شىنجاڭنىڭ ئورنى جەھەتتىكى ئەڭ لەر
* شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتوم رايونىنىڭ يىرى غەرپتىن شەرققە قاراپ جۇغراپىيىلىك كەڭلىكنى بويلاپ تەخمىنەن 2200 كىلومېتىر، جەنۇبى شىمالغا قاراپ مىردىئاننى بويلاپ 1500 كېلومىتىر سوزولغان. يىرىنىڭ كۆلىمى ياۋرۇپادىكى يەر مەيدانى بىر قەدەر چوڭ بولغان فىرانسىيىنىڭ يەر مەيدانىنىڭ ئۈچ ھەسسىگە يېقىن كىلىدۇ.جۇغراپىيىلىك لاندىشافىت ۋە ئىقلىم جەھەتتىن قارىغاندىمۇ، ۋەتىنىمىزدىكى چوڭ تاغ تىزمىللىرى،ئەڭ پەس ئويمانلىقلار، قەھرىتان سوغۇق ۋە قاتتىق ئىسسىقى بولىدىغان جايلار شىنجاڭدىن تىپىلىدۇ. شىنجاڭنىڭ دۇنيانى جەلىپ قىلىدىغان تەبىئىي لاندىشافىتى ھاسىل قىلغان ئاجايىپ كۆرۈنىش - مەنزىرلىرى دۇنيادا كەم ئۇچرايدۇ.
* شىنجاڭنىڭ ئورنى يەر شارىدىكى ياۋرۇپا – ئاسىيا يەر بۆلىكى بىلەن ھىندى ئوكيان يەر بۆلىكىنىڭ تۇتىشىدىغان جايىغا جايلاشقان، شۇڭا ئۇنىڭ گىئولوگىيىلىك قۇرۇلمىسى مۇرەككەپ، كان ھاسىل بولۇش شارائىتلىرى ئەۋزەل، ئاپتونوم رايونىمىز گىېئولوگىيە ئىلمىنى تەرەققى قىلدۇرۇشنىڭ ياخشى سورۇنى، شۇنداقلا پۈتۈن دۇنيادىكى گېئولوگلارنى ئۆزىگە جەلىپ قىلىدىغان ياخشى سورۇن ھېساپلىنىدۇ.
* شىنجاڭنىڭ قوشنا دۆلەتلەر بىلەن بولغان چېگرا لىنىيەسى دۆلىتىمىزدىكى باشقا چېگرا رايونلارنىڭكىگە قارىغاندا ئەڭ ئۇزۇن، ئۇنىڭ قوشنا دۆلەتلەر بىلەن بولغان چېگرا لىنىيەسىنىڭ جەمئىي ئۇزۇنلىقى 5300 كېلومىتىردىن ئاشىدۇ.
* تەڭرىتېغىنىڭ ئوتتۇرا قىسمى مەملىكىتىمىزدىكى ئېگىزلىك پەرقى ئەڭ چوڭ بولغان رايون ھىساپلىنىدۇ. بۇغدا چوققىسى دېڭىز يۈزىدىن 5445 مېتىر ئىگىز، ئايدىڭكۆلنىڭ يۈزى بولسا دېڭىز يۈزىدىن 154 مېتىر پەس. بۇ 100 كېلومىتىر ئارلىق ئىچىدىكى ئېگىزلىك پەرقى5599 مېتىر دىگەنلىكتۇر. بۇ خىل ئەھۋال ناھايىتى كەم ئۇچرايدۇ.
* شىنجاڭ ئاسىيا قىتئەسىنىڭ مەركىزىگە جايلاشقان. ئۇنىڭ تۆت تەرىپىلا دېڭىز-ئوكيانلاردىن يىراق. ئۈرۈمچى دۇنيا بويىچە دېڭىز-ئوكيانلاردىن ئەڭ يىراق شەھەر. ئۇنىڭ شەرىق تەرەپتە تىنچ ئوكيان بىلەن ئارلىقى تەخمىنەن3400 كېلومىتىر، غەرىپ تەرەپتە ئاتلانتىك ئوكيان بىلەن بولغان ئارلىقى تەخمىنەن6900 كىلومېتىر، جەنۇپ تەرەپتە تىنچ ئوكيان بىلەن بولغان ئارلىقى تەخمىنەن2600 كىلومېتىر،شىمال تەرەپتە شىمالىي مۇز ئوكيان بىلەن بولغان ئارلىقى تەخمىنەن3400 كىلومېتىر كىلىدۇ.
