ئىسپېرمىنىڭ سىز ئويلاپ باقمىغان 6 چوڭ قاتىلى
يەر شارى تورى ساغلاملىق قانىلى: ئامېرىكا ياخۇ ئاخبارات تورىنىڭ 12-ئاينىڭ17-كۈنىدىكى خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، ئالىملارنىڭ يېقىنقى تەكشۈرۈشىدە كۆرسىتىلىشىچە، ئەرلەرنىڭ ئىسپېرمىسىنىڭ سانى، سۈپىتى، ھەرىكەتچانلىقى ۋە ئىمكانىيەتچانلىقى پەرزەنت كۆرۈش ئىقتىدارىغا بەلگىلىك تەسىر كۆرسىتىدىكەن. تۆۋەندىكىلەر ئېىسپېرمىغا زىيان سالىدىغان دائىم كۆرۈلىدىغان ئالتە ئامىل:
بىرىنچى: ساغلاملىق. يېقىندا ئامېرىكا ستانفورد ئۇنىۋېرسىتېتى تېببىي ئىنىستىتۇتىنىڭ ئالاقىدارتەكشۈرۈش نەتىجىسىدە كۆرسىتىلىشىچە، ئىسپېرمىنىڭ سۈپىتى بىلەن ئەرلەرنىڭ تەن ساغلاملىق ئەھۋالى زىچ مۇناسىۋەتلىك ئىكەن ( جىنسىي ساغلاملىقى بىلەن قانداق زىچ مۇناسىۋىتى بارلىقى كۆرسىتىلمىگەن). تەكشۈرۈش سانلىق مەلۇماتىدا كۆرسىتىلىشىچە، تۇغماسلىق كېسىلى بولغان 9387 ئەرنىڭ %44 دە باشقا ساغلاملىق مەسىلىسى بار ئىكەن. تېبابەت ياردەمچى پروفېسسورى مايكول ئېسېنبېرگ (MichaelEisenberg):«ئىلگىرىكى تەكشۈرۈشلەردە بۇنداق مۇناسىۋەت ئەزەلدىن بايقالمىغان. بۇ تەكشۈرۈشلەردىكى ئوبيېكىتلاردا يۇقىرى قان بېسىم، تېرە كېسىلى ۋە ئىچكى ئاجراتما قالايمىقانلىشىش قاتارلىق كېسەللەر بار، ئىسپېرما سۇيۇقلۇقىنىڭ سۈپىتىگە ناھايىتى چوڭ تەسىرى بولغان. شۇڭا بىز بەدەن ساغلاملىقى بىلەن ئىسپېرما سۈپىتى ئارىسىدا ناھايىتى زىچ مۇناسىۋىتى بار دەپ قارايمىز. بۇنىڭدىن كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، دوختۇر ئەرلەرنىڭ تۇغماسلىق كېسىلىنى داۋالىغاندا ئالدىن ئۇنىڭغا بىر قېتىم پۈتۈن بەدەن ساغلاملىق تەكشۈرۈشى قىلىشى ئىنتايىن زۆرۈر» دېدى.
ئىككىنچى: ئاليۇمىن قوبۇل قىلىش مىقدارى. «كۆپىيىش ۋە توكسىكولوگىيە» ژۇرنىلىدىكى بىر تەكشۈرۈش دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە، ئاليۇمىن ئىسپېرما سۇيۇقلىقىنى بۇلغايدىغان بولۇپ، ئىسپېرما سانىنى ئازايتىپ، ئەرلەرنىڭ پەرزەنتلىك بولۇش ئىقتىدارىنى تۆۋەنلىتىپ تاشلايدىكەن. زەھەرلىك ماددىلار ۋە كېسەل تەكشۈرۈش تارماقلىرىنىڭ تەكشۈرۈشىدە بايقىشىچە، ئەرلەر كۈندىلىك تۇرمۇشتا مەقسەتسىزلا نۇرغۇن ئاليۇمىنلىق ماددىلارنى قوبۇل قىلىدىغان بولۇپ، ئاليۇمىن تەركىبى بار بۇ نەسىلەر ئادەتتە تەبىئىي ماددىلار (ماي، سۇ ۋە ھاۋا)، يېمەكلىك (ئۇن، ئېچىتقۇ، رەڭلىگۈچ) ۋە ئىستېمال مەھسۇلاتلىرى -گىرىم بۇيۇملىرى ۋە دورا)نى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان بولۇپ، تامامەن ساقلىنىش مۇمكىن ئەمەس، ئەمما قوبۇل قىلىش مىقدارىنى ئازايتىدىغان كۆپلىگەن ئاماللار بار، مەسىلەن:ئامال بار سودالىق گاز سۈيىنى ئاز ئىچىش، ئەينەك ياكى داتلاشماس پولات ماتېرىياللىق قاچا، قازان-قومۇچلارنى ئاليۇمىن قاچىلارنىڭ ئورنىغا سەپلەش ھەمدە ئاليۇمىن تەركىبى بار پۇراق يوقىتىش دورىسى ئىشلىتىشتىن ساقلىنىش قاتارلىقلار.
