چىلاننىڭ ئەتىيازلىق پەرۋىشدىكى مۇھىم نۇقتىلار
(چاقىلىق ناھيىلىك چىلانچلىق پەن -تېخنىكا مۇلازىمەت مەركىزىدىن ئەمەتجان ئۆمەر )
ئۇزۇن قىش تۈگەپ ئەتىيازمۇ كەپ قالدى ، نۆۋەتتە جەنۇبى شىنجاڭنىڭ كۆپ قىسىم جايلىرىدا چىلان ئۆستۈرلىۋاتىدۇ ، مەن ئۆزۈم بىر تېخنىك بولۇش سۈپىتىم بىلەن چىلان پەرۋىشىنىڭ نۆۋەتتىكى مۇھىم نۇقتىلىرىنى قىسقىچە رەتلەپ چىقتىم ، دىھقان دوستلارغا پايدىسى بولۇر دىگەن ئۈمىدتىمەن .
چىلاننى شەكىلگە كەلتۈرۈپ چاتاش
چىلاننى ئەتىيازلىق چاتاشنى بىخلانغۇچە ئېلىپ بارساق بولىدۇ ، 2-ئايدىن 3-ئايغىچەچاتاشنىڭ ياخشى مەزگىلى .
1. شەكىلگە كەلتۈرۈپ چاتاشنىڭ پىرىنسىپى :
1).يازلىق چاتاشنى ئاساس ، قىشلىق چاتاشنى قوشۇمچە قىلىش . يازلىق چاتاشتا شاخ تارتىش ، بىخ پۇتاش ، ئۇچىنى ئۈزۈش قاتارلىق ۋاستىلەر ئارقىلىق ئوزۇقلۇقلارنىڭ ئورۇنسىز ئىسراپ بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىپ ، بالدۇرشەكلىگە كەلتۈرگىلى بولىدۇ .
2).ئالدىدا قۇيۇۋېتىپ كىيىن كونتىرول قىلىش ، ئۈستىنى توسۇپ ئاستىنى قويۇۋېتىش . ياش كۆچەت مەزگىلدە سۇ، ئوغۇت پەرۋىشىنى كۈچەيتىپ دەرەخ تاجىسىنىڭ تىز سۈرەتتە چوڭيىشىنى تېزلىتىپ ، مېۋە بېرىش كۆلىمىنى كېڭەيتىش ، مول مېۋىلەش مەزگىلىگە كىرگەندىن كىيىن ئۇچىنى ياندۇرۇش ، قىسقا كېسىش ، شاخ تارتىش قاتارلىق ۋاستىلەرنى قوللۇنۇپ دەرەخ تاجىسىنىڭ داۋاملىق كېڭىيىشىنى تىزگىنلەپ ئوزۇقلۇقنى مەركەزلەشتۈرۈپ مېۋىلەش نىسبىتىنى ئاشۇرۇش . چىلان يورۇقپەرەس دەرەخكە تەۋە ، شاخ ئۇچى ئەۋزەللىكى كۈچلۈك . ئوڭايلا ئۈستى كۈچلۈك ، ئاستى ئاجىز ھالەت شەكىللىنۋالىدۇ . ئۇچىنى ياندۇرۇش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللۇنۇپ ئاستى قىسىمدىكى شاخلارنىڭ ئۆسۈشىنى تېزلىتىپ ، دەرەخنىڭ ئىگىزلىكىنى كونتىرۇل قىلىپ ، كۈن نۇرى ، شامال ئۆتۈشدىغان دەرەخ قۇرۇلمىسىنى شەكىللەندۈرۈش .
3).دەرەخنى ئاساس قىلىپ شەكىلگە كەلتۈرۈش ، شاخقا قاراپ چاتاش: دەرەخنى چاتىغاندا دەرەختىكى شاخلارنىڭ جايلىشىش ، تارقىلىش ئەھۋالىغا قاراپ شەكىلگە كەلتۈرۈپ چاتاش ، شاخلىرى مۇۋاپپىق تارقالغان ، قۇرۇلمىسى ئىخچام ، ئاساسى شاخ ، يان شاخلىرى ئېنىق ئايرىلغان بۇلۇش ، مەلۇم خىل چاتاش ئۇسۇلىنى ئۆلۈك قوللانماسلىق كېرەك .
