ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىدا  يېتىلدۈرۈشكە تېگىشلىك ئىقتىدارلار توغرىسىدا 

ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرى ئوقۇغۇچىلارغا سىستېمىلىق بىلىم بېرىش بىلەن بىرگە ئوقۇغۇچىلارنىڭ زېھنىي  ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدىغان، ھەر تەرەپتىن بىلىم ئېلىشقا تۈرتكە بولىدىغان ئىقتىدارلارنى، بولۇپمۇ خىمىيە ئوقۇتۇشىدا تۆۋەندىكىدەك ئىقتىدارلارنى، يېتىلدۈرۈشكە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. 
  1. كۆزىتىش ئىقتىدارى. 
  كۆزىتىش - كۆزىتىش مەقسىتىگە ئاساسەن ئەسۋاب، قۇرۇلما، ماددا ۋە ئۇنىڭ ئۆزگىرىشى شۇنداقلا ماددا ئارىسىدا يۈز بېرىدىغان رېئاكسىيە ھادىسىسىنى تېز،  دەل كۆزىتەلەيدىغان بولۇش دېگەنلىكتۇر. ئوقۇتقۇچى كۆزىتىشتىن ئىلگىرى تەجرىبە مەقسىتىنى ئېنىق ئوتتۇرىغا قويۇپ شۇ ئارقىلىق ئوقۇغۇچىلاردا كۆزىتىش ئارقىلىق نەزەرىيە بىلەن ئەمەلىيەتنى بىرلەشتۈرۈش، ئاساسىي بىلىم، ئاساسىي ئۇقۇمنى ئىگىلىتىشكە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. ھادىسىنى تېزدىن كۆزىتىپ، كۆزەتكەنلىرىنى ئۆزىنىڭ نەزەرىيىۋى بىلىمىگە ئورگانىك ھالدا بىرلەشتۈرۈپ، ئەمەلىيەتتە ئىشلىتەلەيدىغان ئىقتىدارغا ئىگە بولۇشىغا ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. بۇ ئوتتۇرا مەكتەپ خىمىيە تەجرىبىسىدە ئىنتايىن مۇھىم. 
  مۇھىم بىلەن مۇھىم ئەمەسنى پەرق ئېتەلەيدىغان، ئاسان  يوقىلىدىغان ھادىسىلەرنى تېزدىن كۆزىتىپ يەكۈنلىيەلەيدىغان بولۇش كېرەك. خىمىيە تەجرىبىسىدىكى بەزى ھادىسىلەرنىڭ كۆرۈلۈش ۋاقتى قىسقا بولغاچقا تەجرىبە ھادىسىسىنى تېزدىن كۆزىتىش تەلەپ قىلىنىدۇ. شۇڭلاشقا ئوقۇغۇچىلارغا تېز، توغرا كۆزىتىشنى،  توغرا يەكۈنلەشنى ئىگىلىتىش  مۇھىم. 
  ئوقۇغۇچىلاردا تەجرىبىنى باشتىن - ئاخىرى كۆزىتىدىغان ئادەتنى يېتىلدۈرۈش كېرەك. بۇنىڭ ئۈچۈن، تەلەپ ئېنىق، ئوچۇق بولۇشى،  مەقسەتنى بالىلارغا ئېنىق ئوتتۇرىغا قويۇش، تەجرىبە مەشغۇلاتى جەريانىدا تەجرىبە ھادىسىلىرىنى زېرىكىشلىك ھېس قىلماي توغرا خۇلاسىلەشكە ئادەتلەندۈرۈش كېرەك. 
  2. تەپەككۇر ئىقتىدارى. 
