ئىسلام دىنىمىزدىكى مۇھىم شەخسلەر
    
                  1.   مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام: مۇھەممەد  سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم
                  ھەممىمىزگە تونۇشلۇق...
                  
                  تۆت ئىزباسار خەلىپە
                  
                  2.   ئەبۇبەكرى:  مۇرتەدلەرگە ئۇرۇش ئاچقان،
                  قۇرئاننى تۇنجى بولۇپ جەملىگەن. شام، ئىراق تەرەپلەرگە قوشۇن
                  ئەۋەتكەن، لېكىن خەلىپىلىكى ئىككى يىللا داۋاملاشقان.
                  3.    ئۆمەر بىننى خەتتاب: ئەبۇبەكرىدىن كېيىن
                  خەلىپە بولغان، پارىسلارنى قادىسىييە جېڭىدا تەلتۆكۈس مەغلۇب
                  قىلغان. پەلەستىن، مىسىرلانى فەتىھ قىلغان، ئۇ يەنە زاكات
                  نىزامىنى تۇرغۇزۇپ، دىۋانلارنى رەتلەپ، ھىجرىيە تارىخىنى
                  قوللانغان، شەھەرلەرنى بەرپا قىلىپ، ۋىلايەتلەرنى تەرتىپكە
                  سېلىپ، ئۇنىڭدا قازىلارنى تۇرغۇزغان.
                  4.   ئوسمان بىننى ئەففان: ئۇ ئۆمەردىن كېيىن
                  خەلىپە بولغان، ئۇنىڭ دەۋرىدە ئىسلام ئۈزلۈكسز كېڭەيگەن، مىسىر
                  ۋە شىمالى ئافرىقىغا ئەسكەر ئەۋەتكەن، ئۇنىڭ قوشۇنى جەيھۇن
                  دەرياسىغىچە بېرىپ، ما ۋەرائۇن نەھر ئابدۇللا بىننى ئەبى
                  ئامىرنىڭ قولىغا ئۆتكەن، ۋىزانتىيىلىكلەر بىلەنمۇ ئۇرۇش قىلغان،
                  زەيد بىننى سابىتنى ئۆزى جەملىگەن قۇرئاننىڭ نۇسخىسىنى يېزىشقا
                  بۇيرىغان. ئۇنى يەھۇدىي ئۆلتۈرۈۋەتكەن.
                  5.    ئەلى بىننى ئەبى تالىپ: ئوسماندىن كېيىن
                  خەلىپە بولغان، مۇئاۋىيە ئۇنىڭغا قارشى چىقىپ، پىتنە تۇغدۇرغان،
                  شۇ دەۋردە خاۋارىجلار بۆلۈنۈپ چىققان، ئۇنى خاۋارىچ ئابدۇراھمان
                  بىننى مەلجەم قەتل قىلغان.
                  
                  مەشھۇر قوماندانلار
                  
                  6.      خالىد بىننى ۋەلىد: ئۇنىڭ قوماندانلىق تالانتى
                  مۇئتە غازىتىدا نامايان بولغان  ، ئۇنى رەسۇلۇللاھ «سۇغۇرۇلغان
                  ئاللاھنىڭ قىلىچى»-(سەيفۇللاھىل مەسلۇل) دەپ ئاتىغان، ئۇ
                  مۇرتەدلەر بىلەن ئۇرۇش قىلىپ غەلىبە قىلغان، ئەبۇ بەكرى ئۇنى
                  ئىراققا جەڭگە ئەۋەتكەن، شامدا ۋىزانتىيىلىكلەر ئۈستىدىن يەرمۇك
                  جېڭىدا نۇسرەت قازانغان، ھىمىستە ۋاپات بولغان.
                  7.   ئەبۇ ئۇبەيدە بىننى جەرراھ: دەمەشىق، ھىمىس،
                  ئانتاكىيە، ھەلەبنى بويسۇندۇرغان.
                  8.    سەئد بىننى ئەبى ۋەققاس: پارىس زېمىنى فەتىھ
                  قىلىپ، كۇۋفەگىچە بارغان.
                  9.    ئۇقبە بىننى نافىئ ئەلفىھرى: ئۇنىڭ غەلىبىسى
                  ئاتلانتىك ئوكيانغىچە يېتىپ بارغان.
                  10.   مۇسا بىننى نەسىر: شىمالى ئافرىقىدىكى فەتىھنىڭ
                  داۋامىنى قىلغان، تارىق بىننى زىياد ئۇنى
                  ئاندىلوسىيە-ئىسپانىيىنى فەتىھ قىلىشقا ئەۋەتكەن، ئۇ بەرىينە
                  تاغلىرىغىچە بارغان.
                  11.     قۇتەيبە بىننى مۇسلىم باھىلى: ئۇنىڭ فەتىھلىرى
                  شەرقتىكى جۇڭگو چېگرىلىرىغىچە بارغان.
                  12.     مۇھەممەد بىننى قاسىم سەقەفىي: ئاللاھ ئۇنىڭ قولى
                  بىلەن سەنەد شەھەرلىرىنى ھىدايەت قىلغان.
                  13.   سالاھىددىن ئەييۇبى: ھەتىين جېڭىدا ئەھلى
                  سەلىبچىلەرنى مەغلۇپ قىلىپ، بەيتۇل مۇقەددەس-يېروسالىمنى ھۈر
                  قىلغان.
                  14.     زاھىر .........
                  15.     مۇھەممەد فاتىھ: كونىستانتىنپولنى ئىشغال قىلغان.
                  
