ئەبگا ئۇيغۇر
ئەسسسلامۇ ئەلەيكۇم ئاپتورى (ئابدۇرەئۇپ تەكلىماكانى)
1_ئەقىدىسزلىك
ھەركىم بىلىدۇكى،ئىنسان _تەن (بەدەن)بىلەن روھ(جان)دىن تۈزۈلگەن مەخلۇق.روھ بولمىغان بەدەن بەجايىكى بىر قۇرۇق جاھازىدۇر.ئەمدى ئەقىدە بولسا،ئىنسان روھىيتىنىڭ تۈۋرۈكى ،ئىنسان ئېڭنڭ جەۋھىرى ھېسابلىنىدۇ.ئەقىدىسىز روھ ئەمەلىيەتتە چاھارپاي روھىدۇر.مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا ،پەقەت ئەقىدىلىك ئىنسانلار ،ئاندىن يۈكسەك ئاڭ پەزىلىتى ئارقىلىق مەخلۇقاتلار سېپىدىن ئايرىلىپ چىققان ھەقىقى ئىنسان سانىلىدۇ.
ئەقىدە يەككىلىك دۇنياسىنىڭ ھاسىلى ئەمەس ،بەلكى ئوموملۇق ئالەمنىڭ مۇبارەك مەھسۇلاتى .باشقىچە قىلىپ ئىيىتقاندا ،ئەقىدە ھىچقانداق بىر شەخسكە تەئەللۇق خۇسۇسىي مۈلۈك ئەمەس، بەلكى ئۇ ئومۇمغا ،كولىكتىپقا ئورتاق بولغان مەنىۋى قۇۋۋەت مەنبەسى.ئۇنى كۈندۈزدىكى پارلاق قۇياشقا ،كېچىدىكى تولۇن ئايغا ئوخشاتسا بولىدۇكى ،ئەقىدىك ئىنسانلارنىڭ قەلبى ئاشۇ قۇياش ۋە ئاشۇ ئاينىڭ سېىخى نۇرى بىلەن ھەمىشەيورۇق تۇرىدۇ.ئەقىدېنى پەقەت كۆڭۈل كۆزى بىلەنلا كۆرگىلى بولىدىغان خاسىيەتلىك رىشتە دېسە بولىدۇكى ،ئەقىدىلىك مىللەتنىڭ قەلبى ئاشۇ خاسىيەتلىك رىشتە شاراپىتىدىن بىر _بىرىگە ھەر دائىم چىڭ باغلانغان بولىدۇ.
ئەقىدە __سەن ،مەن،ئۇ ،يەنى بىزنىڭ ئۆزئارا بىر _بىرىمىزگە ئىشىنىشمىزنى ،بىر _بىرىمىزگە چىنپۈتۈشىمىزنى ،بىر_بىرنى ئۆز ئارائۆز ئارا قوللۇشىمىزنى مىزان يادروسى قىلىدۇ. ئۇ__سەن،مەن ،ئۇ ،يەنى بىزنىڭ ئوتتۇراق ئىستەك ،ئوتتۇراق غايىمىزنى كۈرەش نىشانىسى ۋە مەقسەت مەنزىلى قىلىدۇ.ئەگەر سەن ماڭا ئىشەنمىسەڭ ،مەن قوپۇپ سەندىنمۇ،ئۇنىڭدىنمۇگۇمانلانسام،بىز ئۈچىمىزنىڭ جانىجان مەنپەئەت باشقىلارنىڭ چۆنتىكىگە چۈشۈپ كىتىدۇ،سەن ،بىز بولساق ،ھەقىلىق نېسىۋىمىزدىن ئايرىلىپ ،ئاشۇ روۋۇك پېتى قېلېۋىرىمىز.
