كونا تۇرپان خەلق ناخشىسى _ ئاچىل

gulbaxikar

	بىر قانچە كۈن بۇرۇن تور ئارلاۋىتىپ ئوت يۈرەك شائىرىمىز ئابدىخالىق ئۇيغۇرنىڭ 《 ئاچىل 》 دىگەن شېئىرىنىڭ م ت ۋ سىنى كۆرۈپ بەك ياقتۇرۇپ قالدىم ، شۇڭا دۇسلارنىڭ ھۇزۇرلىنىشىغا سۇنغۇم كىلىپ قالدى. ياقتۇرۇپ ئاڭلىغايسىزلەر! شېئىرى: ئابدىخالىق ئۇيغۇر مەنبە: يوكۇ تورى ئۇلىنىش ئادرىسى: http://v.youku.com/v_show/id_XOTQ4NTMzNjA=.html

sirdax007

	saklap koydum

gulbaxikar

	ۋوي ئەپەندىم ناخشا ئاڭلىغاچ قىزىقچىلىق كۆرسۈن دەپ يوللىغانما مانى ؟ نىمە دىگەن قالايمىقان كۆرۈنۈشلەر بۇ بىشىم قىيىپ كەتتى كۆرۈپ بولغىچە

arkan

	خەلىق  ناخشىلىرنى  قانچىلىك   ئاڭلىساق  يەنە   ئاڭلىخۇسى  كىلىدۇ   .

gulbaxikar

	مەنچە بۇ شېئىرنىڭ مەزمونىغا مۇشۇ م ت ۋ ئەڭ مۇۋاپىق دەپ ئويلايمەن، ئوت يۈرەك شائىرنىڭ بۇ شېئىرىغا 5-6 دەك م ت ۋ  ئىشلىنىپتۇ، ھەممىنى ئاڭلاپ باقتىم ، ئەمما ھەقىقى مەنىسىنى ھىچقايسىسى ئەكىس ئەتتۈرۈپ بېرەلمەپتۇ، شۇڭا بۇنى يوللىغان. شائىر ئابدىخالىق ئۇيغۇرنىڭ شېئىرلىرىدىكى چوڭقۇر سىياسىي مەزمۇن، ئۆتكۈر ئىسيانكارلىق سادالىرى ھەتتا ئەينى دەۋىردىكى مۇستەبىت ھاكىميەتنى ئەندىشىگە سالىدۇ. ھۆكۈمەت ئۇنى شېئىر يېزىشتىن، خەلقنى ئۇنىڭ شېئىرلىرىنى ئوقۇشتىن چەكلەيدۇ.    ئۆز غايىسى يولىدا تېز پۈكمەس روھقا ئىگە ئابدۇخالىق ئۇيغۇر 1932 - يىلى 11 - ئايدا"ئويغان"، "ئاچىل" دېگەن شېئىرلىرىنى ئاق رەختكەچوڭ خەتلىك قىلىپ يېزىپ، كوچىلارغا چاپلاپ، ئەكسىيەتچى ھۆكۈمەتنىڭ ھەيۋىسىگە تاقابىلتۇرىدۇ.   شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ تەتقىقاتچىلىرىدىن مەھمۇت زەيدى، مەھمۇتئەكبەر، ئىمائىل تۆمۈرىلەر نەشرگە تەييارلىغان " ئابدۇخالىق ئۇيغۇر شېئىرلىرى"ناملىق كىتابتىن.  ئۈزۈندە

