بىلىۋال: UKIJ نىڭ خەت نۇسخىلىرىنىڭ سانىنى بىلەمسىز؟ [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلىمى جەمئىيىتى فونتلىرى
Uyghur Kompyutér Ilimi Jem'iyiti Fontliri
Bu bet üchün waqitliq ishlitilidighan font: UKIJ Tuz

بۇ فونتلار LGPL ۋە Open Font ئىجازەتنامىسىدە ھەقسىز تارقىتىلدى.

All fonts are distributed for free and released under LGPL and Open Font licenses.

     ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرىنى MS-DOS قا كىرگۈزۈش ۋە ھەر خىل يۇمشاق دېتاللارنى ياساش ئارقىلىق ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتىغا تۆھپە قوشقان، شۇنداقلا تۆۋەندىكى ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرىنىڭ ھەر خىل ئاماللار بىلەن ياسىلىشىغا ئەڭ دەسلەپكى ئاساسنى ياراتقان شەخىسلەرگە ئالاھىدە رەھمەت ئېيتىمىز.

     تۆۋەندىكى ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرى MS-DOS ،Windows 3.1 ،Windows 95/97 ،Windows 98 ،Windows 2000 ۋە Windows XP لەردە ھەر خىل نام، ھەر خىل «ئۆلچەم» لەردە ئىشلىتىلگەن. ئۇيغۇرچە Unicode ئىشلەتكەن ئەڭ دەسلەپكى خەت نۇسخىلىرى 2002- يىلى ئىيۇندا بارلىققا كەلگەن. شۇنىڭدىن ئېتىبارەن Unicode ئۆلچىمى ئىشلىتىدىغان ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرىنىڭ سانى ۋە ناملىرىمۇ كۆپىيىپ (تولۇقسىز سىتاتىستىكىلارغا ئاساسلانغاندا 30 نەچچە خىل خەت نۇسخىسى 500 نەچچە خىل ئوخشىمىغان نامدا ئىشلىتىلگەن) بىر قىسىم قالايمىقانچىلىقلار كېلىپ چىققان. جەمئىيىتىمىز ئۇ خىل ۋەزىيەتنى ئۆزگەرتىش ۋە خەت نۇسخىلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇش ئۈچۈن ئىختىيار قىلغان خەتتاتلار، كومپيۇتېر مۇتەخەسىسلىرى، شىركەتلەر ۋە باشقا ئەزالاردىن پىكىر ئالغان. شۇ ئارقىلىق، 2004- يىلى دېكابىر ئېيىدا ئاشۇ خەت نۇسخىلىرى تۈنجى قېتىملىق رەتلەش ئارقىلىق خەت نۇسخىسى ناملىرى ئاساسەن مۇقىملاشتۇرۇلغان ۋە كۆرۈنەرلىك نەتىجىلەرگە ئېرىشكەن.

     2006- يىلى مارت ئېيىدىن باشلاپ 2-قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش ئېلىپ بېرىلىپ بۇرۇنقى خەت نۇسخىلىرىنىڭ ناملىرىغا مۇۋاپىق ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈش، بۇرۇن ساقلانغان مەسىلىلەرنى تۈزەش، قازاقچە، قىرغىزچە ھەرپلەرنىمۇ قوشۇش، باسمىدا ئىشلىتىدىغان بەلگىلەرنىمۇ تولۇقلاش، ئۆلچەمسىز خەت نۇسخىلىرىدا يېزىلغان تېكىستلەرنىمۇ نورمال كۆرسىتەلەيدىغان قىلىش قاتارلىق تۈزىتىشلەر ئېلىپ بېرىلىپ مەتبەئە ئۆلچىمىگە ماسلاشتۇرۇلۇپ ئىشلەنگەن.

     2- قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش جەريانىدا ئۆلچەمسىز خەت نۇسخىلىرىدا يېزىلغان تېكىستلەرنىمۇ نورمال كۆرسىتەلەيدىغان قىلىش مەقسىتىدە قوشۇلغان بەزى ھەرپلەر 2004-يىل 17-دېكابىر بىرلىككە كەلگەن ئۇيغۇرچە ھەرپلەر كود جەدۋىلى بويىچە خەت كىرگۈزمەيدىغان بىر قىسىم ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەر تەرىپىدىن خاتا ئىشلىتىلىپ قېلىپ ئوخشىمىغان تەتقىقاتچىلار ياسىغان خەت نۇسخىلىرىدا «كود توقۇنۇشى» كەلتۈرۈپ چىقارغان بولغاچقا، 2008-يىل ئاخىرىدىن 2010-يىل ئاخىرىغىچە 3-قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش ئېلىپ بېرىلدى.

ئەڭ يېڭى نۇسخىسىنى http://ukijorgfonts.googlecode.com/files/ukijorgfonts.zip دىن چۈشۈرۈڭ.