ئەڭ مۇھىمى ،ئەقىدە ئىنسانيەت مۇئەييەن توپنىڭ ئومومى مەنپەئەتى ئاساسىغا قۇرۇلغان بولىدۇ.ئىسلام دىنى ئۇنىڭ ئەھلى ئۈچۈن بىر خىل يۈكسەك ئەقىدە بولۇش سۈپىتى بىلەن
،ئۆز زامانىسدىكى ئەرەپ يېرىم ئارىلىدا ياشىغۇچى مىللىتىنڭ جىددى ئېھتىياجى ۋە ئومۇمى مەنپەئەتى ئاساسىدا بارلىققا كەلگەن .ماركىسىزىم بولسا ،پرولتارىلارنىڭ ئومۇمى مەنپەئەتى ئاساسىدا بارلىققا كەلگەن.دەرۋەقە كىيىنچە، مىللەت ئايرىمىسى خىلمۇ_خىل بولغان قەۋملەر ئۆز ۋاقتىدا ئەرەبلەرنىڭ توغرا يولغا يۈزلىنىشنى ۋە ئىسلاھاتى ئاساسىدا بارلىققا كەلگەن ئىسلام ئەقىدىلىرىنى بەزىلىرى قىلىچتىن قورقۇپ ،بەزىلىرى ئاڭلىق ھالدا قوبۇل قىلىپ ،ئەرەبلەرگە ئەقىدىداش مۇسۇلمان (ئىسلامغا ئەقىدە قىلغۇچى)لاردىن بولغان.ئۇيغۇرلارمۇ شۇلار جۈملىسىگە كىرىدۇ(ئاپتور ئويلىغىنىنى ياخشى ئىپادىلەپ بىرەلمىگەن بولۇشى مۇمكىن).
بىراق ئەبگالىق ئىللىتى ۋۇجۇدۇنى چىرماپ كەتكەن ئۇيغۇرلاردا ئەقىدە بولمايدۇۇ.ئۇلارنىڭ <<ئەلھەمدۇلىلاھ مەن مۇسۇلمان>>دىگەنلىرى يالغان.بۇنىڭغا ئۇلارنىڭ <<ناماز ئوقۇش كونىلىق بولىدۇ>>دېگەن زامانلاردا ،مەھەللىسىدىكى مەسجىدلەرنى تاقاپ ،ئۇنى ئەسكى _تۈسكىلەرنى قويىدىغان ئامبار قىلغانلىقى پاكىت .ئۇلارنىڭ <<مەن ماركىسىزىمچى،كوممۇنىستمەن>>دىگەنلىرىمۇ كاززاپلىق .بۇنىڭغا ئۇلارنىڭ ياش ۋاقتىدا كادىر بولۇپ ،ناماز ئوقۇغان ئۇيغۇرنىڭ ساقىلىنى يۇلۇپ،نامازغا ئەزان ئېيتقان مۇسۇلماننىڭ قۇلىقىغا مۇشىتلاپ ،ئەمدىلىكتە بىر يۇمۇلاپلا تەقۋادار مۇسۇلمان قىياپىتىگە كىرىۋىلىپ،مەسجىد جامائېتىنىڭ قاتارىغا قوشۇلىۋالغانلىقى ،ساقاللىرىنى ئۇزۇن قويىۋىتىپ ،قوللىرىدىن تەسۋىنى چۈشۈرمەي<<سۇبھانائاللاھ>>دېيىشىپ يۈرگىنى،شۇنداقلا ئۆز زامانىسىدا ئاۋامنىڭ يىلىكىدە سۇ ئىچىپ يۈرۈپ توپلىغان پۇل بىلەن مەككە _مەدىنەنى تاۋاپ قىلىپ<<ھاجى ھەرەم>>بولىۋاتقانلىقى شاھىت.ئۇلارنىڭ <<مەن خەلىق ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغان كادىرمەن >>دېكىنى ئالدامچىلىق.چۈنكى ئۇلارنىڭ قەلبى ئۆز خەلقى ئۈچۈن يورۇيدىغان ئەقىدە چىرىغىدىن مەھرۇم.ئۇيغۇرلار قەلبى ئەقىدە چىرىغىدىن مەھرۇم ئادەمنى <<كۆڭلى قارا ئادەم>>دەيدۇكى ،قارا كۆڭۈل ئادەملەرنىڭ دىلىدا زۇلمەتكە غەرىق بولغان يېگانە <<مەن>>دىن ئۆزگە ھېچكىم بولمايدۇ.شۇڭا ئۇلارنىڭ كۈنى ئەمەتنى قانداق يىقىتىش ،سەمەتنى قەنداق يوقىتىشنىڭ كويىدا،يەنى قانداق قىلىپ ئۆز قېرىنداشلىرىغا _ئۇيغۇرغا تاقابىل تۇرۇشنىڭ كويىدىلائۆتىدۇ.مانا بۇ 21_ئەسىرگە كىرىش ئىشكىدە تۇرغان بۈگۈنكى ئۇيغۇر جەمئىيتىدە بولىۋاتقان ئەھۋال!
