ئاي ناملىرىنىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى

Sezgurboy · ۋاقتى: 2010-7-27 02:29:13

ئاي ناملىرىنىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى

1-ئاي-----قەھرىتان
2-ئاي-----ھۇد
3-ئاي------نەۋرۇز
4-ئاي------ئۇمۇت
5-ئاي------باھار
6-ئاي------سەپەر
7-ئاي------چىللە
8-ئاي------تومۇز
9-ئاي------مىزان
10-ئاي-----ئوغۇز
11-ئاي-----ئوغلاق
12-ئاي-----كۆنەك

adminbiz · ۋاقتى: 2010-7-27 16:03:04

يۇلتۇز تۈركۈمى نامىنىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى

1-ئاينىڭ  21-كۈنىدىن _____  2- ئاينىڭ 19-كۈنىگىچە  :سۇدان يۇلتۇز تۈر كۈمى
2-ئاينىڭ 20 -كۈنىدىن _____  3-ئاينىڭ 20-كۈنىگىچە  :بىلىق  يۇلتۇز تۈر كۈمى
3-ئاينىڭ 21-كۈنىدىن _____  4 -ئاينىڭ 20-كۈنىگىچە :ئۆچكە  يۇلتۇز تۈر كۈمى
4-ئاينىڭ21-كۈنىدىن _____ 5-ئاينىڭ 21-كۈنىگىچە:ئالتۇن كالا يۇلتۇز تۈر كۈمى
5-ئاينىڭ22-كۈنىدىن _____  6-ئاينىڭ 21-كۈنىگىچە:قوشكىزەك يۇلتۇز تۈر كۈمى
6- ئاينىڭ22 -كۈنىدىن _____ 7 - ئاينىڭ 23-كۈنىگىچە:قىسقۇچپاقا يۇلتۇز تۈر كۈمى
7-ئاينىڭ24- كۈنىدىن  _____ 8-ئاينىڭ 23-كۈنىگىچە:شىر يۇلتۇز تۈر كۈمى
8-ئاينىڭ24-كۈنىدىن______ 9-ئاينىڭ 23-كۈنىگىچە:پەرىزات يۇلتۇز تۈر كۈمى
9-ئاينىڭ24-كۈنىدىن______ 10-ئاينىڭ 23-كۈنىگىچە:تارازا يۇلتۇز تۈر كۈمى
10-ئاينىڭ24-كۈنىدىن______11-ئاينىڭ 22-كۈنىگىچە: چايان يۇلتۇز تۈر كۈمى
11-ئاينىڭ23-كۈنىدىن______12-ئاينىڭ 22-كۈنىگىچە : ئوقيا  يۇلتۇز تۈر كۈمى
12-ئاينىڭ23-كۈنىدىن______1-ئاينىڭ 20-كۈنىگىچە  :تاغ قويى  يۇلتۇز تۈر كۈمى

  水瓶座
双鱼座
白羊座
金牛座
双子座
巨蟹座
狮子座
处女座
天秤座
天蝎座
射手座
摩羯座

Intil · ۋاقتى: 2010-8-9 16:04:01

1-ئاي قەھرىتان 2-ھۇت 3-نورۇز 4-ئۈمىد 4-ئۈمىد 5-باھار 6-سەپەر 7-چىللە 8-تومۇز 9-مىزان 10-ئوغۇز 11-ئوغلاق 12-كۆنەك

تارىختا ئىدىقۇت ئۇيغۇرلىرى باشقا تۈركىي قەبىلىلەرگە ئوخشاشلا، بىر ھەپتىنى يەتتە كۈنگە بۆلۈپ،ئۇلارنى باش كۈن(دۈشەنبە)،بوش كۈن(سەيشەنبە)،سوڭ كۈن(چارشەنبە)كىچات كۈن(پەيشەنبە)،ئاتنا كۈن(ئازنا-كۈن)،ئاتناراس كۈن(شەنبە)،پازار كۈن(يەكشەنبە)دەپ ئاتىغان.
https://uyghur-archive.com/intil/home/thread-357-1-1.html