2. كۆپ ئۈچىرايدىغان دەرەخ شەكىللىرى
1)ئەركىن ئورچۇقسىمان شەكلى
چىلاننىڭ بىر مو يەردىكى تۈپ سانى 50تۈپتىن ئارتۇق بولغاندا بۇ خىل شەكلىنى قوللىنىمىز . ئاساسى شاخلىرى كۆپ 8دىن 10غىچە ئاساسى شېخى بولىدۇ ، ئاساسى شاختا قوشۇمچە شاخلار تەربىيلەنمەيدۇ . ئاساسى شاخلارنىڭ بۇلۇڭ گىرادۇسى گورژىنتال ھالەتتە مەركىزى غولغا نۆۋەت بويىچە جايلاشقان بولىدۇ . ئاساسى شاخلارنىڭ ئۇزۇنلىقى بىر مېتىر ئەتىراپىدا بولىدۇ . ئاساسى شاخلارنىڭ ئارلىقى 40-20سانتىمىتىر بولىدۇ . دەرەخ ئىگىزلىكى 2.5-2.2مىتىرغىچە بولىدۇ . ئاساسى غول ئىگىزلكى 40-35سانتىمىتىرغىچە بولىدۇ . بۇ خىل دەرەخ شەكلى پاكارلاشتۇرۇپ زىچ ئۆستۈرۈش تەلىۋىگە ماس كىلدۇ .
2)كىچىك تاجلىق شالاڭ قەۋەت شەكلى
چىلاننىڭ بىر مو يەردىكى تۈپ سانى 50تۈپتىن ئارتۇق بولغاندا بۇ خىل شەكلىنى قوللىنىمىز . . دەرەخ ئىگىزلىكى 2.5مىتىر بولىدۇ . ئاساسى غول ئىگىزلكى 40-35سانتىمىتىرغىچە بولىدۇ پۈتۈن دەرەختە 5-6گىچە ئاساسى شېخى بولىدۇ ، مەركىزى يىتەكچى غولغا ئۈچ قەۋەت بويىچە جايلىشىدۇ . بىرىنچى قەۋەتتە ئۈچ ئاساسى شاخ بولۇپ ئاساسى شاخلارنىڭ گورزىنتال ئارلىقى 120گىرادۇس ، ئاساسى شاخلار بىلەن مەركىزى غولىنىڭ ئارلىقى 70 گىرادۇس بولىدۇ . ئىككىنچى قەۋەتتە ئىككى ئاساسى شاخ بولۇپ بىرىنچى قەۋەت بىلەن بولغان ئارلىقى 80سانتىمىتىر ، ئۈچىنچى قەۋەتتە بىر ئاساسى شاخ بولۇپ ئىككىنچى قەۋەت بىلەن بولغان ئارلىقى 70سانتىمىتىر بولىدۇ . ئاساسى شاختا 2-1گىچە قوشۇمچە شاخلار تەربىيلىنىدۇ . باشقا شاخلار قوشۇمچە تەربىيلەنگۈچى شاخ گۇرۇپىسى قىلىپ تەربىيلىندۇ . . بۇ خىل دەرەخ شەكلى پاكارلاشتۇرۇپ زىچ ئۆستۈرۈش تەلىۋىگە ماس كىلدۇ .
