تىلەمچى ئايال، مودا قىز ۋە ئىستىمال
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. A* g. R- N" N( `1 G! @) P ئۈرۈمچى شەھرىنىڭ «بۇلاقبېشى» كوچىسىدىكى ئاپتۇبۇس بېكىتىدە تۇراتتىم. 50 ياشلار چامىسىدىكى بىر ئايال يۈزىگە پور رەڭ رومال يېپىپ، قوللىرىنى ئۆتكۈنچى كىشىلەرگە سوزغان ھالدا ئىستولبىغا يۆلىنىپ تۇراتتى. نېمىشقىدۇر موھتاجلىق كوچىسىغا كىرىپ قالغان ئاشۇنداق ئاياللارنىڭ ئېچىنىشلىق سىياقى يۈرىكىمنقى چىمداپ. تۈرلۈك ئويغا گىرىپتار قىلىدۇ. بەلكىم ئۇ بىر ئانىدۇر. توغرا، ئۇ بىر ئانا سۈپىتىدە ئەزىز بولۇشقا تېگىشلىك. ئۇنىڭ چىرايىنى يېپىپ تۇرغان رومال ئۇنىڭ شەخسىيىتىگە سىڭىپ كەتكەن ئاللىقانداق تارىخنىڭ خىرە بېشارەتلىرىنىمۇ ئۆچۈرۈپ تاشلىغانىدى. ئۇنىڭ تۈرلۈك كوچىنى مېڭىپ ، بىرئاز قاغجىراشقا باشلىغان ئاياغلىرى رەڭگى ئۆچۈپ كەتكەن ئەتلەس تامبىلىنىڭ پۇچقىقىدىن چىقىپ تۇراتتى، ئۇ كالىچىنى سېلىپ يېقىنغىلا قويۇپ قويغانىدى. ئاداققى باھار ئايلىرىنىڭ ئىللىق ئاپتىپى تەبىئەتنىڭ باراۋەرلىك خىسلىتىنى بۇ شەھەردىمۇ نامايان قىلىپ، تىلەمچى ئانىنىڭ ئۇچىسىنى سىلاپ، خەيرخاھلىق تۇيغۇلىرىنى سەزدۈرمەي سىڭدۈرمەكتە ئىدى.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 @" H! d) [- l$ D ئانا يۈزىنى تور رومال ئارقىلىق جەمئىيەتتى ئايرىپ تۇراتتى. لېكىن ئۇنىڭ مېڭىسى، يۈرىكى ۋە قورسىقى كىشىلەرنى تۈرلۈك مەنزىلگە ئېلىپ بارىدىغان رەستىدە ھەربىر يولۇچىنىڭ كۆلەڭگىسىدىن ھىممەت تىلىمەكتە ئىدى... كىشىلەر موھتاجلىق تۈپەيلى كوچىغا چىقىپ قالسىمۇ، «يۈز»نى ئاسراشقا توغرا كېلەتتى. جەمئىيەتتە كىشىلەر «يۈز»نى ئاسراش ئۈچۈن كۆپ نەرسىنى بەدەل قىلىشىدۇ. ئۇلار يۈزىنىڭ تۆكۈلۈپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن نۇرغۇن پۇل خەجلىشىدۇ، ھەتتا پەرزەنتلىرى بىلەن يۇرت-ماكانلىرىنى قىمارغا تىكىدۇ. چۈنكى «يۈز» دېگەن بۇ نەرسىنىڭ تالالىرى كىشىلەرنىڭ ھەر خىل ھاجەت-راۋاسى ۋە تېپىشمىقىدىن ياسىلىدۇ. ئۇلار بۇ سۈنئىي، ئىجتىمائىي تالالار ئارقىلىق يىرگىنچىلىك ياكى قورقۇنچلۇق، توق ياكى ئاچ ھالىتىنى يوشۇرۇشقا تىرىشىدۇ. بەزىدە پارقىراپ تۇرغان چىرايلار تىلەمچى ئاياللارنىڭ يۈزىدىكى ئۇياتلىق تور رومالىدىن قېلىشمايدىغان دەرىجىدىكى گادايلىقنى ئىپادىلەيدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, T0 S; b2 y. L8 b( M
يۈز گويا ئادىمىيلىكنىڭ ئىستىلىستىكىسى. ئاياللار بۇ ئىستىلىستىكىنى تولۇق ۋايىغا يەتكۈزۈشكە تىرىشىۋاتقان زامان شائىرلىرى. ئۇلار تەبىئەت ئاتا قىلغان رۇخسارىي بايلىقلىرىنى گىرىم ئىستىلىستىكىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ، ئۇنتۇلۇش خەۋپىدە تۇرۇۋاتقان مەنىۋىي تەقەززالىقلىرىنى ئىپادىلەشكە ماھىر. بۇنداق ماھىرلىق بۈگۈنكى گۈزەللىك ئىستېمالىدا تەڭدىشى ئاسان تېپىلمايدىغان ئالاھىدە كوزىرغا ئايلاندى .
