توزىغان ئارمان

نيۇسكىن · ۋاقتى: 2012-5-20 15:55:22

بېشىنى چۆكۈرۈپ چوڭقۇر خىياللارغا بەنىت بولغان ھالدا كەشتە تىكىپ ئولتۇرغان زىبا ،قولىغا تۇيۇقسىز سانجىلغان يىڭنىدىن ئەندىكىپ كەتتى  ۋە بارمىقىدىكى قاننى شورىغاچ بېشىنى كۆتۈرۈپ سائەتكە قاراپ ئېغىر ئۇھسىندى.ۋە ئۆز-ئۆزىگە-شۇنچە كەچ بولغۇچە نەدە يۈرىيدىغاندۇ ھە؟ دەپ سۆزلەپ قويۇپ ئورنىدىن تۇرۇپ،ئۇيۇشۇپ قالغان بەل-پۈتلىرىنى ھەركەتلەندۈرگەچ دېرىزە تۈۋىگە كەلدى. دېرىزىدىن مەركىزىي شەھەرنىڭ كېچە بولماس يورۇقلىقىدا مۇكىدەك ئۆتۈشۈپ تۇرغان ماشىنىلار ۋە ئاندا-ساندا كىتىۋاتقان كىشىلەرگە قاراپ بىر ھازا تۇردى.قېرىشقاندەك ئۇ كۆزىنى ئۈزمەي تەلمۈرۈپ قاراپ تۇرغان ئولتۇراق رايون دەرۋازىسى ئالدىغا نە بىرەر ماشىنا كىلىپ توختىمىدى،نە بىرەر ئادەم ئاياغ باسمىدى....
زىبا تېلىپ كەتكەن بويۇنلىرىنى ئۇۋىلىغاچ كىلىپ تىلىفۇن كۇنۇپكىلىرىنى باستى،قارشى تەرەپتىن(سىز ئۇرغان ئابونىتنىڭ تىلىفۇنى ئىتىۋىتىلگەن ياكى مۇلازىمەت رايونىدا ئەمەس...)دىگەن كىشىنى بىزار قىلىدىغان ئاۋاز ئاڭلاندى.ئۇ تام سائىتىگە يەنە بىر قاراپ قويۇپ تىلىۋېزورنى ئاچتى.-يەنىلا شۇ ئايىغى چىقماس كورىيە فىلىملىرى-دەپ غۇدۇرىغاچ كىرىسلوغا چۆكۈپ ئولتۇرۇپ ،قولىغا قىزىل رەڭ ئاساس قىلىنىپ،پۈتۈپ چىقاي دەپ قالغان قوش يۈرەكنىڭ شەكلى ئورنىتىلىۋاتقان كەشتىنى ئالدى-يۇ،سەپسېلىپ بىر ھازا قارىغاندىن كىيىن،يىڭنە سانجىشقا رايى بارماي بىر ياققا تاشلاپ قويۇپ تىلىۋېزورغا قاراپ ئولتۇردى.ئۇ  ئۇيقۇسىزلىقتىن قىزىرىپ كەتكەن كۆزلىرىنى ئېكرانغا تىككىنىچە خىيال سۈرۈشكە باشلىدى. ئاياللارنىڭ خىيالى داۋاملىق ئۆتمۈشتىن باشلىنىپ،تەشۋىش ۋە گۇمانلار بىلەن كەلگۈسىنى پەرەز قىلىشقۇچە داۋاملاشسا كېرەك...
ئۇنىڭ بالىلىق دەۋرى چوڭ ئانىسىنىڭ سەھرادىكى ئاشۇ خىلۋەت،ئاددى لېكىن مەڭگۈ ئەستىن چىقماس ئىللىق ماكانىدا ئۆتتى.ئاتا-ئانىسى ئۇنى نەچچە ئېلىپ كەتمەكچى بولۇپ كىلىشەتتىيۇ،موماينىڭ يۇم-يۇم يىغلاشلىرىغا ۋە زىبا كەتكەندىن كىيىن تىكەندەك يالغۇز قېلىشلىرىغا ئىچ ئاغرىتىپ،ئامالسىز،قىيمىغان ھالدا قىزىنى ياندۇرۇشلاپ باغرىغا بېسىپ،سۈيۈپ...خوشلىشىپ كىتىپ قالاتتى.
