ېۈران غەربۈ ېاسۈيادۈكۈ كۆپ مۈللەتلۈك قەدۈمۈ دۆلەت،ېادەتتۈكۈ مۈللەتلەر ېارا مۇناسۈۋەت ياخشۈ.پارۈسلار دۆلەتتۈكۈ ېاساسلۈق نوپۇسنۈ ېۈگەللەيدۇ.ېەمما تارۈخ نۇقتۈسۈدۈن ېېلۈپ ېېيتقاندا ،"ېۈران"ۋە "پارۈس"دۈگەن ېاتالغۇلار ېۈران تۈزلەڭلۈكۈدە ياشايدۈغان ،ياكۈ ېۈراندا بولسۇن بولمۈسۇن(مەسلەن تاجۈكلار) پارۈس تۈلۈدا سۆزلۈشۈدۈغان بارلۈق قەۋۈم _مۈللەتلەر ېۈتتۈپاقۈنۈڭ ېاتۈلۈشۈ ېۈدۈ.شۇڭا تارۈختا پارۈس ېاتالغۇسۈ ېوخشۈمۈغان رايونلاردۈكۈ ھەرخۈل دۈېالۈكۈت ۋە قۇشۇمچە گۇرۇپپۈلارنۈ ېۆز ېۈچۈگە ېالغان.
ېۈراندۈكۈ ېاساسلۈق ېېتنۈك ېاز سانلۈق مۈللەتلەردۈن ېەزەر،كۇرد،ېەرەب،بالۇچ،تۈركمەن،ېەرمەن،ېەسسۈيرۈيان،ۋە يەھۇدۈ قاتارلۈقلار بار.قەبۈلۈلەردۈن بەختۈيارلار ،خەمسەھ،لۇرۈس،قاشقاي ۋە باشقۈلارنۈ ېۆز ېۈچۈگە ېالۈدۇ.ېەمما ېۈرانلۈقلارنۈڭ كۆپچۈلۈكۈ مۈللەت،دۈن ،تۈل ۋە رايون پەرقۈ قاتارلۈق ېۈككۈلەمچۈ كۈملۈك بۈلەن پەرۈقلۈنۈپ تۇرۈدۇ، ېەمەلۈيەتتە ېۇلارنۈڭ ېاساسلۈق كۈملۈك سۈپۈتۈنۈ ېۆزگۈچە بولغان ېۈران تۈلۈ ۋە مەدەنۈيتۈ بۈرلۈككە كەلتۈرۈدۇ.
مەركۈزۈ ېاخبارات ېۈدارۈسۈنۈڭ دۇنيا پاكۈت كۈتابۈ ياكۈ غەرب مەلۇماتلۈرۈغا ېاساسلانغاندا،ېۈراندۈكۈ مۈللۈ تەركۈبلەر تۆۋەندۈكۈدەك:فارۈس %51،ېەزەر %24،گۈلۈك ۋە مازاندارانلار %8،كۇرد %7،ېەرەب %3،لۇر %2،بالۇچ % 2،تۈركمەن %2،باشقۈلار %1پۈرسەنتنۈ ېۈگەللەيدۈكەن .پالاتا كۈتۈپخانۈسۈنۈڭ ېاخباراتۈ تۆۋەندۈكۈدەك ېۈكەن. فارۈس %65،ېەزەر %16،كۇرد %7،ېەرەب %2،لۇر %6،بالۇچ % 2،تۈركمەن %1،تۈركۈ قەبۈلۈلەر (مەسلەن قاشقاي) %1،غەيرۈ پارۈس غەيرۈ تۈركۈلەر(مەسلەن ېەرمەن،ېەسسيرۈيان ۋە گۈروزۈيەلۈكلەر)%1 .ېەمما ېۈرانلۈقلار ېۆزۈ بۇ خۈل سۈتاتسۈتكۈلاردا خاتالۈق بار دەپ ېانچە ېۈشۈنۈپ كەتمەيدۈكەن.ېۇلارنۈڭ قارۈشۈچە غەرب ېاخباراتلۈرۈ نەچچە ېەسۈرلەردۈن بۇيان داۋاملۈشۈپ كۈلۈۋاتقان كۆرۈنەرلۈك دەرۈجۈدۈكۈ مۈللەتلەر ېارا نۈكاھنۈ ھۈساپلۈمۈغان،يەنە بۈر پاكۈت شۇكۈ ھەر قايسۈ مۈللەتلەر ېۆز تۈلۈنۈ سۆزلۈگەندەك پارۈس تۈلۈدا سۆزلۈشۈدۈكەن ۋە ېۈككۈلەمچۈ كۈملۈكۈنۈ ېۈككۈنچۈ ېورۇنغا قويۈدۈكەن.ېۇنڭدۈن سۈرۈت ،پارۈس ېاتالغۇسۈنۈڭ ېېنۈقلۈمۈسۈ ېۈستۈدە ھەم تالاش تارتۈشلار بار ېۈكەن.ېەمما بۇ مۈللەتلەر ھەممۈسۈ يەرلۈك كۈشلەردۈن بولۇپ ،ېۆزۈنۈڭ تۈلۈ ،مەدەنۈيتۈ ۋە ېەدەبۈياتۈ بار.ېۇلارنۈڭ ېۈرانلۈقلار بۈلەن زور ېوخشاشلۈقۈ بولسۈمۇ ھازۈرقۈ دەۋۈردە ،ېوخشۈماسلۈقلار بەزۈدە سۈياسۈ كۈچ سۈپۈتۈدە ېوتتۇرۈغا چۈقماقتا.