ئۈچىنچى: ھاراق. «ئەنگلىيە تېبابەت ژۇرنىلى» 1221 نەپەر دانىيەلىك ئەر ئۈستىدە بىر قېتىملىق ئالاقىدار تەكشۈرۈشنى قىلغان، ئۇلارنىڭ ئوتتۇرىچە يېشى 18 ياشتىن 28 ياش ئارىسىدا بولۇپ، ھەربىر ئادەم ئىسپېرما ساغلاملىقى بەدەن تەكشۈرۈشى قىلغان ھەمدە ھاراق ئىچىش ئادىتىگە ئالاقىدار تەكشۈرۈش قەغىزىنى تولدۇرغان. تەكشۈرۈش نەتىجىسىدىن بايقىلىشىچە، ھاراق ئىچىشكە ئادەتلەنگەنلەرنىڭ (پىۋا، قىزىل ھاراق ۋە ناچار ھاراقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ) كۆپىيىش ھورمۇنى سەۋىيەسىدە تۇراقسىز ئۆزگۈرۈش كۆرۈلگەن، ھاراقنى قانچە كۆپ ئىچسە ئىسپېرما سۈپىتى (سانى ۋە ھالىتى،چوڭ-كىچىكلىكىنىڭ نىسبىتى قاتارلىقلار) شۇنچە ناچارلاشقان. ھاراق مىقدارىنى ئازايتسا ئىسپېرما سۇيۇقلىقىنىڭ سۈپىتىنى ئەسلىگە كەلتۈرگىلى بولامدۇ يوق دېگەننى تەتقىق قىلىۋاتىدۇ، شۇڭا ئەرلەر قەتئىي ھاراق ئىچمەسلىكى كېرەك. بۇنىڭدىن سىرت، ھەر ھەپتىدە ئىچكەن ھاراق مىقدارى 5 بىرلىك (ئىككى ئىستاكان پىۋا ياكى 3 ئىستاكانقىزىل ھاراق)دىن ئېشىپ كەتسە، ھورمۇن مىقدارىدا كۆرۈنەرلىك ئۆزگىرىش كۆرۈلگەن. ھاراق ئىچىدىغانلار ھەر ھەپتىدە ھاراق مىقدارىنى 25 بىرلىكتىن ئارتۇق (9 ئىستاكانپىۋا ياكى 12 ئىستاكان قىزىل ھاراق) ئازلاتسا، ھورمۇننىڭ ئۆزگىرىشى ئاندىنتۇراقلىشىشقا باشلىغان.
تۆتىنچى: نەشە. ئىنسان كۆپىيىش ئىلمى تەتقىقاتىدا بايقىشىچە، ئەرلەرنىڭ تۇرمۇش شەكلى ئىسپېرمىنىڭ ھالىتى ۋە چوڭ-كىچىكلىكىگە ناھايىتى چوڭ تەسىر كۆرسىتىدىكەن. ئەنگلىيە شېففېلد ئۇنىۋېرسىتېتى ۋە مانچىستېر ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ تەكشۈرۈش خادىملىرى ئەنگلىيەدىكى1970 نەپەر ئەرنىڭ ئىسپېرما ئەۋرىشكىسى، داۋالىنىش تارىخى ۋە تۇرمۇش ئادىتىنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق، نەشە چېكىش مىقدارى بىلەن ئىسپېرما بىنورمال بولۇش ئارىسىدازىچ مۇناسىۋەت بارلىقىنى ھەمدە 30 ياشتىن تۆۋەن ئەرلەرنىڭ ئەھۋالى نىسبەتەن روشەن بولىدىغانلىقىنى بايقىغان. ئىلگىرىكى تەكشۈرۈشلەردە كۆرسىتىلىشىچە، ئىسپېرمىنىڭ شەكلى ئەرلەرنىڭ پەرزەنت كۆرۈش ئىقتىدارىغا چوڭ تەسىر كۆرسىتىدىكەن.