yolum · ۋاقتى: 2010-12-31 13:51:05

يەتتە كۈننىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى
تارىختا ئىدىقۇت ئۇيغۇرلىرى باشقا تۈركىي قەبىلىلەرگە ئۇخشاشلا، بىر ھەپتىنى يەتتە كۈنگە بۆلۈپ، ئۇلارنى، باش كۈن (دۈشەنبە)، بوش كۈن (سەيشەنبە)، سوڭ كۈن (چارشەنبە)، كىچاتناكۈن (پەيشەنبە)، ئاتنا كۈن(ئازنا-جۈمە)، ئاتناراس كۈن (شەنبە)، پازار كۈن (يەشەنبە) دەپ ئاتىغان. يېقىنقى يىللاردىن بويان ئۇيغۇر تىلى باشقا تىللارغا قارىغاندا زاماننىڭ كەينىدە قالغان تىل دەيدىغان ۋە ھازىرىقى تۇرمۇشىمىزغا ماس كەلمەيدىغان تىل دېگەن قاراشلار باش كۆتۈرۈپ قالدى. تىل بىر مىللەتنى باشقا مىللەتلەردىن پەرىقلىققە ئىگە قىلىدىغان ۋاستە. بىر تىل يوقالدى دېگەنلىك بىر مىللەت يوقالدى دېگەنلىك.! مەن بۇرۇن چوڭلارنىڭ ئېغىزىدىن ئۇيغۇرلار قەدىمدە كۈنلەرگە نام قويمىغان؛ ئۇلار ھازىرىقى ئىشلىتىپ كېلىۋاتقان دۈشەنبە،سەيشەنبە…. دېگەندەكلەرنى ئىسلامىيەت كىرگەندىن كېيىن قوللانغان دېگەنلىرىنى ئاڭلىغان ئىدىم. تۈنۈگۈن ماتېرىيال كۆرۈپ ئولتۇرۇپ ئەنۋەر بايتۇر، خەيرىنسا سىدىقلارنىڭ تۈزگەن (شىنجاڭدىكى مىللەتلەرنىڭ تارىخى) دېگەن كىتاپنى كۆرۈپ <<ئىدىقۇت ئۇيغۇر خانلىقىنىڭ مەدەنىيىتى>> دېگەن بۆلەككە كەلگەندە يۇقارىقىلارنى ئۇچرىتىپ قالدىم… شۇڭا بۇ ماتېرىيالنىڭ ھازىرىقىدەك ۋەزىيەتتە بىزگە ئىشلىتىش قىممىتىنىڭ يۇقىرى ئىكەنلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ بۇتېمىنى يوللاشنى قارار قىلدىم. بولسا باشقىلارمۇ مۇشۇنداق ماتېرىياللار بولسا تورغا يوللىساق ۋە ئەجداتلاردىن بىزگە قالغان بۇ مەدەنىي مىراسلارنى يېڭىۋاشتىن ئۆز تۇرمۇشىمىزغا سېڭدۈرسەك دېگەن ئۈمىدتە مەن. بۇلارغا مۇناسىۋەتلىك تېمىلار كېيىنكى يازمىدا يوللىنىدۇ.

ئېلان قىلىنغان ۋاقتى: 28 December 2010
ئاپتۇر: Karahan
مەنبە http://uyghuracademy.com/?p=12539

yolum · ۋاقتى: 2011-4-28 12:21:10

مىلادىيە كالېندارىدىكى ئاي ناملىرىنىڭ كېلىپ چىقىشى



1-ئاي − يانۋار: قەدىمكى رىم تەڭرىلىرىدىن «يانۇس» (Januarius) نىڭ نامى بىلەن ئاتالغان. رىملىقلار يانۇسنى بارلىق شەيئىلەرنىڭ ئىپتىداسى ۋە خەيرلىك ئاقىۋىتىنىڭ سىيماسى دەپ ھېسابلىغان. يىل يېڭىلانغاندا، رىملىقلار يانۇسنىڭ باش سۈرىتى چۈشۈرۈلگەن تەڭگىنى بىر-بىرىگە سوۋغا قىلىشىپ، ئامانلىق تىلەشكەن.

2-ئاي − فېۋرال: قەدىمكى رىملىقلار بۇ ئاينى «فېبرۇئار» (Februarius) دەپ ئاتىغان. رىملىقلار ھەر يىلى مەزكۇر ئاينىڭ 15-كۈنى «فېبرۇئار» دەپ ئاتالغان كاتتا دىنىي مەرىكە ئۆتكۈزگەن. شۇنىڭ بىلەن «فېبرۇئار» دېگەن سۆز 2-ئايغا نام بولۇپ قالغان.

3-ئاي − مارت: قەدىمكى رىملىقلار بۇ ئاينى «مارس» (Martius) دەپ ئاتىغان. قەدىمكى رىملىقلار ئەتىياز باشلانغاندا، يەر يۈزىگە باھار كېلىپ، ھاياتلىق جانلانغانلىق مۇناسىۋىتى ىبلەن مارس تەڭرىگە ئاتاپ نەزىر قىلغان. شۇنىڭ بىلەن «مارس» دېگەن سۆز 3-ئايغا نام بولۇپ قالغان.

4-  ئاي − ئاپرېل: لاتىن تىلىدا «ئاپرىلىس» (Aprilis) دەپ ئاتالغان. بۇ نام «ئېچىش، ئېچىلىش» دېگەن پېئىلدىن ياسالغان. بۇ سۆز تەبىئەتتە ھەممە نەرسە روناق تېپىشقا باشلىغان ۋە ياشارغانلىق مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ.

5- ئاي − ماي: قەدىمكى رىملىقلار مۇشۇ ئاينىڭ 15-كۈنى «مايا» (Maia) تەڭرىگە ئاتاپ نەزىر قىلغان.بۇ تۇغۇش-ئۆسۈشنى ئىلىكدايدىغان ئايال تەڭرى بولۇپ، رىملىقلارنىڭ 5-ئاي تەڭرىسى ئىدى. شۇنىڭھبىلەن 5- ئاي «ماي» (Maia) دەپ ئاتالغان.

6-  ئاي − ئىيۇن: لاتىنچە «يۇنىئۇس» (Junius) دېيىلىپ، توي-نىكاھ ۋە تۇغۇتنى ئىلىكدايدىغان ئايال تەڭرى يۇنو (Juno) نىڭ نامى بىلەن ئاتالغان. يەر يۈزىدىكى جانلىقلار مەزكۇر ئايدا يېتىلىدۇ، دېگەن مەنىنى بىلدۈرگەن.

7- ئاي − ئىيۇل: بۇ ئاينىڭ «يۇلىئۇس» (Julius) دەپ ئاتىلىشى قەدىمكى رىمدىكى ئاتاقلىق سىياسىيون يۇلىئۇس قەيسەر بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىكەن. بۇ ئادەم مەزكۇر ئايدا تۇغۇلغانىكەن، رىملىقلار بۇ كىشىنى خاتىرلەش ئۈچۈن 7-ئاينىڭ نامىنى ئۆزگەرتىپ يۇلىئۇس ئېيى دەپ ئاتىغان.

8- ئاي − ئاۋغۇست: قەيسەرنىڭ ۋارىسى ئاۋگۇستۇسنىڭ بۇيرۇقى بىلەن ئاۋگۇستۇس (augustus) دەپ ئاتالغان ھەم 30 كۈنلۈك ئاي 31 كۈنلۈك قىلىپ ئۆزگەرتىلگەن.

9- ،10-،11-،12- ئايلار دەرىجە سانلارنىڭ لاتىنچە ناملىرى بىلەن ئاتالغان. كونا رىم كالېندارىدا 7-،8-،9-،10-ئايلارنىڭ ناملىرى «7-»، «8-»، «9-»، «10-» دىن ئىبارەت دەرىجە سانلارنىڭ لاتىنچە ناملىرى بولغان «Septimus»، «Octavus»، «Nonus»، «Decimus» لار بىلەن ئايرىم-ئايرىم ئىپادىلەنگەن. مىلادىيەدىن 700 يىل ئىلگىرى رىملىقلار كالېندارنى ئىسلاھ قىلىپ، بىر يىلنى 12 ئايغا ئۆزگەرتكەن. ئۇلار كونا كالېنداردىكى 1-ئاي − مارس ئېيىنىڭ ئالدىغا يانۇس ۋە فېبرۇئار ئايلىرىنى قوشقان. شۇنىڭ بىلەن ئايلارنىڭ نامى تەرتىپ بويىچە كەينىگە سۈرۈلگەن. شۇ سەۋەبتىن 7-،،8-،9-،10- ئايلارنىڭ ناملىرى 9-، 10-، 11-، 12- ئايلارنىڭ ناملىرى قىلىنغان. ھازىرقى ئايلارنىڭ ناملىرى ئەنە شۇنىڭدىن كېلىپ چىققان.