                  فىقھى ساھەسىدە
                  
                  16.     ئىمام ئەبۇ ھەنىيفە؛
                  17.      ئىمام مالىك؛
                  18.     ئىمام شافىئىي؛
                  19.      ئەھمەد بىننى ھەنبەل-بۇ تۆتى ئەھلى سۈننە ۋەل
                  جەمائەنىڭ مەزھەپلىرىنىڭ ئاساسچىلىرى.
                  بۇلاردىن باشقا كېيىنكى دەۋردىكى فىقھىشۇناسلار:
                  20.           ئىبىن ھەزىم؛
                  21.           شەيخۇل ئىسلام ئىبىن تەيمىييە؛
                  22.           شاگىرىتى ئىبنى قەييۇم...بۇلاردىن باشقا نۇرغۇن
                  كىشىلەرمۇ بۇ ساھەدە ئىسلاھاتلارنى ئېلىپ بارغان.
                  23.           مۇھەممەد بىننى ئەبدۇل ۋەھھاب: بۇ كىشىمۇ ئىسلام
                  دىنىنىڭ ئاساسى-ئەسلى پىرىنسىپلىرىغا قايتىشنى تەشەببۇس قىلغان
                  فىقھىشۇناس ئالىم.
                  
                  تەپىسىر ساھەسىدە
                  
                  ئىسلامنىڭ دەسلەپلى مەزگىللىرىدە:
                  24.           ئەلى بىننى ئەبى تالىپ؛
                  25.           ئابدۇللا بىننى ئابباس؛
                  26.           ئابدۇللا بىننى ئۆمەر؛
                  27.           ئۇبەي بىننى كەئب؛
                  28.           زەيد بىننى سابىت؛
                
                    تابىئىنلار زامانىسىدا:

                  29.           سەئىيد بىننى جۇبەير؛
                  30.           جابىر بىننى يەزىىيد جۇئفى؛
                  31.           ئەتا بىننى ئەبى رىباھ؛
                  32.           ئىكرەمە:
                  33.           تاۋۇس بىننى كەيسان يەمانى؛
                  34.           سۇفيان بىننى ئۇيەينە؛
                  35.           ۋەكىيئ بىننى جەررايھ؛
                  36.           ئىسھاق؛
                  ئەڭ مەشھۇر تەپسىرلەردىن: مۇھەممەد بىننى جەرير تەبەرىينىڭ
                  «تەفسىيرۇل كەبىير» كىتابى، ئاندىن ئىبنى ماجەنىڭ تەپسىرى،
                  نىيشاپۇرىينىڭ تەپسىرى، ئىبىن كەسىرنىڭ تەپسىرى قاتارلىقلار.
                  
                  
                  ھەدىس ۋە سۈننەت ساھەسىدىكى مۇھىم شەخسلەر
                  
                  37.ئەبۇ ھۇرەيرە؛
                  38.ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا؛
                  39.ئابدۇللا بىننى ئۆمەر؛
                  40.ئەنەس بىننى مالىك؛
                  41.ئابدۇللا بىننى ئابباس-مۇھىم ھەدىس كىتابلىرى:سەھىھۇل بۇخارى،
                  سەھىھ مۇسلىم، مۇئەتتا، مۇسنەد ئەھمەد، سۇنەن ئەبى داۋۇت، سۇنەن
                  ئىبنى ماجە، سۇنەن تىرمىزى قاتارلىقلار.
                  
