جىگدە ۋە جىگدە چېچىگى

cholpan · ۋاقتى: 2014-5-8 13:50:56

جىگدە
      جىگدىنىڭ تەبىئىتى قۇرۇق سوغۇق، جىگدە بەدەننى قۇۋۋەتلەيدۇ، نېرۋىنى پەسەيتىدۇ.
      جىگدىنىڭ كونىلىرىنى (ئىككى يىلدىن ئاشقىننى) ئىشلەتمەسلىك لازىم.
      جىگدىدە ناھايىتى كۆپ قەنت ماددىسى بار. بولۇپمۇ نان جىگدىسىدىكى قەنت ماددىسى 50-60 پىرسەنتى تەشكىل قىلىدۇ. جىگدىنىڭ يېلىمى سانائەتتە ۋە داۋالاش ئىشلىرىدا سەمىقى ئەرىبىنىڭ ئورنىدا ئىشلىتىلىدۇ.
      چەت ئەلدە جىگدە ئاشقازان كېسەللىكلىرىنى داۋالاشقا، ئىچ ئۆتكۈنى توختىتىشقا، سىركىگە چىلىنىپ كۈندە بىر قانچە قېتىم 10-20 تامچىدىن ئىچىلىش ئارقىلىق بەدەننى قۇۋۋەتلەشكە ئىشلىتىلىدۇ.
      جىگدە گۈلىنىڭ تەبىئىتى قۇرۇق ئىسسىق، ئۇ مېڭىنى قۇۋۋەتلەيدۇ، مەنىنى قوزغايدۇ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە مۇداپىئە قىلىدۇ.
      جىگدە گۈلىنى شەربەت قىلىپ ئىچىش ھەرخىل مېڭە كېسەللىكلىرىگە، كۆكرەك ئاغرىقلىرىغا، دەم سىقىلىشقا، ئۆپكە جاراھەتلىرىگە، ئاشقازان، باھنى قۇۋۋەتلەشكە، جىگەر، تالنىڭ توسالغۇلىرىنى ئىچىشقا، يەللەرنى تارقىتىشقا، بەزگەك كېسىلىگە، تالنىڭ بۇزۇلغىنىغا ئوبدان پايدا قىلىدۇ.
      جىگدە گۈلىنى سوقۇپ، خېمىر قىلىپ جاراھەتلەرگە تېڭىش ياكى قاينىتىپ موپاسىل، سۇسلاپ كەتكەن پەيلەرنى ياغلاش پايدىلىق، ئۇ يەنە چاچنى ئۆستۈرىدۇ.

- ئىزدىنىشتىكى ھەزىرەتنىڭ ئىنكاسى

ئېتىۋارسىز قارىلىۋاتقان جىگدە

گۈلنار ئابلىمىت (ئارچا)

جىگدە _ باشقا مىۋىلەرگە ئوخشاش چېچەكلەش، مىۋە بېرىش، پىشىش باسقۇچلىرىنى باشتىن كۆچۈرىدىغان، ئېگىز ئۆسىدىغان، مىۋىسى ۋە يوپۇرمىقى ئۇششاق، ئۇسسۇزلۇققا چىدامچان، قۇرغاقچىلىققا تاقابىل تۇرۇشى كۈچلۈك، تەبىئىتى ئىسسىققا مايىل مىۋە بولۇپ، باشقا مىۋىگە قارىغاندا كېيىن چېچەكلەپ، كېيىن پىشىدۇ (5- ئايدا چېچەكلەپ، 8- ئاينىڭ ئاخىرىدا پىشىدۇ). يازنىڭ كۈن نۇرىدا ئۇزاق تۇرغانلىقتىن بەدەندىكى نەملىكنى تارتىش، قورساق ئاغرىقىنى پەسەيتىش، ئىچ سۈرۈشنى توختۇتۇش، ئاشقازان - ئۈچەي يوللىرىنىڭ خىزمىتىنى ياخشىلاش قاتارلىق كېسەللىكلەرگە دورا بولالايدۇ.

شېخىدا پىشقان جىگدىنىڭ رەڭگى توق ئالتۇن سېرىق رەڭدە بولۇپ، تەمى تاتلىق، ئىچى يۇمشاق، شۇ پېتى يىيىشكىمۇ، قوقاسقا كۆمۈپ يىيىشكىمۇ، كۇن نۇرىدا قۇرۇتۇپ قۇرۇق ھەلەتتىمۇ يىيىشكە بولىدۇ. ئۇيغۇرلار قۇرۇتۇلغان جىگدىنى ھېيتلىق داستىخانلىرى، توي - تۆكۈن، ھەر خىل مېھماندارچىلىق داستىخانلىرىغا گېزەك ئورنىدا ئەتىۋارلاپ تىزىدۇ
جىگدە _ نان جىگدە، قاپاق جىگدە، قاغا جىگدىسى دەپ ئۈچ خىلغا ئايرىلىدۇ. نان جىگدىدىن باشقىسى يىغىۋېلىنمايدۇ. قۇرغاق رايۇنلاردا ياشايدىغان ئۇيغۇرلار تېرىلغۇ يەرلىرىنى ۋە باغ - ۋارانلىرىنى قۇم - بوراندىن قوغداش شۇنداقلا تۇپراقنىڭ نەملىكىنى ساقلاشنى مەقسەد قىلىپ، ئەتراپنى چۆرىدەپ جىگدە دەرىخى قويىدۇ.
جىگدە دەرىخىنىڭ غولى داۋاملىق يېرىلىپ، سىرتقى پوستى ئۆزلۈكسىز سويۇلۇپ تۇرىدىغان بولۇپ، غول پوستىنى قاينىتىپ باش يۇيۇپ بەرسە باش ئاغرىش، چاچ چۈشۈش، چاچ كېپەكلىشىش قاتارلىقلارغا پايدا قىلىدۇ، ھەمدە قول - پۇتلارنى يۇيۇپ بەرسە ھەر خىل بوغۇم ئاغرىقلىرىغا شىپاھ بولىدۇ. غولىدىن ئاققان يىلىمى چاچنىڭ ئاساسلىق ئوزۇقى بولۇپ، يىلىمنى كولاپ ئېلىپ قۇرۇتۇپ قويۇپ چاچ دورىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىشكە بولىدۇ ( يىلىمنى يۇمشاق سوقۇپ سوغۇق سۇ قۇيۇپ ئارلاشتۇرۇپ، يېرىم كۈن ئەتراپىدا تۇرغۇزۇپ، نەم چاچقا سۈركەپ، ياز پەسلىدە بىر كۈن، قىش پەسلىدە ئۈچ كۈن تۇرغۇزۇپ يۇيىۋەتسە چاچ يىلتىزىنى قۈۋەتلەپ، چاچنىڭ ساغلاملىقىنى ئاشۇرۇرىدۇ، ھەم يەنە چاچ شالاڭشىپ كېتىش، بالدۇر ئاق كىرىش، چاچ كېپەكلىشىش قاتارلىقلارنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ، شۇنداقلا چاچنىڭ تىز ئۆسۈشىگىمۇ ياردەم بېرىدۇ.جىگدە يوپۇرمىقى كۈمۈشرەڭ پارقىراق بولۇپ چارۋا - ماللارغا يىگۈزسە ئاسان سەمىرىتىدۇ. چاتىۋەتكەن شاخلىرىنى قالاپ نان ياقسا جىگدە ئوتۇنىنىڭ چوغىدا پىشقان ناننىڭ تەمى ئالاھىدە تاتلىق، ئۆزگىچە تەملىك بولىدۇ. جىگدىنى چىلاپ شىرنىسىنى چىقىرىپ يېڭى قومۇرغان ناننىڭ يۈزىگە سۈركىسە ناننىڭ رەڭگى كۆركەم پارقىراق بولىدۇ. ئەقىللىق ئەجداتلىرىمىز ناننىڭ خېمىرىغا جىگدە شىرنىسى ئارلاشتۇرۇپ نان يېقىپ «شىرمان نان»نى ئىجاد قىلىپ نان مەدىنىيىتىمىزگە شۇنداقلا دۇنيا تائام مەدىنىيىتىگە زور تۆھپىلەرنى قوشقان.'

cholpan · ۋاقتى: 2014-5-8 13:56:11

بۇ مەزمۇن ئەلداۋا مۇنبىرىدىن ئېلىندى

جىگدە چىچىكى گۈلقەنتنىڭ تەبىئىتىنى بىلەمسىلەر؟
aypaxa:
ئۇيغۇر تىبابىتىگە ھۆرمىتىم بولغانلىقى ئۈچۈن ، داۋاملىق تىبابەت كىتاپلىرىنى كۆرۈپ تۇرۇمەن. بىر قىتىم كىتاپخانىدىن "گۈلقەنت ياساش"توغرىلىق كىتاپنى ئالغان ئىدىم. بىز تەرەپتە باشقا گۈللەر بولمىغان بولغاچقا، 5-ئاي مەزگىلىدە جىگدە راسا چىچەكلىگەندە، ئىككى ،ئۈچ كۈن جاپا تارتىپ خېلى جىق چىچەك تىرىۋالدىم. ھەم ئۇنى يۇيۇپ تازىلاپ ئۇششاق سۇقۇپ،4ھەسسە ئاق شىكەرنىمۇ سوقۇپ ، پاكىزە ئەينەك شىشىگە قاچىلاپ ئاپتاپقا قويۇپ قويغان ئىدىم. بىر ياز ئاپتاپتا تۇرۇپ ، قۇرۇق ھەلەتتىكى شىكەر بىلەن چىچەك پىشىپ، شىشە ئاستىدا ئىككى بارماقچىلىق ئىگىزلىكتە ساپ- سرىق ھەسەلدەك شىرنە پەيدا بولۇپ قاپتۇ.
بىز تەرەپتىكى بىر تىۋىپقا كۆرسەتسەم" ھەسەلنى راسا قويۇپسىزدە "دىمەسما، " ياقاي، قۇرۇق ھالەتتىكى نەرسىلەر ئاپتاپتا ئىرىپ مۇشۇنداق گۈلقەنت ھاسىل بولۇپتۇ" دەپ قويدۇم.
تىبابەت كىتاپلىرىدا جىگدە چىچىكى گۈلقەنتنىڭ تەبىئىتى، قايسى كېسەلگە پايدا قىلىدىغانلىقى، قانداق مىزاجلىق كىشىلەر يىسە بولمايدىغانلىقى توغرىلىق تەپسىلى توختالماپتۇ.
بۇ گۈلقەنتنى تۇنۇش بىلىشلىرىم تولا تالىشىپ، بىر قۇتىسىنى بىرسى ئىلىپ كەتتى. يەنە بىر قۇتىسىنى ئۆزەم يەي دەۋاتقان. مىنىڭ بالياتقۇدا مۇسكۇل ئۆسمىسى بولۇشتەك ئاياللار كېسلىمدىن باشقا چوڭ كېسىلىم يوق. شۇڭا يىسەم بولارمۇ؟ مۇنبەردىكى ھەكىملەر بىر مەسلىھەت بىرىپ باققان بولساڭلار.
گۈلقەنت ياساشقا قىزىقىدىغانلار بۇ يىللىق چىچەك ۋاقتىنى چىڭ تۇتۇپ، چىچەك تىرىڭلار.

