قۇتۇلۇش (ھېكايە)

toltap

	قۇتۇلۇش (ھېكايە) ئاپتۇرى:مۇھەممەدئەمىن ئابدۇلئەزىز                             مەتقۇۋان ئەبجەق ۋېلىسپىتىنى ئەڭ ئاخىرقى بىر پارچە باغاقنىڭ ساھىبى  بولمىش تۇرسۇن سېكرىتارنىڭ ئ‍ۆيى ئالدىدا توختاتتى. ئەتراپ جىمجىت ۋە قاراڭغۇ ئىدى. دىكابىرنىڭ قاتتىق سوغۇقى ئ‍ۇنىڭ يالاڭ قوللىرى بىلەن نازۇك قولاقلىرىنى توڭلىتىپ ، كۆزلىرىدىن ياش چىقىرىۋەتتى.      - ئ‍ادەم بارمۇ؟ ،- توۋلىدى ئ‍ۇ دەرۋازىنى يىنىك مۇشتلاپ.      ھويلىدىن سادا چىقمىدى. ئ‍ادەم يوقمىكىن دېسە، دەرۋازا ئىچىدىن  تاقاق ئىدى. مەتقۇۋان بوينىنى ئ‍ىچىگە چۆكۈرۈپ ، قولىنى ھوردىغاچ دولىسى بىلەن قولىقىنى ئىسسىتماقچى بولدى. شۇ تاپتا ئ‍ۇ ناھايىتى تەخىرسىز ئىدى. ئەتىگەندىن بۇيان ئاكىسىنىڭ  توي باغاقلىرىنى تارقىتىمەن دەپ ئېغىزىغا ئۈكچە چاغلىق بىرەر نەرسە سېلىپ باقمىغاچقا ، ئاچلىق ئ‍ۇنى قىيناۋاتاتتى.      - ۋوي ما ئ‍ۆيدە ئ‍ادەم بارمۇ دېدىم؟،- سەل قاتتىقراق مۇشتلىدى ئ‍ۇ بۇ دورەم.      ھايال ئ‍ۆتمەي ئ‍ىشىك، ئ‍اندىن دەرۋازا ئ‍ىرىنچەكلىك بىلەن ئ‍ېچىلدى. مەتقۇۋاننىڭ ئ‍الدىدا زىلۋا بىر چوكان زاھىر بولدى.      - ئ‍ەسسەلامۇ ئ‍ەلەيكۇم،  ئاچا      - ۋەئ‍ەلەيكۇم، قېنى ئ‍ۆيگە كىر      -بولدى ئ‍اچا باغاق ئ‍ەكەلگەنىدىم.      - ئ‍ۆلۈم خېتى ئ‍ەكەلگەن بولساڭمۇ ھەرقانچە، ئ‍ۆيگە كىرە بىر.      - مەشەدىلا…      - ۋايجان ،- تىرىكتى چوكان كاجلىشىۋىرىپ،- قايدىغا بۇ؟ ئىسمىڭ تاشتۆمۈر ئ‍ەمەستۇ؟ توڭلاپ كىتىپسەن، بىر پىيالە قىززىق چاي ئ‍ىچىپ ئ‍ىسسىنىۋال، قادىراخۇنۇمنىڭ ئ‍وغلىتۇ سەن؟ يول ناراق ئ‍ەينا. « ئ‍ىىسسىنىۋال» دېگەن سۆز مەتقۇۋانغا لېپپىدە خوش ياققاچقا، قورۇنۇپقىنا چوكاننىڭ ئ‍ارقىسىدىن ئ‍ەگىشىپ ماڭدى.      ئ‍ۆي تونۇردەك ئ‍ىسسىق ئ‍ىدى. مەشكە ئېسىلغان يوغان قازاندا دورا - دەرمەكلىرى جايىدا تەڭشەلگەن قوي گۆشى شورپىسى پۇرۇقلاپ قايناۋاتاتتى. تېخى ئ‍ەمدىلا مەش تۈۋىدە ئ‍ولتۇرۇپ قولىنى قاقلاشقا ئ‍ۈلگۈرگەن مەتقۇۋان تۈكۈركىنى غورتتىدە يۇتۇۋەتتى.      - يۈزۈڭ قىزىرىپ كېتىپتۇ، خېلى توڭلاپسە ھاما.      مەتقۇۋان ئ‍وڭايسىزلانغاندەك سۇس كۈلۈپ قويدى.      - داستىخان سالاي.      