                  ئەرەب تىلى ساھەسىدىكى مۇھىم شەخسلەر
                  
                  42.ئەبۇ ئەسئەد دۇئەلى؛
                  43. خەلىيل بىننى ئەھمەد؛
                  44. سىيبىۋەي.
                  
                  ئەدەبىيات ساھەسىدىكى مۇھىم شەخسلەر
                  
                  45.ھەسسان بىننى سابىت-رەسۇلۇللا زامانىسىدا؛
                  46.جەرىير؛
                  47.فەرەزدەق؛
                  48.ئەختەل-بۇلار ئۇمەييەلەر زامانسىدا؛
                  49.ئەبۇ تەممام؛
                  50.بۇختەرى؛
                  51.ئەبۇلئەلا مەئەررى؛
                  52.ئىبنى رۇمى؛
                  53.مۇتەنەببى-بۇلار ئابباسىيلار زامانىسىدا؛
                  نەسىرى ئەسەرلەر ساھەسىدە:
                  54. ئابدۇللا بىننى يەھيا؛
                  55.ئابدۇللا بىننى مۇقەففە؛
                  56.جاھىز.
                  
                  ئىجتىمائىي بىلىم ساھەسىدە
                  
                  57.مۇھەممەد بىننى ئىسھاق، كىتابى:«رەسۇلۇللاھنىڭ تەرجىمىھالى».
                  58.بىلازىرى، كىتابى:«شەھەرلەرنىڭ فەتىھ قىلىنىشى».
                  59.تەبەرى، كىتابى:«مىللەتلەر ۋە شاھلارنىڭ تارىخى».
                  60. ئەبۇلفىدائ، كىتابى:«تارىخ قوللانمىسى».
                  61.مەسئۇدى، كىتابى....
                  62.ئىبىن ئەسىر، كىتابى:«كامىل تارىخنامە».
                  63.ئىبىن خەلدۇن،«ئەرەب، پارىس، بەربەر خەلقلىرىنىڭ
                  ئەھۋالاتلىرى».
                  
                  جۇغراپىيە ساھەسىدە
                  
                  64. ياقۇت ھەمەۋىي«شەھەرلەر تەزكىرىسى»نى يازغان.
                  65.خارەزىمى«زېمىننىڭ يەرشەكلى» نى يازغان. ئۇ ھەم تۇنجى
                  جەمىيەتشۇناسلىق ۋە تارىخ پەلسەپىسىنى ياراتقۇچىلاردىن سانىلىدۇ.
                  
                  تەبىئىي پەنلەردە
                  
                  66.جابىر بىننى ھەييان، خېمىك.
                  67.مۇسا بىننى شاكىر،
                  68.بىيرۇنى،
                  69.ئابباس بىننى فەرناس، بۇلار مىخانىك.
                  70. ئەلكېندى،
                  71.ھەسەن بىننى ھەيسەم،
                  72.بىيرونى، بۇلار فىزىك.
                  73،خارەزىمى، ئالگېبىراچى،
                  74.ھەسەن بىننى ھەيسەم،
                  75. مۇھەممەد باغدادى گېئومىتىرىگە ماھىر.
                  76. نەسرۇددىن تۇسى، بۇمۇ ماتىماتىك.
                  77.مۇھەممەد بىننى ئىبراھىم،
                  78.ئەبى رەيھان بىيرۇنى،ئۆمەر ھەييام-بۇلار ئاسترونۇم.
                  
                  تىبابەت ساھەسىدە
                  
                  79.ئىبىن سىينا.
                  80.رازى ... قاتارلىقلار... ئۇنىڭدىن باشقا مۇسۇلمانلار
                  ئىلىم-مەدەنىيەتنىڭ ھەر قايسى تارماقلىرىدا ئۆز تۆھپىلىرىنى
                  ئىنسانىيەتكە تەقدىم ئەتكەن.
                  
                  
                  