faeza:
مەن جىگدىنى ئىچى سۈرۈشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ دەپ ئاڭلىغان ئىدىم .

axin:
ئەگەشتىم بۇلۇپمۇ نىرۋىنى قۇۋۋەتلاش، ئاياللىق ھورمۇننى تەڭشەش رولى كۇچلۇك

مەن بىر قېتىم بىر تۇتقاقلىق كىسىلى بار بالىنى داۋالىۋىتىپ بەرگىلى دورا تاپالماي جىگدە گۇلقىنى بەرگەن كىم بىلسۇن كىيىن ئاتا-ئانىسى ئىككىنجى قېتىم بەرگەن دورىلىرى ياخشى مەنپەئەت قىلدى دىمەسمۇ ، ئىچىمدە بىرنى كۆلىۋالدىم.

cholpan · ۋاقتى: 2014-5-8 14:01:26

ھەزرەت2011 ئەپەندىنىڭ يوللىغان يازمىسى
ئەسسەلامۇ ئەلەيكۇم مۇنبەر ئەھلى!
مەزكۇر تېمىدا سورالغان سۇئال تېبابەتكە دائىر سۇئال بولغاچقا، مەنمۇ ئۆزەم بىلگەن-كۆرگەن كىلاسسىك تېببى ئەسەر،كىتاب ۋە ماتىرياللاردىن پايدىلىنىپ خاس جىگدىگە ئائىت تۆۋەندىكى مەزمۇنلارنى يوللىدىم. ئىھتىياجلىق مۇنبەرداشلار پايدىلانساڭلار، ئىھتىياجى بولمىغانلار ياكى ياقتۇرمىغانلار سەت، قوپال ئىبارىلەر بىلەن دىلىمغا ئازار بەرمەي (قولۇمنى تىترەتمەي)كۆزۈڭلارنى يۇمۇپ تۇرساڭلار. گېپىمنى دەۋالسام- ئىشىمنى قىلىۋالسام قانداق دەيسىلەر. ئاخىرىدا ھەممىڭلارغا رەھمەت ئېيتىمەن.
.....................................
جىگدە 沙枣 Russian olive fruit

جىگدە تەركىبلىك نۇسخىلار
ئاشقازان كېسەللىكى
ھەزىم قۇۋۋىتى ئاجىز بولۇپ، تاماق سىڭمىگەندە، جىگدە ئۇنىنى ناۋات بىلەن قوشۇپ تالقان قىلىپ كاپ ئەتكەندە، ھەمدە 10 گرام پىننە، 10 گرام جۇۋىنىنى 20 گرام ناۋات بىلەن سوقۇپ سۈپۈپ تەييارلاپ يېگەندە ھەزىمنى ياخشىلىغىلى بولىدۇ.

قورساق ئاغرىقى
كىشىنىڭ قورسىقى ئىسسىقلىق سەۋەبىدىن ئاغرىغاندا، ئاق جىگدىنى قاينىتىپ ئىستېمال قىلسا، قورساق ئاغرىقى ساقىيىدۇ.

بۇرۇن قاناشنى داۋالاش
بۇرۇن قاناپ توختىمىغاندا، ئۆمۈچۈكنىڭ تورىنى ئۇۋىلاپ جىگدە يېلىمى بىلەن يۇغۇرۇپ بۇرۇنغا چاپساق قان توختايدۇ.

جىگدە
جىگدە قۇرۇق سوغۇق بولۇپ، ھارارەتنى پەسەيتىدۇ، يۆتەلنى باسىدۇ.

بۈرگە يوقىتىش چارىسى
كىرپە تېرىسى، ئات تۇيىقى، بېلىق سۆڭىكىنى كۆيدۈرۈپ، كۈلىنى جىگدە چېچىكى بىلەن ئىشەك سۈتىگە چىلاپ، ئۆي ئىچىدە قويۇپ قويغاندا، بارلىق بۈرگىلەر بۇ سۈتكە چۈشۈپ ئۆلىدۇ.

ئونناق (ھونناق)
گال، بوغۇز ئىششىپ ئاغرىغاندا، قۇرت يېگەن سۆگەت ياغىچى، جىگدە ياغىچىنى ئۇندەك يۇمشاق سوققاندىن كېيىن، تۇرۇپ يېغىدا يۇغۇرۇپ، يەرلىك ئورۇنغا چاپقاندا، ئىششىقنى ياندۇرۇپ، ئاغرىقنى توختاتقىلى بولىدۇ.

لىمپا بەزلىرى
بەدەندىكى يۇمشاق بەز يوغىناپ، ئىششىغان بولسا، بۇغداي كېپىكى، ئاق جىگدە، بابۇنە، شومشا ئۇنى، سېرىق چېچەك قاتارلىق دورىلارنىڭ ھەربىرىدىن تەڭ 4.25 گرامدىن ئېلىپ سوققاندىن كېيىن، ئىسسىق سۇ بىلەن خېمىر قىلىپ، ئاغرىق بەز ئۈستىگە تېڭىش لازىم. بۇنىڭ بىلەن ئىششىق يانىدۇ (بۇ، قارابادىن ناملىق كىتابتا كۆرسىتىلگەن نۇسخا).

ئىسسىقتىن قورساق ئاغرىغاندا، ئاق جىگدىنى شەربەت قىلىپ ئىچىش لازىم، بۇنىڭ بىلەن قورساق ئاغرىقىنى داۋالىغىلى بولىدۇ.

ئاياللار ئۈچۈن مۇھىم كۆرسەتمە
ھىندىستان ھۆكۈمالىرى ئاياللارنىڭ مەخپى سىرلىرى ئۈستىدە ئىزدىنىپ تۆۋەندىكى مەلۇماتلارنى يېزىپ قالدۇرغان: ئايالنىڭ جىنسى يولى ئىسسىق، تار ۋە ھۆللۈك ئاز بولغاندا، ھەر خىل سېسىق پۇراق بولمىغاندا، جىنسى ئالاقە جەريانىدا ئېرى ئۇنىڭدىن بەك ھۇزۇر ئالىدۇ، ئايالىغا بولغان قىزىقىشى ئېشىپ، مۇھەببىتى تېخىمۇ كۈچىيىدۇ. ئاياللار پەرجىم ئىسسىق، يېمىق، تار، كىچىك بولسۇن، ئېرىم مەندىن كۆڭلى تولۇق ئېچىلىپ، خۇش بولۇپ، باشقا ئاياللار بىلەن ئىچ پەش تارتىشىپ يۈرمىسۇن دېسە، تۆگە، ئات، قوينىڭ ئۇستىخانلىرىنى كۆيدۈرۈپ، يېشىل موزىنى سوققاندىن كېيىن ھەممە دورىنى ئازراق جىگدە يېلىمى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ، خاس ئەزاسىغا چېپىشى لازىم، بۇنىڭ بىلەن قىز ھالىتىگە كېلىپ، ئېرىنى شۇنداق ھۇزۇرلاندۇرىدۇكى، ئېرى بۇ ئايالدىن ئۆزىنى ھەرگىز تارتالمايدۇ.
ئاق جىگدىنىڭ ياپرىقىنى بوشراق قاينىتىپ، سۈيىدە پەرجىنى يۇغاندا، پەرجىنى كىچىك ۋە ئىسسىق قىلغىلى ھەمدە ھۆللۈكنى، سېسىق پۇراقنى يوقاتقىلى بولىدۇ. بۇنىڭ بىلەن ئېرىنىڭ ئالدىدا ئىززەت ھۆرمىتى ئاشىدۇ.

چاكاندىنى، ئۇرۇقىدىن ئايرىلغان قاغا جىگدىسىنى قۇرۇتۇپ تالقان قىلىپ، ئارىلاشتۇرۇپ، دورا بىر غېرىچ ئۇزۇنلۇقتىكى ئۈچەيدەك خالتىغا چىڭ قاچىلىنىدۇ، خالتىنى پەرجىنىڭ ئىچكىرىسىگە سېلىپ بىردەم تۇرغۇزغاندىن كېيىن ئېلىۋېتىپ ئېرى بىلەن بىللە بولغاندا، ئېرىگە ئون بەش ياشلىق قىزدەك ھۇزۇر بېرەلەيدۇ.
ئاياللار بۇغا مۈڭگۈزىنى كۆيدۈرۈپ، كۈلىنى جىگدە يېلىمىغا ئارىلاشتۇرۇپ، جىمادىن ئىلگىرى پەرجىنىڭ ئىچىگە سېلىپ قويغاندا، ئېرىنى تولۇق ھۇزۇرلاندۇرالايدۇ.

سنجد (سۇنجۇت) جىگدىدۇر.

بىمارنىڭ تۈكۈرۈكى كېۋەز چېچىكى رەڭگىدە ياكى قارا كەلسە، تۈكرۈك ئىسسىق بولسا، بۇ سەپرا مىزاجلىقنىڭ ئالامىتىدۇر. بۇنى داۋالاش ئۈچۈن، ئاق لالە گۈلنى قاينىتىپ، ئۈستىگە شېكەر ياكى ئاق جىگدە شەربىتى ئارىلاشتۇرۇپ ئىچىش لازىم.

ئاياللار ئەچكۈ مايىقى، جىگدە غازىڭىنى كۆيدۈرۈپ، كۈلىنى پەرجىگە سالغاندا، بالىياتقۇدىن كەلگەن سۇنى يوقىتىدۇ. نەملىكنى قۇرۇتىدۇ.

