‹‹ مىللىيچە ›› ئۇقۇمى توغۇرسىدا

nazar

	ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئەزىز مۇنبەرداشلار ، ئالدى بىلەن تېنىڭلارغا ساقلىق ، ئىشلىرىڭلارغا ئۇتۇق ، كۈنلىرىڭلارغا خۇشاللىقلار تىلەيمەن . خېلى ۋاقتتىن بېرى ‹‹ مىللىيچە ›› دېگەن بۇ سۆزگە ئۇبدانلا دېققەت قىلىدىغان بولۇپ قالدىم ، ئۆز كۆز قاراشلىرىمنى  ئوتتۇرغا قويۇپ بېقىشنى ئويلاشقان بولساممۇ ، خىزمەتنىڭ ئالدىراشلىقى بىلەن ماتىرىيال توپلاشقا ۋاقت چىقىرالمىدىم ، بۈگۈن گەرچە تەييارلىقىم بولمىسىمۇ ئۆزۈمنىڭ ئوي - پىكىرىنى ، كۆڭلۈمدىكى سۆزلەرنى بۇ يەردە مۇنبەرداشلار بىلەن ئورتاقلىشىشنى توغرا كۆردۈم  . . . ‹‹ مىللىيچە ›› دېگەن بۇ ئۇقۇم ئۆز نۆۋىتىدە ھەربىر مىللەتنىڭ ئۆز ئۆرۈپ - ئادىتىنى ، مىللەت خاسلىقىنى ئەكىس ئەتتۈرۈش مەقسىتىدە ئىيتىلغان سۆز بولۇپ ، بۇ ھەرگىزمۇ بىرلا مىللەتكە قارىتىلغان ئۇقۇم ئەمەس ، مەسىلەن : خەنزۇ مىللىتىنىڭ ئۆزىگە خاس ‹‹ مىللىيچە ›› ئەنئەنىسى  بولىدۇ ، ئۇيغۇر مىللىتىنىڭمۇ شۇنداق ، دۇنيادىكى ھەربىر مىللەتنىڭ ئۆز ئالدىغا ‹‹ مىللىيچە ›› ئەنئەنىسى ، خاسلىقى بولىدۇ . شۇڭا ھەرقانداق بىر مىللەت ئۆز مىللىتىنىڭ ئەنئەنىسى توغۇرسىدا سۆز ئاچقاندا ‹‹ مىللىيچە ›› سۆزىنى ئىشلەتمەي ئۆز مىللىتىنىڭ نامى بويىچە ئاتىسا مەنچە شۇ مىللەتنىڭ خاسلىقى تولۇق ئىپادىلەپ بەرگەن بولىدۇ ، مەسىلەن ئۇيغۇرلار ياكى ئۇيغۇر كارخانىلىرى ئۆزىنىڭ ماركىسىنى ‹‹ مىللىيچە ›› ماركا دېمەي ئۇيغۇرچە ماركا دىيىشى كېرەك ، ھەرقانداق مىللەت ئۆز نۆۋىتىدە شۇنداق قىلىشى كېرەك ئەلۋەتتە . يىقىندا توردا ۋە تاراتقۇ ئورۇنلىرىنىڭ خەۋەر ۋە يازمىلىرىدا كۆرسىتىلگەن ‹‹ مىللىيچە ›› كىيىم - كېچەك ، ‹‹ مىللىيچە ›› تائام ، ‹‹ مىللىيچە ›› نەقىش ، ‹‹ مىللىيچە ›› كارخانە . . .  قاتارلىق بىرقاتار خەۋەر ۋە مەزمۇنلارنى كۆرۈپ چىقتىم  ( ئەلۋەتتە ئۇيغۇرغا مۇناسىۋەتلىكلىرىنى ) ، ئەپسۇس ، ئۇيغۇرچە كىيىم - كېچەكلەرنى ، ئۇيغۇرچە تائاملارنى ، ئۇيغۇرچە بېناكارلىق ۋە نەققاشچىلىقلارنىڭ ھەممىسىنى بىر تەرىقىدە ‹‹ مىللىيچە ›› دەپ ئاتىغان ، بۇلار ھەرگىزمۇ باشقا مىللەتكە ۋەكىل بولالمايدۇ ، شۇڭا ئويلاپ قالدىم ، بۇلار نېمىشقا ‹‹ مىللىيچە ›› دېگەننىڭ ئورنىغا ئۇيغۇرچە دەپ ئاتىمايدۇ ، ئۇيغۇر بېناكارلىقى ، ئۇيغۇر كىيىم - كېچەكلىرى ، ئۇيغۇر تائاملىرى ، ئۇيغۇر كارخانىلىرى ، ئۇيغۇر . . . . لىرى ئەزەلدىنلا ئۇيغۇرغا خاس ئەمەسمۇ ، ئۇلارنى ‹‹ مىللىيچە ›› دەپ ئاتىساق توغرا بولامدۇ ؟ بىرقىسىم كىشىلىرىمىز ‹‹ مىللىيچە ›› ئاتالغۇسىنى ئىنتايىن چولتا ئويلايدۇ ، ئۇيغۇرغا خاس ، ئۇيغۇرنىڭ ئەنئەنىسىگە خاس ، ئۇيغۇرنىڭ ئۆرۈپ - ئادەتلىرىگە خاس بارلىق نەرسىلەرنى ‹‹ مىللىيچە ›› دەپ ئاتاپ كۆنۈپ قالغان ، ئۇلار ‹‹ مىللىيچە ›› دېگەن بۇ ئۇقۇمنىڭ ئۆز نۆۋىتىدە پەقەت ئۇيغۇرغا ۋەكىل بولالمايدىغانلىقىنى بىلمەمدىغاندۇ ياكى بىلىپ تۇرۇپ كۆڭۈل بۆلمەمدىغاندۇ ،  تېمىنى يىزىپ بۇ يەرگە كەلگەندە توردىن بۇ بىر نەچچە رەسىملىك مىسالنى قىستۇرۇپ ئۆتۈش ئۈچۈن كېسىپ كەلدىم . قەشقەر بازارلىرىدىن باشقا ئورۇنلاردا ئۇچراتقىلى بولمايدىغان بۇ كاۋا كاۋىپى ئەجىبا ئۇيغۇرچە تائام ، ئۇيغۇرچە يىمەكلىك ئەمەسمۇ ؟ شۇڭا بۇ تېمىنىڭ توغرا يىزىلىشى ‹‹ شىنجاڭ قەشقەردىكى ئۇيغۇرچە يىمەكلىك ـــ كاۋا كاۋىپى بولۇشى كېرەك . پەقەت بۇلا ئەمەس ، بىز دائىم ئىيتىپ كېلۋاتقان ئۇيغۇرغا خاس ، لېكىن ‹‹ مىللىيچە ›› نامى بىلەن ئاتىلىپ كېلۋاتقان بارلىق تائاملار ‹‹ مىللىيچە ›› تائام ئەمەس بەلكى ئۇيغۇرچە تائام ، ئۇيغۇرچە يىمەكلىك  دەپ ئاتىلىشى كېرەك . تومۇرىدا ئېقۋاتقان ئۇيغۇرنىڭ قېنى بولغان ھەربىر ئۇيغۇر  بۇ توڭلاتقۇنىڭ ئۈستىگە يىزىلغان ئۇيغۇرچە خەتنى كۆرۈپ چۈشىنەلمىگەن تەقدىردىمۇ بىر قاراپلا  ئۈستىگە چۈشۈرۈلگەن نەقىشنىڭ ئۇيغۇرچە نەقىش ئىكەنلىكىنى بىلەلەيدۇ ، شۇنداق تۇرۇقلۇق يەنە نېمىشقا ئۇيغۇرچە نەقىش دېمەي ‹‹ مىللىيچە ›› دەپ ئاتايمىز ؟؟؟ بۇ توغۇرسىدىكى مېساللار بەك كۆپ ، گەرچە بىرقىسىم زىيالىلىرىمىز ، مىللەتپەرۋەرلىرىمىز بۇ توغۇرسىدا كۈچ چىقىرۋاتقان بولسىمۇ لېكىن كۆپ ساندىكى كىشىلىرىمىز بۇ نوقتىغا بەكلا ئېتىبارسىز قارىماقتا . ئەتلەستىن تىكىلگەن كىيىمنى ‹‹ مىللىيچە ›› كىيىم دېگەننى ۋە شۇ ئۇيغۇرنىڭ ئەتلىسىنى ‹‹ مىللىيچە ›› رەخت دېگەننى ، ئۇيغۇر مائارىپىنى ‹‹ مىللىيچە ›› دېگەننى ، ئۇيغۇرچە ناخشا - ئۇسۇلنى ‹‹ مىللىيچە ›› سەنئەت دېگەننى . . .  قىسقىسى  ئۇيغۇر ئەنئەنىمىزنى ‹‹ مىللىيچە ›› ئەنئەنە دېگەننى كۆپ ئۇچرىتىمىز ، شۇڭا ئاخىردا بارلىق قېرىنداشلىرىمىزنىڭ بۇ نوقتا توغۇرسىدا ئويلاپ كۆرۈشىنى ، كۆپ ئېتىبار بېرىشىنى ، ئۆزىمىزنىڭكىنى ، ئۇيغۇرنىڭكىنى ‹‹ مىللىيچە ›› دېگەن نامدا باشقىلارغىمۇ تەۋە قىلىپ قويماسلىقىنى ئۈمۈد قىلىمەن . ۋاقت مۇناسىۋىتى بىلەن قالغان مۇنازىرىلەر ۋە كۆز قاراشلار ، ئىلغار پىكىرلەرنى مۇنبەرداشلارغا قالدۇردۇم . بەلكىم قىسقا ۋاقىتتا يىزىلغان تېما بولغانلىقى ئۈچۈن بەزى سەۋەنلىكلەردىن خالى بولماسلىقى مۇمكىن ، ئويلىنىش ،  تولۇقلاش ۋە تۈزۈتۈش سىلەرگە قالدى . . . . خەيرى ، ئاللا بارلىقىمىزنى ئامان قىلسۇن ، ياخشى نىيەتلىك كىشىلىرىمىزنىڭ ئىش - ئوقەتلىرىنى ئۇتۇقلۇق قىلسۇن ، بەختلىك كۈنلەر ھەممىمىزدىن يىراق بولمىسۇن !

