىڭ ئۆزىگە ئاتا قىلغان بۇ بەخت يالدامىسىنى بېقىپ قاتارغا قوشۇش نىيىتىگە كەلگەن ئىدى.ھەمدە ھامان بىر كۈنى نۇرى ئۆزىنى ئىزدەپ كېلىدۇ دىگەن ئۈمۈتتە ئىدى.شۇڭا ئۇ ئانىسىنىڭ بالىنى بىر تەرەپ قىلىۋىتىش تەلىپىنى قەتئى رەت قىلىپ، ئەگەر شۇنداق قىلساڭ ئۆلىۋالىمەن، دەپ بۇ بالىنى چوقۇم تۇغۇشتا چىڭ تۇرىۋالدى.ئانا گەرچە بالىنىڭ دادىسىنى ئىزدەپ بېرىشنى ئېيتقان بولسىمۇ ئەمما گۈلچىمەن:
_ ئەگەر قايسىڭلار نۇرىنى ئىزدەپ بۇ ئىشنى ئۇنىڭغا ئېيتىدىكەنسىلەر مەندىن رەنجىمەڭلار،ئۇنىڭ دەيدىغان ۋاقتى سائىتى بار. بولۇپمۇ جەمىلە سەن ئاغزىڭغا ھېزى بول جۇمۇ .... دەم ئۇلارنى قورقۇتۇتاتتى ھەم ئۇلارنى ئىزدەشكە قەتئى يول قويمىدى،ئەمەلىيەتتە ئۇنىڭ ئانىسى نەچچە قېتىم سىناپ بېقىشقا ئۇرۇنغان بولسىمۇ يەنىلا نىيىتىدىن يانغان ئىدى، نۇرىنى ئىزدەشكە پېتىنالمىدى.چۈنكى ئۇ ئارىش ئاكىنىڭ ئالدىغا بارالمايتى. نىمىشقا دەمسىز؟گۈلچىمەننىڭ ئانىسى باشقا بىرى ئەمەس بەلكى ئارىش بىلەن بەشيىل ئۆي تۇتقان گۈلىرەيھان ئىدى.
ياشلىقىدا قىزىنى كەينىگە سېلىپ جاھاننى بېشىغا كەيگەن،مەھەللە ئاياللىرىنىڭ سەردارى،زۇۋانداز،ھازازۇل ھېلىمىغان گۈلىرەيھاننى ئەپلەپ سەپلەپ قېچىچىدىكى تۈگمەنچى ھادى كېپەكنىڭ ئوغلى قاۋۇل كېپەككە ياتلىق قىلدى.گۈلىرەيھان قاۋۇل كېپەكنى ئۆزى ئۇرۇپ،ئۆزى سوراپ دىگۈدەك ئىككى قىزغا ئانا بولدى.ئەمما سارنىدىن نار تۆرىلىپتۇ دىگەندەك قىزلار بىرى-بىرىدىن چىرايلىق،ئەقىللىق ھەم ئەخلاقلىق بولۇپ ياخشى تەربىيەلەندى. چوڭى گۈلچىمەن تولۇق ئوتتۇرىنى تۈگىتىپ مەھەللىگە قايتىپ ئاتا-ئانىسىغا ياردەملىشىپ دىخانچىلىق قىلدى، كىچىكى بولسا تولۇقسىزنى پۈتكۈزۈپ تىببى تەخنكومغا ئوقۇشقا كىردى.قاۋۇل كېپەك ئۆلۈپ كەتكەندىن كىيىن قېچىچىدىن ھېلىمىخاننىڭ دىن قالغان قۇمتۈۋىدىكى ھويلىغا كۆچۈپ كەلدى.نۇرى بىلەن گۈلچىمەن شۇنىڭدىن كيىن تونۇشۇپ مۇھەببەتلەشتى.سىڭلىسى گۈلجەمىلە تىببى تەخنىكومنى پۈتكۈزۈپ،بازارلىق شىپاخانىغا خىزمەتكە چۈشتى.مەردان ساتمىدا ئۇخلاپ قالغان كۈنى نۇرى بىلەن گۈلچىمەن چەكلەنگەنگەن مېۋىگە ئېغىزتەگكەن ئىدى....