بەدەنگە كۆيدۈرگە چىقىپ، ئۇزاققىچە ساقايمىغاندا، نۆشۈدۈرنى سوقۇپ، يارا ئۈستىگە تېڭىپ، بىر كېچە تۇرغۇزغاندىن كېيىن، ئەتىسى ئۇنى ئېلىۋېتىپ، ئورنىغا قىچا ياكى ئاق جىگدە ياپرىقىنى تاڭسا، يارا تېزلىكتە ساقىيىدۇ.
كىشىنىڭ ئاشقازىنى ئاغرىسا، تاماق ھەزىم بولمىسا، جىگدىگە ناۋات ئارىلاشتۇرۇپ ئىستېمال قىلىش كېرەك، بۇنىڭ بىلەن ئاشقازان ئاغرىقى، ھەزىم ناچارلىقنى داۋالىغىلى بولىدۇ.
كىشىنىڭ ئاشقازىنى سەپرادىن ئاغرىغاندا بىر ياكى ئىككى سىقىم قۇرۇق يۇمغاقسۇتنى ئىستېمال قىلىپ، ئۈستىگە بۆرىنىڭ ئۆتىنى ئىچسە پايدا قىلىدۇ، ئەگەر بۇنىڭ كۆرىنەرلىك ئۈنۈمى بولمىسا، جىگدىنى ئۇن قىلىپ، سوقۇلغان تاتلىق ئانارنىڭ پوستىغا ئارىلاشتۇرۇپ ناشتىدا ئىچسە ئاشقازان كېسەللىكى ساقىيىدۇ.
جىگدە غازىڭىنى قۇرۇتۇپ سوقۇپ كالا ئۆتى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ، ئايال كىشى جىنسىي ئەزاسىغا چاپسا، بۇنى بىر قانچە قىتىم تەكرارلىسا، جىنسىي ئەزانى قورۇپ، ھارارىتىنى ئاشۇرىدۇ. ھۆللۈكنى يوقىتىدۇ.
جىنسىي ئەزاسىنىڭ ھۆللۈكى زىيادە- ئاق خۇن كۆپ كىلىدىغان ئاياللار جىگدە غازىڭىنى كالا ئۆتى بىلەن بىللە كۆيدۈرۈپ ئايىغىدىن ئىسلانسا، ياكى يۇقارقى دورىنى پاختا رەختتىن تىكىلگەن خالتىغا سىلىپ جىنسىي ئەزاسىنىڭ ئىچىگە سىلىپ بىر دەم تۇرغۇزۇپ ئىلىۋەتسە، زىيادە ھۆللۈكنى- ئاق خۇننى يوقىتىدۇ. مەدەستاننى سوقۇپ ئاتنىڭ سۈتى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ جىنسىي ئەزاسىغا تاڭسا، يۇقارقى تەسىرنى بىرىدۇ.
ھۆپۈپ، قوي، ئات، تۆگە سۆڭەكلىرىنى كۆيدۈرۈپ يۇمشاق سوقۇپ يىشىل موزا، ئاز مىقداردا جىگدە يىلىمى قاتارلىقلارنى ئارىلاشتۇرۇپ جىنسىي ئەزاسىنىڭ ئىچىگە سەپسە، جىنسىي ئەزانى قورۇيدۇ- كىچىكلىتىدۇ، ھارارەتنى ئاشۇرۇپ نەملىكنى يوقىتىدۇ، سىسىق پۇراقنى يىتتۈرىدۇ.
گۈلسەۋسەن ( ) ياكى جىگدىنىڭ ئۆزىنى ئۇزاققىچە قاينىتىپ، سۈيىدە ئولتۇرسىمۇ يۇقارقى تەسىرنى بىرىدۇ.
گىمروي كېسىلىنىڭ دورىسى.
بىر دانە سۇ يىلىنىنى ئۇششاق چاناپ قاينىتىپ سۈيىنى سۈزۈپ ،سۈيىگە قاغا جىگدە ئۇرۇقىدىن 100 گىرام سوقۇپ ئۇن قىلىپ ،شۇ سۇغا ئۇنىنى چېلىپ،ئۇماچ قىلىپ ئىچىپ بىرىدۇ. ئىچىدىغان چاغدا ھېلىلە بىلەن زىرە 2گرامدىن ئۇماچقا ئارىلاشتۇرۇپ ئىچىلىدۇ.مۇشۇ ئۆلچەم بويىچە ئۇن كۈن ئىچىلىدۇ.
بەدەن ئاجىزلىقىنى داۋالاش
كۆك كەپتەر 1دانە
زىرە 5گىرام
ھېلىلە 5گىرام
ئەركەك سەۋزە ئۇرۇقى 10گىرام
كىشمىش ئۆرۈك گۈلىسى 100گىرام
قىزىل پىشقان قاغا جىگدە ئۇرۇقى 100گىرام
لوبو ئۇرۇقى 5گىرام
سەركە گۆشى 300گىرام
كۆك كەپتەرنىڭ گۆشنى ئۇششاق چاناپ بىر كىلو سۇدا پۇشۇرۇپ،ئاندىن قالغان دورىلارنى سىلپ قاينىتىپ ئېچىلىدۇ.
4كۈن كۆك كەپتەرنىڭ گۆشى بىلەن،4كۈن سەركىنىڭ گۆشى بىلەن جەمئىي 8 كۈن ئېچىلىدۇ.
قۇلاق ئاغرىقنى داۋالاش
قىزىل يۇلغۇن چېچىكى 600گىرام.
قۇرۇق شىۋاق 500گىرام
قىزىل پىشقان قاغا جىگدە 500گىرام
ئۆرۈك گۈلىسى 500گىرام
ھېلىلە 20گىرام
سوقۇپ10 كىلو سۇ بىلەن قاينىتىپ 7كىلو قالغاندا بىر قانچە كۈن يۇيۇنىدۇ. يىلان مېيىدىن ئىككى قۇلاققا بىر تېمىمدىن تېمىتىلىدۇ.

ئاشقازاندىن سۇ يانغان كېسەلنى داۋالاش
1.زىرە 4گىرام
2.ھېلىلە 4 گىرام
3.قاغا جىگدىسى 100 گىرام
4.ئوغلاق گۆشى 200 گىرام
5.چامغۇر 100 گىرام
چامغۇرنى نىپىز توغراپ ،بىر كىلو سۇ بىلەن قاينىتىپ پۇشۇرۇپ،بىر دانە ئۆردەك تۇخۇمىنى 2 گىرام تۇز بىلەن قوشۇپ ،بىر پىيالە قاينىغان دورىنىڭ سۈيىنى قۇيۇپ دۈملەپ ئىچىدۇ .مۇشۇ دورىنى يەتتە كۈن ئىچىدۇ .

دىئابىت كىسىلىنى داۋالاش
سەۋزە ئۇرۇقى 10 گىرام
لوبۇ ئۇرۇقى 10 گىرام
يەرلىك بىدە ئۇرۇقى 10گىرام
سۇڭزا ئۇرۇقى 10 گىرام
چىڭسەي ئۇرۇقى 10 گىرام
ئاق پىياز 100گىرام
ئازغان ئۇرۇغى 15گىرام
تاماكىنىڭ ئۇرۇغى 2 گىرام
زىرە 6 گىرام
قىزىل پىشقان قاغا جىگدىسى ئۇرۇغى 200 گىرام،كۆك كەپتەردىن بىر دانە
كۆك كەپتەرنى ئادالاپ ئۇششاق چاناپ ئۈچ كىلو سۇ بىلەن قاينىتىپ ،يۇقۇرقى دورىلاردىن پىياز بىلەن ئەنجۈر قىقىدىن باشقىسىنى سوقۇپ سىلىپ قاينىتىپ ئىچىدۇ .يۇقۇرقى دورا ئىككى كىشىلىك .10كۈن ئىچىدۇ .

سوغۇق يەلدىن،ئىسسىق يەلدىن بولغان گېموروي كېسىلىنى داۋالاش
يۇل يىلاندىن بىردانە ئىچنى تازىلاپ بىر كىلو سۇ بىلەن قاينىتىپ ھېلىلە3گرام ،زىرە 5گرام ،قىزىل جىگدە ئۇرۇقى 100گرام، يىلان تۇخۇم2تال يۇقىرىقىلارنى سوقۇپ ئۇن قىلپ يىلاننى پۇشۇرغان سۇغا سىلپ قاينىتىپ تەييارلايمىز.موزىدىن2گرامنى چاي بىلەن ئىچىۋېتىپ،ئاندىن تەييار بولغان دورنى ئىچىمىز.مۇشۇ ئۇسۇل بويىچە يەتتە كۈن ئېچىلىدۇ.

ئۆت ئاغرىقىنى داۋالاش
ئەنجۈر قېقى 500گرام، جىگدە 300گرام،تاماكا ئۇرۇقى 10گرام، جىغان مونچىقى 200گرام. يۇقارقى دورىلارنى 10كىلو سۇ قۇيۇپ قاينىتىپ،پىشقاندىن كېيىن سۈزۈپ ئېلپ، قايناتقان دورىنىڭ سۈيىگە زىرىق سۈيىدىن2كىلو،جىغان مونچىقى سۈيىدىن 3كىلو قوشۇپ قاينىتىپ 4 قەۋەت
بىلەن سۈزۈپ ئاندىن قۇتىغا قاچىلاپ ئىچىمىز.

رېماتىزم ئۈچۈن ئاددى داۋالاش ئۇسۇلى
شىۋاق300گرام،چاكاندا200گرام،گۈلە200گرام، جىگدە 500گرام، ئەمەن100گرام، ھېلىلە100گرام.
يۇقارقى دورىلارنى45كىلو سۇدا قاينىتىپ30كىلو قالغىچە قاينىتىپ،تېلىپىنى سۈزۈپ ئېلىۋېتىپ،20كىلوسىدا بەش قېتىم يۇيۇنۇپ قالغان10كىلوسىنى قىزىتىپ بىر قانچە قېتىم پۇتىنى يۇيۇپ بىرىدۇ،مۇشۇ ئۇسۇل بويىچە 10كۈن ئېلپ بېرىلىدۇ.

يۈرەك ئاجىزلىقى،ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتى تۆۋەنلەش،بەدەن ئېغىرلىشىشنى داۋالاش
ئۆرۈك گۇلسنىڭ مېغىزى100گرام،بادام مېغىزى30گرام،ئازغان مونچىقى10گرام، سەۋزە ئۇرۇقى10گرام،كۆك لوبو ئۇرۇقى7گرام،سىيادان7گرام،بەسەي ئۇرۇقى8گرام،سېرىق ھېلىلە4گرام،زىرە7گرام،قىزىل قاغا جىگدىسى100گرام، ئەنجۈر قېقى30گرام،كىشمىش ئۆرۈك گۈلىسى100گرام، سېرىق بۇيا يىلتىزى5گرام،ياڭاق 10دانە،كۆك كەپتەر1دانە.
بىر يىرىم كىلو سۇ بىلەن كەپتەرنى قاينىتىپ كەپتەر پىشقاندىن كېيىن قالغان دورىلارنى سوقۇپ سىلپ قاينىتىمىز،دورا پىشقاندىن كېيىن سوقا ئۈزۈمدىن بىر كىلو سىقىپ سۈيىنى چىقىرىپ قايناتقان دورىغا قۇيىمىز، ئۇنى بىر ئاز قايناتقاندىن كېيىن دورىنى 2گە بۆلۈپ يېرىمغا گولىياڭ قوناقتىن100گرامنى ئاقلاپ ئۇن قىلپ چېلىپ ئىچىمىز،قالغان يېرىمنى چۈشتىن كېيىن نوقۇتنىڭ ئۇندىن100گرام چېلىپ پۇشۇرۇپ ئىچىمىز،يۇقارقى دورا بىر كۈنلۈك بولۇپ مۇشۇ رېتسېپ بويىچە15كۈن ئىچىمىز.بىر كۈن كەپتەر گۆشى بىلەن يەنە بىر كۈن ئوغلاق گۆشى بىلەن قاينىتىلىدۇ.ئوغلاق گۆشى300گرام سېلىنىدۇ،ھەر ئىككىسىنى بىر قېتىمدا سالسا بەك كۈچلۈك بولۇپ كېتىپ كېسەلگە ئېغىر كېلىدۇ.
سەركە گۆشى ھۆل ئىسسىق.سەركە دېگەن پىچىۋەتكەن ئەچكۈ گۆشىدۇر.
سەۋزە ئۇرۇقنى سوقۇپ ئۇن قىلپ چايغا سىلپ دەملەپ ئېچسە كۆزنى روشەنلەشتۈرىدۇ

تۇربا يولدىكى تاشنى چۈشۈرۈش ئۆسمە ۋە راكنى داۋالاش
كىشمىش ئۆرۈك گۈلىسى100گرام،خوما80گرام،يېمىش جىگدە70گرام،سېرىق ھېلىلە6گرام،زىرە7گرام، سىيادان6گرام، بەسەي ئۇرۇقى8گرام،سەۋزە ئۇرۇقى10گرام، سەركە گۆشى300گرام.
بىر يىرىم كىلو سۇدا قاينىتىپ گۆش پىشقاندىن كېيىن دورىلارنى سىلپ بىر ئاز قاينىتىپ ئاندىن گولىياڭ قوناق ئۇندىن100گرام چېلىپ يەيدۇ.مۇشۇ رېتسېپ بويىچە 10كۈن يەپ بىرىدۇ.

