ھالىدىن كەتكەن ئاتا – ئانىلار ئۈچۈن ئۈنۈملۈك «گۇمپىلار»

UyＧhuR√MaN2

	بوۋاقلىرى ۋە كىچىك بالىلىرىنىڭ كەينىدە ھېرىپ چارچاپ، ھالىدىن كەتكەن ئاتا – ئانىلار ئۈچۈن ئۈنۈملۈك «گۇمپىلار» مەن ئامرىكىدا ئىككى بالا تۇغدۇم، بالا تۇغۇش ئالدى كەينىدە كۇرۇسقا قاتناشتىم، ئائىلە دوختۇرى ھەر قېتىم ماڭا ئۆگەتكەن بىلىملەردىن كۆپ نەرسىلەرنى بىلىۋالدىم، ئىككى ئوماق قوزام بالا ۋاقىتلىرىدا گەپ ئاڭلايدىغانلىقلىرىدىن خۇددى ئۆيدە بوۋاق يوقتەكلا تۇراتتى، مەن بەزىدە ھەتتا ئۇلارنى يىغلارمۇ يىغلىماسمۇ دەپ گۇمانلىنىپ قالاتتىم. دۆلەتكە قايتقاندىن كىيىن دوسلىرىم ۋە قولۇم قوشنىلارنى ئۇلارنىڭ كىچىك بۈزرۈكۋالىرى قىيناپ ھالىدىن كەتكۈزۈپ قويغانلىرىنى كۆرۈپ، ئانا بولۇش تەجرىبەمنى يېزىپ قالدۇرۇشنى توغرا تاپتىم، بۇ ئۆمۈرلۈك ئەسقاتىدىغان ئەڭگۈشتەر دىيىشكىمۇ بولىدۇ. بىرىنچى گۇمپا: قانداق قىلساق بوۋىقىمىز يىغلىمايدۇ؟ يىغلاڭغۇ بوۋاقلارنىڭ ھەممىسىگە يىغلاشنى ئاتا – ئانىسى ئۆگەتكەن بولىدۇ. يىڭى تۇغۇلغان بوۋاقلار گەپ قىلساق چۈشىنەلمەيدۇ، ئۇلار شەرتلىك رىفلىكىس ئارقىلىق ھۆكۈم قىلىدۇ. بىزنىڭ ئاتا – ئانىلىرىمىز بالا يىغلىسىلا ئۇنى قۇچىقىغا ئېلىپ كۆتۈرىۋالىدۇ. دوختۇر جانگو ماڭا قايتا – قايتا ئاگاھلاندۇرۇپ: بالا يىغلىغان ھامان قويۇپ قوي، يىغلاشتىن توختىسا قۇچىقىڭغا ئال، دەل ئەكسىنى قىل دەپ ئۆگەتتى. بۇنداق قىلغاندا قانچە كىچىك بالا بولسىمۇ ھەممىسى «ھە....، يىغلىمىساق كۆتۈرىدىكەن، يىغلىساق بىزنى كۆتۈرمەيدىكەن»- دەپ چۈشىنىدۇ، بۇ ماھارەت بەك ئۈنۈملۈك. يىغلاڭغۇ بوۋىقىڭىز ياتقۇزۇپ قويۇپ مەشىقنى باشلاڭ، سائەتكە قاراپ تۇرۇڭ، ئۇ يىغلىسىمۇ كارىڭىز بولمىسۇن، 10 مىنۇت ساقلاپ ئاندىن قۇچىقىڭىزغا ئېلىڭ، بىرىنچى قېتىمدا 5 مىنۇت ئەتراپىدا ۋاقىت بەلگىلىسىڭىز بولىدۇ، ئاندىن كىيىن ۋاقىتنى تەدرىجى ئۇزارتىڭ، مىنىڭ بوۋىقىم بىرىنچى قېتىمدىلا بەش مىنۇتقا بەرداشلىق بىرەلمەي تەخمىنەت 3 مىنۇت ئەتراپىدا يىغلاشتىن توختىغان. بالام يىغلاۋاتقاندا يۈرىكىم قان سىراپ ئىچقىم ئاغرىپ ئۆزەممۇ يىغلاپ سالغىلى تاسلا قالغان ئىدىم، چوقۇم سەبىر قىلىڭ، چىداڭ! بالا يىغلاپ ئانىسىنى چاقىرىپ كەلگىلى بولمايدىغانلىقىنى بىلسۇن! ئەمما يىغلىمايدىغان بوۋاق تەربىيلەش ئۈچۈن 4 ئامىلنى چىقىرىپ تاشلاش كېرەك، مەسىلەن: تەرەت قىلىپ سالغان بولسا، كىسەل بولسا، قورسىقى ئاچسا، ئۇيقۇسى كەلسە. ئاللاھنىڭ رەھمىتى بىلەن مىنىڭ ئىككى قوزام سەۋەبسىز يىغلىمايدۇ، ئۇلار كارۋىتىدا كۈلۈشۈپ ياتىدىغان شادىمان بالىلار. ئىككىنچى گۇمپا: قانداق قىلساق يىڭى تۇغۇلغان بوۋاق بىر ئۇخلىغانچە تاڭ ئاتقاندا ئويغىنىدۇ ئامرىكىلىق دوختۇر مىنى قايتا – قايتا تەنقىدلەپ: سەن ياخشى ئانا ئەمەس، قوشناڭنىڭ بالىسى بىر ئۇخلىغانچە تاڭ ئاتقاندا ئويغىنىدۇ، قوشناڭ ياخشى ئانا، سەن ئەمەس! دەيتتى. ھەر قېتىم ئائىلە دوختۇرىمىزغا كۆرۈنگىلى بارغاندا ئۇ دائىم مىنى تەنقىدلەيتتى، سەۋەبى مەن كىچىسى بوۋىقىمنى 1-2 قېتىم ئەمدۈرەتتىم، بالا بېقىش بەك جاپالىقكەن دەپ ۋايسايتتىم. دوختۇر ماڭا بىر ئاڭنى ئۆگەتتى: « ئىنسانلار كىچىسى ئوزۇقلىنىشى ھاجەتسىز، (كىچىسى ئارام ئېلىشىڭلار ئۈچۈن ئۇيقۇنى بەدىنىڭلار ئۈچۈن راھەت قىلدۇق، قۇرئان كەرىمدىن)، مەن چۈشىنەلمەي سورىدىم، نىمىشقا؟ دوختۇر ئامالسىز ئاخىرى ۋارقىراپ: «چۈنكى بىز دىگەن ئادەم» دەپ توۋلىدى. بۇ ماڭا چوڭقۇر تەسىر قىلدى، دادىسى كۈلۈپ ئۈچىيى ئۈزۈلەي دەپلا قالغان ئىدى. كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى بوۋىقىمنىڭ كىچىسى قورسىقى ئېچىپ قالارمۇ دەپ غەم يىيىشىم ئارتۇقچە بولۇپ، 10-12 سائەتكىچە بولغان ئۇدا ئۇخلاش بالىلار ئۈچۈن سۈت ئەمگەندىن 100 ھەسسە ياخشىكەن! دەسلەپتە بالىمىز تەرىپىدىن بەكلا قىينىلىپتىكەنتۇق، بالىڭىزنىڭ كىچىسى ئىمىدىغان ئادىتىنى ئۆزگەرتىڭ؛ بىزمۇ دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە قىلغان ئىدۇق، ئەر – خوتۇن ئىككىمىز ئازاد بولۇپ، ياخىشى ئارام ئالالىدۇق، بالىمىزنى مەشىقلەندۈرۈپ كىچىسى بەش سائەت ئۆتكەندە بىر ئىمىتتۇق، شۇنداق قىلىپ بارا – بارا ۋاقىتنى سوزۇپ، ئىككى ھەپتىدىن كىيىن بالىمىز بىر ئۇخلىغانچە تاڭ ئاتقاندا ئويغىنىدىغان بولدى، كىچىسى ئەممەيدۇ!!! (بۇ ئۈچ دانە ئۈندەش بەلگىسى ئانىلار قاتتىق ئىسىڭىزدە تۇتۇڭ دىگەن گەپ) ئۈچىنچى گۇمپا: بوۋاق ئۆزى تىپتىنىچ ئۇخلىسۇن، ئۇنى تەۋرەتمەڭ! دوختۇر دەيدۇكى بىر شادىمان بوۋاق كارۋىتىدا يېتىپ ناخشا ئوقۇيدۇ (راست ناخشا ئەمەس، ئۇنى بۇنى دەپ غىڭشىيدۇ)! بوۋاقنىڭ كۆپ قىسىم ۋاقتى كارۋات ئۈستىدە ئۆتىدۇ، ئاتا – ئانىلار ئىسىڭلاردا تۇتۇڭلاركى كارۋات دىگەن مىدىرلىمايدۇ، شۇڭا بالىڭىز قۇچىقىڭىزدا چاغدا ئۇنى تەۋرەتمەڭ، ئۇياق – بۇياققا ماڭماڭ، بالىڭىزنى ھەرگىز بۇنداق ئۇخلاتماڭ! ئۇنى ئاستاغىنىە كارۋىتىغا ياتقۇزۇڭ، ئۆزى ئۇخلاپ قالسىلا بولدى. يەنە بىر قېتىم دەپ قوياي، كارۋات دىگەن مىدىرلىمايدۇ، سىلەرنىڭ بوۋاقنىڭ كارۋاتتا يېتىپ بالىلارنىڭ شاد – خوراملىقىنى تارتىۋىلىش ھوقوقۇڭلار يوق! يەنە دىققەت قىلىشقا تىگىشلىكى ھاياجانلىنىپ كىتىپ بالىڭىز بىلەن «ساراڭدەك ئويناشماڭ»، بالىلارنىڭ مىڭىسى بوۋاق ۋاقتىدا يەنىلا يىلىمسىمان مىۋە بوتقىسىغا ئوخشاش ھالەتتە بولۇپ، ئاسانلا زەخمىلىنىپ قالىدۇ! تۆتىنچى گۇمپا: دۇم يېتىپ ئۇخلىسا بالا چىرايلىق بولىدۇ بۇ پەقەت شەخسى تەجرىبەم. بالىلار دۇم يېتىم ئۇخلىسا ئوڭدا يېتىپ ئۇخلىغاندىن خاتىرجەم ئۇخلايدۇ، ئۇندىن باشقا بالىڭىزنى ھەربىر سائەتتە ئۆرۈپ تۇرۇڭ، بىر نەچچە كۈندىن كىيىن بالا ئەركىن ئۆرۈلەلەيدىغان بولىدۇ. بۇ چارە پەقەت 3 ئايلىق ئىچىدە بولغان بوۋاقلارغا ئۈنۈم بىرىدۇ. بەشىنچى گۇمپا: بوۋاقنىڭ ئىممونىتىت كۈچى (كېسەلگە قارشى تۇرىشى) سىزنىڭكىدىن 100 ھەسسە كۈچلۈك ئاتا – ئانىلار ئىككى قات كەيسە، بوۋاق ھەركىز ئىككى يېرىم قات كىيىشكە بولمايدۇ، پەقەت سىزدىن ئاز كىيىشكە بولىدۇ، سىزدىن كۆپ كىيىشكە بولمايدۇ. مىنىڭ ئىككى بالام ناھايىتى قاۋۇل، ئىسسىق سوغۇقنى كونترول قىلىش ئەمەلىيەتتە بەك ئاسان؛ قىززىپ قېلىپ نەچچە قات پاختىلىق كىيىملەر بىلەن ئوراپ قويۇلغان بالىلارنىڭ كۆرسەم ئىچىم ئاغرىپ كىتىدۇ، بالىلار گەپ قىلالمايدۇ، ئاتا – ئانىلار ئۇلارنى مۇشۇنداق قەستلەيدۇ. ئالتىنچى گۇمپا: ئانتېبئوتىكلارنى (مىكروبقا قارشى تۇرغۇچى ئۇكۇل، دورىلار) قەتئىي رەت قىلىڭ! زۇكام، قىززىپ قېلىش دىگەن بالىلارنىڭ ئۆسۈپ يىتىلىشىدىكى مۇھىم جەريان، بۇ كېسەلگە قارشى تۇرۇش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش جەريانى. مىنىڭ بوۋىقىم قىززىپ قالغاندا دائىم ئىشلىتىدىغان ئامالىمىز بولسا مۇز قويۇش ئىدى. سىرمىلىق خالتىدەك بىرنەسە ئىچىگە مۇز پارچىلىرىنى تولدۇرۇپ، ئۇنى پاكىزە لۆڭگىدە ئوراپ بەدىنىگە قويىمىز، 30 مىنۇتتا قىزىتمىسى چوقۇم يانىدۇ، بەك قاتتىق قىززىپ كەتسە ئازراق (美林，泰诺) مېيلىن ياكى تەينو ئىشلەتسەك بولىدۇ. ناۋادا سوغۇق تىگىپ قېلىپ زۇكام تەگكەن بولسا قىززىمىسا، بالىنىڭ پوتلىسى ساڭگىلاپ يۈرسە ھېچقىسى يوق، بىر نەچچە كۈندە ياخشىلىنىپ قالىدۇ. ھەرقانداق دورىنىڭ زۇكامنى ساقايتالايدىغانلىقىغا قەتئىي ئىشەنمەڭ! نۆۋەتكىچە مەن ئىككى بالامغا ئوكۇل ئاستۇرۇپ ياكى مىكروپ ئۆلتۈرىدىغان دورا بىرىپ باقمىدىم. ئامرىكىدا ئۆلەي دەپ قالغان كېسەللەرگە ئانتېبئوتىكلا (مىكروب ئۆلتۈرۈش دورىسى)بىرىدۇ، ۋەتەندىكى ئۇكۇل سېلىش ئۆيىدىكى كۆرۈنۈش بالامنىڭ دادىسىنى چۈچۈتىۋەتتى، ئۇ ھەقىقەتەن قورقۇپ كەتكەنلىكىنى ئېيتقان ئىدى. قاتار – قاتار تىزىلىپ ئولتۇرۇپ ئاسما ئوكۇل سېلىۋاتقان، بېشىغا، قولىغا، پۇتىغا ئۇكۇل سېلىۋاتقان.... بەئەينى بىر جازا لاگىرى، ناھايىتى قورقۇنچلۇق؛ پۇل خەجلىگەننى دىمەيلا تۇرايلى، مىكروپ جېڭىدىن كىيىن بەدەندە قېلىپ قالغان ھەرخىل زەھەر بارغانچە كۆپىيىپ، ئۇنى قەرەرلىك ھالدا ئۇكۇل سالدۇرمىسا قوزغىلىدىغان ھالغا ئەكىلىپ قويغان، ئاتا – ئانىلار تېخى بالام تىزلا ساقايدى دەپ ھاماقەتلەرچە ھىجىيشىپ يۈرىشىدۇ. ئۇلارنىڭ قىلمىشىدىن تولىمۇ ئېچىنىمەن! بالام بارغانچە ساغلام چوڭ بولىۋاتىدۇ، ئەزەلدىن كىېسەل بولمايدۇ، كېسەل بولسىمۇ بىر نەچچە كۈندە ئۆزى ساقىيىپ قالىدۇ، ئادەتتە داۋالاش ھاجەتسىز. قوشنام يېرىم كىچىدە بالىسىنى دوختۇرغا ئاپىرىدۇ، ھېرىپ ئۆلەيلا دەپ قالىدۇ، بۇ نوقتىدىن قارىغاندا مەن بىر ياخشى ئانا ئىكەنمەن! يەتتىنچى گۇمپا: ھەركۈنى سۈزۈك سۇدا يۇيۇش، سوپۇن ئىشلەتمەسلىك ئىككى قوزامنىڭ ساغلام چوڭ بولىشىدىكى يەنە بىر سەۋەپ ئۇلار ھەركۈنى يۇيۇنىدۇ، ھەركۈنى يۇيۇنۇش بەكمۇ زۆرۈر. ئىسىمدە شۇنداق ئېنىق تۇرۇپتۇ، بالىنى توغۇپ بولۇپ، «ئانامنىڭ ئورۇنلاشتۇرىشى بويىچە، مىدىرلىماي جىم يېتىپ، ئىككىنچى كۈنى سەھەرگىچە يېتىپ ئاندىن يۇيۇنۇشنى ئويلىغىنىمدا» سېستىرا ھەيرانلىق بىلەن مىنى تارتىپ قوپۇرۇپ «سىنىڭ قانداق ئەنئەنەڭ بولسا كارىم يوق، تەرلىرىڭنى ۋە مىكروبلارنى پاكىزە يۇيىۋەتسەڭ ئاندىن ساغلام بولىسەن» دىگەن ئىدى. مەن ئۇلار تەرىپىدىن يۇيۇنمايدىغان مەينەت ئانا دەپ قارالغان ئىدىم، ئۇلار مىنى تارتىپ ئاپىرىپ يۇيۇندۇرغان ئىدى، مەن ئىككىلا بالامنى ئۆزەم ئوپىراتسىيەسىز تۇغقان. تۇغقان ئايال شۇنداق بولغان يەردە بالىنى قانداق يۇيۇش كېرەك؟ بالىنىڭ كۈندىلىك ھەركەت مىقدارى چوڭ، تەر پۇرىقى-سۈت پۇرىقى- تەرەت پۇرىقى ھەممىسى ئارلىشىپ كىتىدۇ، شۇڭا چوقۇم يۇيۇنىشى كېرەك، كۈن ئارىلاپ يۇيۇشقىمۇ بولمايدۇ، ھەركۈنى يۇيۇش لازىم. بۇمۇ دەل بالىنىڭ ساغلام بولىشى، كېسەل بولماسلىقىدىكى ئاساسلىق سەۋەب، ئۇلار توڭۇپ قالمايدۇ، ئۇلارنىڭ ئىممونىتىت كۈچى (كېسەللىككە قارشى تۇرۇش ئىقتىدارى) ساغلام كىشىلەرنىڭكىدىن 10 ھەسسە يۇقىرى. دوختۇرنىڭ تەلىپى: بالىلارنى سۈزۈك سۇدا يۇيۇش كېرەك، قانچە داڭلىق يىشىل مەھسۇلات بولسىمۇ سۈزۈك سۇدەك پايدىلىق ئەمەس، ھېچقانداق بەدەن سوپۇنى، چاچ سوپۇنى ئىشلەتمەڭ، سۈزۈك سۇ ئەڭ ياخشى، ناۋادا بەك سوپۇن ئىشلەتكىڭىز كەپ كەتسە ھەپتىسىگە بىرەر قېتىم ئىشلىتىپ قويسىڭىز كۇپايە. سەككىزىنچى گۇمپا: سۈتى يەتمەيدىغان ئانا يوق، پەقەت بالا ئىمىتىشنى خالىمايدىغان ئانىلا مەۋجۇت! ئىككى يېرىم ياشقىچە ئىمەلىگەن بالا ئەڭ بەخىتلىك بالا ھېسابلىنىدۇ. دوختۇر جانگو دەيدۇكى: سۈتى يەتمەيدىغان ئانا يوق، پەقەت بالا ئىمىتىشنى خالىمايدىغان ئانىلا مەۋجۇت! بالىنىڭ ئىشتىھاسى قانچىلىك بولسا ئانىدىن شۇنچىلىك سۈت چىقىدۇ، قوش كېزەك تۇغقان ئانىنىڭ سۈتىمۇ ئوخشاشلا ئىككى بالىغا يىتىپ ئاشىدۇ. بۇ جەھەتتە مەن مەغلۇب بولغان؛ گەرچە دوختۇر جانگو ماڭا ناھايىتى تەپسىلى قىلىپ بالاڭ قانچىلىك ئەمسە سەندىن شۇنچىلىك سۈت چىقىدۇ، سۈتۈم يىتىشمىدى دەپ سۈت پاراشوگى بەرسەڭ سۈتۈڭ راستىنلا يەتمەيدۇ، ئاخىرىدا سۈتۈڭ تۈگەپ كىتىدۇ، ئەمەلىيەت شۇنى ئىسپاتلىدىكى ھەقىقەتەن مىنىڭ كىيىنچە سۈتۈم بارغانچە ئازلاپ يوقاپ كەتتى (بالىنى ياراتقان ئاللاھ ئۇنىڭ رىزقىنىمۇ قوشۇپ يارىتىدۇ). بالا گەپ قىلىشنى بىلمەيدۇ، ئۇنى تويغىچە ئەمدىمۇ يوق ئانا بىلمەيدۇ، ئانا سۈتۈم ئاز قالدى دەپ ھېس قىلىپ ئىمىتىشتىن ۋاز كىچىپ سۈت پاراشوگى تولۇقلايدۇ، نەتىجىدە سىز بەدىنىڭىزگە مەن پەقەت مۇشۇنچىلىك ئىشلەپ چىقىرالايمەن دەپ ئۇچۇر يەتكۈزگەن بولىسىز! ئەمەلىيەتتە سىز چوقۇم ئۆزىڭىزنىڭ لاياقەتلىك سۈت كالىسى بولالىشىڭىزغا ئىشىنىشىڭىز لازىم، ناۋادا يەنە بىرنى تۇغالىسىڭىز چوقۇم ئىسپاتلاپ بېقىڭ! بالا تۇغۇپ بولۇپ ئۈچىنچى كۈنىلا دوختۇرخانىغا بېرىپ «سۈت ئىتمىش سىنىپى» كۇرسىغا قاتناشتىم، بىر نەچچە ئانا بوۋىقى بىلەن يۇمىلاقلىشىپ ئولتۇرۇپتۇ، ئۇلار ئىچىدە قارا تەنلىك ئانا، ئاق تەنلىك ئانا ۋە ئاسىيالىق ئانىلار بار ئىدى، سۈت ئىمىتىش دەرسىگە ناھايىتى راھەت ئولتۇرغىلى بولىدىغان كىرىسلو ئىشلىتىلگەن؛ دوختۇرلار بالىنى قېپ يالىڭاچ قىلىپ، ھەتتا تەرەت لاتىسىنىمۇ سالدۇرۋىتىپ، بوۋاقنى جىڭلاپ چىكىتتىن كيىنكى ئاخىرقى ئىككى خانىغىچە ئېنىق خاتىرلىگەن، ئاندىن بىزنى بالىنى قۇچاقلاپ تۇرۇپ ئىمىتىشكە بۇيرىدى، بالىغا كىيىم كەيدۈرۈشكە رۇخسەت يوق، پەقەت تەرەت لاتىسى قىستۇرۇشقىلا رۇخسەت قىلدى، ھەمدە ھەر بىرىمىزگە بىر قېتىمدىلا بالىغا ئەمچەك ئۇچىنى چىشلىتىشنى، ئەمچەك ئۇچىنى قانداق ئاسراشنى قايتا – قايتا  ئۆگەتتى، مەن دەسلەپتە سەل خىجىل بولغان، ئەمما كىيىن كۆنۈپ قالدىم؛ مەن ئۆيدە بالامنىڭ قانچىلىك يىگەنلىكىنى بىلەلمەيتتىم، مانا ئەمدى بۇ دەرستىن كىيىن ئىمىتىپ بولۇپلا بالامنى جىڭلايمەن، بالام خېلى كۆپ ئىمىپتۇ؛ شۇ كۈنى كۇرۇستا ئىككىنچى بولدۇم، بۇلار ھەممىسى ئىسپاتلىدىكى مەندە سۈت يىتەرلىك ئىكەن! توققۇزىنچى گۇمپا: بوۋاق ئىمىپ تۇرۇپ ئۇخلاپ قالسا قانداق قىلىمىز؟ بوۋاق ئانىنىڭ قۇچىقىدا ھەم راھەت ھەم بىخەتەر بولۇپ تويغىدەك ئىمىپ بولمايلا ئۇخلاپ قالىدۇ، ئويغىنىپ يەنە بىر ئىككىنى شوراپ قويىدۇ، بۇ ئانىغا بەكمۇ جاپا، بالىمۇ تويغۇدەك ئىمەلمەي ياخشى ئۇخلىيالمايدۇ، بۇ ئۆزىگىمۇ بالىغىمۇ زىيانلىق! تەربىيلەش كۇرسىدا ئۆگەنگەن ئەڭ ئۈنۈملۈك چارە بولسا بالىنى قانداق قىلىپ ئويغىتىپ تويغۇدەك ئىمىتىش، ئۇنىڭ ئەڭ ياخشى چارىسى بولسىمۇ بالىنى قېپ يالىڭاچ قىلىپ ئىمىتىش؛ دوختۇر ماڭا: خاتىرجەم بول، سەن ئۇنى قۇچاقلاپ تۇرغانكىن سىنىڭ بەدەن تىمپىراتۇرۇڭ بالىنىڭ سوغۇق تىگىپ قالماسلىقىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ، بۇ تىمپىراتۇر دەل مۇۋاپىق، ناۋادا بالا سەل – پەل سوغۇقنى ھېس قىلسا ئۇلا كۆڭۈل قويۇپ غىزالىنىدۇ (دوختۇر غىزالىنىدۇ دىدى، ھا ... ھا  ) خاتىرجەم بول، قارىماققا بۇ ئاددى نەرسىدەك تۇرغان بىلەن، ئۇ ئانىنىڭ بەدىنىدىن چوڭلارنىڭكىدىن 10 ھەسسە كۈچلۈك كېسەلگە تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىنى بالىغا يەتكۈزىدۇ، بالا ئىمىتىپ تۇرغان ئانىمۇ ئاسانلىقچە كېسەل بولمايدۇ، مانا بۇ دەل كۆپىيىشنىڭ قۇدرىتى (ئەلھەمدۇلىللاھ). (ئەلۋەتتە ئۆي ئىچىمۇ مەلۇم دەرىجىدە ئىسسىق بولىشى كېرەك، بەزى جايلاردىكى ئىنتايىن سوغۇق جايلاردىكى كىشىلەر دىققەت قىلىڭ) ئونىنچى گۇمپا: ئانا سۈتى بولسا ئەڭ ياخشى «مىكروبقا قارشى تۇرۇش قورالى» بوۋىقىم تەخمىنەن 10 نەچچە كۈنلۈك بولغاندا بىر كۆزى ياللۇغلىنىپ يىرىڭداپ قالدى، دادىسى بىلەن ئىككىمىز قورقۇپ دوختۇرخانىنىڭ جىددى قۇتقۇزۇشقا ئاپاردۇق، بالىلار بۆلۈمدىكى دوختۇر سىز سۈت ئىمىتىۋاتامسىز ياكى سۈت پاراشوگى بىرىۋاتامسىز دەپ سورىدى، مەن ئۆزەم ئىمىتىۋاتقانلىقىمنى ئېيتتىم، ئۇ سۈتىڭىزدىن ئازراق سېغىپ چىقىرىپ بالىنىڭ كۆزىگە تېمىتىپ قويسىڭىز بوۋاق ساقىيىدۇ دىدى؟ نىمە؟ يېرىم كۈن ئۆچرەت ساقلاپ تۇرسام دوختۇر شۇ ئىككى ئېغىز گېپى بىلەنلا مىنى يولغا سالدى، شۇنىڭ بىلەن دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە سۈتۈمنى دورا ئورنىدا بالامنىڭ كۆزىگە تېمىتىپ قويدۇم، دىگەندەك نەچچە كۈندىلا بالامنىڭ كۆزى ساقايدى، سۈت سەۋەبىمۇ بىلمىدىم، ئىشقىلىپ دوختورنىڭ گېپى توغرىكەن، ئانا سۈتى ھەقىقەتەن ئەڭ ياخشى دورىكەن. ئون بىرىنچى گۇمپا، سىز تەرەت لاتىسى ئالماشتۇرۇشنى بىلەمسىز؟ قۇرۇق گەپ، بالا باققانلاردىن كىممۇ تەرەت لاتىسى ئالماشتۇرۇشنى بىلمەيدۇ، ناتايىن جۇمۇ، ... بالىڭىزنىڭ ئۈستى باشلىرىڭىزغا سىيىۋەتكەن ياكى پېتىقلىۋەتكەن چاغلىرى بامۇ؟.. بىركۈندە 5 قېتىم كىرلىك يۇيۇش مىنىڭ ئەڭ زور رىكورتىم، تەرەت لاتىسى ئالماشتۇرغان ۋاقىتتا ئەپچىل چارە شۇكى پاكىزە تەرەت لاتىسىنى پاسكىنا بوپ قالغان تەرەت لاتىسى ئاستىغا سېلىڭ، ئاندىن پاسكىنا تەرەت لاتىسىنى ئېلىۋەتكەچ بالىنىڭ ئەۋرىتىنى تازىلاڭ، بۇنداق قىلسىڭىز بالىڭىز يەنە سىيىپ ياكى پېتىقلاپ قويسا كىرلىكىڭىز پاكىزە تۇرىدۇ، بۇنداق قىلىشقا ئادەتلەنسىڭىز ئۇ خىل ۋەقەدىن ساقلىنىپ قالىسىز. ئون ئىككىنچى گۇمپا: بالىڭىزنى كىكىرتەلەمسىز؟ بۇنىڭدا ئىككى ھالەت بار؛ 1- بالىنىڭ بېشىنى مۈرىمىزگە قويۇپ كۆتۈرۈپ، دۈمبىسىگە ئاستا ئۇرۇش؛ بۇ ئەنئەنىۋى ئۇسۇل بولۇپ، كۆپىنچە ۋاقىتلاردا ئاسانلىقچە كىكىرتكىلى بولمايدۇ. 2- بالىنىڭ پۇتىمىزغا يانتۇ ئولتۇرغۇزۇپ، سول قولىمىزدا بالىنىڭ بوينىنى يۆلەپ تۇرۇپ، ئاستىنقى زاڭاقنى كۆتۈرۈپ تۇرىمىز، ئوڭ قولىمىزدا بالىنىڭ دۈمبىسىگە يىنىك ئۇرىمىز، بۇنىڭ ئۈنىمى بەك يۇقىرى، ئادەتتە 10 نەچچە قېتىم ئۇرسىڭىزلا بالا كىكىرىدۇ. ئۇخلاشتىن بۇرۇنقى ئاخىرقى قېتىم ئىمىتكەندە بالىنى چوقۇم تويغىچە ئىمىتىڭ، بالىنى كىكىرتىپ بولۇپ يەنە ئىمىتىڭ، مىنىڭ بالامنى مۇشۇ ئۇسۇلدا ئىككى ھەپتىدىلا بىر ئۇخلىغانچە تاڭ ئاتقىچە ئۇخلايدىغان ھالغا كەلتۈرگەن؛ بالىنى كىكىرتىپ بولۇپ يەنە داۋاملىق 2 – 3 قېتىم ئىمىتىڭ، تاكى ئۇ ئىمىشنى خالىماي ئەمچىكىڭىزنى ئىتتەرگىچە داۋاملاشسۇن. ئون ئۈچىنچى گۇمپا: ئەتىگەنلىك ناشتىغا بەش خىل زىرائەت يىسۇن 4 ئايلىق بولغاندا گۈرۈچ ئۇنى يەيدۇ، يەنە سەل چوڭ بولغاندا چوڭلار بىلەن بىرگە تاماق يىسە، بالا كىيىنچە تاماق تاللىمايدىغان بولىدۇ. ئەتىگەنلىك ناشتىغا چوڭلار بىلەن ئوخشاش يىيىش بالىغا پايدىلىق. بالىغا 6 تال چىش چىقىپ بولغاندا جانگو دوختۇر دەيدۇكى ئۇ مۇشۇ بىر نەچچە تال چىشى بىلەن نۇرغۇن نەرسىلەرنى يىيەلەيدۇ، نىمە يىگۈزسە بولىۋىرىدۇ؛ ئون تۆتىنچى گۇمپا: بالىنىڭ دىققىتىنى چېچىۋەتمەڭ قانچە كىچىك بالا بولسۇن ئويۇنچۇق ئويناۋاتقاندا ياكى رەسىملىك كىتاپ كۆرۈۋاتقاندا ئائىلىڭىزدىكى ھەرقانداق بىر ئادەم ئۇنىڭ دىققىتىنى بۇرىۋەتمىسۇن، ئۇنىڭغا كاشىلا قىلمىسۇن. تاماق ۋاقتى كەلگەن تەقدىردىمۇ ئۇ سەل كىچىكىپ يىسىمۇ مەيلى، بالىنىڭ دىققىتىنى يىغىش ئىقتىدارىنى يىتىلدۈردۇق دىگەن گەپ ئۇ چوڭ بولغاندا دىققىتىنى يىغىپ ھەرقانداق ئىشنى قىلالايدۇ دىگەن بىلەن ئوخشاش! مىنىڭ بالامنىڭ دىققىتىنى يىغىشى بەك ياخشى، ئۇ ئادەتتە ياخشى كۆرىدىغان ئىشىنى قىلسا، مەسىلەن رەسىم قوراشتۇرۇش دىگەندەك پۈتۈن چۈشتىن كىيىن بېشىنى كۆتەرمەي شۇ ئىشىنى قىلىدۇ، ھېچقايسىمىز ئۇنى ئاۋارە قىلمايمىز، كىچك تەرەت قىلغاندىن باشقا؛ مىنىڭ ئەڭ قورقىدىغىنىم قالايمىقان ئاۋاز چىقىرىپ بالىنى ئەركىلىتىدىغان چوڭلار بولۇپ، ئۇلار ئۆزىچە ئۆزىنى ئەقىللىق چاغلاپ ئۆزىنىڭ ئىشىنى قىلغاچ بالىدىن ئۇنى بۇنى سوراپ قويۇپ بالىنى كاشىلا قىلىدۇ! سىزگە دەيدىغىنىم ئاغزىڭىزنى يۇمۇڭ! تېنىچلىقنى ساقلاڭ! بالىغا دىققىتىنى يىغىدىغان مۇھىت ھازىرلاپ بىرىڭ ئون بەشىنچى گۇمپا: ئاستا يول يۈرۈش، پەس ئاۋازدا گەپ قىلىش ئۆزى ئۈلگە بولۇش ئىنتايىن مۇھىم، چوڭلا نىمىش قىلسا بالا شۇنى دوراپ ئۆگىنىدۇ؛ ئۇستازىم ماڭا بالىغا ئاستا مېڭىشنى ئۆگىتىڭ، پەس ئاۋازدا سۆزلەڭ، بالىڭىز ئاڭلىيالىسا كۇپايە، ئۇنداق ئۈنلۈك سۆزلىمەڭ دىدى؛ يۇرتۇمغا قايتسام ھەممە تۈگەشتى، يەسلىدىكى