yfkopjfn

	مىنىڭچەئۆزتىلىمىزدامىللىيچە دىسەك يەنىلاشۇئۇيغۇرچەدىگەننى بىلدۇرىدۇ.   پەقەت بەزى ئاتالغۇلاردىكى مىللىچە دىگەن ئاتالغۇنى ئەنئەنىۋى دەپ ئۆزگەرتسە بۇلىدۇ

Hammimiz~Yolda

	يەنىلا ئۆزىمىزنىڭكىگە  يەتمىيدۇ دە

hatem

	مىللىي دېگەن سۆزپەقەت «مىللەتنىڭ » دېگەن مەنىنىلا بىلدۈرىدۇ،قايسى مىللەتنىڭ ئىكەنلىكىنى بىلدۈرمەيدۇ.مەسىلەن: مىللىي ئاڭ، مىللىي روھ،مىللىي غورۇر،مىللىي ئالاھىدىلىك،مىللىي خاراكتېر،مىللىي كىيىم،مىللىي ھېسسىيات،مىللىي سانائەت،مىللىي مائارىپ... دېگەندەك. بۇ سۆزلەرنى ئۇيغۇر،ھىندى،رۇس،ئەرەب،تۈرك،خەنزۇ دېگەندەك بارلىق مىللەتلەرگە ئىشلەتكىلى بولىدۇ. دىققەت قىلىدىغان نۇقتا : قايسى مىللەتنىڭ ئىكەنلىكى چوقۇم ئەسكەرتىلىشى كېرەك. مەسىلەن: مىللىي مائارىپ دېسىڭىز كىمنىڭكى؟ ئۇيغۇرنىڭمۇ، ھىندىنىڭمۇ ،ئىنگىلىزنىڭمۇ،خەنزۇنىڭمۇ قايسىسىنىڭ ئىكەنلىكىنى بىلگىلى بولمايدۇ.توغرىسى قايسىسىنىڭ مائارىپى بولسا شۇنى ئەسكەرتىش كېرەك. ئۇيغۇر مىللىي مائارىپى،روس مىللىي مائارىپى،دەپ ئالساق ئاندىن توغرا بولىدۇ. ھەرگىز مىللىيلار دەپ ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.مىللىي دېگىنى قايسى مىللەت؟؟ ئۇيغۇرمۇ،قازاقمۇ،خۇيزۇمۇ ياكى فرانسۇزمۇ زادى قايسىنى كۆرسىتىدۇ؟؟؟  شۇڭا مىللىيلار دېمەي ، ئۇيغۇرلار ،قازاقلار،موڭغۇللار،قىرغىزلار دەپ مىللەت نامىنى ئېلىش كېرەك. مىللىي تىبابەت دېيىش خاتا. چۈنكى قايسى مىللەتنىڭ  تىبابىتى؟؟ ئەرەب تىبابىتى بولامدۇ، موڭغۇل تىبابىتى بولامدۇ،زاڭزۇ تىبابىتى بولامدۇ ھەممىسى ئايرىم-ئايرىم مىللىي تىبابەتلەر.ئۇيغۇرنىڭ تىبابىتى باشقا مىللەتنىڭكى ئەمەس.باشقى مىللەتنىڭ تىبابىتىمۇ ئۇيغۇرنىڭكى ئەمەس.