ئۇ سەھرانىڭ ئىللىق ھاۋاسى،مومىسىنىڭ ئەتىۋارلاپ،پەپىلەشلىرىدە تولىمۇ ئەركىن لېكىن يۈزى تۆۋەن،مۇلايىم قىز بولۇپ يىتىلدى،باشلانغۇچنى پۈتتۈرگەن يىلى مومىسى ئۇنىڭ يېزىدىن ئوننەچچە كىلومىتىر يىراقلىقتىكى ناھىيە بازىغا بېرىپ ياتاقلىق مەكتەپتە يېتىپ ئوقۇشىنى داۋاملاشتۇرىشىغا قەتئىي قۇشۇلماي ئۇنىڭ ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇماسلىقى ھەققىدىكى مەسلىھەتنى ئوتتۇرىغا قويدى.دادىسى ئانىسىغا نارازىلىق بىلەن تىكىلىپ(ئۆزۈڭ گەل قىل)دىگەندەك ھومىيىپ ئولتۇردى.ئانىسى بولسا مومايغا كېچىچە مۇڭدىشىپ چۈشەندۈرۈپمۇ قىزىنى ئوقۇتۇشقا قايىل قىلالمىدى.
-نىمىشقا ئوقۇتمىغۇدەكمىز؟-دىدى دادىسى ئەتىسى موماي يوق يەردە بۇ گەپنى خىجالەتچىلىكتە ئاران دەۋاتقان ئايالىغا ھۈرپىيىپ.
-بالا بىزنىڭ،ھېلىمۇ نەچچە ۋاقىتتىن گېپىڭلارنى ئاڭلاپ كەلدىم.بۇ ئىشتا كىم،نىمىلا دىسە بىكار،ئۇنى ئوقۇتىمىز!ھېلىغۇ ناھىيەگە بارىدىكەن،ئىچكىرىگە،چەتئەلگە چىقىپ ئوقۇيمەن دىسىمۇ ئوقۇتىمەن.سەنمۇ ئۆزۋاقتىدا ئوقۇپ خىزمەتكە چىقىۋالمىغان بولساڭ مۇشۇ يەردە،ھازىرغۇچە توپا تاتلاپ،چىراي سارغايتىپ يۈرەر بولغۇيتىڭ؟
-ئۇغۇ شۇ،مىنىڭمۇ قىزىمىزنى كۆپرەك ئوقۇتقۇم بار،ئادەم قېرىغانسىرى يالغۇزلۇقتىن بەك قورقىدىغان بوپ كىتەمدۇ ياكى كۆپ ئويلايدىغان،ئەنسىز بوپ قالامدۇ بىلىمىدىم،ئاپام-سېنى شۇنچە ئوقۇتقانىدىم،ئەرش-ئالاغا چىقمىدىڭ يەنە شۇ خىزمەت قىلساڭمۇ بىر ئەرنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ ئۆتىۋاتمامسەن؟ئايال كىشى دىگەن ئەۋلىيا بوپ كەتسىمۇ يەنىلا بىر ئەرنىڭ پىشىنى تۇتۇپ،خىزمىتىنى قىلىپ ياشايدۇ.ئوقۇمىغان قايسى قىزنى ئەر ئالماپتۇ؟ئۇ ۋاقىتتىكى زامانغا ھازىر ئوخشامدۇ؟جاھان بۇزىلىپ كەتتى،ئاڭلىمىغان گەپلەرنى ھازىر ئاڭلاپ توۋا دەپ ياقا چىشلەيدىغان بوپ كەتتۇق.ئەلىمادىس زىبا ئۇ يەرگە بېرىپ ياخشى-يامان قىزلارنىڭ كىيىنگىنىگە،گەپ-سۆزلىرىگە قاراپ ئۆزگىرىپ قالسا مەن ئەجىلىمدىن بۇرۇن ئۆلمەمدىمەن؟دەپ مەن بىر ئېغىز چۈشەندۈرۈپ بولغۇچە مىڭ ئېغىز باھانە-سەۋەپلەر بىلەن ئالدىمغا ئۆتۈپ تۇرىۋېلىۋاتىدۇ...
