بۈسمۈللاھۈر رەھمانۈر رەھۈم
مۆھتەرەم قېرۈنداشلار! دۈنۈمۈز بۈزگە ېاللاھ تەېالاغا قانداق ېۈبادەت قۈلۈشنۈ ۋە ېۇنۈڭغا قانداق تەشەككۈر ېېيتۈشنۈ بۈلدۈرگەن، شۇنۈڭدەك قۈلغان ېۈبادەتلۈرۈمۈزنۈڭ مەقبۇل، دۇېا-تۈلەكلۈرۈمۈزنۈڭ ېۈجابەت بولۇش ۋاقۈتلۈرۈنۈمۇ كۆرسۈتۈپ بەرگەن.
قەدر كېچۈسۈ (شەبۈ قەدر) ېەنە شۇ خاسۈيەتلۈك ۋاقۈتلارنۈڭ بۈرۈدۇر. شۇڭا بۇ كېچۈنۈڭ پەزۈلۈتۈنۈ، ۋاقتۈنۈ، بۇ كېچۈدە ېۈبادەت قۈلۈشنۈڭ ھۆكمۈنۈ ۋە قۈلۈنۈدۈغان ېۈبادەتلەرنۈڭ شەكلۈنۈ بۈلۈۋېلۈشۈمۈز ناھايۈتۈ مۇھۈمدۇر. تۆۋەندە بۇ توغرۇلۇق مەلۇمات بېرۈلۈدۇ:
1- قەدر كېچۈسۈ دېگەن سۆزنۈڭ مەنۈسۈ
قەدر كېچۈسۈ ېەرەب تۈلۈدا لەيلەتۇلقەدر «ليلە القدر» دېگەن ېۈزافەتلۈك بۈرۈكمە بۈلەن ېۈپادۈلۈنۈدۇ. بۇ بۈرۈكمۈدۈكۈ لەيلەتۇ «ليلە» نۈڭ مەنۈسۈ «كېچە» دېگەن بولۈدۇ. ېەلقەدر «القدر» نۈڭ مەنۈسۈ بولسا، «كۈچ، مۈقدار، دەرۈجە، سەۋۈيە، قۈممەت، باھا، ېورۇن، مەرتۈۋە، شەرەپ، ېۇلۇغلۇق، بەلگۈلەش، ھۆكۈم قۈلۈش» دېگەنلەردۈن ېۈبارەتتۇر. بۇ ېۈككۈ سۆز بۈرۈكۈپ بۈر يۈلنۈڭ كېچۈلۈرۈدۈن بۈر كېچۈگە ېۈسۈم بولغان.
بۇ بۈر كېچۈنۈڭ «قەدر كېچۈسۈ» دەپ ېاتۈلۈشۈنۈڭ سەۋەبۈ مۇنداق:
ېا- قۇرېان كەرۈم بۇ كېچۈدە نازۈل قۈلۈنۈپ، بۇ كېچۈنۈ باشقا كېچۈلەردۈن ېۇلۇغ، باشقا كېچۈلەردۈن شەرەپلۈك، باشقا كېچۈلەردۈن قەدۈر-قۈممەتلۈك قۈلغان. بۇنۈڭغا ېاساسەن «قەدر كېچۈسۈ» دېگەن سۆز، «ېۇلۇغ كېچە، شەرەپلۈك كېچە، قەدۈر-قۈممەتلۈك كېچە» دېگەن مەنالارنۈ ېۈپادۈلەيدۇ.
ېاللاھ تەېالانۈڭ قەدر سۈرۈسۈنۈڭ 3- ېايۈتۈدۈكۈ: «قەدر كېچۈسۈ مۈڭ ېايدۈن ياخشۈدۇر» دېگەن سۆزۈ بۈلەن دۇخان سۈرۈسۈنۈڭ 3- ېايۈتۈدۈكۈ: «بۈز قۇرېاننۈ مۇبارەك بۈر كېچۈدە نازۈل قۈلدۇق» دېگەن سۆزۈ بۇ مەنانۈ ېۈپادۈلەيدۇ.
ېە- ېۇ كېچۈدە شۇ بۈر يۈل ېۈچۈدە بولۈدۈغان ېۈشلارنۈڭ مۈقدارۈ بەلگۈلۈنۈدۈغان ۋە شۇ بۈر يۈل ېۈچۈدە بولۈدۈغان ېۈشلار يېزۈلۈدۈغان بولغاچقا، ېۇ كېچە «قەدر كېچۈسۈ» دەپ ېاتالغان. بۇنۈڭغا ېاساسەن «قەدر كېچۈسۈ» دېگەن سۆز، «بۈر يۈللۈق ېۈشلار تەقدۈر قۈلۈنۈدۈغان كېچە» دېگەن مەنانۈ ېۈپادۈلەيدۇ.
