بۈز ھازۈر ۋارۈسلۈق قۈلۈپ كېلۈۋاتقان ېۇيغۇر تاېاملۈرۈنۈڭ تۇرلۈرۈنۈڭ كۆپلۈكۈ ، شەكلۈنۈڭ خۈلمۇ خۈللۈقۈ ، ېېتۈلۈش ھۈنەر سەنېۈتۈنۈڭ ېۈنچۈكلۈگۈ ، سۈپۈتۈ ۋە قۇۋۋۈتۈنۈڭ يۇقۈرۈ ېۈكەنلۈكۈنۈ ھېس قۈلالايمۈز . بۈزلا ېەمەس ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ تېتۈپ كۆرگەن ھەر قانداق ساياھەتچۈ ۋە مۈللەت بۇ نۇقتۈنۈ ھېس قۈلالايدۇ .بۇنداق مول تۇرۈ كۆپ تاېام مەدەنۈيۈتۈ دۇنيادۈكۈ باشقا مۈللەتلەردە ېاز كۆرۈنۈدۇ .
ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ ېۇيغۇر ېەجدادلۈرۈنۈڭ تارۈختۈن بۇيانقۈ ياشاش ېېھتۈياجۈنۈ تەمۈن ېېتۈپ ، ھەر قايسۈ تارۈخ ۋە ېېكولوگۈيۈلۈك ېۆزگۈرۈشلەرگە ماشلۈشۈش يۈزۈسۈدۈن خۈلمۇ خۈل ېېتۈلۈپ ، پەسۈل ېۆزگۈرۈش ، كۈندۈلۈك ېوزۇقلۇق ېېھتۈياجۈ ۋە مۈجەزنۈ تەڭشەشكە ېۇيغۇنلاشتۇرغان .
ېۇيغۇر تېبابۈتۈ ھۆكۈمالۈرۈنۈڭ قارۈشۈچە ، ېۈنسانلار مەدەنۈيەت دەۋرۈگە كېرۈشتۈن ېۈلگۈرۈ ۋە ېۇنۈڭدۈن كېيۈنكۈ خېلۈ بۈر مەزگۈلگۈچە ، كۈندۈلۈك تاېام ھەم ېوزۇقلۇق ھەم دورۈلۈق رولۈنۈ ېوينۈغان .شۇڭا بەدەندە ھەر قانداق ساقسۈزلۈق كۆرۈنگەندە ، ېالدۈ بۈلەن ېوزۇقلۇق بۈلەن داۋالاشنۈ ېەمەلگە ېاشۇرغان . ېەجدادلۈرۈمۈز تاېاملارنۈ خۇسۇسۈيۈتۈگە قاراپ ، غۈزايۈ مۇتلەق(ېوزۇقلۇق رولۈنۈ ېوينايدۈغان يېمەكلۈك ) ، غۈزايۈ داۋا(ېۈستېمال قۈلغاندا ېوزۇقلۇق بولسۈمۇ ېۇنۈڭ ېۈنۈمۈ دورۈلۈق رولۈنۈ ېوينايدۇ) ، داۋايۈ غۈزا( كېسەل داۋاش مەقسۈتۈدە ېۈستېمال قۈلۈنۈدۈغان ، كېيۈن ېۈنۈمۈ قوشۇمچە ېوزۇقلۇق رولۈنۈ ېوينايدۈغان يېمەكلۈك) دەپ ېاتۈغان .
غۈزايۈ مۇتلەق : ېاساسەن ېاشلۈق زۈراېەتلەردۈن تەييارلانغان تاېاملار بولۇپ ، ېۇنۈ ېۈستېمال قۈلغاندا بەدەننۈ تۇتۇپ تۇرۇش رولۈنۈ ېوينايدۇ .
غۈزايۈ داۋ ا: ېاساسەن گۆش تۇرۈدۈكۈ ھايۋانۈي يېمەكلۈكلەر ۋە ېۇلارنۈڭ مەھسۇلاتلۈرۈدۈن (سۈت ، تۇخۇم) تەييارلانغان يېمەكلۈكلەر بولۇپ ، بۇلار ېالدۈ بۈلەن ېوزۇق بولۇشنۈ مەقسەت قۈلۈمۈز ، ېەمما ېۇنۈڭ نەتۈجۈسۈ بەدەننۈ چۈڭ تۇتۇپلا قالماي بەزۈ ېۇششاق كېسەللۈكلەرنۈڭ ېالدۈنۈ ېالۈدۇ .
داۋايۈ غۈزا دېگۈنۈمۈز : ېاشلۈق گۆش ۋە كۆكتاتلارغا ھەرخۈل دورا خۇرۇچلارنۈ مۇۋاپۈق تەڭشەپ ،تەييارلۈنۈدۈغان تاېاملار بولۇپ بۇنداق يېمەكلۈكلەرنۈ بۈز ساقسۈزلارغا بېرۈمۈز داۋالاش مەقسۈتۈدە بولۈدۇ .
ېەجدادلۈرۈمۈز ېادەم مۈزاجۈنۈڭ ھۆل ، سوغۇق ، قۇرۇق ، ېۈسسۈق ، بولۇشتەك ېالاھۈدۈلۈككە ېاساسەن تاېاملارنۈ قويۇق ، سۇيۇق ، گۆشلۈك ، گۆشسۈز، گاھۈدا ېۇنلارنۈ ېاساس قۈلۈپ ، گاھۈدا ېۇن بۈلەن مېۋۈلەرنۈ بۈرلەشتۈرۈلۈپ ، گاھۈدا ېۇن ، مېۋە ، گۆش ، كۆكتاتلارنۈ بۈرلەشتۈرۈپ تاېام تەييارلۈغان . ھازۈر بۈز ۋارۈسلۈق قۈلۈپ كېلۈۋاتقان 1000 خۈلدۈن ېارتۇق ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ مانا مۇشۇ مۈزاج تەڭشەش ېېھتۈياجۈنۈ چۈقۈش قۈلۈپ ، خۈلمۇخۈللاشقان ۋە تۈرۈ ېۈزلۈكسۈز كۆپۈيۈپ بارغان .
ېومۇمەن ، ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ كۆرۈنۈشۈگە قاراپ سوغۇق يېمەكلۈك (ېۈشتۈھانۈ ېېچۈش ۋە تاماق سۈڭدۈرۈش ېۈچۈن تەييارلانغان ھەر خۈل كۆك بېزەكلەر ، سوغۇق سەيلەر ، پۈشۇرۇلغان سوغۇق يېمەكلۈكلەر ) ، سۇيۇق تاېاملار (سۇيۇقېاش ، چۆچۈرە ، شويلا) ، قويۇق تاېاملار(لەڭمەن ، پولۇ ، مانتا، سامسا ) ، نانلار ، كاۋاپلار ، تاتلۈق - تۇرۇملار ، ېۇسسۇزلۇقلار (چايلار ، ھۈممەللەر ، شەربەتلەر)، مۇراببا قاتارلۈق تۈرلەرگە بولۈنۈدۇ .
ېېتۈلۈش ېۇسۇلۈغا قاراپ ېاساسلۈق تاېاملار مۇنداق بولۈنۈدۇ ، پولۇلار قاسقان تاېاملۈرۈ(مانتا باشقا ھوردا پۈشۇرۇلۈدۈغان تاېاملار) ، تونۇر تاېاملۈرۈ(نان ، گۆش نان ، سامسا) ، مايدا پۈشۇرۇلغان تاېاملار (ساڭزا ، پوشكال ، قۇيماق ، سامبۇسا) ، سۇيۇقېاشلار ، چۆچۈرۈلەر ، لەڭمەنلەر ، ھورنانلار ، دۈملۈمۈلەر ، ېۆپكە-ھېسۈپلار ، شورپۈلار ، كاۋاپلار ، ھالۋۈلار ، قورمۈلار ، سوغۇق يېمەكلۈكلەر ، تاتلۈق-تۈرۈملەر ، ېۇسسۇزلۇقلار قاتارلۈق تۈرلەرگە بولۈنۈدۇ .
ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ چوڭ جەھەتتۈن 50 خۈلدۈن ، ېۇششاق بۆلۈنگەندە 1000خۈلدۈن ېېشۈپ كېتۈدۇ بۇ تاېاملارنۈ تۈجۈپۈلەپ ېۆ خۇرۇچلۈرۈ بۈلەن كۆڭۈل قويۇپ تەييارلايدۈغان بولساق ېېغۈزغا تېتۈغۇدەك تاېاملارنۈ ېېتەلەيمۈز.