gulbaxikar

	تالانلىقشائىر ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ئابدۇراخمان ئوغلى 1901 - يىلى 2 - ئاينىڭ 9 - كۈنىتۇرپان شەھرىدە سودىگەر ئائىلىسىدە تۇغۇلغان. ئۇنىڭ ئائىلىسى ئۆز دەۋرىگە نېسبەتەنمەرىپەتلىك ئائىلە ئىدى. ئابدۇخالىق ئۇيغۇر 5 يېشىدىلا ساۋادىنى چىقارغان بولۇپ، 12 ياشلارغا كەلگەندە دىنىي مەكتەپتە ئوقۇپ، ئەرەپ، پارىس تىللىرىنى ئۆگەنگەن ۋە كىلاسسىكشائىرلارنىڭ ئەسەرلىرىن ئوقۇشقا باشلىغان.     1916 - يىلى چوڭ دادىسى مىجىت ھاجى سودا بىلەن روسىيىگە بارغاندا، ئۇمۇ بىللەبېرىپ، روسىيىنىڭ شەمەي(ھازىرقى سمپىلاتنىسكى) شەھىرىدە رۇس تىل - يېزىقىنى ئۈگىنىدۇ. تۇرپانغا قايتىپ كەلگەندىن كېيىن يەنە تۇرپان يېڭىشەھەردىكى شۆتاڭغا كىرىپ خەنزۇ تىليېزىقىنى ئۆگۈنىدۇ ۋە ئەلا نەتىجە بىلەن مەكتەپنى تاماملايدۇ. بۇ جەرياندا ئۇ خەنزۇكىلاسسىك ئەدەبىياتى بىلەن تونۇشۇپلا قالماي، ھازىرقى زامان ئەدەبىياتى توغرىسىدىمۇمۇئەييەن ساۋاتقا ئىگە بولىدۇ. ئەينى دەۋىردە ئۇ دوست بۇرادەرلىرىگە خەنزۇ كىلاسسىكئەدەبىياتىنىڭ " سۇ بويىدا"، "قىزىل راۋاقتىكى چۈش" رومانلىرىنىڭمەزمۇنىنى سۆزلەپ بەرگەن ۋە سۇنجوڭشەن ئەسەرلىرىنى ئوقۇپ، دېمۇگىراتىيىگە نىسبەتەنتونۇشىنى ئۆستۈرگەن. ئەنە شۇ مەزگىللەردىلا ئابدۇخالىق ئۇيغۇرنىڭ ئىدىيىسىدە فىئوۋدالكونىلىققا، خۇراپاتلىققا ۋە نادانلىققا قارشى تۇرۇپ، ئىلىم - پەننى ئوموملاشتۇرۇشئارقىلىق جەمىيەتنى ئۆزگەرتىش غايىسى تۇغۇلغان.1923 - يىلى ئابدۇخالىق ئۇيغۇر مەخسۇتمۇھىتى قاتارلىقلار بىلەن بىرگە 2 - قېتىم سوۋىت ئىتتىپاقىغا بېرىپ، يەنە 3 يىل ئىلىمتەھسىل قىلىدۇ. بۇ جەرياندا ئۇ پوشكىن، لېرمۇنتوۋ، تولوستوي ۋە گوركى ئەسەرلىرىنىئوقۇپ رۇس ئەدەبىياتى بىلەن تونۇشىدۇ. شۇنداقلا ئۆكتەبىر ئىنقىلابىنىڭ غەلىبىسىنىئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ، نەزەر دائىرىسىنى كېڭەيتىدۇ. 1926 - يىلى ۋەتەنگە قايتىپكېلىپلا يېڭىچە ئىلىم - پەننى تەرغىپ قىلىپ، خەلقنىئويغىتىش ئۈچۈن گېزىت جۇرنالنەشر قىلىشقا ھەرىكەتلىنىپ، تۇرپاندا باسما زاۋۇتى قۇرۇشنى تەشەببۇس قىلىدۇ. لېكىنئەكسىيەتچى، مىللىتارىس ياڭ زىشىڭ ھۆكۈمېتى بۇنىڭغا يول قويمايدۇ. شۇنىڭدىن كېيىنئابدۇخالىق ئۇيغۇر تۇرپان ئاستانىدىكى مەخسۈت مۇھىتى، پىچاندىكى ئىسكەندەر خۇجاقاتارلىق كىشىلەر بىلەن 1927 - يىلى" ئاقارتىش ئۇيۇشمىسى" نامىدا بىرمەرىپەت جەمىيىتى قۇرۇپ، ئىئانە توپلاپ تۇرپان يېڭىشەھەردىكى نىياز سەيپۇڭ دېگەن كىشىنىڭ قوروسىدا بىر يېڭى مەكتەپ، كېيىنكى يېلى يېڭىشەھەر ئاق سارايدا "ھۆرىيەت مەكتىپى"، كونا شەھەر جەنۇبىي قۇۋۇقتا يەنە بىر مەكتەپ ئاچىدۇ.      