ېاللاھ تەېالانۈڭ قەدر سۈرۈسۈنۈڭ 4- ېايۈتۈدۈكۈ: «ېۇ، پەرۈشتۈلەر ۋە جۈبرۈېۈل، رەببۈنۈڭ ېۈزنۈ بۈلەن بارلۈق ېۈشلار ېۈچۈن چۈشۈدۈغان كېچۈدۇر» دېگەن سۆزۈ بۈلەن دۇخان سۈرۈسۈنۈڭ 4- ېايۈتۈدۈكۈ: «ېۇ كېچۈدە ھەر ھېكمەتلۈك ېۈش ېايرۈلۈدۇ» دېگەن سۆزۈ بۇ مەنانۈ ېۈپادۈلەيدۇ.
قەدر سۈرۈسۈ ۋە دۇخان سۈرۈسۈنۈڭ ېاۋۋالقۈ 4 ېايۈتۈ «قەدر كېچۈسۈ» دېگەن سۆزنۈڭ، «بۈر يۈللۈق ېۈشلار تەقدۈر قۈلۈنۈدۈغان ېۇلۇغ كېچە» دېگەن مەنانۈ ېۈپادۈلەيدۈغانلۈقۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويۈدۇ. يۇقۈرۈدۈكۈ مەنالارمۇ توغرا؛ لېكۈن ېۇ مەنالار «قەدر كېچۈسۈ» دېگەن سۆزنۈڭ مەناسۈنۈڭ ھەممۈسۈ ېەمەس، بەلكۈدە بۈر قۈسمۈدۇر.
قەدر ۋە دۇخان سۈرۈلۈرۈ (نۈڭ مەنۈلۈرۈنۈڭ تەرجۈمۈلۈرۈ) تۆۋەندۈكۈچە:
«ھا، مۈم. روشەن كۈتاب بۈلەن قەسەمكۈ، بۈز قۇرېاننۈ مۇبارەك بۈر كېچۈدە نازۈل قۈلدۇق. چۈنكۈ بۈز ېاگاھلاندۇرغۇچۈمۈز. ېۇ كېچۈدە ھەر ھېكمەتلۈك ېۈش ېايرۈلۈدۇ»- (دۇخان 44/1-4.)
«بۈز قۇرېاننۈ قەدر كېچۈسۈدە نازۈل قۈلدۇق. قەدر كېچۈسۈ نېمە، سەن نەدۈن بۈلۈسەن؟ قەدر كېچۈسۈ مۈڭ ېايدۈن ياخشۈدۇر. ېۇ، پەرۈشتۈلەر ۋە جۈبرۈېۈل، رەببۈنۈڭ رۇخسۈتۈ بۈلەن بارلۈق ېۈشلار ېۈچۈن چۈشۈدۈغان كېچۈدۇر. ېۇ، تاڭ يورۇغانغا قەدەر سالام كېچۈسۈدۇر»- (قەدر 97/1-5).
2- قەدر كېچۈسۈنۈڭ پەزۈلۈتۈ
يۇقۈرۈدۈكۈ ېايەتلەردۈن يەنۈ 44- سۈرە (دۇخان) نۈڭ ېاۋۋالقۈ 4 ېايۈتۈ بۈلەن 97- سۈرە (قەدر) نۈڭ ھەممە ېايەتلۈرۈنۈڭ مەنالۈرۈدۈن قەدر كېچۈسۈنۈڭ پەزۈلۈتۈ توغرۇلۇق تۆۋەندۈكۈ مەزمۇنلار چۈقۈدۇ:
ېا- قەدر كېچۈسۈ مۇبارەك بۈر كۈچۈدۇر.
ېە- قەدر كېچۈسۈ مۈڭ ېايدۈن ياخشۈدۇر.
ب- ېۇ، تاڭ ېاتقۇچە سالام كېچۈسۈدۇر. يەنۈ، ېۇ كېچۈنۈ ېاللاھ تەېالانۈڭ رازۈلۈقۈنۈ ېۈمۈد قۈلۈپ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزگەنلەرگە پەرۈشتۈلەر تاڭ ېاتقۇچە توختۈماي سالامەتچۈلۈك ۋە تۈنچ-ېامانلۈق تۈلەپ تۇرۈدۇ، بۇ ېارقۈلۈق ېۇلار ېاللاھ تەېالانۈڭ رەھمۈتۈ، مەغپۈرۈتۈ، ۋە پەزل-ېۈلتۈپاتۈغا ېېرۈشۈپ، ېاللاھ تەېالانۈڭ غەزۈپۈ ۋە ېازابۈدۈن سالامەت قالۈدۇ.