شورپۈلار
1.ېاق شورپا
2.ياپراقچە گۆش شورپۈسۈ
3.گۆشلۈك تۇخۇم شورپۈسۈ
4.كۆپ خۇرۇچلۇق شورپا
5.ېادەمگۈياھ توخۇ شورپۈسۈ
6.قۇم قازان قوۋۇرغا شورپۈسۈ
7.قوي گۆشۈ شورپۈسۈ
8.ېارپا شورپۈسۈ
9.چامغۇر شورپۈسۈ
10.قوۋۇرغا گۆش شورپۈسۈ
11.سېرۈق شورپا
12.داڭقان شورپۈسۈ
13.قۈيما شورپۈسۈ
14.كەپتەر شورپۈسۈ
15.توخۇ گۆشۈ شورپۈسۈ
16.موزاي گۆشۈ شورپۈسۈ
17.قوتاز گۆشۈ شورپۈسۈ
18.قاسقان شورپۈسۈ
19.قۇمغان شورپۈسۈ
20.چەينەك شورپۈسۈ
21.ساماۋەر شورپۈسۈ
22.كۆكتات شورپۈسۈ
23.ېۆپكە -ھېسۈپ شورپۈسۈ
24.باچكا شورپۈسۈ
25.ېۇستۈخان شورپۈسۈ
26.چۈچۈمەل شورپۈسۈ
27.ېاچچۈق-چۈچۈك ېاق شورپا
28.ېوغۇز شورپا
29.قېمۈز شورپۈسۈ
30.پەمۈدۇر شورپۈسۈ
31.قېتۈق شورپۈسۈ
32.ماش شورپۈسۈ
33.تۇخۇملۇق پالەك شورپۈسۈ
34.قۈيمۈلۈق شورپا
35.قايناتما شورپا
36.بەلۈش گۆش شورپۈسۈ
37.تاۋۇز شورپۈسۈ
38.پۈنتوزۈلۈق ېۇستۈخان شورپۈسۈ
39.سەۋزە شورپۈسۈ
40.قوناق شورپۈسۈ
41.قۈيمۈلۈق غول پۈياز شورپۈسۈ
42.باغۋەن شورپۈسۈ
43.قورۇما شورپا
44.قورۇما توخۇ شورپۈسۈ
45.قورۇما قۈيما شورپۈسۈ
46.ماش ېۈگرە شورپۈسۈ
47.تۈگۈنەك شورپۈسۈ
48.كۆكتات قورۇما شورپۈسۈ
49.تۇخۇم قورۇما شورپۈسۈ
50.غاز شورپۈسۈ
51.ېۆردەك گۆشۈ قورۇما شورپۈسۈ
52.قۈرغاۋۇل گۆشۈ قورۇما شورپۈسۈ
53.ېات گۆشۈ قورۇما شورپۈسۈ(دۈققەت بۇ شورپۈدا ېات گۆشۈ قورۇلمايدۇ سۇدا پۇشۇرۇپ ېاندۈن قورۇلغان شورپۈغا سېلۈنۈدۇ)
55.كۇمۈلاچ گۆش شورپۈسۈ