-خۇدايىم پىشانىسىگە نىمىنى پۈتكەن بولسا تارتماي ئىلاجى يوق خوتۇن.خۇدايىم كۆڭلىگە ئىنساپ بەرمىسە ئۆيگە سولاپ قويۇپ باقساقمۇ بىكار.ئاپامغا يەنە چۈشەندۈرۈڭلار ئەگەر يەنە تەتۈرلۈك قىلىپ تۇرۋالسا ھەممە گۇناھنى ماڭا ئارتىپ قويۇڭلار مەن قىزىمنى دۈشەنبە كۈنى ناھىيىگە ئاپىرىپ قويىمەن.
بىر تالاي تالاش-تارتىش ،قىيداش،سۈكۈت ئۇرۇشلىرىدىن كىيىن دادىسى يېڭىپ چىقىپ زىبانى مەكتەپكە ئاپىرىپ بېرىغان بولۇشتى.ئۇلار مېڭىشتىن بىر كۈن بورۇن مومىسى ئۇنىڭ  بىلەن بىر كېچە بىللە يېتىپ كىرپىك قاقماي ئۇنىڭ چاچلىرىنى سىلاپ،يۈزلىرىگە سۆيۈپ،قانماي ھىدلاپ،يىغلاپ ئولتۇرۇپ اللاھتىن بەختىنى تىلىدى. بامداتتىن كىيىن زىباغا قىيماي ئۇزۇندىن-ئۇزۇن قاراپ ئولتۇرۇپ كەتتى ۋە؛
-قىزىم، مەندىن،ئۆيىمىزدىن ئايرىلىپ يات يەرلەرگە قەدەم باسماقچى بولىۋاتىسەن.ساڭا نەچچە ئېغىز گەپ يوللۇق تۇتاي ئوبدان بالام چوقۇم مەڭگۈ قولىقىڭدا تۇتقىن-دىدى موماي،يىغىدىن ئۆزىنى ئاران تۇتۇۋېلىپ،تىترەڭگۈ ئاۋازدا.
-ماقۇل موما-دىدى زىبامۇ يىغلاپ تۇرۇپ.
-جېنىم بالام،خىېنىم بالام.سېنى ئاللاھ ئىگەمگە ئامانەت قىلدىم،تىلى ياماننىڭ تىلىدىن،كۆزى ياماننىڭ كۆزىدىن ساقلىغاي.ئەمدى سېنى قاچانمۇ كۆرەرمەن ھە؟
-خاتىرجەم بولىڭە موما،تەتىلدە ،دەم ئېلىش كۈنلىرىدە مىنى ئالغىلى بارىسىزغۇ؟
-ئۇغۇ شۇنداق جېنىم بالام ھاياتلا بولسام سېنى يوقلاپ بېرىپ،ئاراملىرىڭدا ياندۇرۇپ كىلىمەن.
-بايا گېپىم بار دىۋىدىڭىز دەڭە موما؟نىمە گەپلىرىڭىز بار؟
-بالام،دەپ گېپىنى باشلىدى موماي ياشلىرىنى لىچىكىنىڭ ئۇچى بىلەن سۈرتۈپ تۇرۇپ،-قىز بالىنىڭ ئەڭ چوڭ بايلىقى،ئىپپەت-نۇمۇسى ۋە شەرمىي –ھاياسىدۇر.مەيلى نەدىلا بول چوقۇم بۇ بايلىقلىرىڭدىن ئايرىلىپ قالغۇچى بولما،ئۇلارسىز خار-زەبۇن بولىسەنكىن ھىچ يەردە ھۆرمىتىڭ بولمايدۇ.كۆپ دوست تۇتما،ئېسىڭدە بولسۇنكى قىز بالىنىڭ ھەقىقى دوست تاپمىقى تولىمۇ مۈشكۈل،ئات ئۇزۇن يولدا سىنىلىدۇ،ئىنسان ئۇزۇن يىلدا دىگەن گەپ بىكار ئېيتىلمىغان،باشقىلارنىڭ ساڭا ياخشى مۇئامىلە قىلىشىنى ھەرگىزمۇ دوستلۇق دەپ چۈشىنىپ ئالدىراپ قوبۇل قىلىپ ئىچ سىرىڭنى تۆكمە.ئىنسانلارنى ئازدۇرغۇچى ئىبلىس شەيتانمۇ ئەۋۋال دوستۇڭ سۈپىتىگە كىرىۋېلىپ سېنى ۋەسۋەسىگە سېلىپ خاتا يولغا ئىختىيارىڭسىز باشلايدۇ.