كۈنلەر ئۆتۈپ گۈلچىمەننىڭ ئاي-كۈنى يېقىنىلىشىشقا باشلىدى،ئانا بولسا بۇ ئىشنى قانداق يۇغۇشتۇرۇش ئۈستىدە بېشى قېتىپ تۇرسىمۇ يەنىلا ئانا-بالىنىڭ تېنچ ئامانلىقىنى تىلەپ تۇراتتى.گۈلجەمىلە ئاچىسىغا كۆپرەك،يېنىك ھەركەت قىلىشنى، ئېغىر نەرسىلەرنى كۆتۈرمەسلىكىنى تاپىلاپ تۇراتتى.بىر كۈنى چۈشلۈك تاماقتىن كىيىن گۈلجەمىلە ئىشقا ماڭدى،گۈلچىمەن بىلەن ئانا بىردەم ئارام ئېلىپ ئۇخلىغاندىن كىيىن، ئانا ئۇلاغقا ئوت ئېلىش ئۈچۈن ئېتىزغا چىقىپ كەتتى.ھويلىدا يالغۇز قالغان گۈلچىمەن بىردەم تىكىۋاتقان ياستۇق كەشتىسىنى تىككەندىن كىيىن،ئانا بىر چىپتا ئوت ئېلىپ قايتىپ كىردى. ئۇلاغقا ئوت سېلىۋەكەندىن كىيىن :
ــ مەن باغقا چىقىپ ئازراق كۆكتات ئېپ كىرەي كەچتە سىڭلىڭ چىققۇچە لەغمەن قىلغاچ تۇرايلى –دىدى.
ــ ماقۇل ئانا ! مەن خېمىر قىلغاچ تۇراي ئەمسە-دىدى گۈلچىمەن .
ــ ياق بولدى سەن مىدىرلىما ! ئۆزەم قىلىمەن، ھەرگىز مىدىرلىما جۇما-دىدى ئانا ئەنسىرەپ.
شۇنداقتىمۇ ئۇنىڭ بىكار ئولتۇرغىچە خېمىرغا تۇتۇش قىلغاچ ئولتۇرغۇسى كەلدى.ھەم لەغمەنگە خېمىر يۇغرۇش ئۈچۈن ئۇننى تەييار قىلىپ سۇ ئېلىنغان چۆگۈننى كۆتۈرۈپلا چۆچۈپ كەتتى.ئۇنىڭ ئايىقىدىن شۇرقىراپ قان ئارىلاش سۇيۇقلۇق ئېقىپ چۈشىۋاتاتتى.ئۇ دەرھال چۆگۈننى قويدى دە ئالاقىزادە بولۇپ ئانىسىنى چاقىرىشقا باشلىدى. ئانا بولسا باغقا كىرىپ خوشنىلارنىڭ ئۇلىغى كىرىپ بۇزىۋەتكەن چىتلاق قاشانى تۈزەيمەن دەپ خېلى  ھايال قالدى. ئالاھەزەل ئىككى سائەت تىن كىيىن ئانا چىتلاق قاشانى ئوڭشاپ بولۇپ كۆكتات ئۈزۈشكە باشلىدى، مۇچ،شوخلا،ئۈزۈپ بولغاندىن كىيىن پىدىگەن ئۈزۈشكە باشلىدى. تۇيۇقسىز قولىغا پىدىگەن (چەيزە)تىكىنى كىرىپ كېتىپ قاناپ كەتتى.ئانا شۇندىلا ئېسىگە كېلىپ  جىدىيلىشىشكە باشلىدى باياراقتا قەيەردىندۇر قاتتىق چىرقىرىغان ئاۋازنى ئاڭلىغاندەك قىلغىنى ئېسىگە كەلگەندەك بولۇپ ،ئېتىكىدىكى كۆكتاتنى كۆتۈرگىنىچە يۈگۈرۈپ دىگۈدەك باغدىن ھويلىغا چىقتى.سۇپىدا ئۇن ئېلىنغان داس،تۇز قاچىسى،چۆگۈن،ئەتراپىدا دانلاپ يۈرەن توخۇلار...