ۋە ئەلەيكۇم ئەسسالام ۋە رەھمەتۇللاھ .
سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم. قۇرئان كەرىم تەرجىمىسىدە مۇنداق بىر گەپنى پەقەت چۈشىنەلمىدىم يەنى: (بىز سىلەرنى .... قىلىپ يارىتىپ قويدۇق). دەپ يېزىلغان ئىكەن. بۇ يەردىكى (بىز) نېمە ئۈچۈن كۆپلۈك قوشۇمچىسى بىلەن ئېيتىلىدۇ؟ چۈشەندۈرۈپ قۇيۇشنى ئۈمىد قىلىمەن.
جاۋاب:
ۋە ئەلەيكۇم ئەسسالام ۋە رەھمەتۇللاھى ۋە بەرەكاتۇھۇ:
بىسمىللەھىرراھمانىرراھيم
بارلىق ھەمدۇ-سانا جانابى ئاللاھقا بولسۇن، پەيغەمبىرىمىزگە، ئائىلە-تاۋابىئاتىغا ۋە ئۇنىڭغا تاكى قىيامەتكە قەدەر ياخشى ئەگەشكەنلەرگە دۇرۇت-سالاملار بولسۇن.
قۇرئان كەرىم ئاللاھنىڭ كالامىدۇر، ئەرەب تىلىدا نازىل قىلىنغاندۇر، ئەرەب تىلى ئىپادىلەش ئۇسۇلىدا بىرىنچى شەخسكە ئۇلۇغلاش ياكى ھۆرمەتلەش ئۈچۈن ياكى پو ئېتىش ئۈچۈن كۆپلۈك ئالمىشىنى قوللىنىش بار، يەنە تېخى ئۆزىگە خۇددى باشقا بىر شەخسكە خىتاب قىلىۋاتقاندەك خىتاب قىلىش ياكى بىرىنچى شەخسكە ئۈچىنچى شەخسكە خاس بولغان (ئۇ) دېگەن ئالماشنى تەجرىيد ئۇسلۇبى([1]) ئارقىلىق ئىشلىتىشمۇ بار. شۇڭا جانابى ئاللاھ تائالا ۋەتەقەددەس قۇرئان كەرىمنىڭ بەزى ئايەتلىرىدە (ئىننا) (يەنى چوقوم بىز) يەنە بەزى ئايەتلىرىدە (نەھنۇ)(يەنى بىز) دېگەن سۆزنى كەلتۈرگەن، بۇ جانابى ئاللاھنىڭ كاتتىلىقىنى ۋە ئۇلۇغلۇقىنى بىلدۈرىدۇ. ئەمما ھېچقايسى ئايەتتە ئەرەب تىلىدىكى ئىككى كىشىگە خاس (مۇسەننە) ئالماشنى ئىشلەتمەيدۇ، چۈنكى ئاللاھ بىردۇر، تەڭداشسىزدۇر.
ئىمام بۇخارى سەھىھىدە مۇنداق دەيدۇ: "قەدر سۈرىسى 1-ئايەتتىكى: (ئەنزەلناھۇ) دېگەن ئىبارە ئەمەلىيەتتە نازىل قىلغۇچى يالغۇز ئاللاھ بولسىمۇ، كۆپلۈك ھالىتىدە كەلگەن، بۇنىڭ سەۋەبى شۇكى، ئەرەبلەر تېخىمۇ تەكىتلىك، تېخىمۇ مۇستەھكەم بولسۇن ئۈچۈن بىرسىنىڭ ئىش-ھەرىكىتىنى تەكىتلەش ئۈچۈن كۆپلۈك سۆزىنى ئىشلىتىدۇ".([2])
ئىمام ئەينى شەرھىدە مۇنداق دەيدۇ: "بۇ تەرىقىدە بىرلىكنىڭ ئورنىدا ئىشلىتىلگەن كۆپلۈك ئەرەب تىلشۇناسلار ئىستىلاھىدا "ئۇلۇغلاش كۆپلۈكى" دەپ ئاتىلىدۇ". (ئۇمدەتۇل قارىي 19/309)
ئۇيغۇر تىلىدىمۇ يالغۇز كىشى پو ئاتقاندا، ئۆزىنى چوڭ تۇتقاندا: (بىز دېگەن ئۇنداق قىلىۋەتتۇق) (بىز بۇنداق قىلىۋېتىمىز) (بىز بارغۇ؟ مۇنداق قىلىدىغان ئادەملەر جۇمۇ؟) دېگەندەك كۆپلۈك ئالمىشىنى ئىشلىتىدۇ. بەزى پادىشاھ، رەئىسلەرمۇ ئۆزىنى چوڭ تۇتقانلىقتىن ئۆزىگە (بىز) دېگەن ئالماشنى ئىشلىتىدۇ. بۇنى ئازغىنە تىل تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللانغانلار بىلىدۇ.
دېمەك قۇرئان كەرىمدە بىز دەپ كۆپلۈك ئالمىشىنى ئىشلىتىش كۆپلۈكنى ئەمەس، ئاللاھنىڭ ئۇلۇغلىقىنى، شەنىنىڭ يۇقىرى، كاتتىلىقىنى تەكىتلەش ئۈچۈندۇر.
ۋەللاھۇ ئەئلەم.
پەتىۋادا: دوكتۇر ئابدۇل ئەزىز رەھمەتۇللاھ .
2007-5-11
مەنبە : ساجىيە ئىسلام بىلىملىرى تورى
http://www.sajiye.net/viewsj.php?id=32[ بۇ يازمىنىمېھمان 2012-04-22 18:18قايتا تەھرىرلىدى ]