پوپ سەنئىتى ۋە پىتىر بلەيك توغۇرسىدا(Peter Blake) 
غەرىپنىڭ ھازىرقى زامان گۈزەل-سەنئەت ئېقىمى،پوپ دىگەن سۆز (Popular)نىڭ قىسقارتلمىسى بولۇپ،مەنىسى پوپ سەنئىتى بولىدۇ.پوپ سەنئىتى ئابىستىراكىت ئىپادىلەش شەكلىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاش ئىدىيىسىدە بولغان بەلگە ھىساپلىنىدۇ.پوپ سەنئىتىنى ئاددى قىلىپ ئېيتقاندا،ھازىرقى زامان تۆۋەن قاتلام سەنئەت بازارىنىڭ باشلىنىش قىسمىنى كۆرسىتىدۇ. 1960-يىلى پوپ سەنئىتى ئەنگىلىيە بىلەن ئامېرىكىدا كەڭ كۆلەمدە ئەۋجى ئىلىشقا باشلايدۇ،ھەمدە شۇ دەۋىرىگە ماس كەلگەن نۇرغۇن سەنئەتكارلارنى تەربىيلەپ چىقىدۇ.كېيىنكى پوپ سەنئىتى ھەممىسى دېگۈدەكلا ئامېرىكىنىڭ ئاممىباپ مەدىنىيىتىنى تەسۋىرلەيدىغان بولۇپ قالىدۇ. پوپ سەنئىتىنىڭ ئەڭ ئالاھىدىلىكى بولسا، ئۇ مودا كىيىم –كىچەك ساھەسىگە ئالاھىدە رول ئوينىغان.نۇرغۇنلىغان كىيىم لاھىيەلىگۈچى ۋە تەكشىلىك لاھىيەلىگۈچى ئۇستاملار بىۋاستە ياكى تەدىرىجى ھالدا پوپ سەنئىتىدىن ئىلھام ئالىدۇ. پوپ سەنئىتى(Pop Art) پوپ سەنئىتى ،ئاممىباپ سەنئەت دەپمۇ ئاتىلىدۇ.ئۇ ئاممىباپ مەدەنىيەت تەتقىقاتى بىلەن سەنئەت ئوتتۇرسىدىكى ئۆزگىچە سەنئەتلىك تۆرەلمىسىدۇر.ئۇ 50-يىللارنىڭ ئوتتۇرلىرىدىكى ئەنگىلىيە گۈزەل-سەنئەت ھەركىتىنىڭ مەھسۇلى ھېسابلىنىدۇ.(پوپ سەنئەتكارلىرى)دەپ ئاتالغان سەنئەتچىلەرنىڭ ئورتاق بىر ئالاھىدىلىكى شۇكى،ئۇلار مودا بولغان تاۋار مەدىنىيىتى بىلەن شەھەر تۇرمۇشىنى ئاساسلىق تېما قىلىدۇ.ئىجادىيەت قىلىش ئۇسۇلى ۋە تېخنىكىلىرىمۇ سودا سانائىتى بىلەن ئىشلەپچىقىرىش سانائىتىنىڭ دەۋىر ئالاھىدىلىكىنى ئەينەن ئىپادىلەپ بېرەلەيدۇ. پوپ سەنئىتىنىڭ ئەنگىلىيەدە بارلىققا كىلىشى بەلىكىم چولپانلار تۈسىنى ئالغان سەنئەتكار ئاندىي ۋارخول(Andy Warhol)ئامېرىكىدا تۇغۇلغانلىقى ئۈچۈن، نۇرغۇن كىشىلەر پوپ سەنئىتىنى ئامرىكىدا بارلىققا كەلگەن دەپ خاتا قاراشتا بولۇپ قالغان.ئەمىلىيەتتە بىرىنچى پارچە پوپ سەنئىتى 1956-يىلى ئەنگىلىيەلىك رىچارد خامىلتون(Richard Hamilton)نىڭ:{قايسى نەرسە ھازىرقى ئائىلىلەرنى ئوخشىمايدىغان قىلىپ،ئادەملەرنى جەلىپ قىلىۋالدى؟(Just What Is It that Makes Today's Homes So Different, So Appealing?)