ئۇمۇرتقا سۆڭەك،قول پۇت بېغىشلىرىنىڭ ئاغرىقى ئۈچۈن
قىزىل پىشقان قاغا جىگدە ئۇرۇقى3كىلو،ئازغان مونچىقى ئۇرۇقى3كىلو،جىغان مونچىقى ئۇرۇقى3كىلو،خوما ئۇرۇقى2كىلو
يۇقىرىقىلارنى ئۇن قىلپ تەييارلاپ بولغاندىن كېيىن قوتازنىڭ بەل ئۇستىخان سۆڭىكى5كىلو،سەركىنىڭ بەل ئۇستىخان سۆڭىكى3كىلو،بېلىقنىڭ بەل ئۇستىخان سۆڭىكى1كىلو،بۇلارنى يۇلۇن بىلەن بىللە چاناپ سوقۇپ ئۇن قىلپ15كىلو سۇدا قاينىتىپ10كىلو قالغىچە قاينىتىپ كۈنگە50گرامدىن ئىچىپ بېرىلىدۇ.

قاننى ياشارتىش،قاندىكى ماينى تازلاش دورىسى
جىغان سۈيى1كىلو، زىرىق سۈيى1كىلو، ئۆرۈك گۈلىسى1كىلو، يۇمىلاق قاغا جىگدە 500گرام، چىلان500گرام، ئەنجۈر قېقى100گرام، خوما50گرام،ئازغان مونچىقى100گرام، سەۋزە ئۇرۇقى100گرام ھېلىلە10گرام، زىرە15گرام، سىيادان2گرام،
يۇقارقى دورىلارنى ئۇششاق سوقۇپ15كىلو سۇ قۇيۇپ12كىلو قالغىچە قاينىتىپ ئاندىن دورىنى سۈزۈپ ئېلپ،سۈيىگە جىغان بىلەن زىرىق سۈيىنى قۇيۇپ ئازراق قاينىتىپ ئالىمىز،بۇنى پاكىز سۈزۈپ ئېلپ خاشۇ قاچىغا ئېلپ ساقلايمىز.

يۈرەكنى قۇۋەتلەش،يۈرەكنى ياخشىلاش دورىسى
گۈلە100گرام،قاغا جىگدىسى100گرام،جىغان ئۇرۇقى10گرام،ئازغان ئۇرۇقى10گرام،
قىزىل گۈل2گرام،يىلان تۇخۇمى4گرام،قەلەمپۇر1گرام،زىرە7گرام،ھېلىلە5گرام،سەۋزە ئۇرۇقى7گرام،شوخلا100گرام،قومۇش يىلتىزى100گرام.
يۇقىرىقىلارنى يۇمشاق سوقۇپ4كىلو سۇدا2كىلو قالغىچە قاينىتىپ،دورىنى سۈزۈپ ئېلىۋېتىپ،سۈيىگە كىشمىش ئۈزۈم100گرام،بادام مېغىزى15گرام،ھەسەل20گرام،ئوغلاق گۆشى250گرام،(بىر كۈن كۆك كەپتەر،بىر كۈن ئوغلاق گۆشى سالىمىز.)سىلپ قاينىتىپ دورىنى2گە بۆلۈپ،شۇ كۈنى ئىككى قېتىمدا ئېچىلپ بولىدۇ.مۇشۇ رېتسېپ بويىچە12كۈن ئېچىلىدۇ.

رېماتىزم،يۈرەك ئاجىزلىقنىڭ دورىسى
سۇمبۇل2گرام،لاچىندانە2گرام،رەيھان10گرام،قەلەمپۇر1گرام،زىرە7گرام،ھېلىلە4گرام،كۆك لوبۇ ئۇرۇقى7گرام،سەۋزە ئۇرۇقى7گرام،تۇرۇپ ئۇرۇقى10گرام، گۈلە100گرام، قاغا جىگدە100گرام،ئوق يىلان2گرام، پاقا2گرام،قومۇش يىلتىزى50گرام،تاۋۇز ئۇرۇقى15گرام،قاپاق ئۇرۇقى25گرام،
يۇقىرىقىلارنى5كىلو سۇ قۇيۇپ قاينىتىپ2كىلو قالغۇچە قاينىتىپ،تېلىپىنى ئېلىۋېتىپ،قالغان سۈيىگە ئاپتاۋى يېمىش100گرام،گۈلە مېغىزى50گرام، خوما50گرام، ياڭاق10دانە،كۆك كەپتەر1دانە،سىلپ ئوبدان پۇشۇرۇپ دورىنى2گە بۆلۈپ شۇ كۈنى ئېچىلپ بولىدۇ.مۇشۇ رېتسېپ بويىچە10كۈن ئېچىلىدۇ.
دورىنىڭ تەبىئىتى ھۆل ئىسسىق بولۇپ رېماتىزم، يۈرەك ئاجىزلىق،جىنسىي ئاجىزلىق،بۆرەك ئاجىزلىق قول-پۇت ئاغرىقىغا پايدىلىق قىلىدۇ.

قان بېسىمنى چۈشۈرىدىغان دورا
گۈلە100گىرام،جىگدە100گرام،قومۇش يىلتىزى100گرام،چىلان100گرام،قىزىل گۈل5گرام،
بەش كىلو سۇ قۇيۇپ3كىلو قالغۇچە قاينىتىپ ئۇسسۇزلۇققا ئېچىلپ بېرىلىدۇ.

قان سۇيۇلدۇرۇشنىڭ ئاددى چارىسى
زىرە3گرام،ھېلىلە2گرام،شاپتۇل قېقى50گرام چىنار ئۇرۇقى1گرام، سىيادان5گرام،ئالقات6گرام،زىرىق5گرام،گۈلە100گرام،سۇمبۇل1گرام،ئوغرى تىكەن 2گرام، تاجگۈل ئۇرۇقى1گرام، قىزىل گۈل1گرام،يىلان2گرام،كېلە2گرام،قومۇش يىلتىزى50گرام،باش پىياز 60گرام،جىگدە50گرام،يالپۇز15گرام
يۇقىرىقىلارنى5كىلو سۇ قۇيۇپ1.5كىلو قالغۇچە قاينىتىپ،تېلىپىنى سۈزۈپ ئېلىۋېتىپ50گرام ھەسەل،200گرام ئوغلاق گۆشى سىلپ پۇشۇرۇپ شۇ كۈنى ئېچىلپ بولىدۇ.مۇشۇ رېتسېپ بويىچە10كۈن ئېچىلپ بىرىدۇ.

رېماتىزمنى داۋالاش
شىۋاق300گرام،چاكاندا200گرام،گۈلە1كىلو،جىگدە500گرام،ئەمەن300گرام،ھېلىلە100گرام.
يۇقارقى دورىلارنى 45كىلو سۇ قۇيۇپ 30كىلو قالغۇچە قاينىتىپ،دورىنىڭ تېلىپىنى سۈزۈپ ئېلىۋېتىپ20كىلوسىدا5قېتىم يۇيۇنۇپ قالغان10كىلوسىنى قىزىتىپ بىر قانچە قېتىم پۇتنى يۇيۇپ بېرىلىدۇ،مۇشۇ ئۇسۇل بويىچە10كۈن ئېلپ بېرىلىدۇ.

كۆز مونجاق
كىشىلەر بالىلارغا كۆز تەگمەيدۇ_ دېگەن مەقسەتتە كۆز مونجاق ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش جىگدە ئۇرۇقلىرىغا يىپ ئۆتكۈزۈپ بوۋاقلارنىڭ بىلەك ۋە بويۇنلىرى قاتارلىق باشقىلارنىڭ ئاسان كۆزىگە چىلىقىدىغان يەرلىرىگە ئېسىپ ياكى تىكىپ قويۇشىدۇ. ئەمەلىيەتتە كۆز مونجاق ۋە جىگدە ئۇرۇقلىرىنىڭ ھېچقانداق خاسىيىتى يوقلۇقىنى ھەممەيلەن بىلىمىز.

ئاشقازاندىن سۇ يانغاننىڭ ئىلاجى: زىرە 4گرام، 2. ھېلىلە 4 گرام، 3. قاغا جىگدىسى 100 گرام، 4. ئوغلاق گۆشى 200 گرام، 5. چامغۇر 100 گرام، چامغۇرنى نىپىز توغراپ، بىر كىلو سۇ بىلەن قاينىتىپ پۇشۇرۇپ، بىر دانە ئۆردەك تۇخۇمىنى 2 گرام تۇز بىلەن قوشۇپ، بىر پىيالە قاينىغان دورىنىڭ سۈيىنى قۇيۇپ دۈملەپ ئىچىدۇ . مۇشۇ دورىنى يەتتە كۈن ئىچىدۇ .

ئىشتىھانى ئېچىش كۇمىلىچى: يانتاق چېچىكىدىن 20 گىرامنى پاكىزە يۇيۇپ قۇرۇتقاندىن كېيىن، جىگدە كۆمۈرىدىن 20 گىرام ئېلىپ ئارىلاشتۇرۇپ، ئېزىپ تاسقاپ، يالپۇز شەربىتى بىلەن نەمدەپ ھەر بىر دانىسىنى 0. 5 گرامدىن كۇمىلاچ ياكى تابلېت تەييارلىنىدۇ. ھەر كۈنى 3 قېتىم، ھەر قېتىمدا 2 كۇمىلاچتىن (بىر گرامدىن) يەيدۇ. ئىشلىتىلىشى: يېگەن تاماقنى ھەزىم قىلالماسلىق، قورساق ئېسىلىشكە مەنپەئەت قىلىدۇ. ھەمدە ئىشتېھانى ئېچىش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە.

يارا- جاراھەتنىڭ ئىلاجى: بەدەنگە كۆيدۈرگە چىقىپ، ئۇزاققىچە ساقايمىغاندا، نۆشۈدۈرنى سوقۇپ، يارا ئۈستىگە تېڭىپ، بىر كېچە تۇرغۇزغاندىن كېيىن، ئەتىسى ئۇنى ئېلىۋېتىپ، ئورنىغا قىچا ياكى ئاق جىگدە ياپرىقىنى تاڭسا، يارا تېزلىكتە ساقىيىدۇ.

يارا، جاراھەت، ئۆسمە ۋە راكنىڭ ئىلاجى: كىشمىش ئۆرۈك گۈلىسى 100گرام، خوما80گرام، يېمىش جىگدە70گرام، سېرىق ھېلىلە6گرام، زىرە7گرام، سىيادان6گرام، بەسەي ئۇرۇقى8گرام، سەۋزە ئۇرۇقى10گرام، سەركە گۆشى 300گرام. بىر يىرىم كىلو سۇدا قاينىتىپ گۆش پىشقاندىن كېيىن دورىلارنى سىلپ بىر ئاز قاينىتىپ ئاندىن گولىياڭ قوناق ئۇندىن 100گرام چېلىپ يەيدۇ. مۇشۇ رېتسېپ بويىچە 10كۈن يەپ بىرىدۇ.

