ساڭا قاراشتىن خىجىل بولىۋاتىمەن
سەن تۆنۈگۈن ئاشخانا ئالدىدا ماڭا يەنە ئۇچراپ قالدىڭ. ساڭا ئۇدۇل قاراشقا پېتىنالماي، باشقا تەرەپكىراق قارىۋېلىپ، خىجىل بولغان ھالدا ئامالسىز سالام قىلدىم. چۈنكى، سېنىڭ كىيىۋالغان كىيىمىڭ مېنىڭ كۆزۈمنى خىجىل قىلىپ قويدى، پۈتۈن يەلكەڭنى يېپىۋالغان كەڭرى يېيىلغان چاچلىرىڭ مېنىڭ يۈرىكىمنى خىجىل قىلىپ قويدى. ھازىر مەن سەن بىلەن ئۇزۇنراق پاراڭلىشىشتىن خىجىل بولاتتىم. شۇڭا ئارتۇق گەپ قىلىشمايلا خوشلاشتىم. ئۆتۈپ كېتىۋاتقىنىڭدا بولسا، كەينىڭدىن قارىغىنىمچە ھاڭۋېقىپ قالدىم. گەرچە سەن بۇرۇنقىدىن خېلىلا چوڭ بولغان بولساڭمۇ، كىيىمىڭ كىچىكلەپ كېتىپتۇ، ئۇسقانلىرىڭ يوغىنىغان بولسىمۇ، پادىچىلار ئىشتىنىڭ بۇرۇنقىدىنمۇ تارىيىپ پاچاقلىرىڭنى قىستاپ قويۇپتۇ. يول مېڭىشىڭ بارا- بارا سېنىڭ بوۋاق ۋاقتىڭدىكىگە ئوخشاپ قېلىۋاتامدىكىن، بەدەننى تولغاپ مېڭىشلىرىڭدىن قەلبىم ئازاپلىنىپ، يۈرىكىم ئاغرىپ كەتتى.
_ سەن بىلەن بىللە ئوقۇۋاتقىلى خېلى ۋاقىت بولۇپ قاپتۇ. بەزىدە بىر سىنىپتا ئوقۇدۇق، بەزىدە پاراللىل ئوقۇدۇق، يەنە بەزىدە بىر مەكتەپتە ئوقۇدۇق. ھەر بىر قېتىم مەكتەپ ئاتلىغاندا، سېنىڭ قىياپىتىڭمۇ زامانغا ماس ھالدا دەرىجە ئاتلاپ ماڭدى، قەلبىمدىكى ئوبرازىڭمۇ ماس ھالدا ئۆزگىرىپ ماڭدى.
_ تۇلۇقسىزدىكى چاغلاردا سىنىپتا قىزلار بىلەن بىللە ئولتۇرۇشتىنمۇ خىجىل بولاتتىم. قاراشتىنمۇ ئەيمىنەتتىم. شۇ سەۋەبتىن، ئۈچ يىل جەريانىدا سەن بىلەن ئانچە كۆپ گەپ قىلىشىپ باقمىدىم. ئۇ چاغلاردا كۆپ قىسىم قىزلار ياغلىقنى چىڭڭىدە چىگىپ چاچلىرىنى باشقىلارغا كۆرسەتمەيدىغان. لېكىن، سېنىڭ چاچلىرىڭنىڭ ياغلىقنىڭ كەينىدىن ساڭگىلاپ قالغانلىقىنى كۆرۈپ، سېنىڭ ئىتىقادىڭدىن سەل گۇمان قىلغان ئىدىم.
_ تولۇق ئوتتۇرىغا چىققاندا بىر سىنىپقا تەقسىم قىلىندۇق.تۇلۇق ئوتتۇرا مەكتەپ ناھىيە بازىرىدا ئىدى. ناھىيە بازىرىغا يۆتكىلىشىمىز بىلەن تەڭ، سېنىڭ كىيىنىش ئۇسۇلۇڭدىمۇ ئۆزگىرىش بولدى. بۇرۇنقى ئۇزۇن يوپكاڭ قىسقىرىدى، يوپكا ئىچىگە كېيىدىغان كەڭ ئىشتىنىڭ پايپاق ئىشتان دەمدۇ نىمە، شۇنداق بىر تار ئىشتانغا ئۆزگەردى.