سۇيۇقېاشلار:
1. ېۈگرە
2. زۈياپەت ېۈگرۈسۈ
3. قۈيمۈلۈق ېۈگرە
4. گۆشلۈك ېۈگرە
5. قورۇما ېۈگرە
6. قۇشقاچ تۈلۈ ېېشۈ
7. كۇچار سۇيۇقېېشۈ
8. پۇرچاق ېېشۈ
9. قارلۈغاچ تۈلۈ
10. ېاق شورپا ېېشۈ
11. ېۈزۈپ تاشلاپ سۇيۇقېاش
12. يۈيۈپ ېۈزۈپ تاشلۈغان ېاش
13. شۈنتۈگۈر
14. سۈقماق ېاش
15. يوبدان
16. تۈرمەل ېاش
17. خولوپېاش
18. دۈگۈلەك قۈيمۈلۈق سۇيۇقېاش
19. خام قۈيمۈلۈق سۇيۇقېاش
20. كۆك پۇرچاق سۇيۇقېېشۈ
21. كېسۈپ ېۈزگەن سۇيۇقېاش
22. ېاق پۇرچاق سۇيۇقېېشۈ
23. قېتۈق سۇيۇقېېشۈ
24. مەنچۈزە
25. چۆپ شورپا
26. سۈتلۈك سۇيۇقېاش
27. بۈمار ېېشۈ
28. شورپا سۇيۇقېېشۈ
29. ھاردۇق ېېشۈ
30. نان قايناق
31. نورۇز ېېشۈ
32. كاشكاپ سۇيۇقېېشۈ
33. ېۈزۈپ تاشلۈغان ېاش
34. ماشلۈق ېۈگرە
35. سۆك ېېشۈ

چۆپ ېاشلار:
1. ېارتۇش چۆپۈ
2. ېۈلۈ چۆپۈ(غۇلجا چۆپۈ)
3. قورۇما چۆپ
4. قايماق چۆپ
5. گۆشسۈز چۆپ
6. نان چۆپ
7. نارۈن چۆپ
8. گۆشلۈك چۆپ
9. كۆك چۆپ
10. توخۇ گۆشلۈك كەسمە چۆپ
11. توخۇ گۆشلۈك بۇرما چۆپ
12. گۆشلۈك سېرۈق پۇرچاق چۆپۈ
13. قۈيمۈلۈق چۆپ
14. ياڭاق چۆپۈ
15. تۇتماچ
16. پالەك چۆپۈ
17. يۈمۈرمە چۆپ
18. شور تويۈن
19. كەسمە چۆپ
20. تاسما چۆپ
21. يېشۈل چۆپ
22. ېاپېلسۈنلۈق چۆپ

نارۈنلار:
1. نارۈن (1)
2. نارۈن (2)
3. گاداي نارۈن
4. گۆش نارۈن
5. قوزا گۆشۈ نارۈنۈ
6. ېات گۆشۈ نارۈنۈ
7. گۈرۈچ نارۈن
8. ساپ گۆش نارۈن

چۆچۈرە
چۆچۈرە - ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ ېۈچۈدە ېۆزگۈچە ېالاھۈدۈلۈككە ېۈگە بولۇپ ، قۇۋۋەتلۈك تاېاملۈرۈدۈن بۈرۈ بولۇپ ھېساپلۈنۈدۇ .
چۆچۈرۈگە چۈڭ خېمۈر يۇغۇرۇلۈدۇ . 500 گۈرام ېۇنغا 300 گۈرام سۇ ، بۈر تۇۈۇم ، بۈر ېاش قوشۇق تۇز سېلۈنۈدۇ . ېاندۈن يۇغۇرۇپ ياخشۈ چەيلەپ تۈندۇرۇمۈز . خېمۈر ېوبدان تۈندۇرغاندا پاكۈز يول لۆڭگە بۈلەن مەخسۇس ېۈشلۈتۈدۈغان قەغەزگە يوگەپ قويسا ياخشۈ بولۈدۇ . ېاندۈن ېۇنۈ زۇۋۇلا قۈلۈپ ، قولۈمۈزدا ياپلاقلاپ نوغۇش بۈلەن يېيۈپ ، ېوڭ ۋە تەتۇر دەستە قۈلۈپ قاتلاپ كېسۈپ جۈلتە تەييارلايمۈز . ھەر بۈر جۈلتۈگە بۈر چاي قوشۇقتا قۈيما سېلۈپ تۇخۇم سېرۈقۈ چوڭلۈقۈدا چۆچۈرە تۇگۈمۈز .
سېمۈز قوي گوشۈدۈن بۈر كۈلوگۈرام ېۇششاق توغراپ ، 200 گۈرام پۈيازنۈ ېاۋال ياپۈلاقلاپ ، ېاندۈن گوشكە ېارلاشتۇرۇپ ، ېازراق سۇ چېچۈپ دەملەپ تۇرۇپ چاچقۇ بۈلەن ېۇششاق چانايمۈز . ېاندۈن تېتۈغۇدەك شاكاراپ ، قارۈمۇچ ، كاكاۋۈچۈن سېلۈپ ېارلاشتۇرۇپ قۈيما تەييارلاپ ېۇنۈڭدۈن چۆچۇرە تۈگۈشكە باشلايمۈز .

