-
ئازغىنە مائاشى بىلەن ماي داغلىرى قاپلىغان ئىش كىيمىنى ھەرقېتىم ئۆزىگە ئۇزاتقاندا ،ئېرىنىڭ چىرايىدىن ئۇيىلىش چىقىپ تۇرغانلىغىنى زېرەك خوتۇنى تۇيۇپ تۇراتتى.بىر كۈنى ئەتىگەندە ،ئۇ ئېرىگە قاپلىق تاماق تەييارلىغاندا ،بىر پارچە خەتنى قۇتىنىڭ ئىچىگە سېلىپ قويدى.
-
تاۋۇزنىڭ شاپىقىنى پاكىز يۇيۇپ، قالدۇق ئېتىنى شىلىپ ئېلىۋەتكەندىن كېيىن، ئىسسىقلىق ئۆرلەپ قالغان جايغا كۈنىگە ئۈچ قېتىم چېپىپ بەرسە، ئادەتتە ئىككى كۈندىلا ساقىيىپ كېتىدۇ. * چار خەمەكنى يالپاقلاپ ئىسسىقلىق ئۆرلەپ قالغان جايغا بىر ، ئىككى كۈن سۈرۈپ بەرسە ، ئ
-
ئەقلى ئارقىدا قالغان بالىلارنىڭ بىلىم تەجرىبىسى كەمچىل،تىل قابىلىيتى تۆۋەن بولغانلىقى ئۈچۈن،ئۇلار ئۇقۇملارنىڭ مەنسىنى يېتەرلىك چۈشىنىپ كېتەلمەيدۇ.مانا مۇشۇ سەۋەبتىن ئۇلار شەيئى ۋە ھادىسلەر ئۈستىدە ئابسراكتلاش ۋە ئومۇملاشتۇرۇشتا قىينىلىپ،تەپەككۇر پائالىيىت
-
ھېكايە ھەربىي مەكتەپكە ئوقۇتقۇچىلىققا ئورۇنلاشقان يىلى ئاران 22 ياشتا بولۇپ ، فاكۇلتېتتىكى ئەڭ ياش لېكتور ئىدىم . ئەينى ۋاقىتتا ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى ئەمدىلا ئاياغلاشقان بولۇپ ، ئامېرىكا ئىقتىسادىمۇ كۈنسايىن تەرەققىي قىلىۋاتقان ئىدى . مېنىڭچە ئىنسان ھايات
-
بەزى دۆلەتلەردە ئۈچ ياشتىن تۆۋەن بالىلارنىڭ تېلېۋىزور كۆرۈشى قانۇنسىز لىق ھېسابلىنىدىكەن، چۈنكى ئۈچ ياشقا توشمىغان بالىلار تېلېۋىزور كۆرسە چوڭ مېڭىسى تەسىرگە ئۇچرايدىكەن. بۇنىڭ ئاساسلىق ئىپادىلىرى: چوڭ مېڭە ۋە نېرۋا سېستىمىسىنىڭ يېتىلىشىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ
-
دائىم كىتاب ئوقۇپ بەرگەندە، ياشانغانلاردىكى دېۋەڭلىك كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ. چوڭ مېڭىدە بىر مۇستەقىل ئوقۇش نېرۋىسى بار بولۇپ، بۇ نېرۋا دائىم ھەرىكەتلىنىپ تۇرۇشقا موھتاج. ئەلۋەتتە كىتاب ئوقۇش چوڭ مېڭە ۋە باشقا ئەزالارنىڭ ماسلىشىشىغا موھتاج، شۇڭا
-
ئانام كېسە كارۋىتىدا ياتاتتى ، مەن بولسام ئانامنىڭ كارۋىتىنىڭ يېنىغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان كومپىيوتىرنىڭ ئالدىدا ئولتۇرۇپ توردا بىرنىمىلەر بىلەندۇر ھەپىلىشىپ ئولتۇراتتىم . بەزى ۋاقىتلاردا ئانام ئۇخلاپ قالاتتى . بىراق كۆپ قسىم ۋاقىتلاردا دېگۈدەك ئويغاق ئولتۇرات