دەرىخا! پاكىتلىق ساۋاق شۇكى ،ئەقىدىسز ئەلدە شەخسىيەتچىلىك يامراپ كىتىدۇ.ئەقىدىسىز ئەلدە ،گۇمانخورلۇق ،ساتقىنلىق قايناپ كېتدۇ.ئەقىدىسىز ئەلنىڭ شانلىق تارىخىمۇ ،پارلاق ئىستىقبالىمۇ بولمايدۇ.
كېلەچەكشۇناس ئالىملارنىڭ گويا بىردەك قارشى شۇكى،21_ئەسىر پەن_تىخنىكا يۈكسەك تەرەققى قىلغان مەدەنىيەت يۈكسەك تەرەققى قىلغان ،دىموكراتىيە يۈكسەك تەرەققى قىلغان ، شۇنىڭ بىلەن بىر چاغدا ،پەن _تېخنىكىسى ئۈستۈن ،كىمنىڭ مەدەنىيەت ساپاسى يۇقىرى بولسا ،شۇ كۈچلۈك بولىدۇ.كىم ئۆز مىللىتىنىڭ ،ئۆز خەلقىنىڭ ئومۇمى مەنپەئەتىنى ھەممىدىن ئەلا بىىلىدىغان ئىلغار ئەقىدىەە ئىگە بولسا،شۇ مۆھتەرەم،شۇ ئېتىبارلىق بولىدۇ.
سەنمۇ ئادەم ئاتامنىڭ ئەۋلادى،سەنمۇ ھاۋا ئانامنىڭ يۈرەك باغرى،ھالبۇكى سەنمۇ ئۆزۈڭنى قەدىرلە،ئۆزەڭنى سۆي،ئۆزەڭگە ئىشەنىچ قىل.بىلگىنكى،ھەرقانداق مەۋجۇداد مۇئەييەن قىممەت بىلەن قەدىرلىك،ئىنسانمۇ شۇنىڭغا تەئەللۇق.سېنىڭ قىممىتىڭ بولسا قەدىرلىك يارسەن،ئەگەر قىممىتىڭ بولمىسا ،قەدىرسىز خارسەن.قەدىرسىزلىك ،خارلىق سساڭا ۋە ماڭا ھەرەىز خاس ئەمەس!شۇنداق ئىكەن،قەددىڭنى كۆتۈر ،ئەتراپىڭغا قاراپ باق،قەلبىڭگە ئەقىدە چىرىغىنى ياق!مانا بۇ__نۇسرەت قەدىمىڭنىڭ ئىپتىداسى،غالىپ ۋە مەنىلىك ھاياتنىڭ بىسمىللاسى.
دوپپاڭنى ئالدىڭغا ئەپقويۇپ تۇرۇپ ،ئوبدان ئويلان ،ئەبگا!
مۇنبەرداشلىرىمنىڭ <<ئەبگا ئۇيغۇر>>نىڭ باشقا قىسىملىرىنىمۇ يوللاپ بىرلكتە مۇنازىرە قىلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.....
