ئۇيغۇر ئەنئەنىۋى تەنھەرىكەت ئويۇنى ـ پاپۇز

turan · ۋاقتى: 2011-8-8 21:59:54

ئۇيغۇر ئەنئەنىۋى تەنھەرىكەت ئويۇنى ـ پاپۇز

ئوبۇل ياسىن

پاپۇز ئەجداتلىرمىز ياراتقان ئۇزاق تارىخقا ئىگە ئەنئەنىۋى تەنھەركەت تۈرلىرىنىڭ بىرى. ئۇ زامانىۋى توپ ئۇيۇنلىرى دىيارىمىزغا سىڭىپ كىرىشتىن ئاللا بۇرۇن ، خەلقىمىز ئارسىغا كەڭ تارقالغان. مەكىت خەلقى ئۇنى بەدەن چېنىقتۇرۇش ۋە كۆڭىل ئېچىش سۈپىتىدە داۋاملاشتۇرۇپ كەلمەكتە.
  پاپۇز ئۇيۇنى ئاممىباپ، قىزىقارلىق، جەلىپ قىلىش كۈچىگە ئىگە بۇلۇپ ، ئۇنىڭغا كۆپ ئادەم قاتنىشالايدىغان، سايمانلىرى ئاددى مەيدان شارائىتىغا  يۇقۇرى تەلەپ قۇيۇلمايدىغان ، پەسىل ئايرىمايدىغان يېزا قىشلاقلارغا باپ كېلىدىغان ، ئاممىۋى تەنتەربىيە تۈرلىرىنىڭ بىرى بۇلۇپ ، ھەممە ئادەمنىڭ ئوينىشىغا ماس كېلىدۇ. ئۇنىڭ قاتناشچىسى 70ــ80 سانتېمىتىر ئۇزۇنلىقتىكى بىر ئۇچى 15ــ 20 سانتېمىتىر ئىگىلگەن « 7 » شەكلىدىكى ئىلمەك كالتەك تەييارلايدۇ . ئاندىن يېرىلىپ كەتمەيدىغان ، ئاسان ئۇپرىمايدىغان ئۈجمە ، ئۈرۈك دەرىخىدىن كىچىك توپ ياسايدۇ. پاپۇز مەيدانىنىڭ چوڭ – كىچىكلىكى ئۇيۇنغا قاتناشقان ئادەمنىڭ ئاز كۆپلىكى ياكى شۇ ئۇرۇننىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ ئۇزۇنلۇقى ۋە توغرىسىنى بەلگۈلەپ ياكى ئۆلچەملىك مەيدان تەييارلاپ ئوينىسىمۇ بولىدۇ. ئۆلچەملىك مەيداننىڭ ئۇزۇنلۇقى 80ــ 100 مېتىر ، كەڭلىكى 40ــ 50 مېتىر ئەتراپىدا بۇلۇپ ، مەيداننىڭ ئىككى باش سىزىقىغا توپ كىرگۈزۈش قاپقا ( دەرۋازسى ) ياسىلىدۇ . مەيداننىڭ ئوتتۇرىسىغا كەڭلىك ئايلانمىسى 30 سانتىمېتىر چوڭقۇرلىقى 10 سانتىمېتىر چەمبەر سىزىلىپ،توپ باشلاش نوحتىسى قىلىنىدۇ.
  پاپۇز ئۇيۇنى مۇسابىقە شەكلىدە ئوينىلىدىغان بۇلۇپ ، مۇسابىقىگە ئون ،يىگىرمە  ياكى ئۇنىڭدىن كۆپرەك كىشى ئىككى گۇرۇپپىغا بۆلىنىپ قاتناشسىمۇ بۇلىدۇ. مۇسابىقە باشلاشتىن بۇرۇن ھەر ئىككى تەرەپنىڭ مەيدانى ئايرىلىپ، مۇسابىقە قائىدىسى ئۇختۇرۇلىدۇ. مۇسابىقە باشقۇرغۇچىسى ياغاچ توپنى باشلاش نوختىسىغا قۇيۇپ، توپ باشلاشقا بۇيرۇيدۇ. ئىككى گۇرۇپپىدىن بىردىن كىشى چەمبەر ئىچىدىكى توپنى پاپۇز تايىقى بىلەن ئۇرۇپ چىقىرىپ، قارشى تەرەپنىڭ قاپقىسىغا ئېلىپ ماڭىدۇ، قارشى تەرەپ تۇسىدۇ. مۇسابىقە مۇشۇ شەكىلدە جىددى داۋاملىشىدۇ.
  پاپۇز ئوينىغاندا قاتناشقۇچى پاپۇز تايىقىنى ئوڭ قۇلى بىلەن تۇتۇپ، توپنى ئوڭدىن سولغا ئۇرۇش كېرەك. ئۇنىڭدىن باشقا توپ ئۇرۇشقا كۈتىرىلگەن تاياق شۇ كىشىنىڭ بەل قىسمىدىن ئېشىپ، قارشى تەرەپكە تىگىپ كەتمەسلىكى ، توپنى بەدىنى بىلەن توسماسلىقى، قارشى تەرەپنىڭ ھەرقانداق يېرىگە ئۇرماسلىقى لازىم. ئەگەر قائىدىگە خىلاپلىق قىلىنسا توپ ئۇرۇش نۆۋىتى قارشى تەرەپكە ئۆتكۈزۈپ بېرلىدۇ. مۇسابىقە داۋامىدا توپ يان سىزىقىدىن چىقىپ كەتسە شۇ ئۇرۇندىن قايتا توپ باشلايدۇ. ( بۇتەرەپلىرى ھازىرقى پۇتبول مۇسابىقىسى تەرتىپلىرىگە ئوخشايدۇ) قاپقا ( دەرۋازىغا ) توپ كىرگەندىن كىيىن ، ئۇيۇن مەيدان ئوتتۇرسىدىكى توپ باشلاش نوختىسىدىن قايتا باشلىنىدۇ. ئۇتۇش – ئۇتتۇرۇش قاپقىغا كىرگەن توپنىڭ ئاز ـ كۆپلىكىگە قاراپ بەلگۈلىنىدۇ. مۇسابىقە ۋاقتىنى مەلۇم توپ سانىنى ياكى ۋاقىت بەلگىلەپ  بېكىتسىمۇ بۇلىدۇ. تەڭ چىقىپ قالغاندا مۇسابىقە ۋاقتىنى ئۇزارتسىمۇ بولىدۇ.

مەنبە:مىسرانىم تورى

ھېسابات		ساقلاش	پارول قايتۇرىۋېلىش
پارول			تىزىملىتىش

مىكروبلوگ[ يېڭى | 24 سائەت | 7 كۈن | 30 كۈن ]

ئۇيغۇر ئەنئەنىۋى تەنھەرىكەت ئويۇنى ـ پاپۇز