(غورا،ئۆرۈكنى كۆرسە ئالا بولۇر)دىيىلگىنىدەك ئادەمنى ئادەم بۇزىدۇ بالام،ئۆزۈڭدىن باشقا ھىچكىشىگە ئىشەنمە!بىلگىنكى ھىچكىشى سېنى ئۆزۈڭدىن ئارتۇق ياخشى كۆرمەيدۇ.ھازىرقى قىزلاردا توي قىلماي تۇرۇپلا يىگىتلەر بىلەن ئايرىم كۆرۈشىدىغان،تېخى شەھەرلەردىكىلەردە نىكاھسىز بىر ئۆيدە تۇرىۋېرىدىغان ئىشلار ئەۋج ئېلىپ كىتىپتۇدەك.شۇلار نىمىشقا ئويلىمايدىغاندۇ دەيمەن؟ئەينى زامانلاردا قىزلار كېچە تۇرماق كۈندۈزىمۇ يالغۇز سىرتلارغا چىقمايتتى،ئاتا-ئانىسىنىڭ رۇخسىتىسىز بۇسۇغا ئاتلىمايتى،شۇ چاغلاردا يىگىتلەر قىزلارنىڭ ئالدىنى توسۇپتۇ دەپمۇ ئاڭلىمايتۇق،قىز-يىگىتلەر بىر-بىرىدىن شۈنچە ئەيمىنىشەتتى،ھەقلەپ-نىكاھلاپ تويى بولغاندىن كىيىنمۇ مىھمان كىشىلەردەك بىر-بىرىنىڭ ھۆرمىتىنى قىلىشىپ ئۆتۈشەتتى(ئاجرىشىپتۇ)دىگەن گەپنىمۇ ھازىرقىدەك كۆپ ئاڭلىمايتۇق.مانا ھازىر ئەركىن مۇھەببەتلەشتۇق دەپ ئەل-جامائەتنىڭ كۆزىچىلا بىللە مېڭىشىپ كىتىۋاتقان،تېخى ئاڭلىسام مۇھەببەت دىگەن تەشەببۇسكار،ئەركىن بولىشى كېرەك دەپ يىگىتلەرگە كۆڭلىنى ئىزھار قىلىپ سۆز ئېچىۋېرىدىغان قىزلارمۇ بارمىش.توۋا-توۋا بۇ جاھان ئۆزگىرىپ ئەر بىلەن ئايالمۇ ئالمىشىپ قېلىۋاتىدۇ،ئارقىسىدىن قارىسا ئەر-ياكى ئاياللىقىنى بىلگىلى بولمايدىغان كىيىنملەرنى كىيىشىۋالغىنىنى ئاز دەپ ،خۇتۇنۇم بوزەك قىلدى ،ئاجرىشىمەن دەپ ئەرز قىلغىلى بارىدىغان ئەرلەرمۇ باركەن.-ھېلى ئۆيگە بارغاندا دىيىشىلى ھە؟ئەدىپىڭنى قانداق بېرىمەنكىن،دەپ چىمچىلاقتەك ئايالى ھۈرپەيسە قوتازدەك ئەركىشىنىڭ شۈمشىيىپ بالىسىنى قولتۇقلاپ خۇتۇنىنىڭ ئارقىسىدىن ماڭغىنىنى ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆردۈم تېخى.ۋاي...بالام يەنە جىق گەپ قىلىپ كەتكىلى تۇردۇم،بېشىڭنى ئاغرىتىپ،ئەمدى باشقا گىپىممۇ يوق،ئاخىرىدا دەيدىغىنىم:ئالتۇن سىرلىقلىقى ۋە ئېغىرلىقى بىلەن قىممەتلىك،ئۇچۇق –ئاشكارا نەرسىنىڭ قىممىتى بولمايدۇ،بولسىمۇ ۋاقىتلىق بولىدۇ،شۇڭا ئەۋرەتلىرىڭنى ھەرگىز يېرىم-ياتا ئوچۇق قويىدىغان ئىشلارنى قىلما،ھالاللاپ بىرسىنىڭ نىكاھىغا ئۆتمىگۈچە ھېلىقۇدەك مۇھەببەتلىشىپ يۈردىغانلارنى دورىمىغىن جېنىم بالام،ماڭا ۋەدە بەرگىن.