iltebir

	بىر ئۇسسۇل تەربىيەلەش كۇرسى تاختىسىدا قازاق،قىرغىز،ئۆزبىكىچە ئۇسسۇل دەپ بىزنىڭ ئۇسسۇلنى مىللىچە ئۇسسۇل دەپ يېزىپ قويۇپتىكەن. شەھەرلەردە مىللەت  نامىنى مىللىي دەيدىغانلار كۆپمكىن دەيمەن.

nazar

	hatem يوللىغان ۋاقتى  2014-3-1 10:43 PM مىللىي دېگەن سۆزپەقەت «مىللەتنىڭ » دېگەن مەنىنىلا بىل ... قارىغاندا سىز بولسىىڭىزمۇ نېمە دېمەكچى ئىكەنلىكىمنى چۈشەنگەندەك قىلىسىز . . .  رەھمەت سىزگە ! غۇلجىدا ئۇيغۇر تىبابەت دۇختۇرخانىسى بار ، لېكىن كۆپ ساندىكى قېرىنداشلىرىمىز بۇ دۇختۇرخانىنى مىللىي تىبابەت دۇختۇرخانىسى دەپ ئاتايدۇ ، ئەمەليەتتە ئۇ دۇختۇرخانىنىڭ باشقا مىللەتنىڭ ئەمەس بەلكى ئۆزىمىزنىڭ ، يەنى ئۇيغۇر تىبابەت دۇختۇرخانسى ئىكەنلىكىنى ئۇبدان بىلىدۇ . خۇتەن ئۇيغۇر تىبابىتىنىڭ داڭقىنى ھەممىمىز بىلىمىز ، ئەلۋەتتە ، ئۇيغۇرلارنىڭ تىبابىتى ئىكەنلىكىنىمۇ بىلىمىز ، شۇنداق تۇرۇقلۇق يەنە بىر قىسىم كىشىلىرىمىز خوتەن مىللىي تىبابىتى دەپ ئاتايدۇ ، ئەجىبا مىللى دېگەن بۇ نام ئۇيغۇر دېگەن ناممۇ ؟ ھەرگىزمۇ ئۇنداق ئەمەس ، ئۆز نۆۋىتىدە خەنزۇلارمۇ ئۆزلىرىگە بىر مىللىي ، ئۇيغۇر ، قازاق ، روس ، ھىندى  . . .  ھەممىسى ئۆزلىرىگە بىر مىللىي بولۇپ ھېسابلىنىدۇ . دۆلىتىمىزدە مىللىي دېسىلا ئاز سانلىق مىللەتلەر دەپ چۈشىنىمىز ، لېكىن بۇ قاراش ئەسلا خاتا ، دۆلىتىمىزدە مىللەت ئاتالغۇسىنى ئىشلەتكەندە خەنزۇ مىللىتى ، ئاز سانلىق مىللەتلەر دەپ ئىشلىتىش كېرەك ، ئاز سانلىق مىللەتلەر ئۆز ئىچىدىن يەنە 55 مىللەتكە ئايرىلىدۇ ، ھەرگىزمۇ مىللىي ياكى مىللىيچە سۆزى ئۇيغۇرلارغا ياكى ئاز سانلىق مىللەتلەرگىلا قارىتىلغان سۆز ئەمەس . ئەگەر مىللىي ئاتالغۇسى بىلەن ئاتاش توغرا كەلسە خەنزۇ مىللىيچە سەنئىتى ، خەنزۇ مىللىيچە بېناكارلىقى ، ئۇيغۇر مىللىيچە كارخانىلىرى ، ئۇيغۇر مىللىيچە تائاملىرى ، قازاق مىللىيچە كېيىم - كېچەكلىرى . . . دەپ ئاتاش مەنچە مۇۋاپىق ، لېكىن يەنىلا سۆزنى قىسقارتىپ خەنزۇ سەنئتى ، خەنزۇ بىناكارلىقى ، ئۇيغۇر كارخانىسى ، ئۇيغۇر تائاملىرى  ، قازاق كىيىملىرى دەپ ئاتىساق تېخىمۇ قىسا ، تېخىمۇ ئاددىي بولىدۇ . ئۆزىمىز ئۆزىمىزنىڭكىنى مىللىيچە دېسەك باشقىلار ھەرگىزمۇ ئۇيغۇرچە دەپ بەرمەيدۇ ، شۇڭا ئەڭ ياخشىسى ئۆزىمىزدىن باشلايلى . مائارىپىمىز ئۇيغۇر مائارىپى بولسۇن ، سەنئىتىمىز ئۇيغۇر سەنئىتى بولسۇن ، تائاملىرىمىز ئۇيغۇر تائاملىرى بولسۇن ، كىيىم - كېچەكلىرىمىز ئۇيغۇر كىيىم - كېچەكلىرى بولسۇن . . .  قىسقىسى مەدەنيىتىمىز ئۇيغۇر نامى بىلەن ئاتالسۇن !