چۆچۈرە تۇرلۈرۈ :

1.چۆچۈرە
2.ياۋا زۈرە كۆكۈ چۆچۈرۈسۈ
3.قورۈما شورپۈلۈق چۆچۈرە
4.شورپۈلۈق چۆچۈرە
5.زۇۋۇلا چۆچۈرە
6.ماي چۆچۈرۈسۈ
7.كۆك چۆچۈرۈسۈ
8.پۆرە چۆچۈرۈسۈ
9.سۈزمە چۆچۈرۈسۈ
10.قايماق چۆچۈرە
11.قورۇما چۆچۈرە
12.تۇخۇم چۆچۈرۈسۈ
13.سۇ چۆچۈرۈسۈ
14.ېۆگرا چۆچۈرە
15.مۇندەك(قۇمقازان چۆچۈرۈسۈ)
16.ېەرۋاھ ېېشۈ (ياد ېېتۈش تامۈقۈ)
17.بولدونۈ(ېۈزۈم چۆچۈرۈسۈ)
18.مېغۈز چۆچۈرۈسۈ
19.قۈزۈلبۇداش چۆچۈرۈسۈ
20.يالپۇز چۆچۈرۈسۈ
21.لويلا چۆچۈرۈسۈ
22.پۈننە چۆچۈرۈسۈ
23.قوناق ېۇنۈ چۆچۈرۈسۈ
24.جۈگەر چۆچۈرۈسۈ
25.موندۈلەك

ېۇماچ
ېوماچ-ېاساسەن ېاېۈلۈۋۈ تاماق تۇرلۈرۈنۈڭ بۈرۈ بولۇپ ، ېاساسەن مۈجاز تەڭشەش ېېھتۈياقۈ تۈپەيلۈدۈن ېۈستۈمال قۈلۈنۈدۇ .بۈگۈنكۈ كۈندە ېوماچ ، كۈشۈلەرنۈڭ ېەتۈۋارلۈق يۈمەكلۈكۈگە ېايلانماقتا . بولۇپمۇ يۇقۇرۈ ېۈستېماللۈق كۈشۈلەر تۇرمۇش تەرتۈۋۈنۈ مۇنتۈزۈنلاشتۇرۇپ ، ېوماچ ېۈچۈشنۈ كۈندۈلۈك ېۈستۈمالدۈكۈ مۇھۈم شەرتلەرنۈڭ بۈرۈ قۈلماقتا . ېۈلگۈرۈ ېوماچ ېۈچېش نامراتلۈقنۈڭ بەلگۈسۈ بولسا ، ېەمدۈلۈكتە ېۇ يۇقۇرۈ ېۈستۈماللۈق كۈشۈلەرنۈڭ كۈدۈلۈك يۈمەكلۈگۈ بولۇپ قالدۈ .
ېېتۈش ېۇسۇللۈرۈ - ېاساسەن قۇرۇق سۇغا تەييارلۈغان خۇرۇچلارنۈ سېلۈپ قاينۈتۈشتۈن ېېبارەت بولۇپ ، سۈزنۈڭ قايسۈ خۈل ېوماچنۈ تالۈشۈڭۈزغا باغلۈق .

ېوماچ تۇرلۈرۈ :
1.ېۈماتا
2.بۇلغاما
3.ېۇن ېومۈچۈ
4.شورپا ېومۈچۈ
5.تۇرۇپ ېومۈچۈ
6.ېەلا سورۇقلۇق تېرۈق ېومۈچۈ
7.سۆك ېومۈچۈ
8.سېمۈز ېومۈچۈ
9.بۇغداي ېومۈچۈ
10.كەندۈر ېۇرۇقۈ ېومۈچۈ
11.قوناق ېۇنۈ ېومۈچۈ
12.ېارپا ېۇنۈ ېومۈچۈ
13.گۈرۈچ ېۇنۈ ېومۈچۈ

14.سۇپساق ېوماچ (گۆشسۈز ېوماچ)
15.تۇخۇم ېومۈچۈ
16.غورا ېومۈچۈ
17.تۈگۈنەك ېومۈچۈ
18.چامغۇر ېومۈچۈ
19.سەۋزە ېومۈچۈ
20.گۆش ېومۈچۈ
21.مېڭە ېومۈچۈ
22.تەڭنە ېومۈچۈ
23.ېەۋزور
24.سۈت زېڭۈ
25.قېتۈق زېڭۈ
26.ېالۈقات زېڭۈ
27.شەربەت زېڭۈ
28.بېدە زېڭۈ
29.ماي زېڭۈ
30.كۆتات زېڭۈ
31.شوخلا زېڭۈ
32.قورۈما زاڭ
33.قوناق يارمۈسۈ
34.چۈلە
35.يەجمە
36.شودۈردام
37.چېچۈلماق
38.ۋاپادان
39.شۈلەمپەت
40.ېاتۈلا
41.قورۈغان ېوماچ
42.بېدە ېومۈچۈ
43.گۆش سالغان ېوماچ
44.چامغۇر سالغان ېوماچ
45.گۈلە سالغان ېوماچ
46.قورقغان سۈقماق
47.گۆش سالغان سۈقماق
48.بېدە سالغان سۈقماق
49.ماش سالغان سۈقماق
50.چامغۇر سالغان سۈقماق
51.گۈلە سالغان سۈقماق
52.خەندۈلەك
53.شۇڭغۇتماق
54.كۆجە
55.قېتۈق كۆجۈسۈ
56.سۈقماق ېاش

