مەشھۇر ئىسلام ئۆلماسى ،مەۋلىۋى جالالىدىن تەرەپىدىن قۇرۇلغان خاقانى تورى 1980-يىلى روسلار ئافغانىستانغا تاجاۋۇز قىلغاندىن كېيىن قۇرۇلغان ،ئافغانىستاندىكى مەشھۇر مۇجاھىدلار گۇروھى بولۇپ،مەۋلىۋى جالالىدىن خاقانى 1950-يىلى ئافغانىستاندا تۇغۇلغان بولۇپ،پوشتى مىللىتىدىن.خاقانى مۇجاھىدلىرى ئافغانىستانىڭ شەرقى جەنۇبى قىسمىنى ئۆزىنىڭ بازىسى قىلغان بولۇپ،ئۇلار مۇشۇ جايدىكى خەلققە رەھبەرلىك قىلىپ ،روس تاجاۋۇزچىلىرىغا زەربە بېرىش جەريانىدا يېتىلگەن،ئۇلار روسلارغا قارشى 10 يىللىق جىھاد جەريانىدا، تىللادا داستان بولغىدەك قەھرىمانلىق كارتىنىلىرىنى يارىتىپ،شۇ يەرلىك خەلقنىڭ نەزىرىدە باھادىرلىق ئوبرازىدىنى ياراتقان.ھەتتاكى ھازىرقى ئافغانىستان ۋە پاكىستان ھۆكىمىتىدىكى ئەمەلدارلارنىڭ ھۆرمىتى ۋە قوللىشىغا ئېرىشكەن.ئۇلار روسلارغا قارشى جىھاد ئۇرۇشى جەريانىدا ،ئامىركا مەركىزى ئاخپىرات ئىدارىسى،پاكىستان ئۈچ خىل ئارمىيە ئاخپىرات ئىدارىسى ۋە سەئودى ئەرەبىستان ئاخبارات ئىدارىسىنىڭ ئېتراپ قىلىشىغا ۋە زور كۈچ بىلەن ھەربى جەھەتتىن قوللاپ- قۇۋەتلىشىگە ئېرىشىپ،زور مىقتاردىكى ھەربى قورال-ياراق ۋە ئوق-دورىلارغا ئېگە بولغان،زامانىۋى ھەربى تەلىم-تەربىلىرىنى قۇبۇل قىلغان مۇنتىزىم ھەربى گۇروھ بولۇپ نۆۋەتتە ئۇلارنىڭ ئافغانىستان ۋە پاكىستاندا 15000 كىشلىك مۇجاھىد قوشىنى ھەركەت قىلماقتا.روسلارغا قارشى ئافغانىستاندىكى جىھاد ئۇرىشى ئاخىرىلاشقاندىن كېيىن ،خاقانى تورى ئامىركا مەركىزى ئاخبىرات ئىدارىسىنىڭ ئانچە ئېتىبارىغا ئېرىشەلمەي ،ئۆزىنى تالىبان،بازا تەشكىلاتى ۋە پاكىستان ئۈچ خىل ئارمىيە ئاخبىرات ئىدارىسىنىڭ ئېتىبار بېرىشىغا ئېرىشىپ،تەدىرىجى رادىكال تېرورىست تەشكىلاتقا ئايلىنىشقا باشلىدى ھەم بۇلاردىن ئىقسادى ياردەم ئېلىپ مالىيە مەنبەسىنى تولۇقلاپ ،كۈچىنى زورايتىپ تالىباندىن ئايرىلىپ مۇستەقىل بىر يۆلىشكە تەرەققى قىلدى.2007-يىلىغا كەلگەندە ئۇلار تالىبانىڭ ھەمكارلاشقۇچىسىغا ئايلاندى،تالىبانىڭ ئاخىرقى سىياسى مەقسىدى ئىسلام خەلپىلىكى قۇرۇش،لېكىن خاقانى تورىنىڭ ئاخىرقى سىياسى مەقسىدى بولسا ئافغانىستاننى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئوتتۇرا ئاسىيا رايونىدا مۇككەمەل بىر ئىسلام فىدراتسىيى تەشكىل ئېتىش.ھازىر ئۇلار ئافغانىستانىڭ شەرقى جەنۇبى ۋە پاكىستانىڭ ۋەزىرىستان رايونىدا ئۆزىنىڭ مۇككەمەل ھۆكىمەت ئاپراتلىرىنى قۇرغان بولۇپ ،نورمال مەموريەت يۈرگۈزۈش ئىقتىداراغا ئىگە.