ئىچ سۈرۈشنى توختىتىش شەربىتى: پاقا يوپۇرمىقىدىن بىر كىلوگىرام، يېمىش جىگدىسىنىڭ يىلىمىدىن 100 گىرامنى 10 كىلو گىرام سۇ بىلەن، 6 كىلوگىرام سۇ قالغۇچە قاينىتىپ، ھەر كۈنى چوڭلارغا كۈندە 3 قېتىم، ھەر قېتىمدا 40- 50 گىرامغىچە ئىچىشكە بېرىلىدۇ. بالىلارغا يېشى ۋە تەن قۇرۇلۇشى ئەھۋالىغا قاراپ، مۇۋاپىق مىقداردا دورىنى، كونا ئوچاقنىڭ چالمىسىدىن مەلۇم مىقداردا ئېلىپ سۇ بىلەن ئېزىپ تىندۇرۇلغاندىن كېيىن سۈزۈلدۈرۈلگەن سۈيى بىلەن ئىچكۈزۈلىدۇ. ئىشلىتىلىشى: ھەزىم قىلالماسلىق سەۋەبىدىن قوزغالغان ئىچ سۈرۈشكە تىز تەسىر قىلىدۇ. ھەمدە قىزىتما قايتۇرۇش، مىجەزنى ياخشىلاش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە.

قىزىتمىنىڭ ئىلاجى: لىمپا بەزلىرى، خانازىرنىڭ ئىلاجى: بەدەندىكى يۇمشاق بەز يوغىناپ، ئىششىغان بولسا، بۇغداي كېپىكى، ئاق جىگدە، بابۇنە، شومشا ئۇنى، سېرىق چېچەك قاتارلىق دورىلارنىڭ ھەربىرىدىن تەڭ 4. 25 گرامدىن ئېلىپ سوققاندىن كېيىن، ئىسسىق سۇ بىلەن خېمىر قىلىپ، ئاغرىق بەز ئۈستىگە تېڭىش لازىم. بۇنىڭ بىلەن ئىششىق يانىدۇ (بۇ، قارابادىن ناملىق كىتابتا كۆرسىتىلگەن نۇسخا).

كۇھلى
تەركىبى ۋە تەييارلىنىشى: جىگدە گۈلى 63 گرام، قارىمۇچ 5.2 گرام، قەلەمپۇر، مامرانى سىمەنروفىن 5.2 گرام، لىمون 21 گرام، قىزىلگۈل گۇلابى 057 گرام ئېلىنىدۇ ھەمدە بۇ دورىلار سوقۇلۇپ يىپەك رەختتىن ئۆتكۈزۈلۈپ سالايە قىلىنىپ، گۇلابقا بىرلەشتۈرۈلۈپ كۆزگە سۈرۈلىدۇ.

ئاياللاردىكى شەھۋەت سۇسلۇققا جىگدە چېچىگى گۈلقەنتى ياكى جىگدە چېچىگى ھەسىلى يەپ بېرىشنى ئادەت قىلسا روھىي قۇۋۋەتنى يۇقۇرى قىلىدۇ. كەپتەر، قۇچقاچ، پاختەك گۆشىدە شورپا تەييارلاپ شورپىسىغا زەپەر، بۇغا مۈڭگۈزى سىلىپ ئىستىمال قىلىپ بەرسىمۇ بەدەن ھارارىتىنى كۈچەيتىپ جىنسىي ھەۋەسنى قوزغايدۇ.

ماقال - تەمسەللەر
<<قاغا جىگدىنى يىمەڭ , مەيدەم ئاغرىدى دىمەڭ>>

ئايالنىڭ بالاياتقۇسىدا كېسەل بولسا، ئۈچ مىسقال جىگدە، ئىككى مىسقال كاكىنەچتىن قايناتما تەييارلاپ، يەتتە كۈن ئىچسە بويىدا بولىدۇ.

توسالغۇ پەيدا قىلغۇچى رېتسىپ؛
بەزى رېتسىپلار ئۆزىنىڭ قۇرۇقلۇقى ۋە قۇيۇقلۇقى بىلەن تىرە تۈشۈكچىلىرى ۋە كانالچىلارنى ئېتىدۇ. مەسىلەن : مەجۈنى سۇپارى ، ھەببى گۈلنار، جىگدە چېچىكى گۈلقەنتى……….

سىيىرنىڭ ئۆت سۈيۈقلىقىنى جىگدە بەرگىگە ئوراپ تۇمار قىلىپ يۈرگەن ھەر بىر ئادەم پەرزەنت كۆرىدۇ.

مەتبۇخى شىۋاق: تەبىئىتى مۆتىدىل.
خۇسۇسىيىتى: توسالغۇلارنى ئېچىش، نەزلىلىك ماددىلارنى سۈرۈپ چىقىرىش، بەدەندىكى سېرىقلىقنى يوقىتىش ۋە جىگەر خىزمىتىنى ياخشىلاش، بەدەننى تازىلاش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە.
تەركىبى ۋە تەييارلىنىشى: ئىنچىكە يوپۇرماقلىق شىۋاق 23 گرام، ئالقات مېۋىسى 61 گرام، جىگدە 002 گرام، توخۇ تۇخۇمى سەككىز دانە، شېكەر ياكى ناۋات 004 گرام ئېلىنىدۇ ھەمدە شىۋاق تازىلىنىپ مۇۋاپىق مىقداردىكى سۇغا بىر كېچە − كۈندۈز چىلىنىپ ئاندىن قاينىتىلىدۇ. قايناۋاتقان سۇغا يۇيۇلۇپ تازىلانغان تۇخۇم شاكىلى بىلەن سېلىنىدۇ. تۇخۇم پىشقاندا ئېلىۋېلىنىپ، شىۋاق سۈزۈلۈپ سۈيى سىقىلىدۇ. ئاندىن قاينىتىلمىغا ئالقات مېۋىسى، ئۇرۇقىدىن ئايرىلغان جىگىدە تالقىنى، ناۋات ۋە شاكىلى سويۇلغان تۇخۇم سېلىنىدۇ. ئۇلار قاينىغاندا قاينىتىلما شېشە قاچىغا ئېلىنىپ، سالقىن جايدا ساقلىنىدۇ. بۇ نۇسخىدىكى مىقدار بىر بىمارنىڭ بىر ھەپتىلىك دورىسى بولۇپ، يەتتىگە بۆلۈنۈپ، ھەربىر بۆلىكى ئۈچ قېتىمدا ئىچىلىدۇ

جىگدە
جىگدىنىڭ تەبىئىتى قۇرۇق سوغۇق، جىگدە بەدەننى قۇۋۋەتلەيدۇ، نېرۋىنى پەسەيتىدۇ.
جىگدىنىڭ كونىلىرىنى (ئىككى يىلدىن ئاشقىننى) ئىشلەتمەسلىك لازىم.
جىگدىدە ناھايىتى كۆپ قەنت ماددىسى بار. بولۇپمۇ نان جىگدىسىدىكى قەنت ماددىسى 50-60 پىرسەنتى تەشكىل قىلىدۇ. جىگدىنىڭ يېلىمى سانائەتتە ۋە داۋالاش ئىشلىرىدا سەمىقى ئەرىبىنىڭ ئورنىدا ئىشلىتىلىدۇ.
چەت ئەلدە جىگدە ئاشقازان كېسەللىكلىرىنى داۋالاشقا، ئىچ ئۆتكۈنى توختىتىشقا، سىركىگە چىلىنىپ كۈندە بىر قانچە قېتىم 10-20 تامچىدىن ئىچىلىش ئارقىلىق بەدەننى قۇۋۋەتلەشكە ئىشلىتىلىدۇ.
جىگدە گۈلىنىڭ (جىگدە چېچىكىنىڭ) تەبىئىتى قۇرۇق ئىسسىق، ئۇ مېڭىنى قۇۋۋەتلەيدۇ، مەنىنى قوزغايدۇ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە مۇداپىئە قىلىدۇ.
جىگدە گۈلىنى (جىگدە چېچىكىنى) شەربەت قىلىپ ئىچىش ھەرخىل مېڭە كېسەللىكلىرىگە، كۆكرەك ئاغرىقلىرىغا، دەم سىقىلىشقا، ئۆپكە جاراھەتلىرىگە، ئاشقازان، باھنى قۇۋۋەتلەشكە، جىگەر، تالنىڭ توسالغۇلىرىنى ئىچىشقا، يەللەرنى تارقىتىشقا، بەزگەك كېسىلىگە، تالنىڭ بۇزۇلغىنىغا ئوبدان پايدا قىلىدۇ.
جىگدە گۈلىنى (جىگدە چېچىكىنى سوقۇپ، خېمىر قىلىپ جاراھەتلەرگە تېڭىش ياكى قاينىتىپ موپاسىل، سۇسلاپ كەتكەن پەيلەرنى ياغلاش پايدىلىق، ئۇ يەنە چاچنى ئۆستۈرىدۇ.
ئەتتىگىنى ئېغىز پۇراپ قېلىشقا پايدىلىق چايلىق: لاچىندانە، يالپۇز، پىننە، جىگدە چېچىگى، قەلەمپۇر، زىرە، ئاپلىسىن پوستى، ئاقمۇچ قاتارلىقلاردىن مۇۋاپىق مىقداردا ئىلىپ سوقۇپ چاي ئورنىدا دەملەپ ئىچىپ بىرىلىدۇ.

نورۇز ئېشى
نورزۇر كۈنى يەنە ئەنئەنە بويىچە نورۇز ئېشى ۋە نورۇز سۈيى تەييارلىنىدۇ. نورۇز ئېشى بۇغداي، ئارپا، قوناق، نوقۇت، گۈرۈچ، ماش، تېرىقتىن ئىبارەت يەتتە خىل دان بىلەن جىگدە قوشۇپ ئېتىلىدۇ.

Sohrat · ۋاقتى: 2014-5-8 21:47:17

cholpan رەھممەت، بۇ يېقىنقى مەزگىللەردە جىگدە توغرىسىدا كۆرگەن ئەڭ مۇكەممەل تىما بوپتۇ، ھازىر جىگدە چىچەكلىدى، يېزىلاردر خۇشبۇي ھىدلار دىماققا ئۇرۇلىدۇ، بۇلۇپمۇ كېچە جىمجىتلىغىدا، رھمەت.
ئاۋۇ تۇتقاقلىق كىسىلىگە داۋا بولغان جىگدە چىچىگى گۈلقەنتىگە قىززىقىپ قالدىم، تۇققانلار ئارىسىدا شۇنداق كىسىلى بار بالا بار ئىدى، مۇمكىن بولسا بۇ توغرىسىدا ئۇچۇر تەمىنلىسىڭىز.