خوردا
ېايرۈم تونۇشتۇرۇلماپتۇ ، قاراپ باقسام ېېتۈش ېۇسۇللۈ ېوماچقا ېوخشاپ قالۈدۈكەن .
1.شوۋۈگۈرۈچ
2.خوردا
3.ماشۈوردا
4.غورا شورپۈسۈ
5.چەينەك خوردا
6.قاسقان شورپا گۈرۈچ
7.پۇرچاق شورپۈسۈ
8.دۈگلەك قۈيمۈلۈق خوردا
9.تۇخۇم خوردۈسۈ
10.تۇخۇم خوردۈسۈ
11.قورۇما شورپا گۈرۈچ
12.سۆك ېېشۈ
13.كۆكۋاش ېېشۈ
14.يارما ېاش
15.سەۋزۈلۈك ماش خوردا



مانتا ، خوشاڭ ، سامسۈلار .
1.پېتۈر مانتا
2.شورپۈلۈق مانتا
3.گۆش مانتا
4.كاۋا مانتا
5.ېەنجۈر مانتۈسۈ
6.بۇغا يېلۈنۈ مانتۈسۈ
7.پۈدۈگەن مانتۈسۈ
8.گۈللۈك مانتا
9.ماي مانتۈسۈ
10.بولاق مانتا
11.كۈدە مانتا
12.شېكەر مانتا
13.بېدە مانتا
14.كۆكپۈياز مانتۈسۈ
15.دۈمبە گۆش مانتۈسۈ
16.قۇيرۇق ماي- بېغۈر مانتۈسۈ
17.بېھۈ مانتۈسۈ
18.بېھۈ-گۆش مانتۈسۈ
19.ېۇچەي-قۈرۈن مانتۈسۈ
20.يېسۈۋۈلەك مانتۈسۈ
21.كۆكتات مانتۈسۈ
22.قۇش گۆش مانتۈسۈ
23.چۆچۈرە مانتۈسۈ
24.ېات ەۆشۈ مانتۈسۈ
25.بۇغا گۆشۈ مانتۈسۈ
26.ېارقار گۆشۈ مانتۈسۈ
27.ياڭاق مانتۈسۈ
28.ېۈندۈرمە مانتۈسۈ
29.تۈگۈنەك مانتۈسۈ
30.سەۋزە مانتۈسۈ
31.كەرەپشە-پۈنتوزا مانتۈسۈ
32.ياۋاكۈدە (ساسۇڭ)مانتۈسۈ
33.قاتكۆك مانتۈسۈ
34.مايسا مانتۈسۈ
35.قۈزۈلچا مانتۈسۈ
36.پۈدۈگەن مانتۈسۈ
37.چوكا پۇرچاق مانتۈسۈ
38.يېسۈۋۈلەك مانتۈسۈ
39.گۈرۈچ مانتۈسۈ
40.تاۋا مانتۈسۈ
41.چاققاقېوت مانتۈسۈ
42.ياۋا زېرە كۆكۈ مانتۈسۈ
43.يېشۈلكۆكتات پېتۈر مانتۈسۈ
44.چاۋا ماي مانتۈسۈ
45.مايدا پۈشۈرۇلغان مانتا

خوشاڭلار
1.خوشاڭ
2.ماي خوشاڭ
3.شور خوشاڭ
4.كاۋا خوشاڭ
5.گۆشۈ قورۇلغان خوشاڭ
6.بۆرەك خوشۈڭۈ
7.قېزا خوشۈڭۈ
8.يۈرەك خوشۈڭۈ
9.ېات يۈرۈگۈ خوشۈڭۈ
10.چۆچۈرە خوشۈڭۈ
11.پېتۈر خوشاڭ
12.قاتلۈما خوشاڭ
13.بۆدۈنە گۆشۈ خوشۈڭۈ
14.توخۇ گۆشۈ خوشۈڭۈ
15.قۈيما كاۋاپ خوشۈڭۈ
16.چۇجۇق خوشۈڭۈ
17.تۈل خوشۈڭۈ
18.بېھۈ خوشۈڭۈ
19.تاتلۈق ۈوشاڭ
20.مايدا پۈشۇرۇلغان خوشاڭ
21.ياڭاق خوشۈڭۈ
22.گۆش خوشۈڭۈ

سامسۈلار
1.تونۇر سامسۈسۈ
2.كاۋا سامسۈسۈ
3.ۋاراق سامسۈسۈ
4.بولدۇرغان سامسا
5.تۇخۇم - كۈدە سامسۈسۈ
6.قۈزۈلبۇغداش سامسۈسۈ
7.ېۆي سامسۈسۈ
8.مېۋە سامسۈسۈ
9.قاق سامسۈسۈ
10.بولتاق سامسا
11.كۆكتات سامسۈسۈ
12.تۈرلۈك گۆش سامسۈسۈ
13.قۇش گۆشۈ سامسۈسۈ
14.پەرمۇدە
15.قاتلۈما سامسا
16.قۇش گۆشۈ سامسۈسۈ
17.كاۋا پەرمۇدۈسۈ
18.قۇيماق سامسا
19.پوشكال سامسا
20.رەڭلۈك سامسا
21.شېكەر قۈيمۈلۈق قاتلۈما سامسا
22.كۈنجۈتلۈك قاتلۈما سامسا
23.ماي سامسا
24.تۇخۇم-كۆدە سامسۈسۈ
25.ياڭاق سامسۈسۈ
26. پەلەك سامسۈسۈ
27.پېتۈر گۆش گۈردە
28.بولاق گۆش گېردە