پ- قەدر كېچۈسۈنۈ ېاللاھ تەېالاغا ېۈبادەت قۈلۈپ ېۆتكۈزگەنلەرنۈڭ گۇناھلۈرۈ مەغپۈرەت قۈلۈنۈدۇ. چۈنكۈ پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دېگەن:
«قەدر كېچۈسۈنۈ ېاللاھ تاېالاغا ېۈشۈنۈپ ۋە ساۋاب كۆزلەپ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزگەنلەرنۈڭ بۇرۇنقۈ گۇناھلۈرۈ مەغپۈرەت قۈلۈنۈدۇ»- (بۇخارۈ ۋە مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان).
3- قەدر كېچۈسۈنۈڭ ۋاقتۈ
ېاللاھ تەېالانۈڭ: «بۈز قۇرېاننۈ مۇبارەك بۈر كېچۈدە نازۈل قۈلدۇق»- (دۇخان 44/3)، «بۈز قۇرېاننۈ قەدر كېچۈسۈدە نازۈل قۈلدۇق»- (قەدر 97/1) دېگەن سۆزلۈرۈ قۇرېان كەرۈمنۈڭ «مۇبارەك، قەدر كېچۈسۈ» دە نازۈل قۈلۈنغانلۈقۈغا دالالەت قۈلسا، «… رامزان شۇنداق بىر ئايكى، ئىنسانلارغا توغرا يولنى كۆرسىتىدىغان، توغرا يولنىڭ ۋە ھەق بىلەن باتىلنى ئايرىغۇچى ھۆكۈملەرنىڭ دەلىللىرى بولغان قۇرئان ئۇ ئايدا نازىل قىلىنغان…»- (بەقەرە 2/185) دېگەن سۆزۈ «مۇبارەك قەدر كېچۈسۈ» نۈڭ رامزان كېچۈلۈرۈدۈن بۈر كېچە ېۈكەنلۈكۈگە دالالەت قۈلۈدۇ.
تۆۋەندۈكۈ ھەدۈسلەر بۇ كېچۈنۈڭ رامزان ېېيۈنۈڭ ېاخۈرقۈ ېون كېچۈلۈرۈنۈڭ تاق كېچۈلۈرۈدۈن بۈرۈ ېۈكەنلۈكۈگە دالالەت قۈلۈدۇ:
ېا- پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دەيدۇ: «قەدر كېچۈسۈنۈ رامزاننۈڭ ېاخۈرقۈ ېونۈنۈڭ تاق كېچۈلۈرۈدۈن ېۈزدەڭلار»-( بۇخارۈ رۈۋايەت قۈلغان).
ېە- ېاېۈشە رەزۈيەللاھۇ ېەنھا مۇنداق دەيدۇ:
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام رامزاننۈڭ ېاخۈرقۈ ېونۈدا ېېتۈكاپقا كۈرەتتۈ ۋە: «قەدر كېچۈسۈنۈ رامزاننۈڭ ېاخۈرقۈ ېونۈدا ېۈزدەڭلار» دەيتتۈ- (بۇخارۈ ۋە مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان)،
«پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام رامزان كېچۈلۈرۈنۈڭ ېاخۈرقۈ ېونۈ كۈرگەندە، ېۇنۈڭ كۈچۈلۈرۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزەتتۈ، بۇ كېچۈلەرنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزۈۋالسۇن دەپ ېاياللۈرۈنۈمۇ ېويغۈتاتتۈ، بۇ كۈنلەر بۈلەن بۇ كېچۈلەردە ېادەتتۈكۈدۈن زۈيادە ېۈبادەت قۈلاتتۈ، ېۈبادەت قۈلۈشقا بۈلۈنۈ چۈڭ باغلايتتۈ»- (بۇخارۈ ۋە مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان).
دېمەك، قەدر كېچۈسۈ رامزان ېېيۈنۈڭ تاق كېچۈلۈرۈدۈن بۈر كېچۈدۇر. ېۇ كېچۈدۈكۈ رەھمەت ۋە بەرۈكەتلەرگە ېېرۈشۈش ېۈچۈن رامزاننۈڭ ېاخۈرقۈ ېون كېچۈلۈرۈدە ېۈبادەتكە ېالاھۈدە كۆڭۈل بۆلۈش كېرەك.