،ھويلا ئىچى ئادەم ئەنسىرىگىدەك جىم-جىت،ئەمما ئادەم يوق ئىدى.ئۇ ئۈزۈپ چىققان كۆكتاتنى سۇپىنىڭ لېۋىگە ئاستا تۆكۈپ قويۇپ ئايۋانغا كىردى-دە چۆچۈپ ۋاقىرىۋەتتى.پەگاغا سېلىنغان ئۆڭۈپ كەتكەن يىپ ئەدىيالدا تۆۋەن بەدىنى ئوچۇق ھالەتتىكى گۈلچىمەن قىپ-قىزىل قان ئىچىدە ياتاتتى.تام ۋە ئايۋان سۇپىسىدا گۈلچىمەننىڭ تامنىڭ تۇتۇپ ئۆرە بولۇش ئۈچۈنمۇ ياكى  ئاچچىق تولغاق ئازاۋىدىنمۇ قان يۇقى قولى بىلەن تىركىشىپ-تاتىلىغان ئىزىلىرى ئۇنىڭ تۇغۇتتا قانچىلىك قىينالغانلىقىنىڭ ئىسپاتى سۈپىتىدە مانا مەن دەپ كۆرۈنۈپ تۇراتتى.ئۇنىڭغىچە تاپ بېسىپ گۈلجەمىلەمۇ ئىشتىن كەلدى.مەخسۇس مۇشۇ كەسپنى ئۈگەنگەن گۈلجەمىلە كۆردىكى ئاچىسى تۇغۇتتا ئېغىر قانسىراپ جان ئۈزگەن ئىدى.ئۇنىڭ ئىككى پۇتىنىڭ ئارىلىقىدا ياتقان كىندىگىمۇ كېسىلمىگەن ئوغۇل بوۋاق ئاللىقاچان تىنىقتىن قالغان ئىدى......
كۈزنىڭ ئاچچىق سوغۇق سەھەرى سۈبھى ۋاقتىدا زاراتكارلىققا بارىدىغان توپىلىق يولدا كېلىۋاتقان ئورۇق ئىگىز كۆلەڭگە سانسىزلىغان قەبرىلەر ئارىسىغا سىڭىپ كەتتى.ئۇ شىۋاقلار ئارىسىدىكى قەبرە ئالدىغا كېلىپ يۈكۈنۈپ ئولتۇرۇپ،ئۈن-تۇنسىز ئۇزاق ياش تۆكتى.ئاندىن خەتمە قۇئان قىلدى-دە ئۇ ئورنىدىن تۇرۇپ،تىز-تىز مېڭىپ قەبرىلەر ئارىسىدا غايىپ بولدى. ئاچىسىنىڭ قەبرىسىنى ھەر پەيشەنبە كۈنى يوقلاپ تۇرىۋاتقان گۈلجەمىلە بۇ كۆلەڭگىنى 3-قېتىم ئۇچرىتىشى ئىدى.گەرچە ئۇ ئاچىسىنىڭ نۇرى بىلەن بولغان مۇناسىبىتىنى بىلسىمۇ،ئاچىسىنىڭ نىكايىنىڭ ئۇلارنىڭ مۇناسىبىتى سەۋەبىدىن بۇزۇلغان ھەم ئاچىسىنىڭ مۇھەببەت ئۈچۈن قۇربانلىق بەرگەنلىكىنى بىلسىمۇ، نۇرىنى ئاللىقاچان ئاچىسىنى ئۇنتۇپ كەتكەن،ۋاپاسىز ،ۋىجدانسىز دەپ قارايتى.نۇرىمۇ شۇ قېتىملىق ئىشنىڭ گۈلچىمەننىڭ بەختسىز بولۇپ قېلىشىغا سەۋەپچى بولغانلىقىنى بىلسىمۇ ئەمما دادىسىنىڭ سالامەتلىكىدىن ئەنسىرەپ،توغرىسى دادىسىدىن قورقۇپ سۈكۈت قىلغان ئىدى.گۈلچىمەننىڭ قورسىقىدا ئۆزىنىڭ يۈرەك پارىسى بارلىقىنى تېخىمۇ خىيالىغا كەلتۈرمىگەن ئىدى.