بەشىنچى: كۆچمە تېلېفون. كۆپچىلىككە ئايان، يانفون كۈچلۈك رادىياتسىيە پەيدا قىلىپ، راك كېسىلى قاتارلىق ساغلاملىق مەسىلىلىرىنى قوزغايدۇ. ئەمما ناھايىتى ئاز كىشىلەر بۇ خىل رادىياتسىيەنىڭ ئىسپېرمىغا زىيان سالىدىغانلىقىنى بىلىدۇ. 10 تۈرلۈك خەلقئارامۇھىت تەكشۈرۈش دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە، ئىسپېرمىنىڭ سۈپىتى بىلەن مۇھىت ئارىسىدازىچ مۇناسىۋەت بار ئىكەن. تۇغۇت بۆلىمى ۋە تەتقىقات مەركىزىدىن كەلگەن 1492ئەۋرىشكىدە %55 دىن %58 كىچە بولغان ئىسپېرما نورمال پائالىيەت قىلغان. لېكىن تەكشۈرۈش ئوبيېكتىغا كۆچمە تېلېفون سەپلەپ بەرگەندىن كېيىن، بۇ سان %8 چۈشكەن.شۇڭا، يانفوننى دائىم ئىشتان يانچۇقىغا سېلىۋالىدىغان ئەرلەر دىققەت قىلىشى كېرەك، ئۇزۇن مەزگىللىك ئېلېكترماگنىت رادىياتسىيەسى ئىسپېرمىغا ناھايىتى چوڭ زىيان سالىدۇ. بۇ تەتقىقات بايقىشى تۇغماسلىق گىردابىدا تۇرۇۋاتقان ئەرلەر ئۈچۈن ئېيتقاندا ئىنتايىن مۇھىم، لېكىن كىلىنكىدا يەنىمۇ ئىلگىرىلەپ تەكشۈرۈش يەنىلا قىلىنماقتا.
ئالتىنچى: تۇرمۇش بېسىمى. پىسخىك بېسىم ئىزچىل ئادەم ساغلاملىقىنىڭ قاتىل بولۇپ كەلمەكتە، كولومبىيەئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ مۇتەخەسسىسى بىلدۈرۈشىچە، بېسىم ئىسپېرمىنىڭ سۈپىتىگە بەلگىلىك تەسىر كۆرسىتىشى مۇمكىن. مۇتەخەسسىسلەر بۇ تەتقىقاتتا 193 نەپەر ئەرنىڭ ئىسپېرما سۇيۇقلۇقىنى ئالغان، يېشى 28 ياشتىن 49 ياش ئارىلىقىدا بولغان. ئالدى بىلەن، تەتقىقاتچىلار ئۇلارغا تۇرمۇش ۋە خىزمەت بېسىمى سىنىقى قىلغان، نەتىجىدە خىزمەت بېسىمى نىسبەتەن چوڭ ئەرلەرنىڭ ئۇرۇقدان سۈپىتى نىسبەتەن تۆۋەن بولغان، خىزمىتى يوق ئەرلەرنى ئىسپېرما سۈپىتى خىزمىتى بارلارغا قارىغاندا كۆپ ناچار بولغان. مۇتەخەسسىس:«ئەرلەر ئىسپېرما قويۇپ بېرىش ئارقىلىق بېسىمنى يېنىكلىتىدۇ، ئەمما بۇ جەرياندا ئىسپېرما غەلىتە بولۇپ قالدىمۇ يوق ياكى سۈپەتسىزلىك كۆرۈلگەن كۆرۈلمىگەنلىكىنى كۆزىتىشكە سەل قارايدۇ» دېدى.
ئوكيان تورى تەرجىمە قىلدى
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا okyan2014 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2015-1-2 05:25 PM
يوللىغان ۋاقتى 2015-1-2 05:15:52 PM
.gif)
.gif)
