قانداق ئەسەر نادىرلىنىدۇ؟
مەن بۇ مۇنبەردىكى بىرقىسىم نادىرلانغان تېمىلارغا قاراپ ھەيران قالدىم.ھەم قانداق ئەسەرلەرنىڭ نادىرلىنىدىغانلىقىنى ،نادىرلاش ئۆلچىمىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلەلمىدىم. مەسىلەن،يۇقىرىدىكى شېئىرنىڭ قايسى ئۆلچەم بىلەن نادىرلانغانلىقىنى بىلەلمىدىم.ئەگەر مەن باشقۇرغۇچى بولسام بۇ شېئىرنى ھەرگىز نادىرلىمايتىم. بۇنداق دېسەم بەزىلەر مېنى ئىچى تار،كۆرەلمەس دىيىشى مۇمكىن،ئەمما،مەن ھەقىقەتتىن كەچمەيمەن.سۆزۈمنىڭ دەلىلى سۈپىتىدە كۆزقارىشىمنى دەپ ئۆتەي:
راست-راست
ئىمكان بەرسە شەيتانغا كۆڭۈل ،
يولدىن ئېزىپ كەتمىكىڭ راست-راست.
بولمىسا ئەگەر ئىنساندا ئەخلاق
ئىنسان ، ئىنسان سانالماس راست-راست.
تەڭداشسىز كۈچ بولسىمۇ كىشى
ئۆلمىكى ھەم مۇتلەقتۇر راست-راست .
دىلدا ئىمان بولمىسا ئەگەر
سېسىق گۆشتۇر يۈرەك ئۇ راست-راست .
بېخىل بۇلۇپ قالسا كۆڭۈللەر
دۇنيا كىچىك كۈرىنەر راست-راست .
ئىنسان شۇنچە ئەقىللىق توغرا ]
لىكىن ئاجىز ھەممىدىن راست_راست.
مانا بۇ شېئىر نادىرلانغان ھەم ئاخىرىدا ھاياجان بىلەن بىرقىسىم ئىنكاسلار يېزىلغان شېئىر.مەن مۇشۇ شېئىر ھەققىدە توختىلاي:
بۇ شېئىر ئەنئەنىۋى شېئىرلىرىمىزنىڭ بىر تۈرى بولغان مۇرەببە شەكلىدە يېزىلغان ئۈچ كوپلىتلىق شېئىر.
ئىمكان بەرسە شەيتانغا كۆڭۈل ،
يولدىن ئېزىپ كەتمىكىڭ راست-راست.
بولمىسا ئەگەر ئىنساندا ئەخلاق
ئىنسان ، ئىنسان سانالماس راست-راست.
بۇ شېئىرنىڭ بىرىنجى كوپلىتى بولۇپ،«راست-راست»دېگەن سۆز رادىف.«كەتمىكىڭ»دېگەن سۆز بىلەن«سانالماس»دېگەن سۆز قاپىيە ئەمەس.دېمەك،بۇ شېئىرنىڭ بىرىنجى كوپلىتىدىلا چاتاق بار.
تەڭداشسىز كۈچ بولسىمۇ كىشى
ئۆلمىكى ھەم مۇتلەقتۇر راست-راست .
دىلدا ئىمان بولمىسا ئەگەر
سېسىق گۆشتۇر يۈرەك ئۇ راست-راست .
بۇ شېئىرنىڭ ئىككىنجى كوپلىتى بولۇپ،بۇ كوپلىتتىمۇ «راست-راست»دېگەن سۆز رادىف.«مۇتلەقتۇر»دېگەن سۆز بىلەن«ئۇ »دېگەن سۆز قاپىيە ئەمەس.يەنە «تەڭداشسىز كۈچ بولسىمۇ كىشى
ئۆلمىكى ھەم مۇتلەقتۇر راست-راست . »بۇ ئىككى مىسرادا مەسىلە بار ،يەنى،«تەڭداشسىز كۈچ بولسىمۇ كىشى»دېگەن مىسرادىكى سۆزلەر باغلاشمىغان.ئەگەر بۇ مىسرانى تۈزىتىمىز دېسەك
« تەڭداشسىز كۈچ بولسىمۇ، كىشى
ئۆلمىكى ھەم مۇتلەقتۇر راست-راست .»دەپ ئۆزگەرتىشىمىز ياكى «تەڭداشسىز»دېگەن سۆزنى ئىككى مىسرالىق سۆزگە ئۆزگەرتىپ،«كىشى»دېگەن سۆزنى«كىشىدە»گە ئۆزگەرتىپ يېزىشى كېرەك.
بېخىل بۇلۇپ قالسا كۆڭۈللەر
دۇنيا كىچىك كۈرىنەر راست-راست .
ئىنسان شۇنچە ئەقىللىق توغرا ]
لىكىن ئاجىز ھەممىدىن راست_راست.
بۇ شېئىرنىڭ ئۈچىنجى كوپلىتى بولۇپ،بۇ كوپلىتتىمۇ ئوخشاش خاتالىق كۆرۈلگەن.يەنى،«راست-راست» دېگەن سۆز رادىف.«كۆرۈنەر»دېگەن سۆز بىلەن«ھەممىدىن»دېگەن سۆز قاپىيە ئەمەس.
قىسقىسى .ئۇيغۇر شېئىرىيىدىن ئازراق خەۋىرى بار ئادەم بۇ شېئىرنى نادىرلىمايدۇ.«ئۆتكەن ئىشقا سالاۋات».بۇندىن كېيىن،ئۇيغۇر شېئىرىيىتىمىزنىڭ ھۆرمىتى ۋە مۇنبىرىمىزنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن شېئىرلارنى تەستىقلىغاندا ۋە نادىرلىغاندا باشقۇرغۇچىلار كۆپرەك دىققەت قىلسا دېگەن ئۈمىدتىمەن.
2011-يىلى5-ئاينىڭ11-كۈنى يېزىلدى.
مەنبە:تاش