Intil · ۋاقتى: 2014-5-8 23:06:10

مەنمۇ توردا ئۇچرىغان پارچە- پۇرات ئىنكاسلارنى قوشۇپ قوياي
جىگدە چىچىگى گۇل قەنتىنىڭ تەبىئىيتى ھۆل ئىسسىق،مىڭە،يۇرەك،باھنى قوۋەتلەش رولى بار...يەنە نىرۋىنى قۇۋەتلەش،ئاياللىق ھورمۇنى تەڭشەش قاتارلىق.................
***
چوڭلاردىن قۇرۇت-قوڭغۇزلارنى ئۆلتۈرىدۇ دەپ ئاڭلىغان،
جىگدە چىچەكلىگەندە، ئاشخانا تاملىرىغا ئېسىپ قويسا، ھەسەن-شىرىك، چۇسا قاتارلىق زىيانداشلانى ئۆلتۈرىدۇ دىگەندەك ئىسىمدە .
***
جىگدىدە ناھايىتى كۆپ قەنت ماددىسى بار، بولۇپمۇ نان جىگدىسىدىكى قەنت ماددىسى 50-60 پىرسەنتنى تەشكىل قىلىدۇ.
‏بەزى جايلاردا جىگدە ئاشقازان كېسەللىكلىرىنى داۋالاشقا، ئىچ ئۆتكۈنى توختىتىشقا،سىركىگە چىلىنىپ كۈندە بىر قانچە قېتىم 10-20 تامچىدىن ئىچىش ئارقىلىق بەدەننى قۇۋەتلەشكە ئىشلىتىلىدۇ.
‏جىگدە چىچىگى گۈلقەنتى ئەر-ئاياللاردىكى بەل ۋە بۆرەك، بالىياتقۇ، ئاشقازان سۇۋۇپ ئاجىزلاشقان، ۋە ئاياللاردىكى بەزى ئۆزىگە خاس كىسەللىكلەرگەئىشلىتىلىدۇ.
‏***
جىگدە چىچىگى ئېقىش سېرىق رەڭدە ، خۇش پۇراقلىق چېچەكتۇر.
‏2-دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق.
‏خۇسۇسيىتى: مىڭىنى قۇۋەتلەش، ئەر ۋە ئاياللار ئاغرىقلىرى، يۇقۇملۇق كىسەللىكلەرگە مۇداپىئە قىلىش خۇسۇسيىتىگە ئىگە.
‏ئىشلىتىلىش ئورنى: ھەرخىل مىڭە كىسەللىكلىرى، كۆكرەك ئاغرىقلىرى، ھاسىراش، ھۆمىدەش، دىمى تۇتۇلۇش، ئۆپكە جاراھەتلىرىگە مەنپەئەت قىلىدۇ. ئاشقازاننى قۇۋەتلەيدۇ، باھنى قۇۋەتلەيدۇ،جىگەرنىڭ ، تالنىڭ تۇسالغۇلىرىنى ئاچىدۇ،يەللەرنى تارقىتىدۇ، بەزگەك كىسىلى، تالنىڭ بۇزۇلغىنىغا مەنپەئەت قىلىدۇ، ئۇ ئادەتتە شەربەت قىلىپ ئىچىشكە بىرىلىدۇ، سۇقۇپ خېمىر قىلىپ جاراھەتلەرگە تاڭسا پايدا قىلىدۇ،ھۆلى تېپىلمىسا قۇرۇقنى ئىشلەتسمۇ بولىدۇ،ئۇنى قاينىتىپ يېغى چىقىرىلىدۇ،مۇپاسىل، پەي سۇسلاپ كەتكەنلەرگە ھەم چاچ ئۆستۈرۈش ئۈچۈن ياغلىنىدۇ،گۈلىدىن چىقىرىلغان ئەرەق( چىلانمىسىنى پارغا ئايلاندۇرۇپ ئېلىنغان سۇ) مەيدىدىكى يەللەرنى تارقىتىدۇ.
***

sapardax · ۋاقتى: 2014-5-9 09:15:59

Intil يوللىغان ۋاقتى 2014-5-8 23:06
مەنمۇ توردا ئۇچرىغان پارچە- پۇرات ئىنكاسلارنى قوشۇپ قو ...

ئەپەندىم،ھەسەن شىرىك دىگىنىڭىز سۈۋەرەك شۇمۇ؟

jasur520 · ۋاقتى: 2014-5-9 12:06:04

كىتاپ قىلىپ قويساق بولغىدەك . ياكى مۇشۇنداق كۆپلىگەن ئۆسۈملۈكلەرنىڭ كىتاپلىرى بولسا تونۇشتۇرۇپ قويساڭلار

Segek · ۋاقتى: 2014-5-9 12:57:15

مەنمۇ توردىن يىغىپ قوياي

ئەتتىگىنى ئېغىز پۇراپ قېلىشقا پايدىلىق چايلىق: لاچىندانە، يالپۇز، پىننە، جىگدە چېچىگى، قەلەمپۇر، زىرە، ئاپلىسىن پوستى، ئاقمۇچ قاتارلىقلاردىن مۇۋاپىق مىقداردا ئىلىپ سوقۇپ چاي ئورنىدا دەملەپ ئىچىپ بىرىلىدۇ. ئاشقازان-ئۈچەينىڭ ھەزىم خىزمىتىنى ياخشىلاپ بۇزۇق يەللەرنى تارقىتىدۇ. ئاشقازان، ئۆت خىزمىتى ياخشى بولماسلىق سەۋەبىدىن بولىدىغان ئېغىز پۇراشقا ئوبدان مەنپەئەت قىلىدۇ.
سۈپىتى ياخشى ماتېرياللار بىلەن تەييارلانغان 100گىرامى: 20يۈئەن ئەتراپىدا تەييار بولىشى مومكىن
***
ئىچى سۈرۈپ تولغاق بولسا گۈلقەنت، جىگدە يېگۈزسە ساقىيىدۇ.
***
جىگدە ۋە جىگدە چېچىگىنىڭ شىپالىق ...
ﺗﻪﺑﺌﯩﺘﻰ : ﻗﯘﺭﯗﻕ ﺳﻮﻏﯘﻕ

ﺷﯩﭙﺎﻟﯩﻖ ﺭﻭﻟﻰ: ﻛﯚﯕﯜﻟﮕﻪ ﺧﻮﺷﻠﯘﻕ ﻳﻪﺗﻜﯜﺯﯛﺵ، ﺑﻪﺩﻩﻧﻨﻰ ﻗﯘﯞﯞﻩﺗﻠﻪﺵ، ﻧﯧﺮﯞﯨﻨﻰ ﺗﯩﻨﯩﭽﻼﻧﺪﯗﺭﯗﺵ، ﺋﯩﭽﻰ ﺳﯜﺭﯛﺷﻨﻰ ﺗﻮﺧﺘﯩﺘﯩﺶ، ﺳﯜﻳﺪﯛﻙ ﻣﺎﯕﺪﯗﺭﯗﺵ، ﻣﻪﻧﯩﻴﻨﻰ ﺗﯘﺗﯘﺵ ﺧﯘﺳﯘﺳﯩﻴﺘﯩﮕﻪ ﺋﯩﮕﻪ.
ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻛﯧﺴﻪﻟﻠﯩﻜﻠﻪﺭ: ﻛﯚﺯ ﻗﺎﺭﺍﯕﻐﯘﻟﯩﺸﯩﺶ، ﺋﯩﺴﺴﯩﻘﺘﯩﻦ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻳﯚﺗﻪﻝ، ﺋﻮﻣﻮﻣﯩﻲ ﺑﻪﺩﻩﻥ ﺋﺎﺟﯩﺰﻟﯩﻘﻰ، ﺑﺎﺵ ﺋﺎﻏﺮﯨﻘﻰ، ﺋﺎﺷﻘﺎﺯﺍﻥ ﺋﺎﺟﯩﺰﻟﯩﻘﻰ، ﺳﻪﭘﺮﺍﺩﯨﻦ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺗﻮﻟﻐﺎﻕ، ﺳﯜﻳﺪﯛﻙ ﺗﯘﺗﯘﻟﯘﺵ، ﺳﯜﻳﺪﯛﻛﻨﯩﯔ ﺗﯧﻤﯩﭗ ﻛﯩﻠﯩﺸﻰ، ﻗﯘﺳﯘﺵ، ﺋﯩﭽﻰ ﺳﯜﺭﯛﺷﻨﻰ ﺗﻮﺧﺘﯩﺘﯩﺶ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻏﺎ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺑﯘ ﺑﺎﻟﯩﻼﺭﻏﺎ ﺑﻪﻙ ﻣﯘﯞﺍﭘﯩﻖ ﻛﯩﻠﯩﺪﯗ.
ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺶ ﺋﯘﺳﯘﻟﻰ: ﭘﯩﺸﻘﺎﻥ ﺟﯩﮕﺪﻩ ﻣﯧﯟﯨﺴﯩﻨﻰ ﺷﯘ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﻳﯧﻴﯩﺸﻜﻪ ﺑﯘﻳﺮﯨﻠﯩﺪﯗ ﯞﻩ ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﻪﺭﺑﻪﺕ ﺗﻪﻳﻴﺎﺭﻻﭖ ﺑﯩﺮﻟﯩﺪﯗ.
ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺶ ﻣﯩﻘﺪﺍﺭﻯ : ﺋﻪﮬﯟﺍﻟﻐﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ 10-40 ﺩﺍﻧﻪ
جىگدىدە ناھايىتى كۆپ قەنت ماددىسى بار. بولۇپمۇ نان جىگدىسىدىكى قەنت ماددىسى 50-60 پىرسەنتى تەشكىل قىلىدۇ. جىگدىنىڭ يېلىمى سانائەتتە ۋە داۋالاش ئىشلىرىدا سەمىغى ئەرىبىنىڭ ئورنىدا ئىشلىتىلىدۇ.

چەت ئەلدە جىگدە ئاشقازان كېسەللىكلىرىنى داۋالاشقا، ئىچ ئۆتكۈنى توختىتىشقا، سىركىگە چىلىنىپ كۈندە بىر قانچە قېتىم 10-20 تامچىدىن ئىچىلىش ئارقىلىق بەدەننى قۇۋۋەتلەشكە ئىشلىتىلىدۇ.

جىگدە گۈلىنىڭ تەبىئىتى قۇرۇق ئىسسىق، ئۇ مېڭىنى قۇۋۋەتلەيدۇ، مەنىنى قوزغايدۇ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە مۇداپىئە قىلىدۇ.

جىگدە گۈلىنى شەربەت قىلىپ ئىچىش ھەرخىل مېڭە كېسەللىكلىرىگە، كۆكرەك ئاغرىقلىرىغا، دەم سىقىلىشقا، ئۆپكە جاراھەتلىرىگە، ئاشقازان، باھنى قۇۋۋەتلەشكە، جىگەر، تالنىڭ توسالغۇلىرىنى ئىچىشقا، يەللەرنى تارقىتىشقا، بەزگەك كېسىلىگە، تالنىڭ بۇزۇلغىنىغا ئوبدان پايدا قىلىدۇ.