-
بەزى كىشلەر كۈندە چاچ يۇغاندا چاچ قۇرغاقلىشىپ، زەخمىلىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، دەپ قارايدۇ، لېكىن بۇ خىل قاراشنىڭ ئىلمىي ئاساسىي يوق، چۈنكى ھەر كىۋادرات سانتىمېتىر باش تېرىسىدە 44 تىن 192 گىچە ماي بېزى بولۇپ، بۇ بەزلەر توختىماستىن ماي ئىشلەپچىقىرىدۇ، چاچن
-
بىر جۈپ ئەر-خوتۇن ئامېرىكىنىڭ كانزاس ئىشتاتىدىكى كىچىك بازارغا كۆچۈپ كەلدى . ئىككىنچى كۈنى ئەر-خوتۇن دېرىزە يېنىغا قويۇلغان ئۈستەلدە ناشتىلىق يەۋاتقاندا ، مارى قوشنىسى دېفنو خانىمنىڭ ھويلىسىغا يېيىپ قويغان كىرلىرىگە قاراپ : -دىفنو خانىم كىرنى پاكىز يۇيالم
-
ئەقىل پىسخىك ھادىسە بولۇپ،ئۇمېنىڭنىڭ رولىدىن بولىدۇ.ئەگەر مېڭە ياخشى تەرەققىي قىلىمىسا،ئەقلىي تەرەققىياتمۇ توسقۇنلۇققا ئۇچرايدۇ.چوڭ مېڭە ئۈستىدە ئېلىپ بېرىلغان تەجرىبە-تەتقىقات نەتىجلىرىگە ئاساسلانغاندا،بالا يېڭى تۇغۇلغاندا بالا مېڭىسىنىڭ ئېغىرلىقى390گرام
-
1. ئانا سۈتى ئەمگەن بالىلار: ئانا سۈتى ئىمىپ چوڭ بولغان بالىلارنىڭ ئەقىل بۆلۈنمىسى باشقا سۈت مەھسۇلاتلىرىنى ئىمىپ چوڭ بولغان بالىلاردىن يۇقىرى بولىدىكەن، چۈنكى ئانا سۈتى تەركىبىدە كۆپ خىل ماددىلار بولغاندىن سىرت ئۇنىڭدا يەنە تائۇرېن دەپ ئاتىلىدىغان ئالاھى
-
ئاشخانىدىكى بۇسنىڭ تەركىبىدىكى ئالدېگىد، كېتون، گىدرو، گىدرىن قاتارلىق زىيانلىق ماددىلار پەرتۇققا سىڭىۋالىدىغان بولۇپ، ئادەمنىڭ نەپەسلىنىش سىستېمىسىغا زىيان يەتكۈزىدۇ. شۇڭا، پاختىلىق پەرتۇقنى ئىككى كۈندە بىر قېتىم يۇيۇش، تېگى پىلاستىمىلىق پەرتۇقنى كۈندە ي
-
2011-يىلى12-ئاينىڭ05-كۈنىپېرىخون
(ھىكايە ) ياسىنجان سابىر ئايرىلغىنى ئانچە ئۇزاق بولمىغان، ئاشۇ تۆت ئەتراپى ، چەكسىز قۇملۇق بىلەن تۇتۇشۇپ كەتكەن ،تاغ سۇلىرى كەنت ئىچىدىن ئېقىپ ئۆتىدىغان يېزامغا ، ئانا يۇرتقا قايتىپ كەلسەم ، بىزنىڭ قەدىم جايدىكى چوڭدادام چوڭئاناملار بىر ئۆمۈر ياشاپ ئۆتكەن
-
جەمئىيەتنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ،ئائىلە تەربىيسى بىلەن جەمئىيەت تەربىيسىنىڭ تەسىر كۆرسىتىش رولى بارنسېرى زورىيىپ بارماقتا.لېكىن مەكتەپ تەربىيسىنىڭ ئورنىغا باشقا ھەر قانداق تەربىينى دەسىتىشكە بولمايدۇ.مەكتەپ تەربىيسى ئەڭ نېگىزلىك،ئەڭ ئاساسلىق تەربىيە
-
سۈن جىڭفېڭ چاقىرىق قەغىزى تارقىتىلىدىغان كۈنى قىزىتمام ئۆرلەپ يېتىپ قالدىم. دادام ئۇنى ئەكىلىش ئۈچۈن مەكتىپىمگە كەتتى. كەچ كىرىپ ئايمۇ كۆتۈرۈلدى. دادامنىڭ قارىسىمۇ كۆرۈنمىدى. مەن تىتىلداشقا باشلىدىم. ئەل ياتقۇ بولغاندا دادام ۋېلىسىپىتىنى مۈرىسىگە يۈدۈگىنى
-
ئەقلى ئارقىدا قالغان بالىلارنىڭ پىسخىك تەرەققىيات سەۋىيىسى تۆۋەن،بىلىم تەجرىبىسى كەمچىل،مۇھىتقا ماسلىشىش ئىقىتىدارى تۆۋەن بولغانلىقى ئۈچۈن،ئۇلارنىڭ ئاڭلىقلىقى،تەشەببۇسكارلىقى يېتەرسىز،چىدامچانلىقى ئاجىز،ھەرىكىتى سۇس كېلىدۇ،مانا مۇشۇنداق سەۋەبلەر ئۇلار مۇر
-
نازاكەتلىك بولۇش ھەقىقىقەتەن تەسمۇ؟ نازاكەتلىك ئايال بولۇش ئۇنداق تەسمۇ ئەمەس، ئۇنىڭدا يۇقىرى تەلەپمۇ يوق، ئىشنى يېنىڭىزدىكى كىچىك ئىشلاردىن باشلاڭ. يېمەك-ئىچمەكتە ئۆزىنى چەكلەش: چەكلەش دېگەنلىك، بەزى كىشىلەر ئېيتقاندەك بۇنى يېسىمۇ بولمايدۇ، ئۇنى يېسىمۇ ب
-
ياخشى ئۆسۈپ يېتىلىش ياشلىقىنىڭ ۋە ساغلام گۈزەللىكنىڭ ئاساسى.ئۆسۈپ يېتىلىشكە كېرەك بولىدىغان(ماتېرىيال)ۋە ئېنېرگىيە ئاساسەن يېمەك-ئىچمەكتىن كېلىدۇ.شۇڭا،قىزلار ئاز تولا يېمەك-ئىچمەك بىلىمىگە ئىگە بولمىسا بولمايدۇ.ئادەتتىكى ئەھۋال ئاستىدا،12دىن19ياشقىچە بولغ
-
رۇك ئەپەندىم گەۋدىسى كەڭ، بەستلىك كەلگەن ئادەم. ئۇ بۇ يىل 70 ياشتىن ئاشقاچقا بەللىرى سەل ئىگىلگەن ئىدى، لېكىن ئۇنىڭ قەدەملىرى بۇرۇنقىدەكلا ئىتتىك ئىدى. ئۇ ئۆزىنىڭ قورۇقىنى كۆڭۈل قويۇپ باشقۇرىۋاتاتتى. بەزىلەر رۇك ئەپەندىمنىڭ قورۇقى 150 ياۋرۇغا يارايدۇ دەيت
-
بالىلار كېسەللىكىنىڭ %70 تىن كۆپرەكى نەپەس يولى ۋە ھەزىم قىلىش سىستېمىسىغا مەركەزلەشكەن بولىدۇ، شۇڭا ئۇلار سوغۇق ئۆتۈپ شامالدىسىلا، ياللۇغلىنىدۇ. يەنە بىرى، ئاشقازاننىڭ يۈكى ئېشىپ كەتسىمۇ ئاسانلا ئاشقازىنى بىئارام بولىدۇ. بۇ بالىغا تاماقنى كۆپ بېرىش، بالى
-
-