-ماقۇل موما،گەپلىرىڭىزنى چوقۇم ئېسىمدە تۇتىمەن.سىزمۇ ئۆزىڭىزنى ئاسراڭ،ھەرگىز يىغلىماڭ.
زىبا ئوتتۇرا مەكتەپكە كىلىپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا ئۆزىنىڭ دەرسلەردىكى ئالاھىدىلىكلىرىنى نامايەن قىلىپ ئوقۇتقۇچى-ئۇستاز ۋە ساۋاغداشلىرىنىڭ ھەۋىسىنى كەلتۈرۈپ تېخىمۇ ياخشى نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرۈشكە باشلىدى.ھېيت-بايرام،تەتىل كۈنلىرى مەكتەپ ئالدىغا چىقىپ مومىسىنىڭ مۇلايىم ئىشىكى قېتىلغان ھارۋىنىڭ ئالدىدا ئۇنى كۆرۈپلا لېچەكلىرىنى تۈزەشتۈرۈپ كىلىدىغان ھالىتىنى كۆرۈشكە تەقەززا بولۇپ ساقلايتتى .ھارۋىغا چىقىپ تاكى ئۆيگە قايتىپ كەلگۈچە ئۇلارنىڭ گېپى تولىمۇ قىزغىن داۋاملىشىپ ئىككى ئاجىزەنىڭ چېھرىگە كۈلكە يامراپ،دىللىرى لەرزىگە كىلەتتى.زىبا ئاخشىمى مومىسىنىڭ ئۆزىگە تولىمۇ تۇنۇش ھىدلىرىنى پۇراپ قېنىپ-قېنىپ ئۇخلاپ كىتەتتى.ئەتىگىنى ئورنىدىن تۇرۇپ بولغۇچە مومىسى ئۇ ئەڭ ئامراق تۇخۇم تۈرمىلى بىلەن قايماقلارنى تەييارلاپ قويۇپ ئۇنىڭ بېشىدا ئويغىنىشىنى ساقلاپ ئولتۇراتتى ۋە ئۇ ئويغىنىشى:
ئاق كەپتەرمۇ ئۇنلەيدۇ،كۆك كەپتەرمۇ ئۈنلەيدۇ،زىباخان دىگەن ھورۇن كۈن چۈشكۈچە ئۇخلايدۇ.دەپ قوشاق قېتىپ ئۇنىڭ مەڭزىلىرىنى چىمدىپ ئەركىلىتىپ كىتەتتى .
-ئىۋرىققا نەچچە قېتىم سۇ تەڭشەپ بولدۇم،مېڭە ئوغلىقىم بۇ قېتىمقىسى سوۋۇپ قالماستا يۈزىڭىزنى يۇيۇۋېلىڭ،دەپ ئۇنى مەسخىرە قىلىپ، تاتلىق ھومىياتتى.
زىبا مومىسىغا مۇئەللىملىرى ۋە ساۋاغداشلىرى ھەققىدە سۆزلەپ بېرىۋېتىپ بىرەر ئوغۇل ساۋاغدىشىنىڭ  ئىسمىنى  چىقىرىپ قالدىمۇ بولدى،موماي ياندۇرۇپ-ياندۇرۇپ سوراپ ئۇنىمۇ قايمۇقتۇرۇپ،خۇدۈكلەندۇرىۋىتەتتى.
ـجېنىم موما؟بولدى قىلىڭە؟ئىككى يىل ئاۋال ماڭغىنىمدا دىگەن گېپىڭىزنى مەن مەڭگۈ ئۇنتۇلۇپ قالمايمەن.ئۇنداق نەدىكى گەپنى قىلىپ ئادەمنى قورقۇتمىسىڭىزچۇ؟
ـجېنىم بالام ساڭىغۇ مىڭ مەرتىۋە ئىشىنىمەن،لېكىن قىز بالا دىگەن خام گۆش سەللا بىخەستىلىك قىلسىلا  پۇراپ قالىدىغان گەپ....