}ناملىق چاپلاپ قۇراشتۇرغان ئەسىرى ھازىرقى رەسىمچىلىك تارىخدىكى بىرىنچى پارچە پوپ سەنئىتى ھىساپلىنىدۇ؛1958-يىلى ئەنگىلىيەلىك سەنئەت ئوبزۇرچىسى لاۋرىنسى ئاللوۋېي(Lawrence Alloway)ئەڭ دەسلەپكى چىقارغان قۇرلۇش لاھىسى(Architectural Design)دە پوپ سەنئىتى ئۇقۇمىنى يازغان. داڭلىق پوپ سەنئەتكارلار: رىچارد خامىلتون(Richard Hamilton)  
پىتر بىلەك(Peter Blake) 
كەيىس خارىڭ(Keith Haring)  
داۋىت خوكنېي(David Hockney)  
جاسپىر جونىس(Jasper Johns) 
روي لىچىنشتايىن(Roy Lichtenstein) 
پىتر ماكىس(Peter Max) 
كىلايىس ئولدىنبورگ(Claes Oldenburg)  
روبىت روزچىنبېرىك(Robert Rauschenberg)  
جامىس روسىنكۇيىست(James Rosenquist)  
ۋېيىن دىيبورد(Wayne Thiebaud) 
ئاندىي ۋارخول(Andy Warhol) 
(草間彌生)草间弥生  
(タカノ綾) 高野绫 
پوپ سەنئىتىنىڭ ئاتامىنى پىتىر بلەيك  پىتىر بلەيك(Peter Blake)1960-يىلى ئەنگىلىيەنىڭ سەنئەت تەتقىقات مەركىزى(Institute of Contemporary Arts)دە يالغۇر كىشلىك پوپ سەنئىتى كۆرگەزمىسى ئۇيۇشتۇرىدۇ،ھەمدە 1961-يىل ئەنگىلىيە خەلقىگە نىسبەتەن بۆسۈش خارەكتىرلىق (ھازىرقى دەۋىر ياشلار سەنئەت كۆرگەزمىسى)نى ئۇيۇشتۇرۇپ،ئەڭ داڭدار پوپ سەنئەتكارلارنىڭ بىرسى بولۇپ قالىدۇ.1967-يىلى ئۇ، كېيىن تارىخى ئابىدە بولۇپ قالىدىغان ئالبوم مۇقاۋىسىنى،يەنى قوڭغۇز كۈي ئەترىتىنىڭ (Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band)ناملىق ئالبوم مۇقاۋىسىنى لاھىيەلەپ چىقىدۇ.ئۇ پوپ سەنئىتىگە ئالاھىدە زور تۆھپە قوشقان،ھەمدە بۇ ئەمگىكى ئۈچۈن ئەنگىلىيە "پوپ سەنئىتىنىڭ ئاتامىنى"دىگەن مىدالىغا ئېرىشىدۇ. كۆلىمى ئەڭ زور بولغان كۆرگەزمە تاتى لىۋىرپۇل(Tate Liverpool)كۆرگەزمە سارىيىدا ئۇيۇشتۇرۇلغان ،لىۋىرپۇل ئوغلى دەپ نام ئالغان پىتىر بلەيكنىڭ كۆرگەزمىسى، تارىختىن بۇيان ئەڭ چوڭ كۆرگەزمە ھىساپلىنىپ كەلگەن.بۇ سەنئەتكارنىڭ بۇرۇنقى ۋەكىل خارەكتىرلىق ئەسەرلىرى بىلەن ھازىرغىچە جامائەتكە ئاشكارلىمىغان ئەسەرلىرى يىغىلىپ،زال ئىچىنى ئىنتايىن جانلاندۇرۋىتىدۇ.ئامما كۆزلىرىنى ئۇنىڭ ئەسەرلىرىدىن ئۈزەلمەي قالىدۇ،مانا بۇلارنىڭ ھەممىسى پىتىر بلەيك ئىجادىيىتىدىكى ئۇتۇق ھىساپلىنىدۇ. 