_ ئۇ چاغلاردا ماڭىمۇ خېلى ئەقىل كىرىپ قالغان چاغلار ئىدى. مىللىتىم قىزلىرىنىڭ مەدەنىيىتىنى ئۇنتۇپ كېتىشىگە قاراپ تۇرالمايتتىم. شۇڭا ساڭا ئاز- تولا نەسىھەت قىلىدىغان بولدۇم. ئەتىگىنى سەھەر تۇرۇشقا پايدىلىقكەن دىدىڭمۇ ياكى سىنىپتىكى باشقا قىزلاردىن خىجىل بولدۇڭمۇ ئېنىق ئۇقمايمەن، قانداقلا بولمىسۇن ئەتىگىنى بىر ۋاق بولسىمۇ ناماز ئوقۇدۇڭ. قىسقا بولسىمۇ يوپكاڭنى تاشلىمىدىڭ.
_ ئۈچ يىلنى ئاشۇنداق تۈگىتىپ، ئالىي مەكتەپكە ئىمتاھان بەردۇق. ئىمتاھان بىلەن تەڭ، ئۈستۈمدىكى يۈكنىمۇ بىللە قوشۇپ تاشلىۋېتەي دىدىڭمۇ بىلمىدىم، ئىمتاھاندىن كېيىنكى يازلىق تەتىلدە سېنىڭ يوپكاڭنىڭ تاشلىنىپ بولغانلىقىنى كۆردۈم. شۇ چاغدىن تارتىپلا بازارلاردا سېنى كۆرسەم سالاملىشىپ بىللە سەل ئۇزاقراق تۇرۇپ قېلىشتىن خىجى بولىدىغان بوپقالدىم. چۈنكى مەھەللە ئىچىدە ئۇنداق زامانىۋىي قىزلار يوق ئىدى. قىز ئوغۇللار ئايرىم بىر يەردە پاراڭلىشىدىغان ئىشلارمۇ ئۇچرىمايتتى.
_ شۇنداق قىلىپ مەن ئالىي مەكتەپكە ئوقۇشقا كەلدىم. ئاڭلىسام سەن ياخشى مەكتەپكە ئۆتەلمىگەنلىكتىن، شەھەردە بىر يىل قايتا ئوقۇماقچى بوپسەن.
_ بىر يىلدىن كېيىن، مەن تەييارلىقنى ئوقۇپ بولۇپ باشقا مەكتەپ رايونىغا يۆتكىلىپ كەتتىم. ئاڭلىسام سەن بۇ قېتىم مەن ئوقۇۋاتقان مەكتەپكە ئۆتۈپ، بۇلتۇر مەن ئوقۇغان مەكتەپ رايونىغا تەييارلىق ئوقۇش ئۈچۈن كەپسەن. ئەمما، مەن سېنى ئىزدىمىدىم، چۈنكى مەن سېنىڭ ئالدىڭدا سەن بىلەن پاراڭلىشىپ تۇرۇشتىن خىجقل بولاتتىم.
ـ كېيىن بىرسى، مۇشۇ مەكتەپتىكى بىر يۇرتلۇق ئوقۇغۇچىلار «يېڭى ئوقۇغۇچىلارنى كۈتىۋېلىپ، كونا ئوقۇغۇچىلارنى ئۇزىتىپ قويۇش يىغىلىشى» قىلىدىكەنمىز خەۋەرنى يەتكۈزدى. ئەمما، مەن بۇ گەپنى ئاڭلىمىغانغا سېلىۋېلىپ يىغىلىشقا بېرىشتىن ئۆزۈمنى قاچۇردۇم. چۈنكى مەن ئالدىنقى يىلى مەن بۇ مەكتەپكە يېڭى كەلگەندە ئۆتكۈزۈلگەن كۈتۈۋېلىش پائالىيىتىگە قاتناشقانىدىم. ئۇ كۈنىدىكى كۆز ئالدىمدىكى ئىشلار مېنى مەڭگۈ بۇنداق پائالىيەتكە قاتناشمايمەن، دەيدىغان قاراشقا كەلتۈرۈپ بولغان ئىدى.