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @$ r' u* g5 t3 f% E! L
يۈز شۇنداق نەرسىكى، ئۇنى قانداق ئاياش ۋە ئىشلىتىش مەسىلىسىگە كەلگەندە، زامانىمىزدىكى ھەربىر كىشى پەيلاسوپ ياكى جەمئىيەتشۇناستۇر .
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ \% k) N1 ~: g تىلەمچى يەنە بۇرۇنقىدەك ئولتۇراتتى، ئۇنىڭ رومالى ۋە ئەتلەس تامبىلى قەدىمىي يىپەك يولى مەدەنىيىتىنىڭ ئىزناسىنى يالماپ يۈتۈۋەتكەن زامانىۋى شەھەرگە نىسبەتەن مۇزىيغا ئوخشاپ قالغانىدى. ئايال بىر تەرجىمىھال ئىدىكى، تىلەمچىلىك ئالدى بىلەن ئۇ تەۋە قوۋمنىڭ روھىدىن باشلانغانىدى. ئۇنىڭ ۋۇجۇدىدىكى ئالامەتلەر بىرقانچە يۈز يىللار ئىلگىرىكى دۇنياۋى مەدەنىيەتنىڭ سۇنۇق شولىسى ئىدى. بۇ شولا بۈگۈنكى دۇنياۋى مەدەنىيەتنىڭ مېڭىنى يەيدىغان شاۋقۇن-سۈرەنلىرى ئىچىدە تەمتىرىمەكتە .
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ V( H+ | M9 k+ m* O' q. d
بىر مىنىبۇس بېكەتكە كېلىپ توختىدى. كۆتەك كەش كىيگەن 20 ياشلار چامىسىدىكى بىر قىز مىنىبۇستىن چۈشتى. قىز كەشىنى پايپاقسىزلا كىيىۋالغان بولۇپ، خېنىلىق تىرناقلىرى ماش رەڭ كۆتەك كەش ئىچىدە كۆزگە ئالاھىدە تاشلىنىپ تۇراتتى. ئۇنىڭ تېنىگە چاپلىشىپ تۇرغان كالتە يەڭلىك مايكىسىنىڭ بەل ئۇچى پادىچى ئىشتىنىڭ بېلى بىلەن تېگىشمىگەن بولۇپ، قورساق تېرىسى كۆرۈنۈپ قالغانىدى. زىلۋا قىز يەڭگىل قەدەنلىرى بىلەن تىلەمچى ئايالنىڭ ئالدىدىن ئۆتتى. ئۇنىڭ چاچلىرى رىتىمىغا تەڭكەش ھالدا يېرىم يالىڭاچ مۈرىسى ئۈستىدە ئەركىلەيتتى...
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @4 z, a! b. a) t9 W* w تۇرمۇش ھاياتىي كۈچكە تولغان ئادەملەرگە مەنسۇپ، تۇرمۇش ھەققىدىكى كۆز قاراشلار ئۇنى كۆزەتكەن ئادەملەرگە مەنسۇپ. تىلەمچى ئايالنىڭ تۇرقى بىلەن مودا قىزنىڭ قىياپىتى بىزنىڭ مىللىي مەدەنىيەتنىڭ جەمئىيتىمىزدىكى ئورنى ھەققىدە ھەم يۇمۇرلۇق ھەم مۇڭلۇق تەسراتقا ئىگە قىلىدۇ .