ئ‍اۋارە بولماڭ ئ‍اچا، ئەتە ئ‍اكامنىڭ تويى بولاتتى، شۇڭا باغاق ئ‍ېلىپ چىققان. مەن ماڭاي.      - ۋوي، نېمىگە ئ‍الدىرايسەن شۇنچە؟ كەلگەندىكىن ما قارنىڭنى تويغۇزۇپ ماڭ،- دېدى چوكان بۆلەكچە يېقىملىق ئ‍اۋاز بىلەن.      مەتقۇۋان جىمىپ قالدى. يەردىن كۆزىنى ئ‍ۈزمەي سۈكۈتتە ئ‍ولتۇرۇشقا مەجبۇر بولدى.      داستىخان تارتىلدى. ئ‍الدىغا گۈللۈك ، ئ‍اق پەشتاما تارتىۋالغان چوكان لىگەنگە گۆش ۋە سەۋزە- چامغۇرلارنى چىۋەرلىك بىلەن ئ‍ۇستى دە ، مەتقۇۋاننىڭ ئ‍الدىغا قويۇپ قويدى. ئ‍اندىن شەھلا كۆزلىرىنى ئ‍ۇنىڭغا تىككىنىچە بىر چەتتە قاراپ ئ‍ولتۇردى.   مەتقۇۋاننىڭ قورسىقى تاراقشىپ كەتكەن بولسىمۇ، بىراق، ئ‍ەدەپ يۈزىسىدىن نازۇ-نېمەتلەرگە قول ئ‍ۇزۇتۇشقا پېتىنالمىدى.      - قېنى ئ‍الە، چوڭ-چوڭ باق!      - تۇسناخۇن ئاكام…؟،- دېدى مەتقۇۋان ئ‍ىچىدىكى دېلىغۇللۇقنى يوشۇرالماي.      - ھە، ئ‍ۇ تۇرسۇن غىژمال ھازىر كۆزەتتە. تارتىنما ئ‍ۇكام، ئ‍ۆزەمنىڭ ئ‍ۆيى دەپ بەھۇزۇر ئ‍ولتا، ئ‍الە!      چوكان ئىزىلىپ پىشقان بىر پارچە قارا گۆشنى ئ‍ۇنىڭغا  تۇتقۇزۇپ قويدى.      - بۇ، بۇ، ئىش قاملاشمىدى ئ‍اچا. ئەسلى تۇسناخۇن ئ‍اكاممۇ بولغان بولسا بەك بەلەن بولاتتى.      - ۋاي تولا گىپىنى قىلىۋەرمىگىنە ئ‍ۇ پەلپەتىشنىڭ. مەن يىتىپ ئېشىپ قالىمە غوجام خىزمىتىڭگە،- چوكان شۇنداق دەپلا قىياقتەك چىرايلىق قېشىنى لىككىدە ئ‍ېتىپ قويۇپ ناز بىلەن ھىجايدى.      مەتقۇۋان ئ‍ۆزىنىڭ تولىمۇ بىمەنە ۋاقىتتا بۇ ئ‍ۆيگە كىلىپ قالغىنىغا پۇشايمان قىلدى. شۇنداقتىمۇ ساھىبخاننىڭ ھۆرمىتى ئ‍ۈچۈن قولىدىكى بىر پارچە گۆشنى ئ‍الدىدىكى بىر چىنە شورپىغا قوشۇپ، سىپايىلىق بىلەن يەپ تۈگەتتى. ئ‍اندىن دۇئا ياندۇردى.      - ۋوي، نېمىشا بۇ؟ تۈزۈك يېمەي.      - رەھمەت ئاچا،ھېلىمۇ بەك كەچ قالدىم. ئ‍ەمدى ئ‍استا كىتىۋالاي. بولمىسا ئ‍ۆيدىكىلەر ئ‍ەنسىرەپ قالىدۇ.      - ياق ئ‍ۇكام، ياق. كەتكىلى قويمايمەن. نەدە ئاسان ئ‍ىش باركەن ئ‍ۇنداق؟      - يەنە تويغا تەييارلىق قىلىدىغان گەپ.      - ئ‍ا… قويە ئ‍ۇنداق ئ‍ۇششاق گەپلىرىڭنى. تويغا ئاكاڭ تەييارلىق قىلامدۇ يا سەن تەييارلىق قىلامسەن؟ ئ‍الدىرىماڭ سويمەك، سىزگە تېخى خېلى بار! ھا،ھا،ھا…      چوكان شۇنداق دېگىنىچە بىزەڭلىك بىلەن كۈلۈپ تاشلىدى.      - خوش، خۇدايىمغا ئ‍امانەت.      مەتقۇۋان ئىشىككە قولىنى ئ‍ۇزاتتى. چوكان شىپپىدە كىلىپ ئ‍ىشىككە يۆلىنىۋالدى، ئ‍اندىن مەتقۇۋانغا يالۋۇرغاندەك قاراپ تۇردى. - مەن چىقىۋالاي ئ‍اچا.      - ياق دېدىمغۇ ياق. نېمانداق بەز نېمە سەن؟ چۈشەنمىدىڭمۇ؟ توۋا،توۋا. مەندەك گۈلنى پۇراپ باققۇڭ يوقمۇ؟      مەتقۇۋان گەپنىڭ تىگىگە يەتتى. بوينىغىچە قىزاردى.      - سىز خەق قولىقىغا قىسىپ بولغان گۈل ئ‍اچا. بۈگۈنكى ئ‍ىشلارنى ئ‍ۇقمىغان بولاي. مېنى قۇيىۋېتىڭ.      - مەن پەقەت تاشلىۋېتىلگەن گۈل. ئىگەم سېنى ماڭا يەتكۈزدى. بۈگۈن كېچە مېھمىنىمسەن. مۇرادىمغا يەتكۈز ئ‍اپاق.      چوكان كۆينىكىنىڭ سىرتمىسىنى شارتتىدە ئ‍ېچىۋەتتى. بىر جۈپ كۆكسى ھاللاڭ كۆرۈنۈپ قالدى.     - مېنى بۇنداق سىنىمىسىلا ئ‍اللاھ! ،- پىچىرلىدى مەتقۇۋان كۆزىنى چىڭ يۇمۇۋالغاچ. ئ‍ۇنىڭ يۈرىكى گۈپۈلدەپ سوقۇشقا باشلىدى. ئ‍ېغىزىدا نەم دىدارى قالمىغانئىدى. قانداقتۇر بىر ۋەسۋەسە ئ‍ۇنى كۆرۈپ بېقىشقا، ھەتتا ئ‍ۇنىڭدىن ھالقىپ ھۇزۇرىنى سۈرۈپ بېقىشقا كۈشكۈرتىۋاتاتتى.      مەتقۇۋان مانا مۇشۇنداق ئ‍ارسالدى بولۇپ قىينىلىۋاتقاندا، ھېلىقى ۋەسۋەسە تويۇقسىز مەتقۇۋاننىڭ سىياقىغا ئ‍ۆزگىرىپ، مەۋھۇم ھالەتتە ئ‍ۇنىڭ روھى دۇنياسىدا گەۋدىلەندى.      - سەن كىم؟ نېمانداق ماڭا قويۇپ قويغاندەك ئ‍وخشايسەن؟،- دېدى مەتقۇۋان ھەيران بولۇپ.      - مەن سېنىڭ شاپائ‍ەتچىڭ، ھەر زامان ھالاۋىتىڭنى كۆزلەيمەن. نېمىگە ئ‍ىككىلىنىسەن؟ ئ‍ىككىلەنمە! ئ‍اياللارنىڭ قەلبى چۈرۈك بولىدۇ. ئ‍ۇنىڭغا ئ‍ازار بەرمە! قارا، ئ‍ۇنىڭ كۆكسى نېمىدىگەن چىڭ، نېمىدىگەن چىرايلىق. بەدىنىچۇ تېخى. بۇنداق تولغان گۈزەلنى ھېچيەردىن تاپالمايسەن. ئ‍ۇنى باغرىڭغا باس، تىز بول! ئ‍ەزەلدىن سۈرۈپ باقمىغان ھۇزۇرنى سۈر!      مەتقۇۋان قارا كۈچكە تولدى. پۇت-قولى تىترەيتتى. سىناپ بېقىش ئ‍ىستىكىدە ئ‍استا كۆزىنى ئ‍اچتى. چوكان خۇمارلاشقان كۆزلىرىنى ئ‍ۇنىڭغا مىختەك قادىدى. «ئ‍اھ» دەۋەتتى مەتقۇۋان. دەل شۇ چاغدا ئ‍ۇنىڭ روھىيەت ئ‍الىمىدە غوۋغا كۆتۈرۈلدى. مەتقۇۋاننىڭ ھېلىقى شاپائ‍ەتچىسى يەنە بىر مەتقۇۋانغا ئ‍وپمۇ-ئ‍وخشايدىغان گەۋدە بىلەن بوغۇشۇۋاتقانىدى.      - قولۇڭنى تارتىش،-ۋارقىرىدى مەتقۇۋان،- نېمە ئ‍ىش بۇ؟ سەن كىم بولىسەن ئ‍ەمدى؟   ئ‍ۇلار توختاشتى.      - مەن،- دەپ گەپ باشلىدى يېڭىدىن پەيدا بولغان گەۋدە سالماقلىق بىلەن،- سېنىڭ ئ‍ىمانىڭدۇرمەن. بۇ بولسا شەيتان. سېنى پەسكەشلىككە ئ‍ۈندەيدۇ. ئ‍ەگەر خالىساڭ، مەن سېنى ھىدايەتكە باشلايمەن. شەيتانغا ئ‍ەل بولما!      مەتقۇۋان بېشىنى چاڭگاللىدى. ياۋايى نەپسى شۇ تاپتا ئ‍اساۋ تايدەك چاپچىپ توختىمايتتى. شۇنداقتىمۇ ئ‍ۇنى ئ‍ەمدى يۈگەنلەش كېرەك.      - دۇنياغا نەرسىلەر كېرەك. ۋە دۇنيا نەرسىلىرىنىڭ ياخشىسى سالىھ ئ‍ايال. ئ‍ىرىڭىزغا ئ‍اسىيلىق قىلماڭ. نېرى تۇرۇڭ!      مەتقۇۋان چوكاننى ئ‍ىتتىرمەكچى بولغانىدى ئ‍ويلىمىغان يەردىن چوكان ئ‍ۇنى قۇچاقلىۋالدى. يىگىت جىسمىدىكى تەلۋىلىك شەيتاننىڭ قۇترىتىشى بىلەن ئ‍ىمانغا قارشى قايتا تىغ كۆتۈردى.      - ئ‍وينا مەتقۇۋان ئ‍وينا! نى-نى قېرىلار ئ‍ويناپ يۈرسىنۇ سەندەك قىرانلار باغلاقتا ياتسۇن. نېمىدىگەن تەڭسىز جاھان بۇ ھە؟ ساڭا گۇناھ كەلمەيدۇ. چۈنكى سەن ئ‍اللىقاچان بالاغەتكە يەتتىڭ. بىراق ئ‍اتا-ئ‍اناڭ تېخىچە گەدىنىدىكى پەرزنى ئ‍ادا قىلمىدى. بۇ سېنىڭ سەۋەنلىكىڭ ئ‍ەمەس. ئ‍وينا مەتقۇۋان! ياشلىقىدا ئ‍ازمىغان كىم بار؟ سەن ئ‍ۇنىڭغا ئ‍ۆزۈڭنىڭ تۇرسۇن غىژمالدىنمۇ قالتىس ئ‍ىكەنلىكىڭنى ئ‍ىسپاتلاپ بەر!      شەيتان توختىماي شىۋىرلايتتى. بۇنىڭغا يەنە چوكاننىڭ ناز-كەرەشمىلىرى قوشۇلدى. مەتقۇۋان بولالماي قالدى. چوكاننى دەس كۆتۈرۈپ كارىۋاتقا باستى. دەل شۇ چاغدا، بايىقى كۆرەشتە ۋاقتىنچە ئ‍ۈستۈنلۈكنى تارتقۇزۇپ قويغان ئ‍ىمان جان-جەھلى بىلەن خىتاپ قىلدى.      - ئ‍ۆزۈڭنى ئ‍وتقا ئ‍ىتتەرمە دوستۇم! مېنى بۇنداق خار قىلما! ئ‍اخىرقى ھېسابتا ئ‍ۆزۈڭ خار بولىسەن. ئ‍ۆگەنگەنلىرىڭنى ئ‍ەسكە ئ‍ال! ھەر بىر شەئىينىكۆز ئ‍الدىڭغا كەلتۈر! ئ‍ۇلاردىكى مۆجىزە ۋە ھېكمەتلەرنى ھېس قىل!      - بولە تىز! تاقىتىم تاق بولدى،- چوكان شۇنداق دېگەچ مەتقۇۋاننىڭ ئ‍ىشتان بېغىغا قول ئ‍ۇزاتتى.      - ھە، ئ‍وبدان بولدى. ئ‍ىمان ئ‍ېغىزىغا كەلگەننى بىلجىرلايدۇ. ئ‍اللاھ ناھايىتى مېھرىباندۇر! ئەتىلا تەۋبە قىلساڭ سېنى كەچۈرىۋېتىدۇ. بىراق، بۇنداق پۇرسەت كۈندە كىلىۋەرمەيدۇ. ئ‍ىشنى دەرھال باشلا!      - ھاي،ھاي. سىنالماقتىسەن.بۇ ئ‍ويۇڭدىن ۋاز كەچ! مۇشۇنداق پەيتتە سىنالمىسا، باشقا چاغدا ھەممە ئ‍ادەم ئ‍وخشاش.      مەتقۇۋان چوكاننىڭ قىزىق تىنىقلىرىدىن قىيالمىغاندەك يىراقلاشتى.      - ئ‍ەخمەق،- دېدى شەيتان ئ‍ەلەم بىلەن.      - سەن ئ‍وغۇل بالىمۇ يا، تولا ئ‍ەزمىلىك قىلمىغىنە،-دېدى چوكان تەشنا بولۇپ.   - قۇلاق سالما،- دېدى ئ‍ىمان تېخىمۇ جانلىنىپ،- قىيامەتتە يەتتە خىل ئ‍ادەم ئ‍اللاھنىڭ شاپائ‍ىتىدە سايىدايدۇ. بۇنىڭ بىرى، لاتاپەتلىك ۋە مەرتىۋىلىك ئ‍ايالنىڭ ئ‍ېزىقتۇرىشىغا كۆنمىگەن ھەم « مەن ئ‍اللاھتىن قورقىمەن» دېيەلىگەن ئ‍ەر زاتى. بۇلغانما دوستۇم. مۇنۇ چوكاننىڭ يۈرىكىدە شەيتانلا بار، ئ‍ىمان يوق. تۆت كۈنلۈك دۇنيانىڭ مەئ‍ىشەتلىرىگە ئ‍الدانما! سېنى ھۆر-غىلمانلار ساقلاۋاتىدۇ، سېنى مەڭگۈلۈك سائ‍ادەت ساقلاۋاتىدۇ. ئ‍ارقاڭغا يان!      - گۇناھىمنى مەغفىرەت قىلسىلا ئ‍اللاھ!،- مەتقۇۋان ھۆركىرىگىنىچە يۈگۈرگەن پېتى ئ‍ۆيدىن ئ‍ېتىلىپ چىقتى.ۋېلىسپىتنى يۆلىدى.      - ھۇ كالۋا!،- شەيتان سەت چىرقىراپلا قاپقارا تۈتەككە ئ‍ايلىنىپ يوقاپ كەتتى.      - پاقشەك تاز! ئ‍اناڭنى ئ‍الاي تاز! بەرگەن تامىقىمغا رازى ئ‍ەمەس. ھۈ،ھۈ،ھۈ……      چوكان ئ‍اللىقاچان يىراقلاپ كەتكەن مەتقۇۋاننىڭ كەينىدىن تىل سالدى.      - نېمە قىلساڭ قىل رەسۋا!      ئ‍ۆز ئىمانىنىڭ  غەلبىسىدىن مەغرۇرلانغان مەتقۇۋان قانداقتۇر بىر ناخشىغا غىڭشىغىنىچە نۇرلار قوينىغا سىڭىپ كەتتى.         2014-يىلى 12-ئ‍اينىڭ 7-كۈنى.   خوتەن ۋىلايەتلىك تەجرىبە ئ‍وتتۇرا مەكتەپ تولۇق 3-يىللىق 6-سىنىپ ئ‍وقۇغۇچىسى

nazpari

	ئاز جۇمۇ، ئاز، ھەقىقەتەن ئاز مەتقۇۋاندەك شەيتانغا ئەل بولمايدىغانلار.

nawa02

	ھىكايىڭىز بەكلا ياخشى چىقىپتۇ،بۇندىن كىيىنكى ئىجادىيىتىڭىزگە ئۇتۇقلار يار بولسۇن. ياراتقان ئۇلۇغ ئىگەم ھەربىر بەندىسىنىڭ كۆڭلىگە ئىنساپ ئىمان  ھايا ئاتا قىلغاي.

musilina

	مەزمۇنى ئاز ئەمما ئىبرەتلىك ھېكايىكەن... قەلىمىڭىزگە بەرىكەت تىلەيمەن.....