* شىنجاڭنىڭ ئەتراپى دېڭىز-ئوكيانلاردىن يىراق بولۇپ، ئۈرۈمچىنى مەركەز قىلساق، ئۇنىڭ شەرق تەرىپى بىلەن تىنچ ئوكيان ئارلىقىدىكى جۇغراپىيەلىك ئۇزۇنلۇق تەخمىنەن°30 قا، غەرپ تەرىپى بىلەن ئاتلانتىك ئوكيان ئارلىقىدىكى جۇغراپىيەلىك ئۇزۇنلۇق تەخمىنەن°86 قا، شىمال تەرىپى بىلەن شىمالىي مۇز ئوكيان ئارلىقىدىكى جۇغراپىيەلىك كەڭلىك تەخمىنەن °20 قا توغرا كىلىدۇ.
* شىنجاڭنىڭ تەبىئىي ئەھۋالىدىن قارىغاندا، جۇغراپىيەلىك ئورنىنىڭ دېڭىز-ئوكيانلاردىن يىراق بولىشى ۋە ئېگىز تاغلار بىلەن قورشىلىپ تۇرغانلىقىدەك مۇرەككەپ ۋە ئەۋزەل يەر تۈزۈلىشى باشقا جەھەتلىرىگىمۇ چوڭقۇر تەسىر كۆرسىتىدۇ. بۇنداق ئەھۋال دۇنيادا كەم ئۇچرايدۇ.
* ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ خەلق ھۆكۈمىتى جايلاشقان ئۈرۈمچى شەھىرى دېڭىزلاردىن ئەڭ يىراق شەھەردۇر.
سىز ئۈرۈمچىدىن يولغا چىقىپ قايسى تەرەپكە ماڭماڭ،كەم دىگەندىمۇ2253 كىلومېتىر ماڭماي تۇرۇپ دېڭىزنى كۆرەلمەيسىز. ئۈرۈمچى دۇنيا بويىچە ئالدىنقى قاتاردىكى ئىچكى قۇرۇقلۇق شەھىرىدۇر.
* بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى مەملىكىتىمىز بويىچە ئەڭ چوڭ ئوبلاست ھېساپلىنىدۇ. ئۇنىڭ يەر مەيدانى478 مىڭ 700 كۋادىرات كىلومېتىر بولۇپ،ئاپتونوم رايونىمىز يەر كۆلىمىنىڭ تەخمىنەن تۆتتىن بىر قىسمىغا يىقىنراق ئىگىلەيدۇ. ئۇنىڭ يەر كۆلىمى جياڭسۇ، جېجياڭ، جياڭشى، فۇجيەندىن ئىبارەت تۆت ئۆلكىنىڭ يەر كۆلىمىگە تەڭ دىگۈدەك كىلىدۇ.
* شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدىكى چاقىلىق ناھىيىسىنىڭ يەر كۆلىمى202 مىڭ 300 كۋادرات كىلومېتىر بولۇپ، مەملىكىتىمىز بويىچە ئەڭ چوڭ ناھىيىدۇر. تارىم ئويمانلىقىنىڭ شەرقىدىكى بۇ ناھىيىنىڭ يەر مەيدانى ئىككى جېجياڭ ئۆلكىسىگە، ئالتە تەيۋەن ئۆلكىسىگە توغرا كېلىدۇ. بۇناھىيىنىڭ يەر مەيدانى گەرچە شۇنداق چوڭ بولسىمۇ، لىكىن يىرى ئاساسەن قاقاسلىق،قۇملۇق ۋە تاغلىق بولغاچقا، ئۇنىڭ تېرىلغۇ يىرىنىڭ كۆلىمى ئومۇمى يەر مەيدانىنىڭ ئارانلا ئون مىڭدىن بىرىگە توغرا كىلىدۇ .