خىيالغا پىتىپ ئولتۇرىمەن، مۇشۇ ئولتۇرغانچە بىر كۈن، بىرە ئاي، ياق بىرە يىل ئولتۇرىدىغاندەك قىلىمەن. خىياللىرىم مىنى، چەكسىز دىڭىزدا يالغۇز ئۈزىۋاتقان بىلىقنى دىڭىز دولقىنى بىر ئىتتىرىپلا قۇرۇقلۇققا ئىلىپ چىقىپ سۇدىن ئايرىۋەتكەندەك، بارچە خۇشاللىقلىرىمدىن
-
بەزى كىشلەر كۈندە چاچ يۇغاندا چاچ قۇرغاقلىشىپ، زەخمىلىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، دەپ قارايدۇ، لېكىن بۇ خىل قاراشنىڭ ئىلمىي ئاساسىي يوق، چۈنكى ھەر كىۋادرات سانتىمېتىر باش تېرىسىدە 44 تىن 192 گىچە ماي بېزى بولۇپ، بۇ بەزلەر توختىماستىن ماي ئىشلەپچىقىرىدۇ، چاچن
-
(ھېكايە) روزىتوختى داۋۇت گۇگۇم بېسىپ كېلىۋاتاتتى، سىرتتىن شىرىلداپ ياغقان يامغۇرنىڭ ئاۋازى گاھ كۈچىيىپ، گاھ پەسىيىپ تۇراتتى. ئۇ ھەشەمەتلىك بېزەلگەن ئايۋاننىڭ قىبلە تەرىپىدىكى گىلەم سېلىنغان سۇپا ئۈستىدە ئوڭدىسىغا ياتاتتى. ئاستىغا ئۈچ قات تاۋار كۆرپە سېلىن
-
بالىلارنىڭ بۇرنى قاناشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان سەۋەبلەر ئاساسەن تۆۋەندىكىدەك: بىرىنچى: بالىلارنىڭ بۇرۇن شىللىق پەردىسى ئىنتايىن يۇمران بولۇپ، شىللىق پەردىدە قىل قان تومۇرلار بەك كۆپ بولىدۇ. بۇرۇن توسمىسى (ئىككى بۇرۇن تۆشۈكىنىڭ ئوتتۇرسىدىكى تام)نىڭ ئالدى ۋە
-
ھەر بىر ئادەمنىڭ ئاڭلاشنى خالىمايدىغان گەپلىرى بولىدۇ، بالىلارمۇ بۇنىڭ سىرتىدا ئەمەس. نۇرغۇن ئاتا-ئانىلار باللىرىنى ھېچنىمىنى چۈشەنمەيدۇ دەپ قاراپ، تەپتارتماستىن قالايمىقان سۆزلەيدۇ، بۇنداق قىلىش ئەمەلىيەتتە بالىلارغا ئەڭ چوڭ زىيانكەشلىك قىلغانلىق ھىسابلى
-
ئەركىن سابىر كۆزىڭىزنى ئېچىڭە، سارەم، ئاۋازىمنى ئاڭلىغانسىز؟ مىرزات يىغلامسىرىغانچە بوشقىنا توۋلىدى. لېكىن سارەم ھېچنېمىنى ئۇقمايتتى، ئۇ ئۈن تىنسىز ياتاتتى. تۈنۈگۈن كېچىدىن بۇيان ئاشۇ بىھوش جىسمىنى دېمىگەندە، ئۇ بۇ دۇنيادىكى مەۋجۇتلۇقىنى يوقاتقانىدى. دوخت
-
مۇتەخەسسىسلەرنىڭ بايقىشىچە ؛ كۈندە 12 سائەت ياكى ئۇنىڭدىن ئۇزاق ۋاقىت باغىرداق (لىپتىك)تاقىغان ئاياللارنىڭ قىسقا ۋاقىت تاقايدىغان ياكى تاقىمايدىغان ئاياللارغا قارىغاندا سۈت بېزى راكىغا گىرىپتار بولۇش خەۋپى 21 ھەسسە يۇقىرى بولىدىكەن . ئاخشىمىمۇ تاقاپ ياتىد