ئاچىلار كارنىيى يىرتىلىپ كەتكۈدەك قىلىپ بالىلارغا ئۇنى بۇنى ئۆگىتىپ بالامنى تۈگەشتۈرۋەتتى، ھازىر بالام ئاشۇنداق مۇھىت تەسىرىدە پەس سۆزلەشنى ئۇنتۇپ قالدى. ئون ئالتىنچى گۇمپا: پەقەت ھاياتى خەتەرگە يولۇقمىسىلا بالىلارنى قىپ باققىن، تۇتۇپ باققىن، سىلاپ باققىن دەپ ئىلھام بىرىڭ ھازىر ئاتا – ئانىلار بەك يۈرەكسىز بولۇپ «مىدىرلىما! خەتەرلىك! قوپە! مەينەت! تۇتما! ...... ئۇنى قىلما! بۇنى قىلما!» دەيدۇ! ئامرىكىلىق ئاتا – ئانىلار بولسا سىناپ باققىن، تۇتۇپ باققىن دەپ پەقەت بالىنىڭ ھاياتى خەۋپكە ئۇچراش ئىھتىماللىقى بولمىسىلا ئۇلارغا ئىلھام بىرىدۇ. بالىلارنىڭ ئۆز قولى ۋە تەپەككۈرى ئارقىلىق دۇنيانى تونىشىنى توسۇپ قويمايلى؛ ئەڭ چوڭ خەتەر دىگەندىمۇ كىيىمى مەينەت بوپ قالار شۇ، تاماق داستىخان ئۆرۈلۈپ كەتسە تازلىساق بولىدىغۇ، سۇ ئوينىسا شۇ زۇكام تىگىدۇ، نەچچە كۈندە ئوڭشىلىدۇ، قۇم ئوينىسا ئايىغى ئىچىگە قۇم كىرىپ كىتىدۇ شۇ، چوڭ ئىش يوق! ئىشقىلىپ بالىنىڭ شاد خورام ئۆسۈپ يىتىلىشى ئۈچۈن ئانى قىلما، مانى قىلما دەپ ئۇلارنى تۈرلۈك رامكا ئىچىگە ئېلىپ قويمايلى؛ خوشاللىقنىڭ بىرىنچى شەرتى: كىيىم مەينەت بولسا كېرەك يوق يۇيىمىز، ئەمما پەقەت ھاياتىغا خەۋپ يەتمىسىلا ئۇلارنى توسىماڭ! ئون يەتتىنچى گۇمپا: بۇمۇ ئەڭ مۇھىم تەدبىرلەرنىڭ بىرى بولۇپ، بىر كۈندە پەقەت ئىككى قېتىملا تەنقىدلەشكە بولىدۇ! ئاتا – ئانا بولغۇچى بالىنى قالايمىقان تەنقىدلەشكە بولمايدۇ، بىركۈندە ئەڭ كۆپ بولۇپ كەتسە 1 قېتىم ياكى 2 قېتىم بولسا يىتىپ ئاشىدۇ. ئىككى قېتىملىق پۇرسىتىڭىز تۈگىگەن بولسا سەبىر قىلىپ ئەتىسى تەنقىد قىلىڭ، ئامرىكىلىق دوكتۇرلار ئىنتايىن ئىھتىيات قىلىشىمنى قايتا – قايتا تەكىتلىدى، قەينى ئانام سىنىڭ بالاڭغا 10 قېتىم بولسىمۇ يەتمەيدۇ دەيدۇ، مەن كۈلۈپ كەتتىم! بوۋاقلىق بالىلىق ۋاقىتلىرىدا تەنقىدلىگەننىڭ پايدىسى بارمۇ؟ (پەيغەمبرىمىزنىڭ ئون نەچچە يىل خىزمىتىنى قىلغان ئەنەس رازىيەللاھۇ ئەنھۇ دەيدۇكى: رەسۇلۇللاھ ئۆمرىمدە ماڭا بىرە قېتىم قاپاق تۈرۈش تۈگۈل ماڭا نىمىشقا بۇ ئىشنى مۇنداق قىلمىدىڭ دىگەن سۆزنىمۇ دەپ باقمىغان دەپ رىۋايەت قىلىدۇ، ئەڭ مۇھىمى پەرزەنتلىرىمىزگە ئۆزىمىز ئۈلگە بولايلى)؛ بىر چوڭ تەرەت قىپ قويغانغىمۇ : «يەنە تەرەت قىپسىيا بالام» دەپ تەنقىد قىلغانلارغا دىگۈم كىلىدۇكى: ئەجىبا سىز بىرە كۈن تەرەت قىلماي ياشىيالامسىز؟ خۇلاسە: بالىنى ياخشى بېقىشتىن تاشقىرى، ئەڭ مۇھىمى بالىدا ياخشى ئادەت ۋە خارەكتىر يىتىلدۈرۈش ئەڭ مۇھىم! بالىمىزغا ئەقەللىي ساۋات، داۋلى چۈشەندۈرىشىمىز، ئۇلار بىلەن كۆپ پىكىرلىشىپ تۇرىشىمىز لازىم. بەزى بالىلارنىڭ ئاجايىپ تۇغما تالانتى ۋە خارەكتىرى بولىدۇ، شۇڭا ئوخشىمىغان بالىغا ئوخشىمىغان تەربىيلەش ئۇسۇلى قوللىنىمىز؛ بالىڭىزنى باشقا بالىلار بىلەن سېلىشتۇرماڭ، بولۇپمۇ ئۇنى دائىم تىلغا ئېلىپ يۈرمەڭ! بۇلارنىڭ بەلكى ئالدىراشلىقتىن ھېرىپ – چارچاپ پۇت قولى يەرگە تەگمىگەن ئاتا – ئانىلارغا پايدىسى تىگىشى مۇمكىن! تەرجىمىدە ئابدۇل ئەزىز مۇھەممەد تۇرسۇن خوتەنى