ـ ساڭا نىمىشقا سىلەرنى كۈتۈۋالىدىغان بۇ يىغىلىشقا قاتناشمىغانلىقىمنى ئېيتىپ بېرەي:
ـ مەن تۇنجى كەلگەن يىلى كونا ئوقۇغۇچىلار بىزنى كۈتۈۋېلىش ئۈچۈن رېستۇران بولايدىغانلىقىنى، ھەممىمىز ئوقۇغۇچى بولغانلىقىمىز ئۈچۈن، بىر- بىرىمىزگە ئېغىرچىلىق سالساق بولمايدىغانلىقىنى، شۇڭا ھەر بىرىمىز 30 يۈەن چىقىرىدىغانلىقىمىزنى ئېيتتى. بىر شەنبە كۈنى كەچتە شەھەر مەركىزىدىكى بىر رېستۇرانغا بارىاىغان بولدۇق. شۇ يىلىمۇ بىز بىلەن كەلگەن يۇرتلۇق بىر نەچچە قىز بار ئىدى. شۇلار بىلەن بىللە بارماقچى بولۇپ، ئۇلارنى ساقلاپ تۇردۇق، ئۇلار چىققان چاغدا تونۇيالمىغىلى تاسلا قالدىم. ئاجايىپ ياسانغان ئىدىكى، ئۇلارنىڭ ئۇنداق« چىرايلىق» ياسىنىپ باققىنىنى كۆرۈپ باقمىغان ئىدىم. كەچتە كۈن ئولتۇرۇشقا يېقىن رېستۇرانغا يېتىپ باردۇق. كونا- يېڭى ئوقۇغۇچىلار بولۇپ 40 تەك ئوقۇغۇچى يىغىلىپتىمىز. بىردەمدىن كېيىن ئويۇن باشلاندى، مۇزىكىلار قويۇلۇ، قىز ئوغۇللار ئارىلاش ئۇسسۇللار ئويناشقا باشلىدى. بۇ مەنزىرىگە قاراپ ئىچىم پۇشۇشقا باشلىدى. سائەتكە قارىسام ناماز شام بولۇپ قاپتۇ، شۇنىڭ بىلەن بىلىندۈرمەي، سىرتقا چىقىپ كەتتىم. ناماز شامنى ئوقۇپ بولۇپ كوچىدا بىردەم خىيال سۈرۈپ يۈرگەندىن كېيىن يەنە قايتىپ كىردىم. بۇ قېتىم كىرگەندە كۆزۈمگە چېلىققان مەنزىرىلەر تېخىمۇ دەھشەت ئىدى. قىز ئوغۇللار بىر - بىرى بىلەن تانسا ئويناۋاتاتتى. بەزىلىرى تاماكىلىرىنى شورىشىپ ئولتۇراتتى. بىر ئىشنى كۆرۈپ ئاجايىپ ھەيران قالدىم ــ بىز بىلەن بىر يىلدا ئوقۇشقا كەلگەن بىر قىزنىڭ ئاكىسى شۇ يىلى بىز ئوقۇۋاتقان مەكتەپنى پۈتتۈرەتتىكەن. ئىككىلىسى بۇ قېتىملىق يىغىلىشتا باركەن، بەزىدە ئاكىسى سىڭلىسى بىلەن تانسا ئوينىسا، بەزىدە سىڭلىسى باشقا ئوغۇللار بىلەن ئوينايتتى، يەنە بەزىدە ئاكىسى باشقا قىزلار بىلەن ئوينايتتى. توۋا! دەپ قالدىم. ئۇلاردىكى ھايا- نۇمۇس نەگىمۇ كەتكەندۇ؟ ئاكا- سىڭىل بىر- بىرىدىن نۇمۇس قىلمامدىغاندۇ؟
ـ تېخىمۇ ئەجەپلىنەرلىك ئىش ئويۇن ئاخىرلاشقاندا يۈز بەردى. كەچ سائەت 9 دىن ئېشىپتىكەن، بەزى قىزلار ئەمدى تارقىلايلى، ياتاقنى سائەت 10 دا تاقايدۇ، تېزراق قايتمىساق ياتاققا كىرەلمەيمىز دېگىلى تۇردى. بەزى چوڭ ياشتىكى ئوغۇللار قەتئىي ئۇنىمىدى: - ئۇنداق ئىش يوق، ئويۇننىڭ قىزىقى ئەمدى باشلىنىدۇ، ياتاققا كىرەلمىسەڭلار بىز ئىشىكنى ئاچقۇزۇپ بېرىمىز، بولمىسا باشقا جايدىن ياتىدىغان يەر تېپىپ بېرىمىز. ھاراق ئەكىرىمىز. ئۇلار شۇنداق پاراڭلار بىلەن ئۇرۇشۇپ قالغىلى تاس قالدى.