پولۇلار
1.پولۇ
2.توي پولۇسۈ
3.قېزا باسقان پولۇ
4.بۆرەك،جۈگەر باسقان پولۇ
5.ېاشمانتا
6.توخۇ باسقان پولۇ
7.بەسقەسەم پولۇ
8.شاد پولۇ
9.قورۇما پولۇ
10.سېرۈق ماي پولۇسۈ
11.يۈلۈك پولۇسۈ
12.قاينۈتۈلغان پولۇ
13.قاسقان پولۇ
14.چامغۇر پولۇسۈ
15.گۆشلۈك پولۇ
17.گۆشسۈز پولۇ
18.توخۇم پولۇسۈ
19.سۈتلۈك پولۇ
20.بېھۈ پولۇسۈ
21.تېرۈق پولۇسۈ
22.بۇغداي پولۇسۈ
23.ماش-گۈرۈچ پولۇسۈ
24.كۆكتات باسقان پولۇ
25.ېاق ېاش
26.يارما پولۇ(1)
27.يارما پولۇ(2)
28.مايسۈز پولۇ
29.قۈيمۈلۈق پولۇ
30.نوقۇتلۇق پولۇ
31.ېۈزۈملۈك پولۇ
32.پەردۈلۈك پولۇ
33.تۈگۈنەكلۈك پولۇ
34.پۈدۈگەنلۈك پولۇ
35.ېۈچ رەڭلۈك پولۇ
36.ېەنجان پولۇسۈ
37.سۈتلۈك قوناق پولۇسۈ
38.سۈتلۈك يارما پولۇسۈ
39.ېۇلار باسقان يارما پولۇسۈ
39.سۆك پولۇسۈ
40.تاتلۈق پولۇ
41. تېز پۈشۈدۈغان پولۇ
42.بەتتە پولۇلار
43.بەتتە پولۇ
44. ېاق بەتتە پولۇ
45.قوناق ېۇنۈدا تەييارلانغان بەتتە پولۇ
46.تېرۈق بەتتە پولۇ
47.تۈگۈنەك بەتتە پولۇسۈ
48.پۇرچاق بەتتۈسۈ
49.قۇش گۆشۈ بەتتە پولۇسۈ
50.ماش-گۈرۈچ ېاش
51.ېاق دۈملۈمە
52.گۆشلۈك قورۈما گۈرۈچ
53.تۇخۇلۇق قورۇما گۈرۈچ
54.سۆك ېاش
55.سېڭدۈرمە

شويلۈلار
1.شويلا
2.كۆجە شويلا
3.سۆك شويلۈسۈ
4.سۈتلۈك شويلا
5.تۈگۈنەك شويلۈسۈ
6.ېاق پۇرچاق شويلۈسۈ
7.سويا پۇرچاق شويلۈسۈ
8.كۆك ۋاش شويلۈسۈ
9.بېھۈ شويلۈسۈ
10.خام شويلا
11.قارا شويلا

12.سەۋزە شويلۈسۈ
13.چامغۇر شويلۈسۈ
14.سۈرگۆش شويلۈسۈ
15.شويلا گۈرۈچ
16.تاتلۈق شويلا
17.مېغۈزلۈق شويلا
18.ماشخوردا
19.گۈرۈچ بۇلمۈقۈ
20.قوناق بۇلمۈقۈ
21.تۈگۈنەك بۇلمۈقۈ