مەنبە : ئوكيان تورى

Sezgurboy · ۋاقتى: 2010-7-27 02:47:25

ئاي ناملىرىنىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى

1-ئاي-----قەھرىتان
2-ئاي-----ھۇد
3-ئاي------نەۋرۇز
4-ئاي------ئۇمۇت
5-ئاي------باھار
6-ئاي------سەپەر
7-ئاي------چىللە
8-ئاي------تومۇز
9-ئاي------مىزان
10-ئاي-----ئوغۇز
11-ئاي-----ئوغلاق
12-ئاي-----كۆنەك

ئاي ناملىرىنىڭ بىر قانچە تۈركىي مىللەتلەردە ھازىرىقى ئاتىلىشى:

ئايلار       تۈرك          قازاق                   قىرغىزچە                               تاتارچە

1- ئاي ئوجاك       قاڭتار          يانۋار ياكى ئۈچتۈن ئايى                   غېنۋار
2-ئاي    شۇبات       ئاقپان          فېۋرال ياكى دېلتىن ئايى                   فېۋرال
3- ئاي مارت       ناۋرۇز          مارت ياكى جالغان قۇران                   مارت
4- ئاي نىسان       ساۋىل          ئاپرېل ياكى چىن قۇران                      ئاپرېل
5- ئاي مايىس       مامىر             ماي ياكى بۇغۇ                                  ماي
6- ئاي ھازىران    ماۋسۇم          ئىيۇن ياكى قۇلجا                               ئىيۇن
7- ئاي تەممۇز       شىلدې          ئىيۇل ياكى تېكې                               ئىيۇل
8- ئاي ئاۋگۇستوس  تامىز             ئاۋگۇست ياكى باش قۇۋۇنا                ئاۋگۇست
9- ئاي ئەيلۈل       قىر كۈيېك    سېنتىيابىر ياكى ئاياق قۇۋۇنا                سىنتىيابىر
10- ئاي  ئەكىم       قازان          ئاكتىيابىر ياكى توغۇزدۇن ئايى             ئاكتىيابىر
11- ئاي  كاسىم       قاراشا          نايابىر ياكى جېتېنىن ئايى                   نايابىر
12- ئاي  ئارالىك    جېلتۇقسان    دېكابىر ياكى بېشتىن ئايى                   دېكابىر

ھازىر ئومۇملىشىپ كەتكىنى

1- يانۋار
2- فېۋرال
3- مارت
4- ئاپرىل
5- ماي
6- ئىيۇن
7- ئىيۇل
8- ئاۋغۇست
9- سىنتەبىر
10- ئۆكتەبىر
11- نويابىر
12- دېكابىر

بۇمۇ  بىر خىل ئاتاش ( تەشەببۇس )

1-ئاي، قىش
2-ئاي، ئاياغ قىش
3-ئاي ، نەۋرۇز (ئەسلى پارسچە ، يېڭى يىل باشلىنىش كۈنى دىگەن مەنىدە)
4-ئاي ، باھار
5-ئاي ، ئەتىياز (چۈنكى مۇشۇ ئاينىڭ كىلەركى ئېيى يازغا تەۋە)
6-ئاي ، باش ياز
7-ئاي ، تومۇز
8-ئاي، ئاياغ ياز
9-ئاي باش كۈز
10-ئاي كۈز
11-ئاي، كەچ كۈز
12-ئاي، باش قىش

