1.
بىر ئورمانلىقتا شىر ،بۆرە ،توشقان بىللە ياشايدىكەن،بۆرە توشقاننى شۇنداقبوزەك قىلار ئىكەنكى :دوپپا كىيىپ يۈرسە نىمىشقا دوپپا كىيدىڭ دەپ شاپىلاقلارئىكەن،دوپپىسىنى كىيمەي يۈرسە نىمىشقا دوپپا كەيمىدىڭ دەپ شاپىلاقلار ئىكەن .
بۇنىڭغا چىدىمىغان توشقان شىرنىڭ ئالدىغا ئەرز قىلىپ بېرىپتۇ :
-ئەي شاھىم بۆرە مېنى بەك بۆزەك قىلىپ كېتىۋاتىدۇ،ماڭا بىر ئىگە بولسىڭىز .
شۇنىڭ بىلەن شىر بۆرىنى چاقىرىپ:
-ھەي دوستەك،بىر خىل ئۇسۇلنى قوللىنىۋەرمە سەن توشقاننى بوزەكقىلىشتا،مەسىلەن تاماكا ئەپكەل دىگىن ،ئەگەر سىگارت ئېلىپ كەلسە نىمىشقامۇخۇركا ئەپ كەلمىدىڭ دەپ ئۇر،ئاندىن كېيىنكى قېتىم ھاراق ئەپ كەل دە،ئەگەر ئاق ھاراق ئەپ كەلسە نىمىشقا ئۈزۈم ھارىغى ئەپ كەلمىدىڭ دەپ ئۇر..........دەپتۇ .
ئەسلىدىنلا ئىككىسىنىڭ تىلىنىڭ بىر ئىكەنلىگىگە گۇمانى بار توشقان ئىككىسىنىڭ سۆھبىتىنى يوشۇرۇن ئاڭلىۋاپتۇ .
ئەتىسى توشقان لاغايلاپ يۈرسە بۆرە ئۇچرىشىپ :ھەي توشقان مايەرگە كەل "دەپ چاقىرىپتۇ .
- خوش بۆرە ئاكا ،نىمە تاپشۇرۇقلىرى بار ئىكىن؟
- ماڭ بېرىپ ماڭا تاماكا ئەپ كېلىپ بەر .
- ماقۇل ،سىگارت چەكەملا موخۇركىمۇ بۆرە ئاكا ؟
بۆرە بىردەم قوڭىنى قاشلاپ تۇرىۋېتىپ "بولدىلا ،ماڭا ھاراق ئەپ كېلىپ بەر "
- ماقۇل ،ئاق ھاراقمۇ ياكى قىزىل ھاراق ؟
بۆرە بۇرنىنى تارتىپ بىردەم تۇرۇپ كېتىپ توشقاننى شاپىلاق بىلەن تۆتنى ساپتۇ :
- دوپپاڭنى نىمىشقا كەيمىدىڭ ؟
2.
ئىككى شوخلا (پەمىدۇر ) يولغا چىقىپتۇ...
كېتپ بېرىپ ئىككىنجى شوخلا بىرىنجىسىدىن سوراپتۇ : بىز نەگە بارىمىز ؟
بىرىنجى شوخلا گەپ قىلماي مېڭىۋىرىپتۇ ..
بىرىنجى شوخلىنىڭ گەپ قىلمىغانلىقىنى كۆرۈپ يەنە سوراپتۇ :نەگە ماڭدۇق دەيمەن!؟
بىرىنجى شوخلا يەنە گەپ قىلماي مېڭىۋىرىپتۇ ..
ئاچىقى كەلگەن ئىككىنجى شوخلا : ۋوي ئاداش ...نەگە دەيمەن!؟
بىرىنجى شوخلا : شوخلا دېگەن گەپ قىلالامدا؟
3.
توشقان دەريا بويىدا بىلىق تۇتىمەن دەپ بىر كۈن ئاۋارە بولۇپ قۇرۇق قول قايتىپتۇ.
ئىككىنجى كۈنىمۇ ھىچنىمە يوق.
ئۈچىنجىكۈنى قارماقنى ئەمدى سۇغا سالاي دىيىشىگە ،بېلىق سۇدىن سەكرەپ چىقىپ تىللاپكىتىپتۇ:"جالاپنىڭ بالىسى، يەنە سەۋزىنى يەمچۈك قىلىدىغان بولساڭ ،كاچىتىڭغاسالىمەن."
4.
بىر قانچە مىنكاۋخەنلەرنىڭ توخۇ يېگىسىكېلىپ، بازاردىكى تەييار توخۇنى مۇسۇلمانچە ئەمەس دەپ ئوزى بوغۇزلاپيىمەكچى بولۇپتۇ. كىم بوغۇزلايدۇ دىگەننى ئوز-ئارا ئىتتىرىشىپ تۇرغاندائاخىرى بىرسى مەن بوغۇزلاي دەپ چىقىپتۇ. باشقىلار بوغۇزلىغانغىلا ھىساپئەمەس، ئوقۇيدىغان گېپى بارتى دەپ چۇقان قىلىشسا بىلىمەن دەپلا --"ئەسسلامۇئەلەيكۇم" دىگىنىچە پىچاقنىڭ ئۇچىنى توخۇنىڭ بوينىغا قويۇپسۇركىگىنىچە پىچاقنىڭ تۇۋىگە ئاپىرىپتۇ. توخۇنىڭ بوينى يېرىم كېسىلىپتۇ.باشقىلار " بولمىدى، بولمىدى ، گەپ بەكلا قىسقا بولاپ قالدى" دەپ چۇقانقىلىشىشپتىكەن، " ۋە ئەلەيكۇم ئەسسالام " دىگىنىچە پىچاقنى كەينىگە تارتىپتۇ. .
5.
ئىككىقەشقەرلىك ساياھەتچى ئۈرۈمچىگە كەپتۇ، بازار ئارىلاۋىتىپ ،تەرىتى قىستاپقاپتۇدە، ئوبۇرنىغا كىرىپتۇ. قارىسا ئوغۇللار نىڭكىگە ( ئو) ،قىزلارنىڭكىگە( ق) دەپ يېزىپ قويغان، شۇنىڭ بىلەن بۇ ئىككىسى :
-ما ئۈرۈمچىلىكگۇيلىنى ، ماشەدىمۇ قەشقەلىك ، ئۈرۈمچىلىك دەپ ئايرىپ يۈرۈپتۇدە، بوپتۇ،قەشقەغە چىرىلى ،-دەپ قىزلانىڭكىگە كىرىپتۇ، بۇنى كۆرگەن ئاياللار قورقۇپ،ۋاقىراپ كېتىپتۇ. ھېلىقى ئىككىسى:
- قوقۇشمىسىلا خانلىرىم، بىزمۇ قەشقەلىك ،-دەپتۇ.
مەنبە:ئالىپ تورى