ئوقۇغۇچىلاردا تەھلىل قىلىش، ھادىسە جەھەتتىن ئوخشاش بەزىبىر تەرەپلەرنى سېلىشتۇرۇپ چىقىش ئارقىلىق كۆرۈلگەن ھادىسە ئۈستىدىن خۇلاسە چىقىرىش، ئەڭ ئاخىردا يىغىنچاقلاپ يەكۈنلەش ئېلىپ بېرىشقا ئەھمىيەت بېرىش كېرەك.  2 ئوقۇغۇچىلاردا ھۆكۈم قىلىش ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈش كېرەك. تەجرىبىدە كۆرۈلگەن ھادىسە پاكىتلاردىن ماھىيەتلىك تەرەپلەرنى يەكۈنلىيەلەيدىغان ئىقتىدارنى يېتىلدۈرۈش كېرەك. 
ئوقۇغۇچىلاردا سوئال سوراش ئارقىلىق، پىكىر قىلىش ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈپ كەڭ دائىرىلىك بىلىم ئىگىلەشكە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. 
  3. ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىش ئىقتىدارى. 
بۇ ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىدا  يېتىلدۈرۈشكە تېگىشلىك مۇھىم بولغان ئاساسلىق ئىقتىدارنىڭ بىرى. ئوقۇغۇچىلار كىتابنى ئۆزى ئوقۇپ چۈشىنەلەيدىغان، ھۆكۈم قىلالايدىغان، ئوقۇغان مەزمۇنلاردىن خاتىرە يېزىپ قالدۇرالايدىغان بولۇش كېرەك. ھەر خىل تەجرىبە ئۈسكۈنىلىرى، ئاسما رەسىم قاتارلىقلاردىن پايدىلىنىپ، مۇناسىۋەتلىك بىلىملەرنى ئىگىلىيەلەيدىغان بولۇش. كىتابنى ئوقۇپ چۈشىنىپ، مەزمۇنىنى تولۇق ئىگىلەپ، تاپشۇرۇقنى مۇستەقىل ئىشلىيەلەيدىغان ئىقتىدارنى يېتىلدۈرۈشكە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. 
  4. تەجرىبە ئىشلەش ئىقتىدارى. 
ئوقۇغۇچىلاردا تەجرىبىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن ئۈسكۈنە - ئەسۋابلاردىن پايدىلىنىپ، تەجرىبىنى تەلەپ بويىچە لايىھىلەپ،  تەجرىبىنى قەدەم - باسقۇچ بويىچە تەرتىپلىك ئىشلىيەلەيدىغان، تەجرىبە ئىشلەنگەندىن كېيىن كۆرۈلگەن ھادىسىلەرنى يەكۈنلەپ نەزەرىيىۋى بىلىم بىلەن زىچ بىرلەشتۈرەلەيدىغان، سانلىق مەلۇماتلارنى ستاتىستىكىلاپ چىقالايدىغان،، ئاخىردا تەجرىبە دوكلاتىنى توغرا، ياخشى يېزىپ چىقالايدىغان ئىقتىدارنى يېتىلدۈرۈش كېرەك. 
  5. ئىجادچانلىق ئىقتىدارىنى  يېتىلدۈرۈش  ئوقۇغۇچىلاردا تەپەككۇر ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈشتە تەشەببۇسكار، ئىجادچانلىق، ئاكتىپلىق روھىنى يېتىلدۈرۈشكە، ئۆگەنگەن نەزەرىيىۋى بىلىم ۋە تەجرىبە ھادىسىلەردىن پايدىلىنىپ ئوخشاش بولغان ۋە ئوخشاش بولمىغان ماھىيەتلىك تەرەپلەرنى تېپىپ چىقىپ، ئىزدىنىش ئارقىلىق يېڭىلىق يارىتىشقا جۈرئەت قىلالايدىغان ئىجادچانلىقنى يېتىلدۈرۈشكە،  ئوقۇغۇچىلاردا مۇستەقىل توغرا پىكىر يۈرگۈزەلەيدىغان، بىرەر مەسىلىگە يولۇقسا ئۆز ئالدىغا پىكىر يۈرگۈزۈپ بىر تەرەپ قىلالايدىغان تەپەككۇر ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈشكە، ئەھمىيەت  بېرىش كېرەك.