يەنە بىر تەرەپتىن ئۇلارنىڭ ئۆيىدىكىلەرنىڭ باشقىلارنىڭ داستىخىنىنى ئالدىراپ قوبۇل قىلغانلىقىدىن رەنجىپ يۈرەتتى. ئەگەر دادىسى بالنىستتىن چىققۇچە تەخىر قىلغان بولسا ئۇ گۈلچىمەننى ئېلىپ يۇرتتىن چىقىپ كەتكەن بولاتتى.ئىش بۇ دەرىجىگە يەتكەندە گۈلجەمىلە ئاچىسى ھەم ئانىسىنىڭ قاتتىق نەسىھەتى بىلەن نۇرىنى ئىزدەپ ئەھۋالنى دىيىش ھەمدە ئۇنىڭدىن ئاچىسىغا ئىگە بولۇشنى تەلەپ قىلىشتىن توختاپ قالغان ئىدى.شۇنداقتىمۇ ئۇ ھامان بىر كۈنى بۇ ئىشنىڭ تەپسىلاتىنى نۇرى دىگەن ۋىجدانسىز ئەبلەخكە بىلدۈرۈپ قويۇشنى ئويلاپ يۈرەتتى.قېرىشقاندەك ھەرقېتىم ئۇ ھېلىقى كۆلەڭگە قايتقاندا ئۈلگۈرۈپ كېلەتتى.ئۇ بۇرۇن كەلگەندە بولسا بۇ كۆلەڭگىنى ئۇچرىتالمايتتى.نۇرىنىڭ تويى بولغاندىكىن بۇ كۆلەڭگىنى خېلى ئۇزۇنغىچە ئۇچراتمىدى.......
3
شۇنداق قىلىپ نۇرى ئاكامنىڭ تويى بولدى.دادام-ئاناملار بوۋامنىڭ ئارزۇسى بويىچە خوشنا كەنتتىكى مامۇت باپكا دىگەن كىشنىڭ قىزىنى ئىشچان،ئەقىللىق،ئەخلاقلىق،ئادەمگەرچىلىك بار دەپ ئۇنىڭغا توي قىلىپ قويدى. نىكا ئوقۇلىدىغان چاغدىكى ئىش پەقەت ئېسىمدىن چىقمايدۇ.نىكا قىلىدىغان موللام ئائىلە، نىكا، ئىشلىرىنىڭ بىرمۇنچە قائىدەئەھكاملىرىنى سۆزلەپ،ئادەم ئاتا،ھاۋا ئانا دىن تارىپ پەيغەمبەر ئەلەيۇسالام غىچە سۆزلەپ ۋەز ئېيتقاندىن كىيىن رەسمىي نىكا قىلىشقا باشلىدى.
ــ ئۆزلىرى ئارىش ئاخۇننىڭ ئوغلى نۇرمەھەممەتجان مامۇتئاخۇننىڭ قىزى ئايشەمگۈلنى ئۆزلىرىگە خاتۇنلۇققا قوبۇل قىلىپ ئاللىمۇ ؟
ــ ......................
ــ ئۆزلىرى ئارىش ئاخۇننىڭ ئوغلى نۇرمەھەممەتجان مامۇتئاخۇننىڭ قىزى ئايشەمگۈلنى ئۆزلىرىگە خاتۇنلۇققا قوبۇل قىلىپ ئاللىمۇ ؟
ــ........................
ــ ئاللىمۇ ؟-ئاللىمۇ ؟ ئاكام يېنىدىكى دوستى قاتتىق نوقۇپ گەپ قىلە دىگەندىن كىيىنلا ئەندىكىپ ،ئالدىراپ تىنەپ:
ــ ئالدىم-دىدى.باشقىلار ئاكامنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلىغاندىن كىيىن ئۆھ دىيىشىپ موللامغا قاراشتى ئەمما مەن ئۇنىڭ كۆزىدىن ئاققان بىر تامچە ياشنى كۆرۈپ قالدىم ھەم يۈرىكىم «جىغ.......» قىلىپ قالغان ئىدى.
