ئەڭ دەسلەپ كۆندۆرۆلگەن ياۋايى ھايۋانلار .
ئات: مىلادىدىن بۇرۇنقى 3000- يىل، ئوكرائىنا.
مۆشۆك: مىلادىدىن بۇرۇنقى 1600- يىل، مىسىر، نىل دەريا ۋادىسى رايونى.
قوتاز: مىلادىدىن بۇرۇنقى 2500- يىل، جۇڭگۇ- شىزاڭ.
چوشقا: مىلادىدىن بۇرۇنقى 7000- يىل، تئۆركىيە.
سۇكالىسى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 2500- يىل، پاكىستان.
ئېشەك: مىلادىدىن بۇرۇنقى 3000- يىل، مىسىر.
ئۆچكە: مىلادىدىن بۇرۇنقى 7500 يىل، ئىران.
ئۆردەك: مىلادىدىن بۇرۇنقى 2500- يىل، ئوتتۇرا شەرق رايونى.
قوش لوكىلىق تۆگە: مىلادىدىن بۇرۇنقى 3000- يىل، سابىق سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ جەنۇبى قىسمى.
ھەسەل ھەرىسى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 3000- يىل، مىسىر.
توخۇ: مىلادىدىن بۇرۇنقى 2000- يىل، پاكىستان
غاز: مىلادىدىن بۇرۇنقى 1500- يىل، پىرو.
كالا: مىلادىدىن بۇرۇنقى 6500- يىل، تۆركىيە، گىرىتسىيە.
نار تۆگە ( تاق لوكىلىق تۆگە): مىلادىدىن بۇرۇنقى 3000- يىل، سەئۇدى ئەرەبىستان.
پىلە قۇرۇتى: مىلادىدىن بۇرۇنقى 3500- يىل، جۇڭگۇ.
ئىت: مىلادىدىن بۇرۇنقى 8400- يىل، ئامېرىكا.
قوي: مىلادىدىن بۇرۇنقى 8500- يىل، ئىراق.
.

بۇنى ھىچكىم كۆندۈرمەپتۇ ..قايسىڭلار كۆندۈرۈپ باقىسىلەر؟؟
كەڭساي تورى