كاۋاپلار
1.پاقلان گۆشۈ كاۋۈپۈ
2.قورۇما جۈگەر كاۋۈپۈ
3.زەرچۈۋە-سۈڭۈز كاۋۈپۈ
4.دۈملۈمە كاۋاپ
5.ياپما كاۋاپ
6.تۈكلۈمە كاۋاپ
7.توشقان گۆشۈ كاۋۈپۈ
8.جاڭگال قاقلۈما بالۈق كاۋۈپۈ
9.توپاق كاۋۈپۈ
10.ياغاچقا ېۆتكۈزۈلگەن قورۇما كاۋاپ
11.ېوغلاق گۆشۈ كاۋۈپۈ
12.توخۇ گۆشۈ كاۋۈپۈ
13.قارا جۈگەر كاۋۈپۈ
14. تال كاۋۈپۈ
15.تۆش گۆشۈ كاۋۈپۈ
16.نان-كاۋاپ
17.سارغايتۈپ پۈشۇرۇلغان بېلۈق كاۋۈپۈ
18.چاۋا مايغا ېورالغان سان كاۋۈپۈ
19.پۈتۈن بەرە كاۋاپ
20.جەج كاۋاپ
21.قۈيما كاۋاپ
22.جۈگەر كاۋاپ
23.قۇيرۇق ماي جۈگەر كاۋۈپۈ
24.پوستۇما كاۋاپ
25.بۆرەك كاۋاپ
26. ېۈچەي كاۋاپ
27.ېۈچەي-بۆرەك كاۋۈپۈ
28.پۈششۈق گۆش كاۋۈپۈ
29.ېاچچاق ېۈچەي كاۋاپ
30.كالا گۆشۈ كاۋۈپۈ
31.قۇيقا قۇلاق
32.تۈل-جاغ كاۋۈپۈ
33.پاتاڭ كاۋۈپۈ
34.سۆڭەكلۈك گۆش كاۋۈپۈ
35.كۆممە كاۋاپ
36.غاز كاۋۈپۈ
37.زۈخلۈق بېلۈق كاۋۈپۈ
38.تاۋۈدا پۈشۇرۇلغان بېلۈق كاۋۈپۈ
39.پۈتۈن تونۇر كاۋۈپۈ
40.ېۈتلەنگەن كاۋاپ
41.زۈخچە كاۋاپ
42.چاۋا ماي جۈگەر كاۋۈپۈ
43.گۆش،تۇخۇم ېارلاش كاۋاپ
44.قۈيما ياپما
45.گۆش سامسا
46.تۇخۇ ياپما
47.جۈگەر سامسۈسۈ
48.بېلۈق ياپما
49.چاۋا ماي كاۋۈپۈ
50.قازان ياپما
51.تاۋا كاۋاپ
52.تاۋا ياپما
53.جەز زۈقچە كاۋاپ
54.ياپما جۈگەر
55.تاۋا تال كاۋۈپۈ
56.چۈچۈمەل قوۋۇرغا قازان كاۋۈپۈ
57.دوخاپكا قوۋۇرغۈسۈ
58.قورۇما كاۋاپ
59.تۇخۇ قورۈما كاۋاپ
60.قۈيما توقاچ
61.قۈيمۈلۈق سامسا
62.قۈيما<پەلتۇ>
63.توخۇ ياپما
64.توخۇ قۈيما كاۋۈپۈ
65.بېلۈق قۈيما كاۋۈپۈ
66.قۈيما قويماق
67.گۆش<كەلتۇ>
68.بۆرەك ياپما
69.ياغ بەررە كاۋاپ
70 توخۇ پاچۈقۈ كاۋۈپۈ
71.توخۇ گۆشۈ كاۋۈپۈ
72.كۆتاتلۈق چۈجە كاۋاپ
73.قورۇما كاۋاپلۈق چۆپ ېاش
74.قاقلانغان بېلۈق گۆشۈ
75.كۆممە قېرۈن
76.ياقما كاۋاپ
77.شۈرنە كاۋاپ
78.سوقما كاۋاپ
79.دۈملۈمە كاۋاپ
80.دۈمبە جۈگەر كاۋاپ
81.كۆممە كاۋاپ
82.تونۇر زۈق كاۋۈپۈ
83.بەل كاۋۈپۈ
84.قۈيمۈلۈق تاۋا كاۋاپ
85.قازان كاۋۈپۈ
86.ېۆردەك گۆشۈ كاۋۈپۈ
87.باچكا كاۋاپ
88.ېۈچەي كاۋاپ
89.بۆرەك كاۋاپ
90.قۇشقاچ كاۋاپ
91.قوۋۇرغا كاۋاپ
92.بېلۈق كاۋۈپۈ
93.كۆتاتلۈق قۈيما كاۋاپ
94.قانات كاۋۈپۈ


ېۆپكە-ھېسۈپ
1.ھېسۈپلار
2.ھېسۈپ
3.ياغلەق ھېسۈپ
4.تۇخۇم ھېسۈپۈ
5.تېرۈق ھېسۈپۈ
6.قاسقان ھېسۈپ
7.بوغما ھېسۈپ
8.ېاچچاق ېۈچەي ھېسۈپۈ
9.چوڭ ېۈچەي ھېسۈپۈ
10.قۇيغان ېۆپكە(1)
11.قۇيغان ېۆپكە (2)
12.تۇخۇم ېۆپكۈسۈ (1)
13.تۇخۇم ېۆپكۈسۈ(2)
14.سۈت ېۆپكۈسۈ(1)
15.سۈت ېۆپكۈسۈ(2)
16.قوناق ېۇنۈ ېۆپكۈسۈ(1)
17.قوناق ېۇنۈ ېۆپكۈسۈ(2)
18.كۆكۋاش ېۆپكە
19.جۈگەر ېۆپكە
20.گۈرۈچ ېۇنۈ ېۆپكۈسۈ
21.قايماق ېۆپكە
22.چوڭ ېۆپكە
23.قورۇما ېۆپكە
24.كالا-پاچاق
25.قېرۈن


گۆشنانلار
1.گۆشنان
2.قازان گۆشنېنۈ
3.مايدا پېشۈرۇلغان گۆشنان
4.پېتۈر گۆشنان
5.قۈيما گۆشنان
6،كاۋا گۆشنېنۈ
7.بېدە پورۈسۈ
8.پۆرە گۆشنېنۈ
9.گۈرۈچ گۆشنېنۈ
10.گۈرۈچ ېۇنۈ گۆشنېنۈ
11.تېرۈق گۆشنېنۈ
12.جۆۋەندە گۆشنان
13.تۈگۈنەك گۆشنېنۈ
14.ېارپا گۆشنېنۈ
15،قوي گۆشۈ گۆشنېنۈ
16.توغاچ گۆشنېنۈ
17.شوخلا - مۇچلۇق قازان نېنۈ