يەڭگەم ئايشەمگۈل تولىمۇ ئوچۇق يورۇق،ئىشچان،ئەقىللىق،ئايال بولۇپ،ئۇ ئۆيگە كەلگەندىن بېرى مومام بىلەن ئانامنىڭ چىرايىدىن كۈلكە كەتمەيدىغان بولدى.يەڭگەممۇ ئاش-تاماققا ئۇستىلىقى،ئۆي تۇتۇشقا پىشىقلىقى چىقشقاقلىقى بىلەن تىزلا ئائىلىمىزگە سىڭىپ كەتتى.ئۇزۇن ئۆتمەي بىز ئايشەمگۈل ئاچامنى ئەزەلدىن مۇشۇ ئۆيدە باردەك سېزىدىغان بولدۇق.ئەمما نۇرى ئاكامدا قىلچىمۇ ئۆزگىرىش يوق! ئۇنىڭ ىۇش بولغىنىنى يا خاپا بولغىنىنى بىلگىلى بولمايدىغان ئاشۇ چىراي ئىپادىسىدە قىلچە ئۆزگىرىش بولمىغان ئىدى.ئۇ ئادەتتە بىز بار يەردە ئايالىغا پەقەت گەپ قىلمايتتى.ھەم پەقەت ئوچۇق چىراي ئاچمايتى.
ــ چاي ئىچسىلە !
ــ قويۇپ قوي !
ــ تاماق يىسىلە !
ــ قويۇپ قوي !- ئۇ ئەزەلدىن ئۇنىڭ قولىدىن چاي-تاماقنى ئالمايتتى.ئۇ قويۇپ قويغاندىن كىيىن ئاندىن ئېلىپ يەيتى ياكى ئىچەتتى.ئۇنىڭ بۇ ئىشىغا دەسلەپتەھەممەيلەن پەقەت كۆنەلمىدۇق.لىكىن يەڭگەم ئەقىللىق، كېلىشىملىك ھەم شەرەنداز ئايال بولغاچقا پەقەت چاندۇرماي ئۆتۈپ كەتتى.ھەم كىيىنچە تەڭلىمەيلا ئالدىغا قويۇپ قوىدىغان بولدى.چۈنكى ئۇ توي كېچىسىلا ئۆزىنىڭ نۇرىنىڭ كۆڭلىدىكى ئايال ئەمەسلىكىنى ھېس قىلغان ئىدى. چۈنكى ئۇنىڭ توي كېچىسى قانداقتۇر دوستلىرى ئېيتقاندەك شىرىن توي كېچىسى بولماستىن بەلكى ئۇنىڭ ئېرى،ئەرلىك ۋەزىپىسىنى ئادا قىلىپ بولۇپلا يېرىم كېچىدە ئۆيدىن چىقىپ كېتىپ تاڭغا يېقىن قايتىپ كەلگەن ئىدى.ئەتتىگەندە ئۇ نۇرىنىڭ تويلۇق كىيىملىرىدىكى توپا چاڭدىن،بولۇپمۇ شىمىنىڭ تىزىدىكى توپىدىن ئۇنىڭ نەگە بارغانلىقىنى بىلىپ بولغان ئىدى.
كۆز ئالدىمدا بولىۋاتقان بۇ ئىشلارغا قاراپ نىمە دىيىشىمنى ھەم قانداق قىلىشىمنى زادىلا بىلەلمەيتىم.بەزىدە كىمنىڭ توغرا كىمنىڭ خاتا ئىكەنلىكىگە باھا بېرىشنىڭ ئورنى بار يوقلىقى ھەم ئەھمىيىتى ئۈستىدە ئويلىنىپمۇ قالاتتىم.نۇرى ئاكامنىڭ چوڭ ئوغلى ئابدۇللا تۇغۇلۇپ ئۇزۇن ئۆتمەي مەن بەشيىللىق ئالى مەكتەپ ھاياتىمنى باشلىدىم ھەم يۇرتتىن ئۆيدىن ئايرىلدىم.

داۋامى بار

نىمانداق ئۇزۇن ھېكايە بۇ                          توۋا