               ( قوشۇمچە )
          8.    سەئد بىننى ئەبى ۋەققاس: نىڭ قىسقىچە تارىخىنى سىلەرگە سۆزلەپ بىرەي . .         
                  ھالبۇكى سەئىد ئىبنى ئەبۇ ۋەققاسنىڭ ھېكايلىرىدە  پۈتۈن
                  ئىنسانىيەتنى ئۆزىنىڭ پايدىسىز ئىش-ئەمەللىرى ۋە سۆزلىرى بىلەن
                  خىجىل قىلغۇدەك ھەم تەربىيە قىلغۇدەك ئۈلگىلەر بار...تۆۋەندىكى
                  ئايەت دەل سەئىد ھەققىدە نازىل بولغان:
                  "ئىنساننى ئاتا-ئانىسىغا ياخشىلىق قىلىشقا بۇيرىدۇق،ئانىسى ئۇنى
                  ئۈستى-ئۈستىگە ئاجىزلىق بىلەن كۆتۈردى،ئىككى يىلدا ئۇنى سۈتتىن
                  ئايرىدى.ماڭا ۋە ئاتا-ئاناڭغا شۈكرى قىل.ئاخىر قايتىدىغان جاي
                  مېنىڭ دەرگاھىمدۇر،ئەگەر ئاتا-ئاناڭ سېنى سەن بىلمەيدىغان ئىشقا
                  زورلىسا ئۇلارغا ئىتائەت قىلما،ئۇلارغا دۇنيادا ياخشى مۇئامىلىدە
                  بولغىن،ماڭا تائەت بىلەن قايتقان ئادەمنىڭ يولىغا
                  ئەگەشكىن.ئاندىن مېنىڭ دەرگاھىمغا قايتىسىلەر،سىلەرگە
                  قىلمىشىڭلارنى ئېيتىپ بېرىمەن..14~15-31-لوقمان "
                  سەئىد پەيغەمبەر ئەلەيھىسالامنىڭ ئانا تەرەپ جەمەتىدىن
                  تاغىسى،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام بۇ تاغىسى بىلەن تولىمۇ
                  پەخىرلەنگەن.بىر رىۋايەتتە:پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام بىرقانچە
                  ساھابە بىلەن ئولتۇراتتى،ئۇ سەئىدنىڭ كەلگەنلىكىنى كۆرۈپ
                  قېشىدىكىلەرگە:بۇ مېنىڭ تاغام!قېنى بىرەرسىڭلار ماڭا تاغاڭلارنى
                  كۆرسىتىپ بېقىڭلار دېگەن ئىدى،دېيىلگەن.
                  سەئىد ئىسلام كەلتۈرگەنلەرنىڭ 3-ياكى 4-بولغان.شۇڭا ئۇ كۆپىنچە
                  پەخىرلىنىپ :يەتتە كۈن تۇردۇم،مەن ئىسلام كەلتۈرگەنلەرنىڭ
                  ئۈچۈنچىسى دېگەن.لېكىن ئۇ ئىسلام كەلتۈرىشىدە قاتتىق سىناققا
                  ئۇچرىغان،ئانىسى قەتئىي قوشۇلماي دىنىدىن ياندۇرماقچى
                  بولغان.سىناقنىڭ قاتتىقلىقىدىن ئايەت چۈشۈش دەرىجىسىگە بېرىپ
                  يەتكەن.سەئىد ئانىسىغا چەكسىز ياخشىلىق قىلىدىغان،ئانىسى بەك
                  ياخشى كۆرىدىغان بالا بولۇپ،ئانىسى:ئى سەئىد!سەن قوبۇل
                  قىلىپ،ئەسلى دىنىڭدىن يېنىشىڭغا سەۋەپ بولغان قانداق دىن؟ئاللاھ
                  بىلەن قەسەمكى سەن بۇ دىنىڭنى تاشلا،بولمىسا مەن يېمەي،ئىچمەي
                  ئۆلۈپ كېىمەن...ئاندىن قەلبىڭ مەن ئۈچۈن غەمكىن بولۇپ پارە-پارە
                  بولىدۇ.كىشىلەر بۇ ئىش سەۋەبىدىن ئۆمۈر بويى سېنى ئەيىبلەيدۇ!دەپ
                  يېمەسلىك ۋە ئىچمەسلىككە قەسەم قىلىدۇ.سەئىد،ئى ئانا ئۇنداق
                  قىلماڭ،مەن ھەرقانچە قىلسىڭىزمۇ بۇ دىنىمدىن يانمايمەن
                  دەيدۇ.ئانسى بولسا دېىگىنىدەك قىلىپ ئورۇقلاپ،تەنلىرى ئاجىزلىشىپ
                  ماغدۇرىدىن قالىدۇ.سەئىد يېگۈزىشكە زورلىسا قەتئىي ئۇنىمايدۇ ھەم