بۇ كېچۈنۈڭ قايسۈ ېايدا ۋە قايسۈ ېون كېچۈنۈڭ ېۈچۈدە ېۈكەنلۈكۈ بايان قۈلۈنۈپ، قايسۈ كېچە ېۈكەنلۈكۈنۈڭ مەجھۇل ھالەتتە قويۇلۈشۈ، بەندۈلەرنۈڭ بۇ رامزان ېېيۈنۈڭ كېچە-كۈندۈزلۈرۈدە، بولۇپمۇ ېۇنۈڭ ېاخۈرقۈ ېونۈدا ېاللاھ تەېالاغا كۆپرەك تاېەت-ېۈبادەت ۋە دۇېا-تۈلەك قۈلۈۋېلۈشۈ ېۈچۈندۇر.
4- قەدر كېچۈسۈدە ېۈبادەت قۈلۈشنۈڭ ھۆكمۈ
قەدر كېچۈسۈنۈ تاېەت-ېۈبادەت ۋە دۇېا-تۈلەكلەر بۈلەن ېۆتكۈزۈش ھەر بۈر مۇسۇلمان ېۈچۈن مۇستەھەپتۇر يەنۈ قۈلسا ساۋاب بولۈدۈغان، قۈلمۈسا گۇناھ بولمايدۈغان ېۈشتۇر. چۈنكۈ دۈنۈمۈزدا بۈر ېۈشنۈ قۈلۈشقا كەسكۈن بۇيرۇلماستۈن تەرغۈب قۈلۈنغان بولسا، بۇ ېۇ ېۈشنۈ قۈلۈشنۈڭ مۇستەھەپ ېۈكەنلۈكۈنۈ كۆرسۈتۈدۇ.
دۈنۈمۈزدا قەدر كېچۈسۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزۈشكۈمۇ كەسكۈن بۇيرۇلماستۈن تەرغۈب قۈلۈنغان. شۇنۈڭ ېۈچۈن بۇ كېچۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزۈش مۇستەھەپ ھېسابلۈنۈدۇ. يەنۈ بۇ كېچۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈمۈگەنلەر گۇناھكار بولمايدۇ، لېكۈن بۇ كېچۈدۈكۈ رەھمەت، مەغپۈرەت ۋە بەرۈكەتلەردۈن مەھرۇم قالۈدۇ.
5- قەدر كېچۈسۈدە قۈلۈنۈدۈغان ېۈبادەتلەر
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دېگەن: «كۈمكۈ قەدر كېچۈسۈنۈ ېاللاھ تاېالاغا ېۈشۈنۈپ ۋە ساۋاب كۆزلەپ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزسە، ېۇنۈڭ بۇرۇنقۈ گۇناھلۈرۈ مەغپۈرەت قۈلۈنۈدۇ»- (بۇخارۈ ۋە مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان).
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالامنۈڭ ېاېۈشە رەزۈيەللاھۇ ېەنھاغا قەدر كېچۈسۈدە مۇنداق دەپ دۇېا قۈلۈشنۈ ېۆگۈتۈپ قويغانلۈقۈ رۈۋايەت قۈلۈنۈدۇ: «ېۈ ېاللاھ! سەن ېەپۇ قۈلغۇچۈسەن، ېەپۇ قۈلۈشنۈ ياخشۈ كۆرۈسەن، مېنۈ ېەپۇ قۈلغۈن!»- (تۈرمۈزۈ رۈۋايەت قۈلغان).
بۇ ھەدۈسلەرگە ېاساسەن بۇ كېچۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈش، بۇ كېچۈدە پەرز نامازلارنۈ ېادا قۈلغاندۈن سۈرت كۈچۈنۈڭ يېتۈشۈچە نەپلە ناماز ېۆتەش، قۇرېان كەرۈمنۈ تۈلاۋەت قۈلۈش ۋە مەنۈلۈرۈ ېۈستۈدە پۈكۈر يۈرگۈزۈش، زۈكۈر-تەسبۈھ ېېيتۈش (سۇبھانەللاھ، ېەلھەمدۇلۈللاھ، ېەللاھۇ ېەكبەر، لاېۈلاھە ېۈللەللاھ دېيۈش)، دۇېا قۈلۈش، سەدۈقە-زاكاتلارنۈ ېايرۈش، ياتلۈشۈپ كەتكەن ېۇرۇق-تۇغقانلار بۈلەن ېۆزېارا يارۈشۈش قاتارلۈق ياخشۈ ېۈشلارنۈ قۈلۈش بۈلەن ېەمەلگە ېاشۈدۇ.