يەنە بىر تەشەببۇس ( بىر تورداشنىڭ تەشەببۇسى)

1 – ئاي ........ قەھرىتان
2 – ئاي ........ توڭغاق
3 – ئاي ........ نورۇز
4 – ئاي ........ باھار
5 – ئاي ........ ھوزۇر
6 – ئاي ........ مەرھابا
7 – ئاي ........ تومۇز
8 – ئاي ........ خۇشكەتتى
9 – ئاي ........ ھوسۇل
10 – ئاي ........ بەھرىمان
11 – ئاي ........ كەچكۈز
12 – ئاي ........ خوشئەمدى

مەنبە: كومپيۇتېرىمدىكى پۈتۈكلەر

turpan · ۋاقتى: 2010-7-29 23:30:53

ھىجىرىيە كالىندارىدىكى ئايلارنىڭ ئىسمىنى بىلىدىغانلار بولسا چىقىرىپ قويساڭلارچۇ؟!!!

Intil · ۋاقتى: 2010-7-30 00:36:30

سوئال: ھىجرىيە يىلىنى مىلادىيە يىلىغا قانداق ئايلاندۇرغىلى بولىدۇ؟

  جاۋاب: ھىجرىيە يىلىنى مىلادىيە يىلىغا ئايلاندۇرۇش ئۇسۇلى تۆۋەندىكىچە:

   (1) مىلادىيىگە ئايلاندۇرماقچى بولغان ھىجرىيە يىلىنى 33 كە بۆلۈمىز.

   (2) مىلادىيىگە ئايلاندۇرماقچى بولغان ھىجرىيە يىلىغا 622نى قوشىمىز.

   (3) 622 نى قوشقاندا چىققان ساندىن 33 كە بۆلگەندە چىققان ساننى ئېلىۋېتىمىز.

   شۇنىڭ بىلەن مىلادىيە يىلى چىقىدۇ.

   مەسىلەن: ھىجرىيە 1429 ÷ 33= 43

   1429+ 622= 2051

   2051- 43= 2008

سوئال: مىلادىيە يىلىنى ھىجرىيە يىلىغا قانداق ئايلاندۇرغىلى بولىدۇ؟

جاۋاب: مىلادىيە يىلىنى ھىجرىيە يىلىغا ئايلاندۇرۇش ئۇسۇلى تۆۋەندىكىچە:

   (1) مىلادىيە يىلىدىن 622 نى ئالىمىز.

   (2) ئالغاندا چىققان ساننى 33 كە بۆلۈمىز.

   (3) يۇقىرىقى ئىككىسىنىڭ نەتىجىسىنى بىر- بىرىگە قوشىمىز.

   شۇنىڭ بىلەن ھىجرىيە يىلى چىقىدۇ.

   مەسىلەن: مىلادىيە 2008 – 622- = 1386

   1386÷33 = 42

   1386 + 42= 1428

   بۆلۈنگەندە چىققان نەتىجە 42 يېرىمدىن كۆپرەك بولسا، ئۇنى 43 دەپ سانايمىز، ئەگەر 41 يېرىمدىن ئازراق بولسا، ئۇنى 41 سانايمىز.