بۇ دەۋىردە ئابدۇخالىق ئۇيغۇرنىڭ ئىجادىيىتىدە زور ئىلگىرىلەشلەر بولىدۇ. ئۇنىڭ شېئىرلىرىدىكى چوڭقۇر سىياسىي مەزمۇن، ئۆتكۈر ئىسيانكارلىق سادالىرى ھەتتا ئەينى دەۋىردىكى مۇستەبىت ھاكىميەتنى ئەندىشىگە سالىدۇ. ھۆكۈمەت ئۇنى شېئىر يېزىشتىن، خەلقنى ئۇنىڭ شېئىرلىرىنى ئوقۇشتىن چەكلەيدۇ.      ئۆز غايىسى يولىدا تېز پۈكمەس روھقا ئىگە ئابدۇخالىق ئۇيغۇر 1932 - يىلى 11 - ئايدا"ئويغان"، "ئاچىل" دېگەن شېئىرلىرىنى ئاق رەختكەچوڭ خەتلىك قىلىپ يېزىپ، كوچىلارغا چاپلاپ، ئەكسىيەتچى ھۆكۈمەتنىڭ ھەيۋىسىگە تاقابىلتۇرىدۇ.1932 - يىلى 12 - ئاينىڭ بېشىدا تۇرپان ۋە قۇمۇلدا دېھقانلار زۇلۇمغا قارىشىقوراللىق قوزغىلاڭ كۆتۈرىدۇ. قۇمۇل دېھقانلار قوزغىلىڭىنى باستۇرۇشقا بارغان شىڭ شىسەي 1933 - يىلىنىڭ بېشىدا ئۈرۈمچىگە قايتىشىدا تۇرپانغا كەلگەندە ئابدۇخالىق ئۇيغۇرۋە ئۇنىڭ بىرقانچە سەبدىشىنى دېھقانلار قوزغىلىڭىنىڭ مەنىۋى تەرغىباتچىسى دەپ قاراپتۇتقۇن قىلىپ تۇرمىگە تاشلايدۇ. جاللات شىڭشىسەي 1933 - يىلى 3 - ئاينىڭ 13 - كۈنىئۇنى سەبداشلىرى بىلەن قوشۇپ تۇرپان شەھىرىنىڭ يېڭى شەھەر قازىخانا مەسچىتىنىڭئالدىدا قەتلى قىلىدۇ. ئابدۇخالىق ئۇيغۇر بوينىغا قىلىچ تەڭلەنگەندىمۇ دۈشمەنگەباش ئەگمەي، باتۇرلارچە كۆكرەك كېرىپ، خەنزۇچە، ئۇيغۇرچە يالقۇنلۇق نۇتۇق سۆزلەيدۇ. بوينىغا قىلىچ ئۇرۇلغاندا "ياشىسۇن ئەركىنلىك!"، "ياشىسۇن ئازادلىق!" دەپ ياڭراق شۇئار توۋلاپ قەھرىمانلارچە قۇربان بولىدۇ.    شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ تەتقىقاتچىلىرىدىن مەھمۇت زەيدى، مەھمۇتئەكبەر، ئىمائىل تۆمۈرىلەر نەشرگە تەييارلىغان " ئابدۇخالىق ئۇيغۇر شېئىرلىرى"ناملىق كىتابتىن.

kapsizparixta

	مەنمۇ ساقلىۋالايچۇ بۇ ناخشىنى

yulgunjay

	بەك   قېز ېقارلېككەن    رەخمەت

gulbaxikar

	ئەڭ ئاستىدىكى كوپلىتتىكى2- مىسرا ھىممەت گۈلۈم ئەمەس ھىممەت يولۇم ئاچىل. مەن يوللىغان بۇ  م ت ۋ دا  تىكىست تۇلۇق چۈشمەپتۇ،  ئەمما  بەك ياقتۇردۇم!