جىگدە گۈلىنى سوقۇپ، خېمىر قىلىپ جاراھەتلەرگە تېڭىش ياكى قاينىتىپ موپاسىل، سۇسلاپ كەتكەن پەيلەرنى ياغلاش پايدىلىق، ئۇ يەنە چاچنى ئۆستۈرىدۇ. جىگدە چېچىگى گۈلقەنتىنىڭ ئەر-ئاياللاردىكى بەل-بۆرەك، بالياتقۇ، ئاشقازان سوۋۇپ ئاجىزلاشقان، شەھۋەت (جىنسىي ھەۋەس) سۇسلاشقا مەنپەئىتى ئالاھىدە ياخشى. جىگدە چېچىگى گۈلقەنتى تېپىلمىغان ئەھۋالدا ئىشەنچلىك جىگدە چېچىگى ھەسىلىمۇ بولىدۇ. ھەسەل چوقۇم كۆنەكتە ياخشى پىشقان، ھېچقانداق ئارلاشما بولمىغان ئىشەنچلىك ھەسەل بولىشى كېرەك.

ﺯﯨﻴﺎﻧﻠﯩﻖ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ: ﻗﻮﺭﺳﺎﻗﻘﺎ ﻳﻪﻝ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ.
جىگدىنىڭ كونىلىرىنى (ئىككى يىلدىن ئاشقىننى) ئىشلەتمەسلىك لازىم.
ﺗﯜﺯﻩﺗﻜﯜﭼﯩﺴﻰ: ﮬﻪﺳﻪﻝ
ﭼﯩﻘﯩﺶ ﺋﻮﺭﻧﻰ: ﺩﯨﻴﺎﺭﯨﻤﯩﺰﺩﯨﻦ ﭼﯩﻘﯩﺪﯗ.

ﺋﻪﺳﻜﻪﺭﺗﯩﺶ: ﺑﯘﻧﯩﯔ ﭼﯧﭽﯩﮕﯩﻨﻰ ﺑﺎﻻﻏﻪﺗﻜﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪﻥ ﻗﯩﺰﻻﺭﻏﺎ ﭘﯘﺭﺍﺗﻤﺎﺳﻠﯩﻖ ﻛﯩﺮﻩﻙ.
***
جىگدە مەملىكەت بويىچە ئاپتونوم رايونىمىزدا ئەڭ كۆپ چىقىدۇ. خەلقىمىز ئۇزۇن زامانلار مابەينىدە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق جىگدە مېۋىسىنىڭ كېسەل داۋالاشتىكى شىپالىق رولىنى بايقىغان ھەم يەرلىك ئۇسۇلدا تۆۋەندىكىدەك كېسەل داۋالاشقا ئادەتلەنگەن.

　　جىگدە مېۋىسى بەدەن ئاجىزلىقىغا، ئاشقازان ئاجىزلىق كېسىلىگە، سەپرادىن بولغان تولغاققا، بېشى قېيىش، قۇسۇش كېسىلىگە، سۈيدۈك تېمىپ كېلىش كېسىلىگە، نېرۋا ئاجىزلىق كېسىلىگە، جىنسىي كېسەللىككە شىپا قىلىدۇ.

　　جىگدە مېۋىسىنى سىركىگە چىلاپ، كۈندە ئۈچ – تۆت قېتىمدىن ئاز مىقداردا
سۈيىنى ئىچىپ بەرسە، بەدەننى قۇۋۋەتلەپ ئاشقازان كېسەللىكى، ئىچى سۈرۈشكە
ياخشى مەنپەئەت قىلىدۇ؛ جىگدە گۈلىنى دەملەپ ئىچىپ بەرسە، مېڭىنى قۇۋۋەتلەيدۇ،
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ؛ جىگدە گۈلىنى شەربەت قىلىپ ئىچىپ بەرسە،
كۆكرەك ئاغرىقى، نەپەس سىقىلىش ۋە ئۆپكە كېسەللىرىگە مەنپەئەت قىلىدۇ،
جىگەر، تالدىكى توسالغۇلارنى تۈگىتىپ، بەزگەك كېسەللىكىگە شىپا قىلىدۇ .

(ئەھمەت تاشتۆمۈر تەييارلىغان)
***
جىگدە نىڭ شىپالىق رولى
جىگدە شىنجاڭنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدە ئۆستۈرىلىدۇ .
   تەركىبى : جىگدىنىڭ تەركىبىدە ئاقسىل ، قەنت ، بەزى ئورگانىك كىسلاتا ، ئاز مىقداردا ئاشلىغۇچى ماددا ۋە شىلىمشىق سۇيۇقلۇق بار .
   تەبىئىتى : قۇرۇق سوغۇق .
   خۇسۇسىيىتى :  بەدەننى قۇۋەتلەش ، نېرۋىنى تىنچلاندۇرۇش ، تالنىڭ خىزمىتىنى ياخشىلاش ، ئاشقازاننى ياخشىلاش ،ئىچى سۈرۈشنى توختىتىش  ، ئىسسىقلىقتىن كىلىپ چىققان يۆتەلنى توختىتىش خۇسۇسىيەتلىرىگە ئىگە .
   شىپالىق رولى :  جىگدىنى ياكى ئۇنىڭ شەربىتىنى ئىستىمال قىلسا ، بەدەننى كۈچەيتىپ ساغلاملىقنى ئاشۇرىدۇ . جىگەر ، تالنىڭ توسالغۇلىرىنى ئاچىدۇ .باش ئاغرىقلىرى ، ئاشقازان كېسەللىكلىرى ، ئىسسىقى ئېشىپ كېتىشتىن بولغان يۆتەل ، ئىچى سۈرۈش قاتارلىق كېسەللىكلەرگە شىپا بولىدۇ . جىگدە ئۇرۇقىنىڭ مېغىزىنى باشقا مېغىز دورىلار بىلەن قوشۇپ ئىستىمال قىلسا روھى ھالەتنى ياخشىلاپ نېرۋىنى كۈچەيىتىدۇ .
   جىگدىنىڭ چېچىكى قۇرۇق ئىسسىق بولۇپ  ، مېڭىنى قۇۋەتلەش ،دېمى سىقىلىش قاتارلىق كېسەللىكلەرگە شىپا بولىدۇ ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ . جىگدە چېچىكى ئەرقى مەيدىسىنىڭ سۇيۇقلۇقى ئېشىپ كېتىپ ، ئاشقازاننىڭ ھەزىم قىلىشى ناچارلىشىپ كەتكەنلەرگە ئۈنۈمى كۆرنەرلىك بولىدۇ .
   جىگدە ۋە چېچىكىنىڭ سىرىتقائىشلىتىلىشى :  جىگدە چېچىكىنىڭ سۇپۇپى جاراھەتلەرنى ساقايىتىدۇ . جىگدە چېچىكىنىڭ يېغى بوغۇم ئاغرىقلىرىغا ، پەي بوشاپ قېلىشلارغا  ، چاچ چۈشۈپ كېتىشكە ئىشلەتسە مەنپەئىتى بەك ياخشى بولىدۇ .
   جىگدىنىڭ كونىسىنى ( ئىككى يىلدىن ئاشقان ) سۇس ئوتتا سارغايىتىپ قورساق قىسىمىغا قويسا  ، كونا ئىچ ئۆتىكىنى توختىتىدۇ  ھەمدە قورساق ئاغرىش ، بەل ، پۇت-قول ئاغرىشقا مەنپەئەت قىلىدۇ . جىگدىنىڭ قۇۋىتى ئىككى يىلغىچە تۇرىدۇ . شۇڭا ئىككى يىلدىن ئېشىپ كەتكەن جىگدىنى ئىستېمال قىلماسلىق كېرەك .