ھىجرىيە كالېندارى ساپ قەمەرىيە كالېندارى (ئاي كالېندارى) بولۇپ، ئۇنىڭدا ئاينىڭ تولۇش ۋە ئويۇلۇش دەۋرى بىر ئاي، ھىلال ئاي چىققان كۈن شۇ ئاينىڭ 1-كۈنى قىلىپ بېكىتىلگەن، تاق ئايلار 30 كۈن ، جۈپ ئايلار 29 كۈن ھېسابلىنىپ، بىر يىل 12 ئايغا بۆلۈنۈپ، ئادەتتىكى يىللار 354 كۈن ھېسابلىنىدۇ. 30 يىل بىر دەۋر (قەرنە) ھېسابلىنىپ، بىر قەرنەنىڭ 2-،5-،7-،10-،13-،16-،18-،21-،24-،26-،29- يىللىرىنىڭ ئاخىرقى 12-ئېيىغا بىر كۈن قوشۇلۇپ، بۇ يىللارنى ھەر بىرى 355 كۈن قىلىنىدۇ. ئەمما ھىجرىيە كالېندارىدىكى يىللارنىڭ ئوتتۇرچە كۈن سانى 354 كۈن 8 سائەت 48 مىنۇت بولغاچقا، ئۇنىڭ بىر يىلى تروپىك يىلىدىن 10 كۈن 21 سائەت 1 مىنۇت كەم بولۇپ، ھەر 2.7 يىلدا تروپىك يىلىدىن 1 ئاي، 32.6 يىلدا تروپىك يىلىدىن بىر يىل پەرقلىنىدۇ. ئادەتتە، مىلادىيە كالېندارىدا 32 يىل ئۆتكەن بولسا، ھىجرىيە كالېندارىدا تەخمىنەن 33 يىل ئۆتكەن بولىدۇ. شۇڭا، مىلادىيە كالېندارىدا رەمازان، ھېيت-بايراملار ھەر يىلى تەخمىنەن 11 كۈندىن سۈرۈلىدۇ.

دېھقانلار كالېندارى
دېھقانلار كالېندارى (农历) __ مەملىكىتىمىزدە قەدىمدىن ھازىرغىچە قوللىنىلىپ كېلىۋاتقان ئەنئەنىۋى يىلناما بولۇپ، قەدىمكى قەمەرىيە كالېندارى بىلەن شەمسىيە كالېندارىنىڭ يىل ھېسابلاش قائىدىسى بويىچە تۈزۈپ چىقىلغان. بۇ كالېندار ئەڭ ئاۋۋال «خۇاڭدى يىلنامىسى»، «قەمەرىيە يىلنامىسى» دەپ ئاتالغان دېھقانلار كالېندارىدىكى ئايلار بىلەن كۈنلەر ئاي-قۇياش كالېندارىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئورۇنلاشتۇرۇلىدۇ. ھازىر مەملىكىتىمىزدە ئىشلىتىلىۋاتقان كالېندارلاردا، مىلادىيە چېسلاسىنىڭ يېنىدا دېھقانلار كالېندارىنىڭ چېسلاى ئەسكەرتىلگەن بولىدۇ. دېھقانلار كالېندارىدا بىر يىل 12 ئايغا بۆلۈنگەن. چوڭ ئاي 30 كۈن كىچىك ئاي 29 كۈن، بىر يىل 353 كۈن، 354 كۈن يەكى 355 كۈن بولۇپ، ھەمىشە ئاي فازىسىنى ئەكس ئەتتۈرىدۇ. دېھقانلار كالېندارىدا چوڭ، كىچىك ئايلار نۆۋەتلىشىپ كېلىدۇ. بەزىدە 2~3 ھەتتا 4 چوڭ ئاي ياكى 2~3 كىچىك ئاي ئۇلىشىپ كېلىدىغان ئەھۋاللارمۇ كۆرىلىدۇ. قەمەرىيە ھېسابىدا يېڭى ئاينىڭ كۆرۈنۈشى ئاي بېشى ھېسابلىنىدۇ. شەمسىيە كالېندارىغا سېلىشتۇرغاندا ھەر يىلدىكى ئوتتۇرچە كۈن سانى 10 كۈن ياكى 11 كۈن كەم. شۇڭا، دېھقانلار كالېندارىدا تەخمىنەن ھەر ئىككى، ئۈچ يىلغان بىر كەبىسە ئاي قوشۇلىدۇ. ھەر 19 يىلغا 7 كەبىسە ئېيى قوشۇلىدۇ، كەبىسە ئېيى قوشۇلغان بىر يىل 383 كۈن، 384 كۈن ياكى 385 كۈن بولۇپ، 13 ئاينى تەشكىل قىلىدۇ.

Intil · ۋاقتى: 2010-7-30 00:36:42

قەمەرىيە ئايلىرى تۆۋەندىكىچە:
مۇھەررەم 1- ئاي.
سەفەر 2 - ئاي.
رەبىئۇل ئەۋۋەل 3- ئاي.
رەبىئۇل ئاخىر 4- ئاي.
جامادىيەل ئەۋۋەل5- ئاي.
جامادىيەل ئاخىر 6- ئاي.
رەجەب 7- ئاي.
شەئبان 8- ئاي.
رامىزان 9- ئاي.
شەۋۋال 10- ئاي.
زۇلقئدە 11- ئاي.
زۇلھىججە 12- ئاي.