sanjay

	ئانىلارغا بىر دەرىسلىك  بولغۇدەك  .،  لىكىن  ئەسەر ئوتتۇرىدا  لاياقەتلىك  سۈت كالىسى  دىگەن خەتنى كۆرۈپ    كۈلۈپ  كەينىمگە  ئۇچۇپ كەتتىم  ،  مۇشۇ ھەقتە  بىر  چۈشەنچە  بىرىۋىتەمسىز  ؟.

nawkeran

	بەك ياخشى تەجىربىلەر ئىكەن ، ئەپسۇس مىنىڭ بالام تۇغۇلۇپ چوڭ بۇلۇشتىن بۇرۇن كۆرگەن بولسام مۇشۇ بۇيچە تەربىيلەپ باققان بۇلاتتىم..

HAYATNISA

	ئېسىل تېما. ئاللاھ خالىسا كېلىنىمگە دەرس ئورنىدا سۆزلەپ بېرەرمەن...ئېسىمدە چىڭ ساقلىۋالدىم . تېما ئىگىسىگە كوپ تەشەككۇرلەر بولسۇن.

asma507

	تەرجىمە ئەسەركەندە، مەن تىخى ئۆزىڭىشنىڭ تەجىربىسى ئوخشايدۇ دەپتىمەن،

asma507

	رەھمەت بىلىۋالدۇق، قىزىم تۆت يىرىم ئايلىق بولدى،10كۈنچە بولدى چىش چىقىپتۇ،،چوڭ قىزىمغا 6ئايدىن ئاشقاندا چىققان،بۇنىڭغا بەك بۇرۇن چىقىۋالدىمۇ نىمە،نورمال ئىشمىدۇ بۇ، مەن قىزىمنى يىغلىسا ئالماي بىر سىناپ باقاي دەپ سىناپ باققانتىم بەك يىغلاپ ھۆ بوپ كەتتى چىدىماي يەنە ئالدىم،ھازىر 4ئايلىق بولغان بۇ بالا كۆنۈپ قاپ بوغانمىدۇ يا سىناپ باقسام يىغلىماسلىققىمۇ كۆنەمۇ؟

UyＧhuR√MaN2

	لاياقەتلىك سۈت كالىسى دىگىنىمىز بىر ئوخشىتىش خالاس، ئادەتتە سۈت كالىسىدىن نورمال ھېسابتا كۈنىگە 80 جىڭ سۈت چىقىدۇ، ئانىلاردا ئاشۇنداق ئىشەنچ بولىشى كېرەك دىمەكچى قېرىندىشىم

UyＧhuR√MaN2

	sanjay يوللىغان ۋاقتى  2014-3-26 07:25 PM ئانىلارغا بىر دەرىسلىك  بولغۇدەك  .،  لىكىن  ئەسەر ئوتتۇ ... بۇ پەقەت بىر ئوخشىتىش، سۈت كالىسى ئادەتتە كۈنىگە 80 جىڭ ئەتراپىدا سۈت بىرىدۇ، شۇنىڭدەك ئىشەنچ بولۇڭ دىمەكچى قېرىندىشىم

TanZiyla

	تما ئگىسىگە تەشەككۇر.

UyＧhuR√MaN2

	asma507 يوللىغان ۋاقتى  2014-3-26 08:00 PM رەھمەت بىلىۋالدۇق، قىزىم تۆت يىرىم ئايلىق بولدى،10كۈنچ ... ئاستا - ئاستا كۆندۈرسەك بولىدۇ، سەبىرچان بولۇڭ قېرىندىشىم