ھازىر تورخانىلارغا كىرسەك بىكار كومپيۇتېرلارنىڭ يوقلىقىنى كۆرىمىز . بىزدە كومپيۇتېر مەستانىلىرى ناھايىتى كۆپ . ئۇلار توردا نېمە مەشغۇلات قىلىدىغاندۇ؟ دەپ تورخانىلارنى ئارىلاپ باقتىم . قارىسام ھەممىسى دېگۈدەك توردا پاراڭلىشىش ، ئويۇن ئويناشقا ئوخشاش ئىشلار بىلەن مەشغۇل بولۇۋېتىپتۇ .
مەن ئويلاپ قالدىم . كومپيۇتېر پەقەت ئويۇن ئويناش قورالىمۇ؟   
   21- ئەسىر ئۇچۇر دەۋرى .  چەتئەللەردە ۋە ئىچكىرى ئۆلكىلەردە توردا مال ئېلىش ، مال سېتىش ئومۇملاشتى .
بىراق بىزنىڭ شىنجاڭغا نىسبەتەن بۇ سودا تېخى بىر يىڭى كەسىپ ھىساپلىندۇ . ئۇنىڭ ئۈستىگە قەرەللىك مال سودىغا دائىر ئۇيغۇرچە تور ياكى ئۇيغۇرچە بىر ئوقۇشلۇق چىقىپ باقمىدى . بۇ كەسىپ بىلەن شوغۇللانغۇچىلارنىمۇ بۇ جەھەتتىكى بىلىشى چۇڭقۇر ئەمەس . بۇ ھەقتىكى خەنزۇچە ماتىرياللار ياكى خەنزۇچە تور بەتلەر ناھايىتى كۆپ . ئەپسۇس ، خەنزۇچە سەۋىيمىزنىڭ تۆۋەنلىگى ، كەسپى خەنزۇچە ئاتالغۇلارنى چۈشەنمەسلىك ، بىزدىكى ئەڭ چوڭ ئاجىزلىق بولۇپ قالدى . شۇ سەۋەپتىن قەرەللىك مال سودىسى كەسپىنى بىلمەيدىغان،چۈشەنمەيدىغانلار ناھايىتى كۆپ .  
    يەنە بىر سەۋەپ ، بىزنىڭ ئەنئەنىۋى سودا قىلىش ئۇسۇلىمىز ۋە چۈشەنچىمىز بۇ سودىنى قوبۇل قىلالمايۋاتىدۇ . )
بىزنىڭ ئىپتىدائى سودا ئېڭىمىز -- ئاۋال مالنى كۆرۈش ، ئاندىن پۇلنى بېرىش ( يەنى بىر قولدا مالنى ئېلىپ بىر قولدا پۇلنى بېرىش ) شەكلىدە ئۇزۇندىن بۇيان داۋاملىشىپ كېلىۋاتقاچقا توردىن بىر كونۇپكا بېسىپ  بىۋاستە مال ئېلىش ، يەنە بىر كونۇپكا بېسىش بىلەن مالنى سېتىش شەكلىگە بەزى كىشلىرىمىز بىر خىل تەئەججۈپ بىلەن گاڭگىراپ قېلىۋاتىدۇ .
     ھازىر تەرەققى قىلغان شەھەرلەردە بۇ خىل سودا ئومۇملىشىپ بولدى . شىنجاڭغا نىسبەتەن ئۈرۈمچى شەھرىدە باشقا شەھەرلەرگە قارىغاندا توردا سودا قىلدىغانلار بىر قەدەر كۆپ ئىكەن . چەتئەللەردىمۇ بۇ سودا بىلەن بېيىپ
كەتكەنلەر نۇرغۇن 
    مىسالغا ئالساق: سەئۇدى ئەربىستاننىڭ شاھزادىسى تور سودىسى ( يايچىك سودىسى ) قىلىش ئارقىلىق 20 مىليارتتىن ئارتۇق مەبلەغكە ئىگە بولۇپ دۇنيادىكى بايلار ئىچىدە 13- ئورۇندا تۇرىدۇ .  
   توردىكى پاي بازىرى بولسۇن ، قەرەللىك مال سودىسى بولسۇن ھەممىسىدە ئالدىن پەرەز قىلىش ئىقتىدارى بولۇش ،يەنى  ئالماقچى بولغان تاۋارنىڭ كىلىپ چىقىشى ، بازاردىكى ئىشىش ، چۈشۈش سۈرئىتىنىڭ تىز -ئاستىلىغى ، تەبئىى ئاپەتلەرنىڭ شۇ  تاۋارغا كەلتۈرىدىغان قوزغىتىش كۈچى ، رايونلار ئارا توقۇنۇشنىڭ كەلتۈرىدىغان خەۋىپى .....قاتارلىقلارنى مۇلاھىزە قىلىش ئىقتىدارى بولۇش كىرەك . ئەگەر بۇ خىل ئىقتىدارىڭىز بولمىسا بۇ سودا بەك خەتەرلىك ، سىز بۇ سودىغا  كىرە - كىرمەيلا سىزنى  زىيانغا پاتۇرۇپ قويىدۇ . سىز بۇ ھەقتە كەڭ دائىرلىك بىلىملەرگە ئىگە بولسىڭىز بۇ سودىدىن نەپ ئالماي قالمايسىز .  
 