-
ئۆتكەن زاماندا بىر پادىشاھ ۋەزىرگە مۇنداق دەپتۇ، -ئوغلۇمنى ئۆيلىگەن چېغىمىدا كېلىنىمىنى ئۆز قىزىمىزدەك كۆرۈپ ئىلتىپات ۋە ھۆرمەت قىلىدىم،ئۇ توي ھارپىسىدا ئوغلۇمغا(ئەمگەكتىن قاچمايمەن،ئاتا-ئانىڭىزنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ دوئاسىنى ئالىمەن)دېگەنكەن.ئاتا-ئانىسى بول
-
ياتلىق بولغان كۈنىڭىز ھاياتىڭىزدىكى ئەڭ ئەھمىيەتلىك بىر كۈن،سىز شۇ كۈندىكى ئاساسلىق كىشى.شۇڭا،چوقۇم چىرايلىق گىرىم قىلىپ ياسىنىشىنى ئويلايسىز. ياتلىق بولغان كۈنى يېڭى كېلىن ئەلۋەتتە كىشنى مەپتۇن قىلغۇدەك چىرايلىق گىرىم قىلىپ ياسىنىشى كېرەك.بىراق بەك ئاشۇر
-
زىلۋا قىزلار ئەلۋەتتە گۈزەل كۆرۈنىدۇ،لېكىن سېھرىي كۈچ بۇ خىلدىكى قىزلاردىلا ئەمەس،بەلكى بويى ئېگىز ئاياللاردىمۇ تېپىلىدۇ.ھازىر مەيلى ئېگىز-پاكار،ئورۇق-سېمىز بولۇشتىن قەتئىينەزەر ھەر قانداق ئايال ئۈچۈن مودا بويىچە ياسىنىش يۈرۈش ئىمكانىيىتى بار. كىيىم-كېچەك
-
يازدا ھاۋا ئىسسىق ھەم قۇرغاق، ئۇلتىرا بىنەپشە نۇرمۇ كۈچلۈك، قۇرت-قۇڭغۇزلار كۆپ بولىدۇ. بولۇپمۇ بوۋاقلارنىڭ تېرىسى نېپىز، يۇمران، ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى تۆۋەن، تۈرلۈك ھاشارەتلەردىن قوغدىنىش ئىقىتدارى بولمىغاچقا ئاسان يۇقۇملىنىپ، تېرىسىدە قىزىل داش پەيدا بولۇ
-
ئالدىنقى ھەپتە نەۋرە ئاچامنىڭ تۇغۇلغان كۈنى ئىدى ،ئىككمىىز تاماق خانىدا تۇغۇلغان كۈننى تەبىرىكلەپ ئولتۇراتتۇق ،تۇيۇقسىز ئاڭلانغان يىغا ئاۋازىدىن ،ئۈستەلدىكىلەر ھەمىمىز بىر-بىرىمىزگە سوئال نەزىرىدە قاراشتۇق . ئەسلىدە بىر ئايال بىر قىزنى ئۇرىۋاتقان ئىكەن ،ق
-
1. تازىلىق ئۆيىنى بەك زەيلەشتۈرۈۋەتمەسلىك. تازىلىق ئۆيى زەي بولسا، كاناي يولى كېسىلىنى پەيدا قىلىدىكەن. شۇڭا پول سۈرتكۈچنى قۇرۇتۇپ تازىلىق ئۆيىگە قويۇش، تازىلىق ئۆيىنىڭ ھاۋاسىنى ئالماشتۇرۇپ تۇرۇش كېرەك. 2.غەيرىي پۇراقلارنى يوقىتىش. سۇ ئاستى يول ئېغىزىغا پ
-
ئىللىقلىق بولمىسا ئادەم يولىدىن ئازىدۇ مەن ئەسلىدە يامان قىزلاردىنمۇ ئەمەس ئىدىم،كىچىكىمدىن ئەقىللىق بولۇپ ، قېرىنداشلىرىمنىڭ ھەممىسى ماڭا ئامراق ئىدى.مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان ۋاقىتلىرىمدا، مەن سىنىپتىكى ياخشى ئوقۇغۇچىلاردىن ئىدىم.نەتىجەم يامان ئەمەس ئىدى .لېك