                  ئۆلگىچە مۇشۇنداق تۇرىدىغانلىقىنى ياكى سەئىدنى دىنىدىن
                  ياندۇرىدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ.سەئىد ئانىسىغا:
                  ئانا مەن سىزنى ھەقىقەتەن قاتتىق ياخشى كۆرىمەن، لېكىن سىزنى
                  ياخشى كۆرۈشىمدىن بەكرەك ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ ئەلچىسىنى ياخشى
                  كۆرىمەن.ئاللاھ بىلەن قەسەمكى ،سىزنىڭ مىڭ جېنىڭىز
                  بولۇپ،ئاچلىقتىن بىر-بىرلەپ چىقىپ كەتكەن تەقدىردىمۇ مەن
                  دىنىمدىن يانمايمەن!دەيدۇ.ئانىسى ئاخىرى ئۇنىڭ قەتئىيلىگىنى
                  كۆرۈپ تاماق يەيدۇ.ئاللاھ بۇ ئەھۋاللارغا يۇقىرىقى ئايەتنى
                  چۈشۈرىدۇ.
                  ئۇ ئىنتايىن زېرەك، باتۇرلىقى بىلەن داڭق چىقارغان،ئوھود
                  كۈنىسىدە باشقا مۇسۇلمانلار قورققىنىدىن پەيغەمبەر
                  ئەلەيھىسالامنى يالغۇز تاشلاپ قويۇپ،ئۇنىڭ يېنىدا پەقەت سەئىد
                  قاتارلىق ئونغا يەتمەيدىغان كىشى قالغاندا،سەئىد ياچىغى بىلەن
                  رەسۇلىللاھنى قوغدىغان،ئۇ قانداقلا بىر ئوقنى ئاتسا،بىر مۇشرىكنى
                  ئۆلتۈرگەن...پەيغەمبەر ئەلەيھىسلام ئۇنىڭ بۇنداق ئاتقىنىدىن ئۇنى
                  تېخىمۇ قىزىقتۇرۇپ،سەئىد ئاتىقىن،ئاتىقىن..ئاتا-ئانام ساڭا پىدا
                  بولسۇن!دېگەن.سەئىد ئۆمۈر بويى بۇ سۆز بىلەن ماختانغان،پەيغەمبەر
                  ئەلەيھىسالام ھېچقانداق كىشىگە ئاتا-ئانىسىنى تەڭلا پىدا قىلىپ
                  باقمىغان،دېگەن.
                  كېيى خەلىپە ئۆمەر پارسلارغا جىھاد قىلغاندا جىھاد قىلغۇچى
                  قوشۇنغا كىمنى رەھبەر قىلىشقا لايىقلىقىنى سوراشقاندا ھەممە
                  بىردەك:ۋەھشىي يولۋاس سەئىدنى...دەپ ئۇنى كۆرسەتكەن.ئۇرۇشتا ئۇ
                  باشچىلىقدىكى قوشۇن ئۆلتۈرگەن ئادەم 30000غا
                  يەتكەن،غەنىمەتلەرنىڭ ھېسابى يوق دېيىلگەن...
                  بۇ سەئىدنىڭ قىسقىچە ئەھۋالى،قانداقتۇر چەكلىمىلەر
                  ئاتا-ئانىسىنىڭ ياكى ئۆز ئىش ئۈستىدىكىلەرنىڭ بېسىمىدىن قورقۇپ
                  پەرزلەرنى ئادا قىلالمايۋاتقانلارغا سەئىد ۋە ئۇ ھەققىدىكى
                  ئايەتلەر ھەقىقەتەن ئىبرەت ۋە نەسىھەت ئېلىشقا تېگىشلىك...




مەنبە http://alnidaislami.blogbus.com/logs/31403311.html

ياخشى تېمىكەن، اللە رەھمەت قىلسۇن!
ئسلامنىڭ دەسلەپكى دەۋرىدىكى مۇسۇلمانلار ھەقىقەتەن كۈچلۈك مۇسۇلمانلار،ھەر ساھەدە مۇۋاپىقىيەت قازانغان ھەم ئەنە شۇلار ئىماننىڭ لەززىتىنى تېتپ ياشىغان بەختلىك كىشىلەر ،ھەقىقەتەن ئادەمنىڭ ھەۋىسى كىلىدۇ............................
اللە ھىم بىزىنىمۇشۇنداق ياخشىلارنىڭ قاتاردىدىن قىلغايلا!

كۆپ   تەشەككۈر  ،   بۇرۇنقى   ساھابىلىرىمىز   دىنىدا  شۇنداق  مۇستەھكەم  ،  قەتئى    ئىكەن  .   اللە   بىزلەرنىمۇ  شۇلارنىڭ   قاتارىدىن   قىلسۇن  .

ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن قېرىندىشىم،