قىسقىسى، بىزدە بىلىملىك ، ئىقتىدارلىق ياشلار كۆپ .
لېكىن بىزدە  سودا ئېڭى قانۇنيىتى بەك تۆۋەن .
بىز قىممەتلىك ۋاختىمىزنى توردا بىھۇدە ئۆتكۈزمەي، بۇ سودا يولىنى تەتقىق قىلىپ توردىن ئىقتىسادى قىممەت ياراتساق بولارمۇ؟؟؟؟؟؟؟  
  
مەنبە؛ ئىبراھىمجان ئىرپانى
ئەگەر سېز  توردا ئىلىپ بىرىلدىغان قەرەللىك مال سودېسى ، تور ئالتۇن سودىسى قاتارلىقلارغا قىزىقسىڭىز  بۇ توپقا كىرىڭ .
 توپ نۇمۇرى ؛168271228

بۇ سودىغا قىزىققان ھەر قانداق بىر دوستېمېز بۇ سودېغا ئالدېراپ كىرىۋالماسلىقىڭلارنى ئۈمىت قىلىمەن . ئۇزۇن مەزگىل بازار كۈزىتىپ ئىقتىسات بىلىملرىنى ياخشى ئىگەللەپ 5-6 ئاي تەقلىدى ئويناپ كۆرۈڭ . 

پاي چېكى ئويناش ھاراممۇ ؟
پاي چېكى سودىسى شۇغۇللىنىش  توغىرىمۇ؟ بۇ توغىرىسىدا ئېنىق  ھەدىسلەر بارمۇ قانداق؟
جاۋاب:
ۋە ئەلەيكۇم ئەسسالام ۋە رەھمەتۇللاھى ۋە بەرەكاتۇھۇ:
بىسمىللەھىرراھمانىرراھيم
جانابى ئاللاھقا ھەمدۇ - سانالار، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا دۇرۇت - سالاملار بولسۇن.
پاي چېكى ئەمەلىيەتتىكى ماددىي تاۋار قارشىلىقى ھېسابلىنىدۇ، شۇڭا ئىسلام كۆرسەتمىلىرىدىكى ئومۇمى ئېلىم-سېتىم ئىشلىرىغا بېرىلگەن رۇخسەت دائىرىسىگە كىرىدۇ، لېكىن بۇنداق پايچېكى سودىسى تۆۋەندىكى بىر قانچە شەرتلەر تېپىلسا توغرا بولىدۇ:
1-پاي تەۋە بولغان شىركەت ئەمەلىيەتتە جىسمى بار مەۋجۇت شىركەت بولۇپ ھالال ساھەدە شۇغۇللىنىۋاتقان بولىشى، قۇرۇق قەغەزدىلا قۇرۇلغان مەۋھۇم ياكى قۇرۇلۇش ئاستىدا تۇرغان شىركەت بولماسلىقى كېرەك.
2-پاي چېكى سودىسى قىلىنغان شىركەت جازانە ۋە ئۆسۈم بىلەن ۋە ياكى باشقا ھارام تىجارەت بىلەن شۇغۇللانمايدىغان، مەسىلەن قۇرۇلۇش ۋە سىمۇنت زاۋۇتىدەك ھالال ئىشلار بىلەن شۇغۇللىنىدىغان شىركەتلەر بولىشى شەرت.
3-پايچېكى سودىسى قىلغاندا نەخ ۋە نېسى بولسىمۇ بولىدۇ، لېكىن بىر پۇلنى يەنە بىر خىل پۇلغا ئايلاندۇرۇش ئەھۋاللىرىغا ئۇدۇل كەلگەندە نەخمۇ نەخ بولىشى شەرت.
ۋەللاھۇ ئەئلەم.

ئىچكىردىكى شىركەتلەرنىڭ قانچىسى بىرىنجى ئىككىنجى شەرىتكە چۈشەر ئىبراھىمجان ئېرپانى ؟؟؟؟؟  

مۇناسىۋەتلىك يەنە بىر سوئال:
پايچىك سودىسىنىڭ ھۆكمى نېمە؟
پايچېك سودىسى قىلىش, كىمئاشتى قىلىش ۋە غەيرى مۇسۇلماننىڭ نەرسىسىنى ئېلىۋېلىش قاتارلىقلارنىڭ ھۆكمىنى سورايمەن؟
جاۋاب:
پايچېك شىركەتلىرى ئىككى خىل بولىدۇ:
1.ئەسلىدە ئىقتىسادى پائالىيىتى يوق ئىسمى بار جىسمى يوق شىركەتلەر، بۇنداق شىركەتلەرنىڭ پايچېكىدە سودا قىلىش ئاساسەن ھاراملىققا يۈزلىنىدۇ.
2.سەرمايىسى بار ۋە ئىقتىسادىي پائالىيىتى ئەمەلىيەتتە بار شىركەتلەر بولۇپ بۇنىڭ پايچېكلىرىنى نەخ ۋە نېسى باشقا تاۋارلاردەك ئېلىپ - سېتىشقا بولىدۇ.لېكىن ھەرھالدا بۇ شىركەتلەر چەكلەنگەن ئىشلاردا پائالىيەت ئېلىپ بارماسلىقى ھەمدە پايچېك سودىسى تىزىملىتش ۋە ھۆججەتلەش رەسمىيەتلىرى شۇ كۈنى بىر تەرەپ بولىشى شەرت.كىم ئاشتى سودىسى ھەقىقىي ئېلىش ۋە سېتىش مەقسىتىدە بولسا جائىز،لېكىن باھانى ئاشۇرۇپ قويۇش ئۈچۈن بولسا ھارام بولىدۇ.
ياتلارنىڭ مال - مۈلكى تۇرغان جايغا ۋە جەمئىيەتكە قاراپ ھۆكمى ئوزگىرىدۇ، دارۇلھەربتىن باشقا يەردە ھارام بولىدۇ.
ۋاللاھۇ ئەئلەم.

ئۇ دىگەن سەئۇدىنىڭ شاھزادىسى بولغاچقا باشىقىلار قوقماي پاي قوشقان گەپ، بىزچۇ؟