-
تەتقىقاتقا قارىغاندا، ئىككى ياشتىن تۆۋەن بالىنى ئىككى قېتىم ياكى ئۇنىڭدىن كۆپرەك ناركوز قىلغاندا، ئۆگىنىشكە تەسىر يېتىدۇ. بۇ ئىككىسىنىڭ مۇناسىۋىتىدە باغلىنىش بولۇشى مۇمكىن. چۈنكى، شۇ ياشتىكى ھايۋانلار ۋە مايمۇنلار ئۈستىدە ئېلىپ بېرىلغان كۆپ قېتىملىق تەجرى
-
(ھېكايە) مۇستاپائاۋۋادىلبەسسارە(سۇدان) ئۇ ئۇچسىغا كەڭرى پەرىجە كېيىۋالغان، بېشىغا ئاق سەللە يۆگىۋالغان، قولىدا تەۋسەي تۇتىۋالغان ئىدى، ئۇ قولىدىكى تەۋسيىنى توختىماي سىيرىيتى، ئۇنىڭ بۇ سىياقىدىن مەسچىتتىن چىقمايدىغان، بەش ۋاق نامازنى قازا قىلماي ۋاقتىدا ئۆ
-
نەسر مۇنىرە ئالىم ئانا تېنىڭنى سالامەت قىلسۇن ، يامان كۆزلەردىن ساقلىسۇن ! تىلىم چىققاندىن بېرى، ئانا، ئانا دەپ ئۇلۇغ نامىڭنى چاقىرىپ كېلىۋاتقان بولساممۇ، ئەمما بىرەر قېتىم قولۇمغا قەلەم ئېلىپ مېنى بۇ دۇنياغا ئاپىرىدە قىلغان مېھىرشەپقىتىڭ ھەققىدە بىر نەرس
-
چىش مىلىكى ياللۇغى، چىشنى قۇرت يېيىش ، چىش ئەتراپى ياللۇغى قاتارلىقلاردا چىش ئاغرىيدۇ. نۇرغۇن كىشىلەر چىش ئاغرىسا كېسەلنىڭ سەۋەبىنى ئىزدىمەستىن ئاغرىق توختىتىش دورىسىنى يەيدۇ. بۇ چىش كېسىلىنىڭ ئېغىرلىشىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ ۋە ئەتراپتىكى باشقا ساق
-
ئالىىي مەكتەپ ھاياتى تۇلىمۇ گۈزەل بىر ھايات،گۈزەل بۇلۇپلا قالماي ناھايىتى چەكلىك بىر ھايات،يەنە كىلىپ ئۇ ھەممىلا ئادەمگە نىسىپ بۇلىۋەرمەيدۇ.بۇ ھەقىقەتنى چۈشىنىپ يىتەلىگەن ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى ئىنتايىن تەستە قولغا كەلگەن بۇ پۇرسەتنى قەدىرلەپ،قىسقىغىنە
ھەممە (809) سۆز قالدۇرۇش [تىز سۆز قالدۇرۇش]
ئەسسالامغا دئەملكەئەن سۇ زۇك چيېن
كورۇشكەندە شېرېن سۈز ئېز ھار غەئمدە
تەنھا ياشاش ،يالغۇزلۇق ئادەمكە ئازاپ
يوقلاپ تۇرغېن دوسلا رنې دېدار غەلمەئەت
ئەسسالامغا جەملەنگەن كۆڭۈل سۆيگىسى،
كورۇشكەندە شىرىن سۆز ئىزھار غەنىمەت،
تەنھا ياشاش, يالغۇزلۇق ئادەمگە ئازاپ...!
يوقلاپ تۇرغىن دوستلارنى دىدار غەنىمەت،
» تىخىمۇ كۆپ