3 )ئىچى ئوچۇق شەكلى
دەرەخ ئىگىزلىكى 2.5مىتىر بولىدۇ . ئاساسى غول ئىگىزلكى 60-40سانتىمىتىرغىچە بولىدۇ پۈتۈن دەرەختە 5-6گىچە ئاساسى شېخى بولىدۇ ، مەركىزى يىتەكچى غولغا ئۈچ ئاساسى شاخ جايلاشقان بولۇپ . ئاساسى شاخلارنىڭ گورزىنتال ئارلىقى 120گىرادۇس ، ئاساسى شاخلارنىڭ كېرىلىش بولۇڭى 50-40 گىرادۇس بولىدۇ . مەركىزى يىتەكچى غولى بولمايدۇ . ئاساسى شاختا 4-2گىچە قوشۇمچە شاخلار تەربىيلىنىدۇ . باشقا شاخلار قوشۇمچە تەربىيلەنگۈچى شاخ گۇرۇپىسى قىلىپ تەربىيلىندۇ . بۇ خىل دەرەخ شەكلى پاكارلاشتۇرۇپ زىچ ئۆستۈرۈش تەلىۋىگە ماس كىلدۇ . بۇ خىل دەرەخ شەكلىنىڭ شەكلى كىچىك ، قۇرۇلمىسى ئاددى ، ئوڭاي تەربىيلىگلى بولىدۇ كۈن نۇرى ، ھاۋا ئۆتۈششى ياخشى ، پەرۋىشى قولايلىق .
3.چىلان دەرىخنى چاتاشتا كۆپ قوللىنىغان ئۇسۇللار
1)ئۇچىنى ياندۇرۇش : دەرەخ تاجىسى ھەددىدىن ئارتۇق ئىگىز ئۆسۈپ كەتكەن چىلانلارغا قارىتا ئېلىپ بېرىلىدۇ ،بۇ خىل دەرەخلەرنىڭ مېۋىلىگۈچى شاخلىرى ئۈستى قىسىمغا جايلىشىقان بولغاچقا ئۇچىنى ياندۇرۇش بەك تېز بوۇلپ كەتسە مەھسۇلاتى تەسىرگە ئۇچىرايدۇ . شۇڭا ئىككى ئۈچ يىلغا بۆلۈپ تاماملاش كېرەك . بىرىنچى يىلى 3.5مىتىر ئورۇندىن ئىچىنى ئېچىپ ئۇچىنى ياندۇرىمىز . كىيىن تەدرىجى ھالدا دەرەخ ئىگىزلىكىنى 3مىتىر دائىردە تىزگىنلەپ دەرەخ تاجىسىنىڭ ئىچكى قىسىمنىڭ كۈن نۇرى ، ھاۋا ئۆتۈشۈش شارائىتىنى ياخشىلاش مەقسىتىگە يىتىمىز .
2)شاخ شالاڭشىتىش : ئاساسى قىسىمدىن باشلاپ زىيادە زىچ ئۆسۈپ كەتكەن شاخلارنى ، بەسلەشكۈچى شاخلارنى ،ئۈستمۇ–ئۈستلەپ ئۆسۈپ قالغان شاخلارنى ، كېسەللىك ، زىيانداش ھاشارەتلارنىڭ زىيىنىغا ئۇچىرىغان شاخلارنى ، گىرەلىشپ ئۆسۈپ قالغان شاخلارنى كېسىپ چىقىرۋېتىپ دەرەخ تاجسىنىڭ ئىچكى قىسمىنىڭ كۈن نۇرى ، شامال ئۆتىششىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك .
3)قىسقارتىش : زىيادە ئوزۇن ئۆسۈپ قالغان ، پەسكە ساڭگىلاپ قالغان شاخلارغا قارىتا ئېلىپ بېرىلىسا شاخلارنى يېڭىلاپ ، دەرەخ شەكلىنى كۈچەيتىدۇ .