-موما...دەپ ئەركىلەپ ئۇنىڭ بوينىغا ئېسىلدى زىباـ بولدى قىلسىڭىزچۇ؟
-كىلەر يىلى تۇلۇقسىزنى پۈتتۈرىسەن،شۇ چاغدا داداڭ بىلەن يەنە بىر مەسلىھەتلىشىپ باقساق ئەگەر سېنى يەنىلا داۋاملىق ئوقۇتىمەن دەپ چىڭ تۇرىۋالسا بۇ ئۆي-ۋاقنى سېتىۋېتىپ مەكتىپىڭگە يېقىنراق جايغا كۆچۈپ بارايمىكىن دەيمەن.
-راستما موما؟!
-راست بالام راست،بۇ يەردە تارتۇشقۇدەك ئەلە-مەلە،خۇلۇم قوشنىدىن باشقا جان كۆيەر قېرىنداشلىرىممۇ بولمىغاندىكىن،ئاخىرقى ئۆمرۈمدە سېنى كۈندە كۆرۈپ،ھالىڭدىن خەۋەر ئېلىپ تۇراي،دەپ ئويلىدىم كىيىن ھامىنى خەقنىڭ ئۆيىگە كىتىسەن ئۇ چاغدا كۆرەي دەپ كۆرەلەمدىم يوق،ئۇنىڭغۇچە مەن بارمۇ-يوق،بۇنى ياراتقان ئىگىمىزلا بىلىدۇ.
زىبا مومىسىنىڭ بوينىغا ئېسىلىپ يىغلاپ كەتتى،مومىسى ئۇنىڭ ئۈچۈن يالغان سۆزلەۋاتاتتى.ئىلگىرى ئاتا-ئانىسى مومىسى ئىككەيلەننى بىرگە ئېلىپ كىتىش ئۈچۈن جىق تەكلىپلەرنى بېرىپ ،ئۆتۈنۈشكەن  بولسىمۇ موماي بىر ئۆمۈر ھەمرا بولۇپ ياشىغان خوشنا-خۇلۇملىرىدىن ،تۇغۇلۇپ –ئۆسكەن مەھەللىسىدىن،قەدىناسىنىڭ قەبىرىسىدىن .....ئايرىلىپ ھىچيەرگە بارمايدىغانلىقىنى ئېيتىپ كەسكىن رەت قىلىپ  تۇرىۋالغان ئىدى.مانا ئەمدىلىكتە زىبا ئۈچۈن،ئۇنى كۈندە كۆرۈپ تۇرۇش ئۈچۈن....ھەممىدىن ۋاز كېچىپ ياشىنىپ قالغاندىكى مۇساپىرچىلىققا تەۋەككۈل قىلماقچى بولىۋاتاتتى.
شۇ كېچە زىبا پەقەتلا ئۇخلىيالمىدى.ئۆزى ئۈچۈن بۇنچە چوڭ بەدەل تۆلىمەكچى بولىۋاتقان مومىسىنىڭ بۈگۈنكى ئىلاجىسىز ھالىتىنى  ئويلىسىلا ئۇنىڭ ئۆپكىسى ئۆرۈلەتتى ۋە ئۆز-ئۆزىگە-جېنىم موما،مەن مەڭگۈ سىزدىن ئايرىلمايمەن،مەڭگۈ سۆزلىرىڭىزنى ئەستىن چىقارمايمەن،چوقۇم ھالىڭىزغا يىتىپ ،خىزمىتىڭىزنى قىلىپ ئۆتىمەن...دەپ پىچىرلايتتى.

http://www.ustazim.net/thread-443-1-1.html

yarkanboy · ۋاقتى: 2012-5-20 23:35:34

،قولىغا تۇيۇقسىز سانجىلغان يىڭنىدىن ئەندىكىپ كەتتى ۋە بارمىقىدىكى قاننى شورىغاچ بېشىنى كۆتۈرۈپ سائەتكە قاراپ

مىنىڭچە ئۇيغۇرلاردا قولىغا يىڭنە كىرىپ كەتسە قولىنى شورايدىغان ئادەت يوققۇ دەيمەن، ......... يىڭنە كىرىپ كەتكەن جاينى چىڭ بىسىپ تۇرىدۇ .........

ھېسابات		ساقلاش	پارول قايتۇرىۋېلىش
پارول			تىزىملىتىش

مىكروبلوگ[ يېڭى | 24 سائەت | 7 كۈن | 30 كۈن ]

توزىغان ئارمان