nazar

	iltebir يوللىغان ۋاقتى  2014-3-2 10:24 AM بىر ئۇسسۇل تەربىيەلەش كۇرسى تاختىسىدا قازاق،قىرغىز،ئ ... شۇ ئەمەسمۇ ، بازارغا چىقساقمۇ قازاق ئاشخانىسى ، خەنزۇ ئاشخانىسى دېگەن خەتلەرنى كۆرىمىز ، لېكىن ئۇيغۇرلارنىڭ مىللىي ئاشخانا دەپ يىزىلغان . . . مەن مۇشۇ كۈنگىچە ئۇيغۇر ساتراچخانىسى دېگەننى كۆرۈپ باقمىدىم ، لېكىن قازاق ساتراچخانىسى ، خەنزۇ ساتراچخانىسى دېگەننى كۆپ كۆرۈپ تۇرىمىز . . . مۇشۇ قازاق قېرىنداشلىرىمىزغا بەزىدە ھەۋەس قىپ قالىمەن ، ئۇلار ھەممە نەرسىنى مىللەتنىڭ نامى بىلەن ئاتايدۇ ، مەسىلەن : قازاقتا مۇنداق بىر سۆز بار ، قازاق ئۆيى ، قازاق نېنى ، قازاق . . .  دېگەندەك ، لېكىن بىزچۇ ، كونىلار مانداق دېگەن ، كونىلار ئۇنداق دېگەن - دەپ ،  خۇددى بىزنىڭ كونىلىرىمىز ئۇيغۇر ئەمەستەك  . . . بېناكارلىق سەنئىتى دېگەن تېخى ئۇيغۇردا ، نان دېگەن تېخى ئۇيغۇردا ، شۇنداق تۇرۇقلۇق يەنە ئۇيغۇرنىڭ دېمەيمىز . . .

gayur1

	ئلگىرى ئۇيغۇر ئىدۇق, ھازىر مىللىي بولدۇق. كىم بىلىدۇ ئەتە نىمە بولۇشىمىزنى.

izqel

	ئىچكىردىكى خەنزۇ شەھەرلىرىدە ئۇلارنىڭ مەدىنىيتى مىللىچە بولامدىكەن.مەسلەن تىبەت رىتسىپىدە ئىشلەنگەن دورىلارنى تىبەت دورىسى دەيدىكەن ھەرگىزمۇ مىللىچە دىمەيدۇ.مۇڭغۇللارنىڭ ئاتامانى تىمۇچىننى ھەرگىزمۇ مىللىي ئىمپىراتور دىمەيدۇ.موڭغۇل ئىمپىراتور دەيدۇ.شۇنداق بولغاندا دۆلىتىمىزمۇ كۆپ مىللەتلىك دۆلەت بولغانكىن مىللى دىگەندىن كۆرە مىللەت نامىنى قويۇش كىرەك دەپ قارايمەن.ئاشخانىلارنى مىسال ئالساق جوڭگودا ئاشپەز مىللەت دەپ نام ئالغان سىچۈەن تائاملىرى دىگەن ناممۇ سىچۈەننىڭ داڭقىنى چقارغان.توڭگانلارمۇ مىللەت نوپۇسى بىزدىنمۇ كۆپ تۇرۇپ خۇيزۇلار تائاملىرى ياكى خۇيزۇ مۇسۇلمانچە دەپ باشلىنىدىغان دۇكان ياكى ئاشپۇزۇل ئاچىدۇ.ئۇلار ھەرگىزمۇ سىچۈەن مىللىچە. . ......تۇڭگان مىللىچە......دىمەيدۇ.

izqel

	بىزدە يەنە بىر گەپ بار.يەرلىك دەيدىغان.يەنى يەرلىك تۇخۇم،يەرلىك كىشى.مىللىي قوي.يەرلىك كالا...... سىرىتتىن كىرگەننى سىرىتلىق دىمەيدىكەنمىز.مودا دەيدىكەنمىز