Intil · ۋاقتى: 2010-7-30 00:58:56

يۇقارقىسى مەن ساقلاپ قويغان ماترىيالدىكىسى ئەمما يادىمدا قېلىشىچە :
رەبىئۇل ئەۋۋەل 3- ئاي. بۇ رەببىيەل ئەۋۋەل دك يادىمدا.
زۇلھىججە 12- ئاي. بۇ زۇلھەججە دەك يادىمدا.
قايسىسى توغرىكىن؟

Ozhan · ۋاقتى: 2010-8-9 12:32:19

ئىنكاس قايتۇرۇش Intil نىڭ تېمىسى
زۇلھەججە توغىرا

Intil · ۋاقتى: 2010-8-9 16:00:31

   تۈرك ئۇيغۇر كالېندارى

                                                      ئالپ تېگىن

  ئەسسىلامۇئەلەيكۇم ئالپ تېگىن بلوگىنىڭ كۆرۈرمەنلىرى ئالدىنقى قېتىملىق(ئۇيغۇرچە 7كۈننىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشىنى بىلىۋىلىڭ( دېگەن تېمىنى يازغاندىن كېيىن توردا ياخشى ئىنكاسلار بولۇپ ئۆتتى، شۇڭا بۇ قېتىم ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمدە ئىشلەتكەن ساپ تۈركىي-ئۇيغۇرچە كالېندارىنى يېزىشنى مۇۋاپىق كۆردۈم . بۇ بىزنىڭ كېيىنكى ئىشلىرىمىزغا پايدىسى تېگىپ قالار دېگەن ئۈمىدتە مەن.
  ئىدىقۇت ئۇيغۇر خانلىقى خېلى مۇكەممەل كالېندارغا ئىگە ئىدى. بەزى مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا، ئۇلار دەسلەپكى چاغلاردا ئەنئەنىۋى ئۇيغۇر كالېندارىنى(تۈركىي كالېندارنى)ئىشلەتكەن.
  ئىدىقۇت ئۇيغۇرلىرى باشقا تۈركىي قەبىلىلەرگە ئۇخشاشلا يىللارنى 12 مۆچەلگە ئايرىپ، ئۇلارنى:
  كۈسكۈ (چاشقان)، ئۇد ياكى سېغىر (كالا)، بارىس (يولۋاس)، تاۋۇشقان (توشقان)، لۈۋ ياكى ئەلۈۋ (ئەجدىھا)، قونت (ئات)، يىلان، قون (قوي)، مىشىن ياكى مىچىن (مايمۇن)، تاقىقۇ ياكى تاقاغۇ (توخۇ)، ئىت، لاغزىن(چوشقا) دېگەن ناملار بىلەن ئاتىغان. بەزى ماتېرىياللارغا ئاساسلانغاندا، ئىدىقۇت ئۇيغۇرلىرى ھەربىر مۆچەلگە (12 يىلغا) يەنە توپۇ (تۇپراق)، ئالتۇن (ياكى تۆمۈر)، ئوت، سۇب(سۇ)، قاتارلىق بە ش ئېلېمېنتنى بەش قېتىم تەكرارلاپ ھەر قايسى يىللارنىڭ كەينىگە قوشۇپ (كۈسكۈ توپۇ، كۈسكۈ ئالتۇن، كۈسكۈ ئوت، كۈسكۈ سۈپ، ئۇد توپۇ دەپ ھېسابلىغان. بۇ كالېندار شۇ دەۋىرلەردە خەنزۇلار ئارسىغىمۇ تارالغانىكەن.
  بىر مىللەت تەرەققى قىلىمەن دەيدىكەن ئەڭ ئاۋۋال ئۆزىدىكى مىللى مەدەنىيەتنى قېزىپ چىقىشى ، مىللى كىملىكىنى قايتا تونۇشى كېرەك. شۇڭا ھەرقايسى ساھەلەردىكى قېرىنداشلىرىمدىن كۈتىدىغان ئۈمىدىم شۇكى بۇندىن كېيىنكى كالېندارلارغا مۇشۇ ئۇيغۇرچە كالېندارنىڭ نامى قىستۇرۇلۇپ قويۇلسا، ۋە توردىكى قېرىنداشلىرىمىزمۇ بۇنىڭغا ئاكتىپ ياردەمدە بولسا.