خاقانى تورى ھەربى ۋە سىياسى جەھەتتىن تالىبان،بازا تەشكىلاتى،ئۆزبەك قۇراللىق كۈچلىرى بىلەن مۇستەھكەم ئىتپاققا ئىگە.پاكىستان ئۈچ خىل ئارمىيە ئاخبىرات ئىدارىسى بىلەن مۇئاييەن سىياسى ئىتپاقى بولۇپ،پاكىستانىڭ ئافغانىستاندىكى سىياسى نوپوسىنى قوغداشقا كۈچەيدۇ.غەرپ ئاخبىرات ۋاستىلى ئافغانىستانىڭ سابىق ئەلباشى رابانىنىڭ قەستلىنىشىدە پاكىستان ئۈچ خىل ئارمىيە ئاخپىرات ئىدارىسىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ،خاقانى تورى بۇنى ئەمەلگە ئاشۇرغان دەپ قارىماقتا.چۈنكى پاكىستانغا سادىق بولمىغان سىياسى كۈچلەرنى ئاجىزلىتىش ئۈچۈن ،قىلىنغان بولىشى مۈمكىن دەپ قارىماقتا.ئافغانىستاندىكى ئۆزبېك ،ھەزەر،تاجىك قۇراللىق كۈچلىرى ۋە سىياسىيونلىرى پاكىستاننىڭ ئافغانىستانىڭ ئىشلىرىغا ئارلىشىشتىكى ئەڭ چوڭ توسالغۇسى ۋە دۈشمىنى.پوشت مىللىتىدىن تەشكىلەنگەن تالىبان ۋە خاقانى تورى پاكىستانىڭ ئافغانىستاندىكى ئىتپاقدىشى،مىللەت دېشىدۇر.خاقانى تورىنىڭ ئافغانىستاندا زور زەربىگە ئۇچرىشى پاكىستانى ئافغانىستاندىكى قانۇنلۇق ۋە كۈچلۈك بىر ئىتپاقدىشىدىن ئايرىم پاكىستاننى ئافغانىستان ئىشلىرىغا ئارلىشىدا ئىنتايىن زەئىپ ئورۇنغا چۈشۈرۈپ قويۇدۇ.نوۋەتتە پاكىستان بۇ بەدەلنى تۆلەشكە چىدىيالماي قالدى.پوشت مىللىتىدىن بولغان ھامىت كارزايى ھۆكىمىتى سىياسى نوپوز جەھەتتە ۋە ئەمىلى كۈچ جەھەتتە ھەرگىز تاجىك ،ئۆزبېك،ھەزەر قۇراللىق ۋە سىياسى كۈچلىرى بىلەن تەڭ تۇرالمايدۇ ،تۇرلايدۇ دىگەندە پاكىستان پەرەس تالىبان ۋە خاقانى تورى تۇرالايدۇ،لېكىن بۇلار ھازىر شىمالى ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىنىڭ زەربە بېرىش ئوبىكتى.پاكىستان ھۆكىمىتى جالالىدىن خاقانىنى ئافغىىستان ھۆكىمىتىگە كىرگۈزۈشكە خېلى كۈچىگەن بولسىمۇ مۇۋاپىقىيەت قازىنالمىغان.
خاقانى تورىنىڭ لېدىريەت ھەيئەتلىرى
1.جالادىن خاقانى 2.سىراجىدىن خاقانى3.باھادىر خاقانى 4.سەنگېن زەدران 5.ناسىرىدىن خاقانى 6. ئابدۇلئەزىز ئابباس.
خاقانى تورىنىڭ ئافغانىستاندا ئېلىپ بارغان بۇزغۇنچىلىق ۋە تېرورلۇقى 2008 -يىلدىكا شىرانتون مېھمانخانىسىنى ۋە ھىندىستان ئەلچىخانىسىنى پارتىلتىشتىن باشلىنىپ 10 قېتىمدىن ئارتۇق زور ۋەقەلەرنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.
جۇملىدىن خاقانى تورى پاكىستان ۋە ئامىركا مۇناسىۋىتىدىكى ئەڭ ھالقىلىق مەسىلە بولۇپ قالدى .
[ بۇ يازمىنىappakhoja 2011-10-02 15:58قايتا تەھرىرلى ]