  ئەكىس تەسىرى  :  بەك زىيادە ئىستېمال قىلسا ، قەۋزىيەت قىلىپ قويىدۇ .
***
جىگدىنىڭ ساغلاملىقتىكى رولىنى بىلەمسىز؟
جىگدە دەرىخى ماسلىشىشچانلىقى كۈچلۈك مېۋىلىك دەرەخ بولۇپ، ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ شورلۇق، قۇملۇق، شېغىللىق تۇپراقلىرىدا ئۆسىدۇ. جىگدىنىڭ ئالتۇن بارماق جىگدە، قاپاق جىگدە، نان جىگدە، يېمىش جىگدە، قۇم جىگدە، قاغا جىگدە دېگەندەك سورتلىرى بار. سورتلارنىڭ رەڭگى، چوڭ-كىچىكلىكى، تەمى ئوخشاش بولمايدۇ. جىگدە مېۋىسى مېۋە مۇرابباسى، جىگدە شەربىتى، جىگدە سۈيى ئىچىملىكى، تېتىتقۇ، شېكەر ئىشلەشنىڭ خام ماتېرىيالى قىلىنىدۇ. جىگدە چېچىكىدە ھەسەل ھەرىسى بېقىشقا، گۈلقەنت ياساشقا بولىدۇ. شۇڭا جىگدە تۇرمۇشىمىزدا يېمەك-ئىچمەك، تېبابەتچىلىك، چارۋىچىلىق جەھەتلەردە مۇھىم پايدىلىنىش رولىغا ئىگە.
جىگدە مېۋىسى تەركىبىدە ئامىنو كىسلاتاسى، كاروتىن، ئاقسىل، ماي، كالتسىي، فوسفور، تۆمۈر قاتارلىق ئېلېمېنتلار بولۇپ، ئوزۇقلۇق قىممىتى يۇقىرى تەبىئىي يېمەكلىك، يېشىل يېمەكلىك.
جىگدە مېۋىسىنى نان ئورنىدا يېيىشكە، قۇرۇتۇلغان مېۋىسىنى تالقانلاپ ئىستېمال قىلىشقا ياكى ئۇنغا قوشۇپ نان يېقىپ يېيىشكە بولىدۇ.
جىگدىنى چىلان، ئۈزۈم، ئۆرۈك، شاپتۇل قېقى بىلەن چىلاپ سۈيىنى چىقىرىپ، سوغۇق ئىچىملىك قىلىشقا بولىدۇ. سۇغا چىلاپ ئېزىپ، ئۇن بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ، لەززەتلىك يېمەكلىكلەرنى تەييارلاشقا، قەنت-گېزەك سانائىتىدە ئىشلىتىشكە بولىدۇ. جىگدىنى چىلاپ ياكى قاينىتىپ، نان يۈزىگە سۈرتسە نان پارقىراق، پۇراقلىق، تەملىك، يېيىشلىك بولىدۇ.
جىگدە مېۋىسى بەدەننى قۇۋۋەتلەش، نېرۋىنى تىنچلاندۇرۇش، قان تومۇرلارنى ئېچىش، ئىچ سۈرۈشنى توختىتىش، ئاشقازاننى ياخشىلاش، تالنى ساغلاملاشتۇرۇش، مەنىينى تىزگىنلەش، جىگەر ۋە تالدىكى توسالغۇلارنى ئېچىش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە بولۇپ، بەدەن ئاجىزلىقى، جىگەر قېتىش، مەنىي يۈرۈپ كېتىش، دەم سىقىلىش، روھىي سۇسلىشىش، نېرۋا ئاجىزلىقى، ئۇيقۇسىزلىق، كۆپ چۈش كۆرۈش، جۆيلۈش قاتارلىق كېسەللىكلەرگە ئىشلىتىلىدۇ.
جىگدە مۇرابباسى: بەدەننى قۇۋۋەتلەندۈرىدۇ، مەنىينى تۇتىدۇ، ئىچ سۈرۈشنى توختىتىدۇ، تىنچلاندۇرىدۇ، ئۈچەي خىزمىتىنى كۈچەيتىدۇ، بۆرەكنى سەمرىتىدۇ.
جىگدە چېچىكى: ئۇنىڭ تەركىبىدە ئاقسىل، قەنت، ئورگانىك كىسلاتا، ئاز مىقداردا شىلىمشىق سۇيۇقلۇق مېۋە قەنتى بار بولۇپ، كۆڭۈلگە خۇشلۇق يەتكۈزۈش، بەدەننى قۇۋۋەتلەش، نېرۋىنى تىنچلاندۇرۇش، ئىچ سۈرۈشنى توختىتىش، سۈيدۈك ماڭدۇرۇش، مەنىينى تۇتۇش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە.
جىگدە چېچىكى گۈلقەنتى: مېڭىنى قۇۋۋەتلەش، يۇقۇملۇق كېسەللەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش، مەنىينى كۆپەيتىش، باھنى قۇۋۋەتلەش، جىنسىيەتنى قوزغاش، نېرۋىنى تەڭشەش، روھنى ئۇرغۇتۇش خۇسۇسىيەتلىرىگە ئىگە.
جىگدىنىڭ مېۋىسىلا دورا بولۇپ قالماستىن، ئۇنىڭ يىلتىزى، پوستى، يوپۇرمىقى، يېلىمى قاتارلىقلارمۇ دورا ماتېرىيالى قاتارىدا ئىشلىتىلىدۇ.
جىگدە يوپۇرمىقىنى سوقۇپ جاراھەت، يارىلارنىڭ ئۈستىگە سەپسە، يارىنىڭ سۈيىنى تارتىپ قۇرۇتىدۇ، يوپۇرمىقىدىن يەنە ياغ تەييارلاپ رېماتىزم ۋە ئىستىخارلارنى داۋالاش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ.
جىگدە يېلىمىدە سۆڭەك (سۇنۇق) كېسىلىنى داۋالىغىلى بولىدۇ. خانىم-قىزلار جىگدە يېلىمىدىن ئائىلىلەردە جىگدە يېلىمى سۇيۇقلۇقى تەييارلاپ، چاچقا چېچىپ بەرسە چاچ ئاسراش، قۇۋۋەتلەش ۋە گۈزەللەشتۈرۈش ئۈنۈمى ياخشى بولىدۇ.
***
100% ساپ جىگدە چېچىگى ھەسىلى؛ بىر قانچە يىللىق ئەمەلىي تەجىربىمىزدىن قارىغاندا جېگدە چېچىگى ھەسىلىنىڭ ئوزۇقلۇق، قۇۋۋەت تەركىبى يۇقۇرى بولۇپ ئاساسلىقى بۆرەك، ئاشقازان، بالياتقۇ سوۋۇپ كېتىشتىن بولغان ئاجىزلىقلار، نېرۋا ئاجىزلىقى ، پۇت-قوللار ماغدۇرسىزلىنىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلگەنلەرنىڭ ئىستىمال قىلىپ بىرىشىگە ماس كىلىدۇ. (بالىلارغا ماس كەلمەيدۇ)
***
جىگدە
تونۇشتۇرلۇشى: ئۇ بىرخىل دەرەخنىڭ مېۋىسىدىن ئىبارەت. ئۇنىڭ دەرىخى چىلان دەرىخى چوڭلۇقىدا بولۇپ، شاخلىرى تارقاق ئۈسىدۇ. سوغۇق ئەللەردە ئۈسىدۇ. يۇپۇرمىقى يىرىك، توپا رەڭ بولىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇ‹‹غۇبەيرا›› (توپا رەڭ) دەپ ئاتىلىدۇ. ئەركەك-چىشىسدىن ئىبارەت ئىككى خىل بولىدۇ. بىرخىلىنىڭ مېۋىسى چىلان، پىندۇق، كەنار مېۋىسى چوڭلۇقىدا، پوستى نېپىز بولىدۇ. پىشقاندىن كېيىن قىزىرىدۇ. ئۇرۇقىدىن ياخشى ئاجىرمايدۇ، گۆشى ئاق، تاتلىق، خۇشپۇراق، خۇشتەم بولىدۇ. ئىچىدىن چىلان ۋە كەنار مېۋىسى ئۇرۇقىغا ئوخشايدىغان سەل ئۇزۇنچاق ئۇرۇق چىقىدۇ. يەنە بىرخىلنىڭ مېۋىسى بىرىنچى خىلنىڭ مېۋىسىدىن چوڭراق، پوستى قىزىل بولىدۇ. ئۇنىڭمۇ گۆشى ئاق، ئەمما يۇمشاق ئۇندەك بولىدۇ. ئۇرۇقىدىن ئاسان ئاجىرايدۇ. تاتلىقلىقى بىرىنچى تۈرىدىن كەمرەك بولىدۇ. پارىسچە ‹‹ سەنجىد ئارىدى›› (ئۇنسىمان جىگدە) دەپ ئاتىلىدۇ. ھەرئىككى خىلى يازنىڭ ئوتتۇرسىدا پىشىدۇ. قۇۋۋىتى ئىككى يىلغىچە تۇرىدۇ.

تەبىئىتى: برىنچى دەرىجىدە سۇغۇق، ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇقتۇر. خېمىنىڭ قۇرۇقلۇقى ئارتۇقراق بولىدۇ.

خۇسۇسىيىتى: قۇۋۋەتلىگۈچى ۋە خۇرسەن قىلغۇچىدۇر.

باش ئەزالىرى كېسەللىكلىرىگە بولغان تەسىرى: باش ئاغرىقى، بولۇپمۇ ئاشقازان ۋە بەدەننىڭ باشقا ئورۇنلىرىدىن ئۆرلىگەن بۇخاراتلاردىن بولغان باش ئاغرىقىنى پەسەيتىدۇ.

نەپەس ئەزالىرى كېسەللىكلىرىگە بولغان تەسىرى: ئىسسىقتىن بولغان يۈتەلنى پەسەيتىدۇ.

ھەزىم ئەزالىرى كېسەللىكلىرىگە بولغان تەسىرى: ئاشقازاننىڭ تۇتۇش كۈچىنى ئاشۇرىدۇ. ئاشقازان تىۋىتىنى ئاشلايدۇ. قۇسۇشنى پەسەيتىدۇ. بۇخاراتلارنىڭ ئۆرلىشى ۋە ئاشقازانغا ماددىلارنىڭ قۇيۇلۇشنى توسىدۇ. ھۆللۈكلەرنىڭ ئېقىشىنى، ئىچى سۈرۈشنى توختىتىدۇ. بولۇپمۇ ئۇنىڭ خېمىنىڭ ئىچ سۈرۈشنى توختىتىش رولى ياخشىراقتۇر. تالقىنىمۇ يۇقىرقى كېسەللىكلەرگە داۋا بولىدۇ. سەپرادىن بولغان ئىچ سۈرۈش، سۈيدۈكنىڭ تامچىلاپ كېلىشىنى توختىتىدۇ. كىچىك بالىلارنىڭ ئىستېمال قىلىشىغا ناھايىتى مۇۋاپىق كېلىدۇ، چۈنكى ئۇلارنىڭ مىزاجىنى تەڭشەيدۇ.

ئىستېمال مىقدارى: 50 دانىغىچە ئىستېمال قىلىنىدۇ.

Segek · ۋاقتى: 2014-5-9 13:13:06

گۆھەر دەرخ _جىگدە
جىگدە -جىگدە،ئائىلىسىگە تەۋە ئاساسلىق دەرەختۇر. جىگدىنىڭ شىنجاڭغا تارقىلىش تارىخى ناھايىتى ئۇزۇن .ئۆستۇرۈلۇش دائىرسى بەك كەڭ. جىگدە تەبىئىي شارائىتقا ماسلىشىشچانلىقى كۇچلۇك، ئىقتىسادى قىممىتى يۇقىرى بولغان يەرلىك دەرەخ تۇرلىرىنىڭ بىرى. جىگدىنىڭ قۇم ،بوران، قۇرغاقچىلىق ،سوغۇق ۋە شورغا بەرداشلىق بېرىش قابىلىيىتى يۇقىرى . شۇڭا ،جىگدە ئورمىنى بەرپا قىلىش ئارقىلىق قۇمنى تۇراقلاشتۇرۇپ ، بوراندىن مۇداپىئە كۆرۇشكە ۋە شورلۇق يەرلەرنى ئۆزگەرتىپ تۇپراقنىڭ مۇنبەتلىكىنى ئاشۇرۇشقا بولىدۇ. جىگدە مېۋىسىنىڭ چوڭ-كىچىكلىكىى ،مېۋە گۆشلۈك قەۋىتىنىڭ نىپىزلىكى ، پىشىش مەزگىلىنىڭ ھەرخىل بولۇشى قاتارلىق ئالاھىدىلكلىرىگە ئاساسەن، جىگدىنى ئۇچ تىپ ۋە17خىلغا بۈلۇشكە بولىدۇ. مەسىلەن ،يېمىش جىگدە،قىزىلنان جىگدە، سوقىچاق جىگدە قاتارلىقلاردىن ئىبارەت. بۇلارنىڭ ئىچىدەئىقتىسادىي قىممىتى نىسبەتەن يۇقىرى بولغانلىرى يېمىش جىگدە، نان جىگدە ۋە قاغا جىگدىلەردىن ئىبارەت.جىگدە ياغىچى قاتتىق ھەم چىرايلىق بولۇپ، ئۇ نەملىككە، تېمپىراتۇرا ئۈزگىرىشكە، سۈركىلىشكە ، چىرىشكە، ئېغىر بېسىمغا چىداملىق كېلىدۇ. شۇڭا جىگدە ياغىچىدىن خىلمۇ خىل سۈپەتلىك ئۆي سايمانلىرىنى،زىننەت بۇيۇملىرىنى ۋە يېزا ئىگىلىك سايمانلىرىنى ياساشقا بولىدۇ.
-سەبىرە

Segek · ۋاقتى: 2014-5-9 13:14:32

jasur520 يوللىغان ۋاقتى 2014-5-9 12:06
كىتاپ قىلىپ قويساق بولغىدەك . ياكى مۇشۇنداق كۆپلىگەن ئ ...

مۇشۇ سەھىپە ۋە بۈگۈنكى يېڭى ئىنكاسلىق تېماغا قاراڭ.

Intil · ۋاقتى: 2014-5-9 22:34:42

sapardax يوللىغان ۋاقتى 2014-5-9 09:15
ئەپەندىم،ھەسەن شىرىك دىگىنىڭىز سۈۋەرەك شۇمۇ؟

ئۈرۈمچىلىكلەر شۇنداق ئاتىشىدۇ.

1525 · ۋاقتى: 2014-5-10 21:12:05

ھەممىسىنى بىر ئۇقۇپ چىقاي

cholpan · ۋاقتى: 2014-5-10 21:29:17

@Intil غا تەشەككۈر! تېما مەزمۇنى بېيىپتۇ.

ھېسابات		ساقلاش	پارول قايتۇرىۋېلىش
پارول			تىزىملىتىش

مىكروبلوگ[ يېڭى | 24 سائەت | 7 كۈن | 30 كۈن ]

جىگدە ۋە جىگدە چېچىگى

باھا سۆز