ئۇيغۇر ھەرىپى «ف» نىڭ ئاخىر ۋە يالغۇز شەكىللىرىنى توغرا ئىشلىتەيلى

dolqun · ۋاقتى: 2014-7-29 10:10:58

دىققەت: بۇ ماقالىدىكى مەزمۇنلار كومپيۇتېردىكى ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىسىنىڭ Unicode تىكى كودىغا مۇناسىۋەتلىك. تولۇق ئوقۇمىغانلار ياكى چۈشىنەلمىگەنلەرنىڭ «ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىسى بىرلىككە كەلمەپتۇ، كود قالايمىقانچىلىق باركەن…» دېگەندەك مەزمۇندا خاتا ئۇچۇر تارقىتىپ قېلىشتىن ساقلىنىشىنى سورايمەن.

بۇ يىل ئەتىيازدا Unicode ئىلمىي جەمئىيىتى يېتەكچىلىك قىلىدىغان، Apple, Google Microsoft, IBM قاتارلىق شىركەتلەر شۇ بويىچە ئىشلىتىدىغان CLDR غا ئۇيغۇرچە ئۇچۇرلار قوشۇلدى(http://cldr.unicode.org/index/downloads/cldr-25 غا قاراڭ). بۇ جەرياندا http://unicode.org دىكى تەتقىقاتچىلارنىڭ «ھ» ۋە «ف» نىڭ شەكىللىرى ھەم كودلىرى توغرىسىدىكى سوئاللىرىدىن قېچىپ قۇتۇلالمىدۇق. «ھ» نىڭ ئۇيغۇرچىدا پەقەت ئىككى خىللا شەكلىنىڭ بارلىقى (بۇ مەسىلە بۇ يەردىمۇ ئوتتۇرىغا چىققان)، كودىنىڭ U+06BE بولسا توغرا بولىدىغانلىقى (U+0647 ئەمەس)؛ «ف» نىڭ ئاخىر ۋە يالغۇز شەكىللىرىنىڭ «ق» نىڭكىگە ئوخشىمايدىغانلىقى، ئاستى تۈز ھەم يايپاڭراق بولىغانلىقى، كودىنىڭ U+0641 بولسا توغرا بولىدىغانلىقى (U+06A7 ئەمەس)؛ ئەگەر http://www.ukij.org/fonts دىكىدەك بولمىسا ئېغىر قالايمىقانچىلىق چىقىدىغانلىقى دەلىل ئىسپاتلار بىلەن چۈشەندۈرۈلگەن، خاتالىقلىرىمىز ئېتىراپ قىلىنغان ھەم شۇ ئارقىلىق ئۇيغۇرچە ھەرپلەرنىڭ خاتالىقسىز CLDR غا كىرىشى ئىشقا ئاشقان. بۇنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشىنى يورۇتۇپ بېرىش ئۈچۈن تۆۋەندىكىلەرگە دىققەت قىلىڭ.
يۇقىرىدا تىلغان ئېلىنغان خاتالىقلار «ف» نىڭ ئاخىر ۋە يالغۇز شەكىللىرىنى كۆزدە تۇتقان:

ھازىر تارقىتىلىۋاتقان بەزى ئېلىپبە كىتاب ۋە ئېلىپبە جەدۋەللەردە «ف» نىڭ ئاخىر ۋە يالغۇز شەكىللىرى «ق» نىڭكى بىلەن ئوخشىشىپ قالغان (تۆۋەندىكىلەرگە قاراڭ)؛

قوشۇمچە: بۇ مەسىلىنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن Unicode ئىلمىي جەمئىيىتى بىرەيلەن ھەتتا ئالاھىتەن ئۈرۈمچىدىن ئۇيغۇر ئېلىپبە جەدۋىلىنى ئەكەلدۈرۈپ تەكشۈرگىنىنى، بالىسىنىڭمۇ ئۇيغۇرچە ھەرپلەرگە خېلى كۆزى پىشىپ قالغانلىقىنى ئېيتقانىدى (بۇ يەرگە قاراڭ). ئەمما، ئەشۇ جەدۋەلدە خاتالىق بارلىقىنى پاكىتلىق كۆرسەتكىنىمىزدە ھەيرانلىق ئىچىدە بۇنىڭ بىر ئىشەنگۈسىز ھەقىقەت ئىكەنلىكىنى ئېيتتى.

http://www.ukij.org/fonts دا تارقىتىلىۋاتقان UKIJ Tuz Tom, UKIJ Basma, UKIJ Esliye قاتارلىق بىر قىسىم فونتلاردا «ف» نىڭ ئاخىر ۋە يالغۇز شەكىللىرى «ق» نىڭكى بىلەن ئوخشىشىپ قالغان (ئەمما UKIJ Tuz, UKIJ Tuz Kitab, UKIJ Nasq لاردا توغرا)؛ شۇ سەۋەبتىن، «ف» نىڭ ئاخىر ۋە يالغۇز شەكىللىرى خاتا فونتلارنى ئىشلىتىپ ياسالغان توردىكى ماتېرىياللاردىمۇ بۇ خاتالىق كۆرۈلگەن.

