«قۇرئان»نىڭ ئەڭ بۇرۇنقى خەنزۇچە تەرجىمە نۇسخىسى لەنجۇدا بايقالدى ساياھەت كۆڭۈل ئېچىش كەڭ ساي مۇنازىرە مۇنبىرى

شىنخۇا تورىنىڭ 12-ئاينىڭ17-كۈنىدىكى خەۋىرى:مۇخبىرنىڭ لەنجۇ ئونىۋېرستېتى ئىسلام مەدەنىيىتى تەتقىقات ئورنىدىن ئىگەللىشىچە، بۇ تەتقىقات مەركىزىنىڭ تەتقىقاتچىلىرى جۇڭگو ئىسلام مەدەنىيىتى ھۆججەت-ماتىرىياللىرىنى رەتلەش جەريانىدا،«قۇرئان»نىڭ 1912-يىلى تەرجىمە قىلىنغان خەنزۇچە نۇسخىسىنى بايقىغان.بۇ دۆلىتىمىزدىكى ئەڭ بۇرۇن تەرجىمە قىلىنغان قۇرئان نۇسخىسى ھېسابلىنىدۇ.
لەنجۇ ئونىۋېرستېتى ئىسلام مەدەنىيىتى تەتقىقات ئورنىنىڭ باشلىقى دىڭشىرېننىڭ دەلىللىشىچە، بۇ قېتىم بايقالغان تەرجىمە نۇسخا لەنجۇلۇق شاجۇڭ ۋە مافۇلۈ قاتارلىق ئىككى ئاخۇن تەرىپىدىن تەرجىمە قىلىنغان ئىكەن.بۇ كىتابنىڭ ئىسمى«ئەرەب دۆلەتلىرىدىكى قۇرئاندىن تەپسىلىي چۈشەنچە»بولۇپ،بۇ ئىككىيلەن داڭلىق ئەرەب تىلى خەتتاتلىرى ئىكەن.1909-يىلىدىن باشلاپ ،شىياۋجىڭ خەت شەكلىنى قوللىنىپ ،قۇرئاننى تەرجىمە قىلىشقا باشلىغان.1912-يىلى رەمزان ئېيىنىڭ ئۈچىنچى جۈمە كۈنى تەرجىمە خىزمىتىنى تاماملىغان.شاجۇڭ ئاخۇن ئۈچ نۇسخا كۆچۈرۈپ لەنجۇدا تارقاتقان.1989-يىلى شاجۇڭ ئاخۇننىڭ ئىز باسارلىرى بۇ تەرجىمە نۇسخىسىنى ئۈچ توم كىتاب قىلىپ تۈزۈپ چىقىپ،غەربىي شىمالدا تارقاتقان.
لەنجۇ ئونىۋېرستېتى ئىسلام مەدەنىيىتى تەتقىقات ئورنىنىڭ باشلىقى دىڭشىرېننىڭ ئېيتىشىچە، بۇ تەرجىمە نۇسخىسىنىڭ ئالاھىدىلىكى شۇكى،ئۆلچەملىك دىننىي ئاتالغۇلار ئىشلىتىلىپ،قۇيۇق لەنجۇ شىۋىسى قوللىنىلغان.20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدىن ئاخىرقى مەزگىللىرىگىچە بولغان ئارىلىقتا،گەنسۇدىكى ئاخۇنلار قۇرئاننى ئۈچ قېتىم تەرجىمە قىلىپ چىققان.ئۇلار ھازىر بۇ ئۈچ تەرجىمە نۇسخىسىغا نىسبەتەن تېخىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا دەلىللەش ۋە تەتقىقات خىزمىتىنى قانات يايدۇرغان.
ئىسلام دىنى جۇڭگوغا كىرگىنىگە 1300يىلدىن ئاشتى.خېلى ۋاقىتلارغىچە «قۇرئان»خەنزۇچىغا تەرجىمە قىلىنماي كەلگەن.مىڭ چىڭ سۇلالىرى دەۋرىدىكى مۇسۇلمانلار ئەستايىدىل،ئېھتىياتچان ھالدا خاتا تەرجىمە قىلىپ قويۇشتىن قورقۇپ «قۇرئان»نى تەرجىمە قىلمىغان.ئەڭ بۇرۇنقى تەرجىمە نۇسخىسى 20-ئەسىرنىڭ 20-يىللىرىدا مەيدانغا كەلگەن.خەنزۇ ئۆلىما تىيېجېڭ تەرجىمە قىلغان نۇسخا 1927-يىلى نەشر قىلىپ تارقىتىلغان.1931-يىلى خەنزۇ ئۆلىما جىجۆمى تەرجىمە قىلغان «قۇرئاننىڭ خەنزۇچە تەرجىمىسى» دېگەن كىتابى تارقىتىلغان.مۇسۇلمان ئۆلىما ۋاڭجىڭجەينىڭ «قۇرئاننىڭ تەرجىمىلىك چۈشەندۈرۈلۈشى»دېگەن كىتابىنىڭ ئا نۇسخىسى 1932-يىلى نەشردىن چىققان.ماجېنۋۇ 1979-يىلى تەرجىمە قىلىشنى باشلىغان نۇسخا 1994-يىلى تاماملانغان.