4)قىسقا كېسىش : ئىككى خىل شەكلى بار ،ئا:<<بىر قايچا بىلەن چەكلەش >> شاخ ئۇچىغا قارىتا ئېلىپ بېرىلىدۇ . شۇنىڭ بىلەن بىللە كىيىنكى مەزگىلدە ئۆسكەن ئىنچىكە ئىككىلەمچى شاخلارنى كېسىۋېتىپ ئوتتۇرا قىسىمدىكى قاۋۇل ئىككىلەمچى شاخلارنى قالدۇرۇپ ئۈگە شاخلارنىڭ مېۋىلەش ئىقتىداى ئاشۇرۇلىدۇ . ب: <<ئىككىنچى قايچا بىلەن چىقىرىش >> شاخ ئۇچىنى قىسقا كەسكەندە كېسىك ئاغزىنىڭ ئاستىدىكى بىرىنچى ئىككىلەمچى شاخنى كېسىپ ئاساسى بىخنى غىدىقلاپ يېڭى شاخ شەكىللەندۈرۈلىدۇ . بۇ يان شاخنى ئۆستۈرۈشنىڭ ئۇسۇلى .
5)زەخمىلەندۈرۈش ، بىخنى ئويۇپ ئېلىۋېتىش : ئادەتتە شاخ تەربىيەلەشتە ئىشلىتىلىدۇ . بىخ ياكى شاخنىڭ ئۈستۈنكى قىسىم دائىرسىدە قوۋزاق قىسىمىنى زەخمىلەندۈرۈپ ئاساسى بىخنىڭ بىخلىنىشى ئىلگىرى سۈرۈلىدۇ .
6)شاخ كېرىش : بىۋاستە كەرىگۈ ياغاچ بىلەن شاخ بۇلۇڭى كېرلىپ مەلۇم كەڭلىككە يەتكۈزۇلىدۇ .
7)شاخ تارتىش : سىم ياكى تانا بىلەن شاخنى تارتىپ مەلۇم كەڭلىككە يەتكۈزۈپ مەلۇم نوقتىغا باغلىنىدۇ .
8)غولىنى بەلگىلەش : شۇيىلى تىكىلگەن ياكى2 ～1يىل بولغان كۆچەتلەرگە قارىتا كۆچەت غولى بەلگىلىك ئىگىزلىقتە توختىتىلىپ كېسىلىدۇ . بۇ غولىنى بەلگىلەش دەپ ئاتىلىدۇ .
4. چىلان ئۇغۇتلاش
چىلان كۈزدە ئوغۇتلانمىغان بولسا ئەتىيازدا چوقۇم ئورگانىك ئوغۇتلاش كېرەك ، ئوغۇتلاش ۋاقتى توڭ ئېرىگەندىن كىيىن 4-ئاينىڭ ئوتتۇرلىرىغىچە بولۇش كېرەك ، ئامال بار تولۇق چىرىگەن ئورگانىك ئوغۇت بېرىش كېرەك ، ئوغۇتلاش ئورنى ئادەتتە دەرەخ تاجىسىنىڭ چوڭلىقىغا قاراپ بىكىتىلىدۇ ، كۆپ قوللىنىدىغان ئوغۇتلاش شەكىللىرىدىن نۇرسىمان ئورەك كولاپ ئۇغۇتلاش ، چەمبەرسىمان ئوغۇتلاش ، چۆنەك ئېچىپ ئوغۇتلاش قاتارلىق ئۇسۇللىرى بار ، ئوغۇتلاش ئورنى ئادەتتە دەرەخ تاجىسىنىڭ چوڭلىقىغا قاراپ بىكىتىلىدۇ ، مىقدارىمۇ دەرەخنىڭ چوڭ –كىچىكلىكىگە قاراپ بولىدۇ ئادەتتە 1-2يىللىق كۆچەتلەرنىڭ ھەر بىر تۈپىگە 2-5كىلوگىرامغىچە ، 2-4يىللىق كۆچەتلەرگە 5-10كىلوگىرامغىچە ، 4-8كۆچەتلەرگە 15-50كىلوگىرامغىچە ئوغۇت بەرسەك مۇۋاپىق بولىدۇ .
شۇ ئۇنىڭدىن باشقا قېرىنداشلارغا چىلانچىلىق تېخنىكىسىدىن ھەقسىزمەسلىھەت بېرىمەن . چىلانچىلىق بىلىملىرىمنى ئېلان قىلغان بلوگىم :
http://lopluq.blogbus.com
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-17 11:38:57 PM
.gif)