يۇقىرىدىكى ئىككى خاتالىقنىڭ مەنبەسى: ئۇيغۇرچە فونت ياسىغانلار ئاسان بولۇشى ئۈچۈن «ق» ھەرپىنىڭ شەكىللىرىنى كۆچۈرۈپ چاپلاپ بىر چېكىتنى ئۆچۈرۈۋېتىپلا ئۇلارنى «ف» نىڭ شەكىللىرىگە ئىشلەتكەن؛ ئاۋۇ جەدۋەل ۋە كىتابنى تۈزگەنلەر ھەرپ شەكىللىرىنى قولدا يازغان بولسا «ف» نىڭ ئاستىنىڭ يايپاڭراق بولىدىغانلىقىغا دىققەت قىلمىغان ياكى ئاۋۇ جەدۋەلدىكىدەك «ف» نىڭ شەكىللىرىدە خاتالىق بار فونت UKIJ Esliye ئىشلەتكەن.

قوليازما ئارقىلىق تۈزۈلگەن 1936-يىلدىكى ئۇيغۇرچە ئېلىپبە، قازاقچە ئېلىپبە، يېزىق ئىسلاھاتىدىن بۇرۇنقى ئۆزبېك ئېلىپبەسى ۋە 2003—2007-يىل ئارىسىدا بېسىلغان ئېلىپبەدىكى «ف» نىڭ شەكىللىرىگە قارايدىغان بولساق يۇقىرىدا تىلغان ئالغان خاتالىق ئېھتىماللىقلىرىنىڭ ھەقىقەت ئىكەنلىكىگە ئىشەنمەي ئامالىمىز يوق.

قازاقچە ئېلىپبەدىكى «ف» ۋە «ق» نىڭ شەكىللىرى

يېزىق ئىسلاھاتىدىن بۇرۇنقى ئۆزبېك ئېلىپبەسىدىكى «ف» ۋە «ق» نىڭ شەكىللىرى

ئۇندىن باشقا يەنە، بۇ سەۋەبتىن كېلىپ چىققان Microsoft Vista دىن باشلىنىپ ۋە ھازىرقى Windows 7/8 لاردىكى (Uyghur (Legacy دېگەن كونۇپكا تاختىسىدىمۇ بار بولغان «ف» مەسىلىسىنى ئېسىمىزگە ئالماي تۇرالمايمىز. Windows 7/8 لاردىكى ئىككى ئۇيغۇرچە كونۇپكا تاختىسىنىڭ بىرى بولغان (Uyghur (Legacy كونۇپكا تاختىسى(يەنى خاتاسى)نى ئۆچۈرۈۋېتىش تەكلىپى Microsoft قا يوللىنىپ قوبۇل قىلىندى.

بۇ خاتالىقلاردىن ساقلىنىپ «ئېلىپبەسىىنىڭ تايىنى يوق مىللەت» دېگەن نامغا قالماسلىق ئۈچۈن، www.ukij.org/fonts ۋە باشقا ئورۇنلاردىكى فونت ياسىغۇچىلارنىڭ ئىنچىكىلىك بىلەن تەكشۈرۈپ «ف» ھەرپىنىڭ شەكىللىرىدە خاتالىق بار فونتلارنى دەرھال تۈزىتىشىنى، خاتالىق بار باسما ماتېرىياللارنىڭ تۈزىتىلىشىنى، ئۇيغۇر تىلى ئوقۇتقۇچىلىرىنىڭ بۇ مەسىلىلەرنى ئوقۇغۇچىلارغا ئالاھىدە تەكىتلەپ چۈشەندۈرۈشىنى سورايمەن.

ھۆرمەت بىلەن،

ۋارىس ئابدۇكېرىم جانباز

2014-يىل 25-ئىيۇل

مەنبە http://oyghan.com/wps/?p=232

Intil · ۋاقتى: 2014-7-29 21:53:11

قىزىل بويالغان خەت نۇسخىلىرىنى قايتا ئىشلەش كېرەككەن، قاچانراق تۈزۈتۈپ ئىشلىنەر؟

bostan305 · ۋاقتى: 2014-7-30 17:18:14

توۋا مۇشۇ چاقىتقىچە مەنمۇ دىققەت قىلمىغان ئىكەنمەن

Intil · ۋاقتى: 2014-7-31 01:34:00

sahran ئەپەندىم ، ئالما شىركىتىدىكى مۇناسىۋەتلىك كىشىلەرگە مۇشۇ مەسىلىنى تۈزۈتۈش ھەققىدە رەسىملىك تەكلىپ ئۇچۇر يوللىغانلىقىنى ئېيتقان ئىدى.

ھېسابات		ساقلاش	پارول قايتۇرىۋېلىش
پارول			تىزىملىتىش

مىكروبلوگ[ يېڭى | 24 سائەت | 7 كۈن | 30 كۈن ]

ئۇيغۇر ھەرىپى «ف» نىڭ ئاخىر ۋە يالغۇز شەكىللىرىنى توغرا ئىشلىتەيلى

مۇناسىۋەتلىك تېمىلار