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( K) |1 m4 Y C0 `, f
ئىككىلىسى ئايال زاتى، ئىككىلىسى بىر مىللەتنىڭ پۇشتى، ئىككىلىسى بىر دۆلەتنىڭ پۇقراسى. لېكىن ئۇلارنىڭ ۋۇجۇدىدىكى مەدەنىيەت ئالامەتلىرىدە زور پەرق بار. بۇ ئالامەتلەر كونكرېت ماددىي ئالامەتلەت تەرىقىسىدە كۆزگە چېلىقسىمۇ، بىز ئۇلارنىڭ روھى ھەققىدە خاتاسىز ئۇچۇلارغا ئىگە بولالايمىز.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; F4 @0 U' m& L9 V* {
تىلەمچى ئايالنىڭ يۈزىدىكى تور رومال مىللىي مەدەنىيلىكنىڭ بەلگىسى سۈپىتىدە كۆپ قاتلاملىق مەنىنى ئىشارەتلەپ بېرىدۇ، ئۇنىڭدا ھايا، ئىپپەت، نومۇس، قوغدىنىش، مەككارلىق قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى بار. گەپ ئۇنى قايسى نۇقتىدىن كۆزىتىپ باھالاش بىلەن مۇناسىۋەتلىك.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, I* U$ ]$ D5 N# P
مانا بۇ ئەھۋال باشقىچە زامانىۋىلىق مىللىي مەدەنىيەتنىڭ كۆپ قانلىق شالغۇتلىشىشىدىن ئىبارەت بولدى. ئۇيغۇر مىللىي پىسخىكىسىدا ئاياللىق قورغانى بولمىش ھايا زامانىۋى مەدەنىيەت كەلكۈنلىرىنىڭ شىددىتى ئارقىسىدا ئاستا-ئاستا غۇلاپ، ئاياللارنىڭ ئىچكى ۋە تاشقى زىننەتلىرى ئاشكارىلىشقا باشلىدى. بۇ ھالەت شەھەرلەردە ئېنىق ئايان بولدى. بىز ئەسلىدە دۇنياۋى ھەم زامانىۋى مەدەنىيەت بولۇشقا تېگىشلىك قىممەتلىك ئەنئەنىلىرىمىزنى زامان رەپتارى بىلەن رىقابەتلىشەلەيدىغان تەركىبلەرگە ئايلاندۇرالمىدۇق. بىزنىڭ سالام-سەھەتلىرىمىز، ئىبارىلىرىمىز، يەپ-ئىچىشلىرىمىز، باردى-كەلدىلىرىمىز، بارا-بارا ئەسلىدىكى ئىنسانىيلىق ۋە ئىلاھىيلىق تۈسىنى يوقىتىپ، روشەن ئىقتىسادىي ئاڭ، كۈچلۈك ئىستىمال خاھىشلىرى بىلەن سۇغىرىلدى. ئاياللىق گۈزەللىك بۈگۈنكى كۈندە شائىرلارنىڭ نەزىرىدىكى مۇقەددەسلىك ئەمەس، بەلكى خىزمەت، سودا-مۇناسىۋەت قاتارلىقلارنى ئىلگىرى سۈرۈشتىكى كاتالىزاتورغا ئايلاندى.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# ^. Z6 Z, \6 T. Q, R
بىز تىلەمچى ئايالنىڭ ئالدىدىن ئۆتكەن مودا قىزنىڭ ئەپتىدىن بىر خىل تەشەببۇسكارلىقنى كۆرىمىز. ئۇ ۋۇجۇدىدىكى ئىنتىلدۈرۈش ئىقتىدارىغا ئىگە ئورگانلارنى ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە ھۇجۇمغا ئاتلاندۇرغان، ئۇنىڭ ھۇجۇم قىلىش قوراللىرى ئۆز ئىگىسىگە سەزدۈرمىگەن ھالدا تالاي كۆزنى ئوۋلاپ ماڭىدۇ، زۆرۈر تېپىلغاندا، قىز ئۆز قوراللىرىنىڭ ئوت كۈچىنى راسا مەركەزلەشتۈرۈپ ئىشلىتىدۇ. ئەرلەرنىڭ نەزىرىدە ئۇنىڭدىكى گۈزەللىك ۋە ئىپپەت ئىستېمال بۇيۇمىغا ئايلانغان بولسا، ئۇنىڭ ئۈچۈن ۋاستىدۇر. ئۇ بۇ ۋاستىلەر ئارقىلىق، ئەرلەردىكى پۇل، ھوقۇق، نام-شەرەپ ۋە ئىمتىيازلارنى ئىستىمال قىلىدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, n2 d8 [- {' r" S6 v' l مۇئەييەن ئاڭ فورمىسىنىڭ كىشىلەرنى ئۆزگەرتىش ۋە تەربىيلەش رولى بولىدۇ. ئىستېمالنى نېگىز قىلغان ھازىرقى زامان جەمئىيتىدە تاۋار بىلەن ئىستېمال شەكلى كىشىلەرنىڭ دۇنيا قارىشىغا كۈچلۈك تەسىر كۆرسىتىدىغان بولدى. ھاراق ئىستېمالىنىڭ بىزگە ئېلىپ كەلگەن ئۆزگەرتىشلىرى ئۇنۋېرسىتىتنىڭ ئاقارتىشلىرىنى بېسىپ كەتتى. ھەر خىل ئېلان-سەنئەت (داۋراڭلار) كۆرۈنۈشلىرى، تورت، دېسكو قاتارلىق ئاممىۋى مەدەنىيەت ئامىللىرىنىڭ ياشلار قەلبىگە ئېلىپ كەلگەن زىلزىلىسىگە يازغۇچىلارنىڭ ئەسەرلىرىمۇ قادىر بولمايدىغان بولۇپ قالدى. چوڭ شەھەرلەرنىڭ رىقابەتچىلىك جىددىي تۇرمۇشى ئۆز ئارامگاھلىرىنى ئاياللارنىڭ بەدىنىدىن كېلىدىغان خۇش پۇراقلار بىلەن بېزەيدىغان بولدى. ھارغىن كىشىلەرنىڭ قەلبىدە بىرەر ۋىجدان خارابىسىنى كۆرگەندە ئازابلىنىدىغان سەزگۈلەر ئاستا-ئاستا ئۆلۈپ، بىر تەرەپلىمە ئىستېمال خۇمارى ئۈنۈپ چىقىشقا باشلىدى. كىشىلەرنىڭ ئەسلىدىكى قىممەت قارىشى يېڭى كىرگەن ئىستېمال ئادەتلىرى تەرىپىدىن ئىستېمال قىلىنىپ، بىر يەرگە باراي دەپ قالدى.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 w: g+ [6 E/ d& e1 O فولكلور تەتقىقاتچىلىرىغا بىر بېشارەتكى، شەھەرلىرىمىزدە يېڭى بىر ئاممىۋى مەدەنىيەت باش كۆتۈردى، كىيىم-كېچەك پاسونلىرىمىز ھەم يېمەك ئىچمەك يوسۇنلىرىمىزنىڭ ئۆزگىرىشى ئاللىبۇرۇن يۈز بەرگەن پىسخىكا ئۆزگىرىشلىرىمىزدىن دېرەك بەردى. بىز ئۆزىمىز سەزمىگەن ھالدا بىر ئستېمال دەۋرىگە سۆرەپ ئەكىرىلدۇق. مەدەنىيەت تەتقىقاتىدا دائىم ئىشلىتىلىدىغان تېرمىنلارنىڭ ئىچىگە ئىقتىسادىي سىستېمىلارغا ئائىت لۇغەتلەرمۇ كىرىشى لازىمدەك تۇرىدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 u; {! g) d0 ]6 a9 G+ \ r
شۇ تاپتا ئاممىۋى تۇرمۇش ھادىسىلىرى بىز زىيالىيلارنىڭ تەپەككۇر سۈرئىتىدىن خېلىلا ئۇزاقلاپ كەتتى. ئەسلىدە تەپەككۇرنىڭ سۈرئىتى تېزرەك بولۇشى كېرەققۇ؟ كۆز ئالدىمىزدىكى ئەھۋاللارنى بىز نېمە دەپ چۈشەندۈرسەك بولار؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& E5 B3 [) p8 r" J* O
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ h) \3 p- d4 ]; [' U, k4 g1 j
مەنبە : «ئىنسانىي سۈپەت مەنزىلى» ئاپتور: ئابدۇقادىر جالالىددىن
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 g* Y) w& R* R, ~( ~بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 K! ^1 Q" a' u3 f C8 o- x, }" T- Z
ئۇستاز ئابدۇقادىر جالالىددىن
يوللىغان ۋاقتى 2015-2-11 12:40:35 PM