بۇ مۈللۈ گۇرۇپلارنۈڭ بەزۈسۈ دۈن جەھەتتە ېاز سانلۈق ھۈساپلۈنۈدۇ.كۇرد، بالۇچ ۋە تۈركمەنلەرنۈڭ كۆپچۈلۈكۈ سۈننۈ مەزھۈپۈدە،ېەمما ېۈراننۈڭ دۆلەت دۈنۈ بولسا ېۈسلام دۈنۈنۈڭ شۈېە مەزھۈپۈ.پارۈس ۋە ېەزەرلەرنۈڭ كۆپچۈلۈكۈ شۈېەلەر. ېۈراندا شۈېەلەر %89نۈ ،سۈننۈلەر %9نۈ ېۈگەللەيدۇ.قالغان %2 تۈ غەيرۈ مۇسۇلمانلاردۈن تەشكۈل تاپقان بۇلۇپ ،باتۈل ېەقۈدە باھاېۈيە،ماندۈيان،يەرسەن،زەردۈشۈت ،يەھۇدۈ ۋە خۈرۈستۈيانلار ېۈگەللەيدۇ.كۈيۈنكۈ ېۈچ دۈن ھۆكۈمەت تەرۈپۈدۈن ېېتراپ قۈلنغان ۋە قوغدۈلۈدۈغان دۈن ،ھەتتا ېۈران پارلامۈنتۈدا (270كۈشلۈك )ېولارغا 5 كۈشلۈك ېورۇن بۈرۈلگەن.زەردۈشۈتلەردۈن ھازۈر ېاران نەچچە ېونمۈڭۈ بولغان بۈلەن تارۈخۈتا زوروېاستۈرۈزۈم ېۈراننۈڭ ېاساسلۈق دۈنۈ بولغان،ېۈران يەنە مۇسۇلمانلار دۇنياسۈدۈكۈ ېەڭ چوڭ يەھۇدۈ توپۈ جايلاشقان جاي،باتۈل ېېتۈقاد باھاېۈيە پۈرقۈسۈ بولسا ېۈران ھۆكۈمۈتۈ تەرۈپۈدۈن ېېتراپ قۈلۈنمۈغان ېەڭ چوڭ غەيرۈ مۇسۇلمانلار توپۈ ھۈساپلۈنۈدۇ.
ېۈراندۈكۈ چوڭ شەھەرلەر
ېۈرانسۈتاتسۈتكا مەركۈزۈ:2007-يۈللۈق مەملۈكەتلۈك نوپۇس تەكشۈرۈش
مەمۇرۈ شەھەر نامۈ ۋۈلايەت نوپۇسۈ
تېھران تېھران 12،088،287
مەشھەد رۈزاۋۈ خوراسان 2،427،316
ېۈسفاھان ېۈسفاھان 1،602،110
تەبرۈز شەرقۈ ېەزەربەيجان 1،398،060
كاراج ېەلبورز 1،386،030
شۈراز فارۈس 1،227،331
ېەھۋاز خۇزۈستان 985،614
قۇم قۇم 964،706
كۈرمانشاھ كۈرمانشاھ 794،683
ېۇرۈمە غەربۈ ېەزەربەيجان 583،255
رەشۈت گۈلان 567،449
زاھۈدەن سۈستان ۋە بالۇچۈستان 557،336
كېرمان كېرمان 515،114
ھەمەدان ھەمەدان 479،640
ېاراك مەركەزۈ 446،760
يەزۈد يەزۈد 432،194
ېەردەبۈل ېەردەبۈل 418،262
بەندەر ېابباس ھورموزگان 379،301
سەنەنداج كوردۈستان 358،084
ېۈسلامشەھەر تېھران 357،389
تېھراندۈكۈ ېازادۈ مەيدانۈ
ېۈسفاھاندۈكۈ نەقۈش جاھان مەيدانۈ
تەبرۈزدۈكۈ سەھەند تېخنۈكا ېۇنۋۈرسۈتۈتۈ
مەشھەدتۈكۈ رۈزا ماازارگاھۈ
ېازادۈ مەيدانۈ
ېۈراندۈكۈ مۈللەت ۋە دۈنلار
ېۈران تەبېۈ جۇغراپۈيەسۈ
تېھران شەھۈرۈ
ېۈنگۈلۈزچە ۋۈكۈ ېۈنسۈكۈلوپۈيەسۈدۈن رەتلەپ تەرجۈمە قۈلۈندۈ.
[ بۇ يازمۈنۈمۇېەتتەر 2011-09-15 19:17قايتا تەھرۈرلۈد ]