                           2010 بارىس (يولۋاس) يىلى ھۇتنىڭ سەككىزى پازار كۈن(يەكشەنبە)
      سائەت  22:08
  ئەسەرنى بلوگنىڭ ئادېرىسىنى ئەسكەرتكەن ئاساستا باشقا ھەرقانداق تور بېكەتلەردە ئېلان قىلدۇرسىڭىز بولىدۇ.
  بلوگ ئادېرىسى:  http://alptegin.blogbus.com

Sezgurboy · ۋاقتى: 2010-10-22 13:43:29

Intil · ۋاقتى: 2010-11-7 21:49:31

موچەل قوشىغى

يىل بېشى چاشقان ئېرۇر،

كالىسى مۆرەپ كېلۇر.

يولۋىسى يولدا يېتىپ ،

توشقىنى سەكرەپ كېلۇر.

دەريادا بېلىق ئۇزۇپ،

يىلىنى قوغلاپ كېلۇر.

ئات ئالدىدا قوي كەينىدە،

مەرەپ كېلۇر.

مايمۇنى ئويناپ ماڭار،

توخۇسى چىللاپ كېلۇر.

ئىتلىرى ھاۋشىپ ئوتەر،

توڭگۇزلىرى تويلاپ كېلۇر.

1-چاشقان .2008-1996-1984-1972-1960--.
2-كالا    2009-1997-1985-1973-1961-..
3-يولۋاس  2010-1998-1986-1974-1962--
4- توشقان 2011-1999-1987-1975-1963--..
5-بېلىق  2012-2000-1988-1976-1964--..
6-يىلان 2013-2001-1989-1977-1965---
7-ئات    2014-2002-1990-1978-1966--.
8-قوي    2015-2003-1991-1979-1967---
9-مايمۇن2016-2004-1992-1980-1968--.
10-توخۇ 2017-2005-1993-1981-1969-- -.
11-ئىت 2018-2006-1994-1982-1970----
12-توڭگۇز2019-2007-1995-1983-1971----

Koinlun · ۋاقتى: 2010-11-7 23:20:40

پاھ........ دىھقانلارنىڭ يىل تالاش-تارتىشىمۇ بولىدىكەن ھە...

turpan · ۋاقتى: 2010-11-7 23:42:54

بەزىدە مۇشۇ مۆچەلگە ئاساسلىنىپ قىلىنغان پەرەزلەر بىزنىڭ ئىلمىي ئالدىن مەلۇماتلاردىنمۇ بەكرەك كىشىنى قايىل قىلىدۇ .بۇلاردىن ئەجدادلىرىمىزنىڭ ئۇرغۇپ تۇرغان ئەقىل -پاراسىتىنى كۆرىۋېلىش تەس ئەمەس .

turan · ۋاقتى: 2010-11-8 12:01:24

ئىنكاس قايتۇرۇش Intil نىڭ يازمىسى

دېھقانلار كالېندارى دەپ ئالماي،مۇشۇنى دېھقانلار يىلنامىسى دەپ ئالساق بولمامدۇ ئىنتىل ئەپەندى!!!

ھېسابات		ساقلاش	پارول قايتۇرىۋېلىش
پارول			تىزىملىتىش

مىكروبلوگ[ يېڭى | 24 سائەت | 7 كۈن | 30 كۈن ]

ئاي ناملىرىنىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى

مۇناسىۋەتلىك تېمىلار

12 ئاينىڭ ۋە يەتتە كۈننىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشىنى بىلىۋىلىڭ

ئاي ناملىرىنىڭ ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى

ئۇيغۇرچە 12 مۆچەلنى بىلىۋىلىڭ!