ھېلىقى قىزنىڭ ئاكىسى بۇ پىكىردە ئەڭ چىڭ تۇردى. بىز قەتئىي قايتمىساق بولمايدىغانلىقىنى ئېيتىپ تۇرۋېلىپ، رېستۇراندىن قايتىپ چىقتۇق. كېيىن بىر نەچچىمىز بىللە قايتتۇق، باشقىلار نەگە كەتتى، ئۇنى بىلمىدۇق. شۇنىڭدىن كېيىن، ئۇنداق يىغىلىشقا ئىككىنچى بارماسلىق ئىدىيىسىگە كەلدىم.
ــ ئاڭلاۋاتامسەن؟ مانا مۇشۇنداق بۇزۇقچىلىقلارغا قاراپ تۇرۇشقا قەتئىي چىداپ تۇرالمايمەن. شۇ يەرگە بېرىشتىن بۇرۇن شۇنداق بولىدىغانلىقىنى بىلگەن بولسام، ئۇنداق يەرگە ھەرگىز بارمايتتىم. شۇڭا بۇ قېتىم باھانە تېپىپ، يىغىلىشقا بارمىدىم. يازدا تەييارلىقنى پۈتتۈرگەندە، بىر سىنىپتىكى ئوقۇغۇچىلار يىغىلىش ئۆتكۈزگەن ئىدى، شۇ چاغدىمۇ بارمىدىم.
ـ بەزىدە سەن بىلەن ئۇچرىشىپ قالدىم. قارىسام، ھېلىقى قىسقا يوپكاڭمۇ تاشلىنىپ بوپتۇ. بېشىڭدىكى كىچىك ياغلىقنىڭ ئورنىغا بىر پوسما چىقىپتۇ. مەن ساڭا قاراشتىن خىجىل بولىدىغان بولۇپ قالدىم. شۇڭا سەن بىلەن ئانچە ئالاقىلاشمىدىم.
ـ ئاڭلىسام، تەييارلىقنى پۈتتۈرۈپ، بىز تۇرىۋاتقان مەكتەپ رايونىغا يۆتكىلىپ كەپسەن. ئەمما، نەچچە ئايغىچە ئۇچرىتىپمۇ باقماپتىمەن،كۆرۈشۈپ قوياي دەپ سېنى بىرەر قېتىممۇ ئىزدىمىدىم. چۈنكى، سەن بىلەن كۆرۈشۈشتىن خىجىل بولاتتىم. قۇربان ھېيت كۈنى بىر نەچچە ساۋاقداش بىلەن بىللە مەكتەپ ئىچىدە ئۇچراپ قالدىڭ. نىمىشقا بىرەر قېتىممۇ ئىزدەپ قويمىغانلىقىمنى سورىدىڭ.
ـ مەن تېخى سېنى ھازىرمۇ بۇرۇنقى مەكتەپ رايونىدا، دەپ ئويلاپ يۈرۈپتىمەن. بۇ يەرگە يۆتكىلىپ كەپ بولغانلىقىڭنى بىلمەپتىمەن، بۇ مەۋسۈمدە باشقا ساۋاقداشلار بىلەنمۇ ئانچە كۆپ ئالاقىلاشمىدىم. ھازىر بىر دوستۇمنىڭ يېنىغا بارماقچى ئىدىم، كېيىن كۆرۈشەيلى، خوش!
ـ شۇنداق دىگىنىمچە سىلەر بىلەن تېزلا خوشلاشتىم. بۇ قېتىم سېنىڭ بېشىڭدىكى پوسمىمۇ يوق تۇراتتى، يېنىڭدىكى باشقا ساۋاقداشلىرىممۇ ياغلىقنى ئېلىپ تاشلاپتۇ. بارغانسىرى زامانغا ماسلىشىپ كېتىۋېتىپسىلەر.