50-يىللاردا پۈتكەن بالكوندا(On the Balcony)ناملىق ئەسەرمۇ پوپ سەنئىتىنىڭ ۋەكىل خارەكتىرلىق ئىجادىيەتى ھىساپلىنىدۇ،شۇ ئەسەردىن بىز پىتىر بلەيكنىڭ، ئاممىباپ مەدىنىيەت بىلەن ساپ سەنئەتنى ئىنتايىن مۈكەممەل دەرىجىدە بىرىكتۈرگەنلىكىنى كۆرىۋالالايمىز.بۇ ئەسىرى قاراشتا پارچە-پارچە رەسىملەرنى چاپلاپ پۈتتۈرگەندەك ھىسىيات بەرگىنى بىلەن، ئەمىلىيەتتە ھەممىسىنى بىر-بىردىن سىزىپ چىققان،رەسىمدىكى جىم تۇرغان قىياپەتلەردە خۇددى بالىلىق چاغلاردىكىدەك ھەيرانلىق،ھەمدە گۆدەكلىك كەيپىياتلار ئۇرغۇپ تۇراتتى،ئۇلارنىڭ ئەتراپىدا ھازىقى زامان ژورنالللىرى ۋە ماقالە پاچىلىرى چىچىلىپ ياتقان بولۇپ،بۇ مۇھىت بىزنى، ھازىرقى مەدەنىيەتنىڭ مەنىسى نىمە؟دىگەنگە ئوخشاش بىر قاتار خىياللارغا باشلاپ كىرىدۇ.رەسىمدە يەنە رىيالىستىك رەسسام ئىدۇۋارت مانېتنىڭ(Edouard Manet) ئەسەرلىرىمۇ قىستۇرۇلغان بۇلۇپ،خۇددى ئاپتورنىڭ پوزىتسىيەسى بىلەن جاۋابىنى ئاشكارلاۋاتقاندەك تۇيغۇلارنى بېرىدۇ. 
پىتىر بلەيكنىڭ پوپ شامىلى لاھىيە ساھەسىگىمۇ بۆسۈپ كىرىدۇ،60-يىللاردىكى قوڭغۇز مەدىنىيىتىدىن باشلاپ يېقىنقى 10يىل مابەينىدە ئەنگىلىيەدە ئەڭ ئالقىشقا ئېرىشكەن بوستان(Oasis) ئەترىتىگىچە ،پىتىر بلەيكنىڭ روك كۈيلىرىگە بولغان ھېرىسمەنلىكىنىڭ ئىزنالىرىنى تاپقىلى بولىدۇ.ئۇ يەنە، پىلاستىنكا ئالبوملىرىنىڭ مۇقاۋە لاھىيەلىنىشىدىكى بىر يېڭى ئۇقۇمنى بارلىققا كەلتۈرىدۇ.قوڭغۇز ئەترىتىدىكىلەر ،ئالبوم مۇقاۋىسىغا ئىككى خىل ئوبرازدا چىقىدۇ،بىرسى كاستوم بىلەن يەنە بىرسى خىپىيچە (خىپپي (HIPPY) لار) .ئۇلارنىڭ يوقۇر قىسمىغا نۇرغۇنلىغان داڭلىق ئەرباپلارنىڭ سۈرەتلىرى قىيىپ ئىلىپ چاپلىنىدۇ،ئاستى تەرىپىگە گۈللەر بىلەن ھاسىل بولغان كۈي ئەترىتىنىڭ نامى چىقىدۇ،ئۇلار بىرىكىپ كۆرۈش سەزگۈلىرىمىزنى غىدىغلاپ، بىزگە بىرخىل قالايمىقان ،رەڭدار،بىراق ئىنتايىن ئاممىباپ بولغان يۇمۇرىستىك تۇيغۇلار ئارقىلىق،"پوپ روھىنى"بىزگە نامايەن قىلىپ بەرگەن. پىتىر بلەيكنىڭ ئەسەرلىرى ئاممىباپ مەدىنىيەتنى يادىرو قىلىدۇ،بۇ پوپ سەنئەت پىرى دەپ ھىساپلانغان داڭلىق شەخىسنىڭ ئەسەرلىرىنىڭ رەڭدارلىقى،يوقۇرى تېخنىكىلىقى،ھازىرقى دەۋىرنى ئەينەن ئىپادىلىشىدىن، شەيئىلەرنىڭ خارەكتىرى،ئاممىباپ مەدەنىيەت،ئارزۇ،قەھرىمان ۋە ئۆتمۈش ئەسلىمىلىرىنى تاپالايسىز. (بۇ تىمىنى رۇقسەتسىز كۈچۈرمەڭ،بولمىسا قانۇنى جاۋاپكارلىققا تارتىلىسىز....) 
 




 


 

 

 
|