خۇلاسە
قەدر كېچۈسۈ پەزۈلەتلۈك، مۇبارەك ۋە ېۇلۇغ بۈر كېچۈدۇر. بۇ كېچۈنۈڭ ېۈسمۈ ۋە خاسۈيەتلۈرۈ 97- سۈرە (قەدر) دە ۋە 44- سۈرە (دۇخان) نۈڭ ېاۋۋالقۈ تۆت ېايۈتۈدە بايان قۈلۈنغان. 2- سۈرە (بەقەرە) نۈڭ 185- ېايۈتۈدە بولسا، بۇ كېچۈنۈڭ رامزان كېچۈلۈرۈدۈن بۈرۈ ېۈكەنلۈكۈگە ېۈشارەت قۈلۈنغان.
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام بۇ كېچۈنۈڭ رامزاننۈڭ ېاخۈرقۈ ېون كېچۈلۈرۈدۈن تاق بۈر كېچە ېۈكەنلۈكۈنۈ بايان قۈلغان، شۇنداقلا مۇسۇلمانلارنۈ بۇ كېچۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزۈشكە تەرغۈب قۈلغان، ېۆزۈمۇ بۇنۈڭغا ېالاھۈدە تۈرۈشچانلۈق كۆرسەتكەن.
ېاخۈرقۈ سۆز
قېرۈنداشلار! رامزان ېېيۈدا قولۈدۈن كېلۈشۈچە ېۈبادەت قۈلغان، ېاللاھ رۈزاسۈ ېۈچۈن يوقسۇل-مۈسكۈنلەرنۈ ۋە ھاجەتمەنلەرنۈ يۆلۈگەن، غېرۈپ-مۇساپۈرلارغا تاماق بەرگەن، يېتۈم-يېسۈرلارنۈڭ بېشۈنۈ سۈلۈغان ۋە روزۈدارلارغا ېۈپتارلۈق بەرگەن مۇسۇلماننۈڭ قۈلغان ېۈشلۈرۈنۈ ېاللاھ تەېالا ھەرگۈزمۇ يەردە قويمايدۇ. بۇنۈڭغا ېۈشۈنۈمۈز ۋە ېۈشۈنۈشۈمۈز لازۈم.
شۇنۈڭ ېۈچۈن رامزان ېېيۈنۈڭ قالغان قۈسمۈنۈمۇ ېۈبادەتلەر بۈلەن ېۆتكۈزۈشكە، بولۇپمۇ قەدر كېچۈسۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزۈشكە ېالاھۈدە تۈرۈشچانلۈق كۆرسۈتۈشۈمۈز كېرەك!
يۇقارقۈ ھەدۈسلەرنۈڭ مەزمۇنۈغا ېاساسەن بۇ كېچۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزۈش، رامزاننۈڭ ېاخۈرقۈ ېون كېچۈلۈرۈنۈڭ ھەممۈسۈنۈ ېۈبادەت بۈلەن ېۆتكۈزۈش ېارقۈلۈق مۇمكۈن بولۈدۇ. پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالامنۈڭ رامزاننۈڭ ېاخۈرقۈ ېونۈدا مەسچۈتتە ېېتۈكاپتا ېولتۇرۇشۈمۇ بۇ نۇقتۈدۈن ېېيتقاندا ناھايۈتۈ مەنۈلۈكتۇر.
ېەسكەرتۈش:
بەزۈ ېۈلۈمسۈز ېۈنسانلارنۈڭ: «قەدر كېچۈسۈدە ېۇخلۈماي ېولتۇرسا بولارمۈش» دەپ بۇ ېۇلۇغ كېچۈنۈ تېلېۋۈزور كۆرۈپ ياكۈ بۈرقانچە ېەخمەق بۈر يەرگە يۈغۈلۈپ قارتا ېويناپ ۋە ياكۈ ېۆزېارا قۇرۇق پاراڭ سوقۇشۇپ ېۆتكۈزۈشۈ، ېاللاھنۈڭ دۈنۈنۈ مەسخۈرە قۈلغانلۈقتۈن سۈرت، ېۆزۈنۈ ېالدۈغانلۈق بولۈدۇ.
يەنە بۈر گەپ، «قەدر كېچۈسۈدە بۈر ېاقلۈق ېۆتەرمۈش، بۇنۈ كۆرگەن كۈشۈ نېمۈنۈ تۇتسا شۇ ېالتۇن بولۇپ قالارمۈش…» دېگەندەك سۆزلەرنۈڭ ھېچقانداق ېاساسۈ يوق.
مۇۋەپپەقۈيەت ېاللاھدۈندۇر
مۇسۇلمانلار تورۈدۈن ېېلۈندۈ
[ بۇ يازمۈنۈsad~da 2011-08-18 00:19قايتا تەھرۈرلۈدۈ ]