ئوقۇتقۇچىلار بولسا ياردەم قىلىڭلار
ئەسسالامۇئەلەيكۇم.تەتىلنى تاماملاپ مۇنبەرگە قايتىپ كەلدىم.ئەمما،بىرنەرسە يوللاي دېسەم تۈزۈك ۋاقىت چىقمىدى.بۈگۈن ۋاقتىم چىقىپتۇ.شۇڭا ئويلىغانلىرىمنى دەۋىرەي،ئويلىغانلىرىم خاتا بولسا ئىتىراپ قىلىمەن.ئەگەر مەن ئوتتۇرغا قويغان مەسىلە ھەقىقەتەن ئويلىنىشقا ئەرزىسە تەڭ ئويلانساق دېگەن ئۈمدتىمەن.
تەتىلدە كىتاب-ماتىرىياللىرىمنى قايتا كۆرۈۋېتىپ تۆۋەندىكى مەسىلىنى كاللامدىن ئۆتكۈزەلمىدىم:
يەنى،بىزنىڭ تىلىمىزدىكى <<ئا،ئە>>بىلەن تۈزۈلگەن بىر بوغۇملۇق پېئىللارغا <<ئى>>بىلەن باشلانغان قوشۇمچىلار قوشۇلغاندا بۇ پېئىلنىڭ تەركىبىدىكى<<ئا،ئە>>ئوخشاشلا<<ئې>>غا ئاجىزلاشقان.مەسىلەن:
1.مەن بۈگۈن دۆڭكۆۋرۈككە بېرىپ كەلدىم.
2.سەن ماڭا500يۈەن بېرىپ تۇرالامسەن؟
3.مۇساجان دوختۇرخانىدا يېتىپ قالدى.(يات)
4.خاتىرجەم بولۇڭ،بالىڭىز ساق-سالامەت يېتىپ كەلدى.(يەت)
5.ئۇ قولىدىكى ئاچقۇچنى ماڭا ئېتىپ بەردى.(ئات)
6.ئانام بىزگە پولو ئېتىپ بەردى.(ئەت)
ئاۋۋال مۇشۇنچىلىك مىسال ئالاي.بۇ جۈملىلەردىكى قىزىل رەڭلىك سۆزلەر رەۋىشداشقا تەۋە بولۇپ،بىرىنجى جۈملىدىكى رەۋىشداشنىڭ سۆز تومۇرى<<بار>>دېگەن پېئىلدۇر.ئىككىنجى جۈملىدىكى رەۋىشداشنىڭ سۆز تومۇرى<<بەر>>دېگەن پېئىلدۇر.قالغان جۈملىلەردىكى رەۋىشداشلارنىڭ سۆز تومۇرىنى شۇ جۈملە ئاخىرىغا ئەسكەرتتىم.
ئەمدى مەقسەدكە كەلسەم،بۇ سۆزلەردىكى <<ئا،ئە>>نى مۇشۇنداق ئاجىزلاشتۇرۇش توغرىمۇ؟تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇغان ئۇيغۇرتىلى كىتابتا بۇنداق ئاجىزلاشتۇرۇشنى توغرا دەپتۇ.لېكىن كاللامدىن ئۆتمىگەن يېرى 1.ئوخشاش بولمىغان ئىككى پېئىلغا ئوخشاش بىر رەۋىشداشنىڭ قوشۇمچىسىنى قېتىپ ئوخشاش بىر رەۋىشداش ياسىغىلى بولامدۇ؟2.ئۇيغۇرتىلىدا يەنە شەكىلداش سۆز دەيدىغان يېزىلىشى ئوپمۇئوخشاش ئەمما،جۈملىدە ئىپادىلىگەن مەنىسى ئوخشىمايدىغان بىر سۆز تۈركۈمى بار.ئۇنداقتا،يۇقۇرىقى رەۋىشداشلارمۇ شەكىلداش سۆزلەرگە تەۋە بولامدۇ؟.3.ئەگەر بۇ رەۋىشداشلارنى شەكىلداش سۆزلەرگە تەۋە دېسەك،مۇستەقىل تۇرغاندا بەلگىلىك (مۇستەقىل)مەنا بىلدۈرمەيدىغان سۆزلەرمۇ شەكىلداش سۆز بولالامدۇ؟ياكى<<ئا>>بىلەن تۈزۈلگەن بىر بوغۇملۇق پېئىللارغا<<ئى>>بىلەن باشلانغان قوشۇمچە قوشقاندا<<ئا>>نى<<ئې>>غا ئاجىزلاشتۇرۇپ،<<ئە>>بىلەن تۈزۈلگەنلىرىگە<<ئى>>بىلەن باشلانغان قوشۇمچە قوشقاندا <<ئى>>ئاجىزلاشتۇرامدۇق؟
ئاخىرىدا كەڭ مۇنبەرداشلاردىن سەمىمىي پىكىر قىلىشىنى سورايمەن ۋە مەن خاتا ئويلىغان بولسام ئەپۇ قىلىشىنى سورايمەن.چۈنكى مېنىڭ ئويلىغىنىممۇ بىرتەرەپلىمە قاراش.