دۈملۈمۈلەر
1.مەررە گۆش
2.قوي گۆشۈ دۇملۈمۈسۈ
3.پاقلان دۈملۈمۈسۈ
4.ېوغلاق دۈملۈمۈسۈ
5.توپاق دۈملۈمۈسۈ
6.توشقان دۈملۈمۈس
7.قاسقاندا پۈشۇرۇلگەن قوۋۇرغا گۆش قېيمۈلۈق كاۋاپ
8.سۈزۈك شورپۈلۈق غاز گۆشۈ دۈملۈمۈسۈ
9.قۇچقاچ گۆشۈ دۈملۈمۈس
10.دۈملەنگەن قوي گۆشۈ
11.ېۆز تەملۈك قوي پاچۈقۈ
12.غولپۈياز تەملۈك ېۆردەك دۈملۈمۈس
13.مەززۈلۈك بۆدۈنە
14.سامساق تەملۈك قوۋۇرغا
15.بارۈكۆل قوۋۇرغا گۆشۈ
16.قۈزارتۈپ دۈملەنگەن بۆدۈنە
17.كوزۈدادۈملەنگەن كالا گۆشۈ
18.سۆك دۈملۈمۈسۈ
19.پۈتۈن توخۇ
20.بەش خۈل تەملۈك قويگۆشۈ
21.نان ېۈستۈگەن ېېلۈنغا سان گۆشۈ
22.بېلۈق گۆشۈ دۈملۈمۈسۈ
23.جەرەن گۆشۈ دۈملۈمۈسۈ
24.بۇغا گۆشۈ دۈملۈمۈسۈۈ
25.چۈجە دۈملۈمۈسۈ
26.جۈگەر دۈملۈمۈسۈ
27.ساماۋەر مەررە گۆشۈ
28.ېات گۆشۈ قېزۈسۈ
29.نانتەك
30.قورۇما گۆش
31.گۆش دۈملۈمۈسۈ(1)
32.گۆش دۈملۈمۈسۈ(2)
33.دۈملۈمە قۇۋۇرغا گۆشۈ
34.توخۇ دۈملۈمۈسۈ(1)
35.توخۇ دۈملۈمۈسۈ(2)
36.كوزۈدا دۈملەنگەن توخۇ
37.تازلۈق دۈملۈمە
38.قۇش گۆشۈ دۈملۈمۈسۈ
39.چۈجە دۈملۈمۈسۈ(1)
40.چۈجە دۈملۈمۈسۈ(2)
41.قاسقان دۈملۈمۈس
42.قازان دۈملۈمۈسۈ
43.بېلۈق دۈملۈمۈسۈ(1)
44.بېلۈق دۈملۈمۈسۈ(2)
45.بېلۈق دۈملۈمۈسۈ(3)
46.دۈملۈمە قۈيما
47.قۈيما دۈملۈمۈسۈ
48.دۈملۈمە تال
49.دۈملۈمە جۈگەر
50.دۈملۈمە باچكا
51.دۈملۈمە چاۋا تۇرمۈسۈ
52. بۆرەك تۇخۇم
53.تۈگۈنەك دۈملۈمۈسۈ
54.پۈدۈگەن دۈملۈمۈسۈ
55.دۈملۈمە تۇخۇم تۇرمۈلۈ
56.تاۋا دۈملۈمۈسۈ
57.پەمۈدۇر دۈملۈمۈسۈ
58.بېھۈ دۈملۈمۈسۈ
59.دۈملۈمە تەشپۇت
60.تونۇت دۈملۈمۈسۈ
61.كاۋا دۈملۈمۈسۈ
62.سەككۈز خۇرۇچلۇق كاۋا دۈملۈمۈسۈ
63.دۈملۈمە تاۋۇز شورپۈسۈ


گۆش گۈردۈلەر
1.پېتۈر گۆش گۈردۈلەر
2.گۆشگۈردە
3.بولدۇرۇلغان گۆش گۈردە
4.قات-قات گۆشگۈردە
5.كاۋا گۆشگۈردۈسۈ
6.تاتلۈقگۆشگۈردۈسۈ
7.بېھۈ گۆشگۈردۈسۈ
8.قېيزا گۆشگۈردۈسۈ
9.قۇش گۆشگۈردۈسۈ
10.باش گۆشۈ گۆشگۈردۈسۈ
11.جۆۋەندە گۆشگۈردە
12.قۈيمۈلۈق يۆگەلمە(پۈرۈشكە)



ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ قامۇسۈ

(شۈنجاڭ خەلق سەھۈيە نەشۈرۈياتۈ. 2007-يۈل 6-ېاي 1-نەشۈرۈ)

مەزكۇر ماقالە ېۇيغۇرقۇت بلوگۈدۈن كۆچۈرۈلدۈ

ۋاي ۋۇۇۇۇۇي، مەن يۈيۈش تۈگۈل ېۈسمۈنۈ ېاڭلاپ باقمۈغان يۈمەكلۈرۈمۈزمۇ بەكلا كۆپ ېۈكەنغۇ؟.

ھەقۈقەتەن كۆپكەن!

نۈم دۈگەن جۈق تاېاملار بۇ بۈلمەيدۈغۈنۈم ناھايۈتۈ كۆپكەن .بەزۈلۈرۈنۈ  شۈنجاڭدۈكۈ كۆپۈنچە يۇرتلاردا يوققۇ دەيمەن

ېاۋۇ گۆشناننۈ قانداق ېېتۈدۇ؟

نۇرغۇنلۈرۈ مەن ېاڭلاپمۇ باقمۈغان تاېاملاركەن

ۋاي ۋۇي ېېتۈپ يەي دېسەم كۈندە بۈر خۈل تاماقتۈن ېەتسە بۈر يۈلدا ېاران تۈگەمدۇ قانداق.   

ھەقۈقەتەن كۆپكەن!

ېۈسمۈنۈ ېاڭلاپ باقمۈغان يۈمەكلۈرۈمۈزمۇ بەكلا كۆپ ېۈكەنغۇ؟