ـ ئاۋۇ ئىككىسىدىن نىمىشقا ياغلىقنى ئېلىۋەتتىڭلار دەپ سورىسام نىمە دىگەنلىكىنى بىلەمسەن؟ ئارىمىزدا مۇنداق پاراڭلار بولغان:
ـ ياغلىقنى نىمە دەپ ئېلىۋەتتىڭلار؟
ـ بىز پارتىيەگە قاتنىشىشقا ئىلتىماس قىلغانتۇق، خانىم ياغلىقىمىزنى ئېلىۋەتمىسەك، ئىلتىماسنى قۇبۇل قىلمايدىغانلىقىنى ئېيتتى، شۇڭا ئامال بولمىدى.
ـ پارتىيەگە قاتنىشىشىڭلارمۇ مەجبۇرىيمىتى؟
ـ ئۇغۇ مەجبۇرىي ئەمەستى، لېكىن، خانىم پارتىيىگە كىرسەڭلار خىزمەت تېپىشىڭلار ئاسان بولىدۇ، كېيىنلىكىڭلارنى ياخشى بولسۇن دىسەڭلار پاري\تىيەگە قاتنىشىۋېلىڭلار دەيدۇ.
ـ سىلەر مەكتەپتە كادىر بولۇشنى تەمە قىلىپ ئوقۇۋېتىپتىكەنسىلەردە؟ كەلگۈسىدە مائاشنى جىق ئالىمەن دەپ، ھازىر كىيىمىڭلارنى ئازلاتقىلى تۇرۇپسىلەر.
ئۇلار ئېغىزلىرىنى چاينىشىپ تۇرۇپ قالدى.
(ئەمەلىيەتتە سەنمۇ شۇ كەلگۈسىدىكى مۇقىم خىزمەت بىلەن مائاشنى دەپ ئوقۇۋاتىسەنغۇ دەيمەن).
مېنىڭ سىلەر بىلەن ئالاقىلاشمايۋاتقانلىقىمنىڭ سەۋەبىنى ئەمدىغۇ چۈشەنگەنسەن؟
مەن بۇ خىل قىياپىتىڭلارغا قاراپ، ئالدىڭلاردا تۇرۇشتىن بەك خىجىل بولۇپ كېتىدىكەنمەن. نەچچە ۋاقىتتىن بېرى سىلەرنى ئانچە ئىزدىمەي، كۆرۈشۈشتىن ئۆزۈمنى تارتىشىمنىڭ سەۋەبى دەل مۇشۇ.
ـ تۆنۈگۈن سەن بىلەن ئۇچرىشىپ قالغاندىن كېيىن كاللامغا قانداق خىياللار كەلگەنلىكىنى بىلەمسەن؟
ـ ئاشۇ ئۆزىنى ياساشنى، «گۈزەللىكى»نى باشقىلارغا كۆرسىتىشنى ئۆگىنىپ قالغان بۇ قىزلار بىزنىڭ يۇرتتىن كەلگەن ھە! توۋا! ئۈچ يىل ئىلگىرى بۇنداق قىياپەتتىن ئەسەرمۇ يوق ئىدى، بۇلارنىڭ زامان بىلەن ماس قەدەمدە ئىلگىرلىشى نىمىدىگەن رېتىملىق! بىزنىڭ يۇرتتىن مۇشۇنداق ئادەملەرنىڭ چىقىپ قېلىۋاتقىنىغا ھەيرانمەن! بۇ بىزنىڭ يۇرتنىڭ يۈزىگە كەلتۈرگەن نۇمۇس ئەمەسمۇ؟ مۇشۇلار مەكتەپ پۈتتۈرسە يۇرتقا مۇشۇ ھالىتىدە بارىدۇ- ھە! مۇشۇنداق قىزلارنىڭ بەزىلىرى ئوقۇتقۇچى بولىدۇ تېخى! مۇشۇ ئەقىدە- ئىتىقادنى ئۇنتۇغان، خىزمەتنى، ئازغىنە مائاشنى دەپ ئوقۇغان قىزلار ئوقۇتقۇچى بولۇپ قالسا، ئۇلارنىڭ قولىدىن قانداق ئادەم يېتىشىپ چىقار؟ ئۆزلىرىنىڭ روھىنى تەربىيىلىيەلمەيۋاتقان مۇشۇ قىزلار كەلگۈسىدە ئىنسان روھىنىڭ ئىنژىنىرى بولارمۇ ياكى بۇزغۇنچىسىمۇ؟؟؟
ئاپتور: مۇتەپەككۇر
2011- يىل 4- ئاينىڭ 3- كۈنى كەچ