     3- قېتىملىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش پائالىيىتى تۆۋەندىكى تەلەپلەر بويىچە ئېلىپ بېرىلدى:

     1. خەت نۇسخىلىرى ئىچىدە http://unicode.org بەلگىلىگەن كود جەدۋىلىگە ئۇيغۇن بولمىغان ھەرپ-بەلگىلەر بولماسلىق (UKIJ Tughra ۋە UKIJ Orxun بىلەن باشلانغان فونتلار بۇنىڭ سىرتىدا)؛
     2. 2004-يىل 17-دېكابىر بىرلىككە كەلگەن ئۇيغۇرچە ھەرپلەر كود جەدۋىلىگە ھۆرمەت قىلغان ئاساستا، خەت نۇسخىلىرىنىڭ بۇرۇنقى نامى، شەكلى ۋە غولىنى ساقلاپ قالغان ئاساستا مەسىلە بايقالغان ھەرپ-بەلگىلەرنىلا تۈزىتىش؛
     3. خەت نۇسخىلىرى ياسىغۇچىلارنىڭ ئاپتورلۇق ھوقۇقىغا داۋاملىق ھۆرمەت قىلىش، ئاپتورلۇق ھوقۇقى قىسمىدىكى ئۇچۇرلارنى بۇرۇنقى پېتىچە ساقلاپ قېلىش؛
     4. كېڭەيتىلگەن رايونىدىكى FBEA دىن FBFB غىچە بولغان كود ئورۇنلىرىغا يالغۇز ھەرپ شەكلىدە ئورۇنلاشتۇرۇلغان سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ ھەمزىلىك قوشما شەكىللىرى («ﺋﺎ، ﺌﺎ، ﺋﻪ، ﺌﻪ، ﺋﻮ، ﺌﻮ، ﺋﯘ، ﺌﯘ، ﺋﯚ، ﺌﯚ، ﺋﯜ، ﺋﯥ، ﺌﯥ، ﺋﯧ، ﺋﻰ، ﺌﻰ، ﺋﯩ» دىن ئىبارەت جەمئىي 18) نى ھەمزە («ئ» 0626) بىلەن خالىغان بىر سوزۇق تاۋۇشنىڭ ئاساسى رايوندىكى كودىنى بىرلەشتۈرۈش ئارقىلىق ئىپادىلەشكە بولغاچقا، ھەمدە «ﺌﯩ» («پېئىل» دىكى) ۋە «ﺌﯧ» («باغئېرىق» تىكى) ئىبارەت ئىككى قوشما شەكىللىرى Unicode ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتمىگەچكە سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ ھەمزىلىك قوشما شەكىللىرى ئىشلىتىش پايدىسىز دەپ قارىلىپ بۇندىن كېيىنكى فونتلارغا قوشماسلىق (ماۋۇ يەردىكى ئۇقتۇرۇشقا قاراڭ)؛ ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ 1983- يىل 9- ئاينىڭ 23- كۈنىدىكى تەستىقى بىلەن 1984- يىل 1- ئاينىڭ 1- كۈنىدىن باشلاپ ئومۇميۈزلۈك قوللىنىلىپ كېلىۋاتقان ھازىرقى زامان ئۇيغۇر ئېلىپبەسىنى ئاساس قىلغان ھالدا (تەپسىلاتى ئۈچۈن بۇ يەرگە قاراڭ) خەت نۇسخىلىرىدا «ھ» نىڭ 2 خىل شەكلىنىلا ئىشلىش؛
     5. خەت نۇسخىلىرىنى تۈرگە بۆلۈش، خەت نۇسخىلىرىدىكى ھەرپ-بەلگىلەرنىڭ سانىنى تەۋە بولغان تۈر ۋە ئىشلىتىلىش ئىھتىياجىغا قاراپ مۇۋاپىق ھالدا تەڭشەش ئارقىلىق خەت نۇسخىلىرى تۈزەش يۈكىنى يەڭگىللىتىش؛
     6. ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىپ، مەسىلە بايقالسا مۇدىرىيەتنىڭ قارارىغا ھۆرمەت قىلغان ئاساستا تۈزىتىش ئېلىپ بېرىپ، خەت نۇسخىلىرىدا ساقلانغان نۇقسانلارنى ئەڭ تۆۋەن دەرىجىگە چۈشۈرۈش.

     فونتلار تۆت چوڭ تۈرگە بۆلۈندى:
     بىرىنچى تۈر: مەتبۇئات-باسما خەت نۇسخىلىرى؛ ئىككىنچى تۈر: ئېكران يۈزى خەت نۇسخىلىرى؛ ئۈچىنچى تۈر: ھۆسنىخەت نۇسخىلىرى؛ تۆتىنچى تۈر: Mac OS X مەخسۇس خەت نۇسخىلىرى.