مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ تەرجۈمھالۈ ۋە نادۈر شۈېۈرلۈرۈ
ېەسۈلامۇ ېەلەيكۇم ! رۇھلان مۇنبۈرنۈڭ ېەزۈز ېۈشتۈراچۈلۈكلۈرۈ، ھەممۈڭلارغا كەمۈنە پۈنھاردۈن ېوتلۇق سالام !بۈگۈن ېەل سۆيەر شاېۈرۈمۈز مۇھەممەدجان راشۈدۈننۈڭ قۈسقۈچە ھاياتۈ شۈېۈرلۈرۈنۈڭ ېالاھۈدۈلۈكۈ توغۇرسۈدا،شۇنداقلا نادۈر شۈېۈرلۈرنۈ تور دۇنياسۈ ۋە بۈر قۈسۈم ماتۈرياللاردۈن ېۈزدۈنۈپ، مۇنبەرداشلۈرۈم ۋە ېوقۇرمەنلەرنۈ شاېۈرۈمۈزنۈڭ ېەسەرلۈرۈنۈڭ ېالاھۈدۈلۈكۈ ھەققۈدە ېاز تولا چۈشەنچۈگە ېۈگە بولۇپ قالسۈكەن دۈگەن مەقسەت بۈلەن بۇ يازمۈنۈ نادۈر ېەسەرلۈرۈ بۈلەن بۈرگە ھوزۇرۇڭلارغا سۇندۇم ... شاېۈر ھەققۈدە http://203.208.46.144/images?q=tbn:ANd9GcTIVIHfbGu2Laq8arszEPxMKvs8FNVMNNNOaVaYGm-1q-r0xz2sxBwblO4
شاېۈر مۇھەمەتجان راشۈدۈن1940يۈل غۇلجا ناھۈيەسۈنۈڭ ېۇنيار يۈزۈ يېزۈسۈدا دۈققان ېاېۈلۈسۈدە تۇغۇلغان.باشلانغۇچ ېوتتۇرا مەكتەپلەرنۈ غۇلجۈدا ېوقۇپ تاماملاپ،1956-يۈلدۈن 1959-يۈلغۈچە شۈنجاڭ يېزا ېۈگۈلۈك تېخنۈكومۈدا ېوقۈغان،1960- يۈلدۈن 1968- يۈلغۈچە مەمۇرۈ خادۈم،تېخنۈك،كاتۈپ، ېوقۇتقۇچۈ بولۇپ ېۈشلۈگەن ؛1968 يۈلۈ مەدۈنۈيەت زور ېۈنقۈلابۈنۈڭ زۈيانكەشلۈكۈگە ېۇچراپ ناھەق جازالانغان،1982- يۈلۈ ېاقلۈنۈپ غۇلجا ناھۈيەلۈك بۈرۈنجۈ ېورتا مەكتەپكە خۈزمەتكە ېورۇنلاشقان. 1968-يۈلۈ 8-ېايدا ېاتالمۈش “مەدەنيەت زور ېۈنقۈلاۋۈ نۈڭ زۈيانكەشلۈگۈگە ېۇچراپ،1982-يۈلۈغۈچەتۈرمۈدە ياتقان.1982-يۈلۈنۈڭ ېاخۈرۈ ېۈزۈل-كېسۈل ېاقلۈنۈپ چۈقۈپ،غۇلجا ناھۈيەلۈك 1-ېوتتۇرا مەكتەپتە تۈل-ېەدۈبۈيات ېوقۇتقۇچۈسۈ ۋە ېۈلمۈ مۇدۈر بولۇپ ېۈشلۈگەن 2003-يۈلۈ 3-ېايدا دەم ېېلۈشقا چۈققان.
مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ ېەدەبۈي ېۈجادۈيەت پاېالۈيۈتۈ 1958- يۈلۈ <شۈنجاڭ گېزۈتۈ>دەېېلان قۈلۈنغان<ېۈلۈ دەرياسۈ> ناملۈق شېېۈرۈ بۈلەن باشلانغان. ېۇ شۇنۈڭدۈن تارتۈپ شېېۈرۈ ېۈجادۈيۈتۈگە كۈرۈشكەن،بولۇپمۇ 80- يۈللاردۈن كېيۈن بۇ ساھەدە تېز ېېلگۈرلەپ خەلەقۈمۈزنۈڭ بۈگۈندۈكۈ داڭلۈق شاېۈرلۈرۈدۈن بۈرگە ېايلانغان، مۇھەممەتجان راشۈدۈنھازۈرغۈچە <كۆكلەم كۈيلۈرۈ> <سۆي> <كاككۇكۇم><كاككۇل گۈلۈ> <مەشرەپ ھەققۈدە مۇخەممەس> <كۈت> <بۇدۇنيا> <بۈھۇدە ېۆتمۈگەي يۈللار>،<يۈللار ېۈزۈ >،<سەن يوق>،قاتارلۈق نەچچە يۈز پارچە شېېۈرنۈ ېۈجات قۈلۈپ كۈتاپخانلارنۈڭ يوققۇرۈ باھاسۈغا ېېرۈشكەن، شاېۈر مۇھەمەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدا ھايات ھەققۈدۈكۈ پەلسەپەۋۈ چوڭقۇر پەلسەپەۋۈ پۈكۈرلەر ، ھېكمەت دالالەتلەر ېۈپادۈلەنگەن. مۇھەمەتجان راشۈدۈن شېېۈر ېۈجادۈيۈتۈ بۈلەن بۈر ۋاقۈتتا پرژا ېۈجادۈيۈتۈ بۈلەنمۇ شوغۇنلۈنۈپ، بۈر قۈسۈم ھۈكايۈلەرنۈمۇ يېزۈپ ېېلان قۈلغان. ېۇ يەنە ېەدەبۈي تەرجۈمە ېۈشلۈرۈ بۈلەنمۇ شوغۇنلۈنۈپ<220- مەھبۇس>، <چەتېەل ېەدۈب سەنېەتكارلۈرۈ ھەققۈدە تۈلغا ېېلۈنغان ېۈشلار> قاتارلۈق كۈتاپلارنۈ تەرجۈمە قۈلدۈ.
مۇھەمەتجان راشۈدۈننۈڭ ھازۈرغۈچە نەشۈر قۈلغان ېەسەرلۈرۈدۈن
< كاككۇل گۈلۈ > (1986-يۈلۈ، شۈنجاڭ ياشلار _ ېۆسمۈرلەر نەشۈرۈياتۈ)، <يۈللار ېۈزۈ >(1989-يۈلۈ قەشقەرېۇيغۇر نەشۈرۈياتۈ ) قاتارلۈق شېېۈرلار توپلالۈرۈ بار، بۈر قۈزۈم توپلاملۈرۈ كوللۈكتۈپ توپلاملارغا كۈرگۈزۇلگەن ۋە مۇكاپاتلانغان.
مۇھەمەتجان راشۈدۈن ھازۈر ېالۈي دەرۈجۈلۈك ېوقۇتقۇچۈ، جوڭگۇ ېاز سانلۈق مۈللەت يازغۇچۈلۈرۈ ېېلمۈي جەمۈيۈتۈنۈڭ ۋە شۈنجاڭ يازغۇچۈ جەمۈيۈتۈنۈڭ ېەزاسۈ.
ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈ نوقۇل شېېۈر سۈپۈتۈدۈلا ېەمەس ، بەلكۈ ېۆمەرجان ېالۈم ، سەنەۋەر تۇرسۇن قاتارلۈق ېەل سۆيگەن ناخشۈچۈلۈرۈمۈزنۈڭ يېقۈملۈق ېاۋازۈ بۈلەن بۈرۈكۈپ تەڭرۈ تېغۈنۈڭ جەنۇب-شۈمالۈغا تارۈغاچقا ، كۈشۈلەر ېۇنۈڭغا قۈزۈقۈدۇ ، ېۇنۈ چۈشۈنۈشكە ، بۈلۈشكە ېۈنتۈلۈدۇ . شۇڭا 1992- يۈلدۈكۈ كۈتابخانلارنۈڭ رايۈنۈ سۈناش پاېالۈيۈتۈدە ېۇ ېەڭ كۆپ ېاۋازغا ېېرۈشۈپ « كۈتابخانلار ېەڭ ياقتۇرۈدۈغان شاېۈر » بولۇپ باھالاپ چۈقۈلدۈ ، ېۇ بولسۈمۇ شېېۈرلۈرۈ ېەل قەلبۈدۈن چۇڭقۇر ېورۇن ېالغان خەلقۈمۈزنۈڭ ھۆرمەتكە سازاۋەر شاېۈرۈ مۇھەممەتجان راشۈدۈندۇر .
گەرچە ېۇ كۈچۈكۈدۈن تارتۈپ ېەدەبۈياتقا ھەۋەس قۈلۈپ ، شېېۈر يېزۈشقا قۈزۈقۈپ يۈرگەن بولسۈمۇ ، ېەمما ېۇ ېەدەبۈيات كەسپۈدە ېوقۇش پۇرسۈتۈگە ېېرۈشەلمۈدۈ . 1950- يۈلدۈن 1958- يۈلغۈچە شۈنجاڭ يېزاېېگۈلۈك تېخنۈكومۈدا ېوقۇپ يۈرگەن مەزگۈللۈرۈدە بۈر تەرەپتۈن يېزا ېېگۈلۈك بۈلۈملۈرۈنۈ ېۆگەنسە يەنە بۈر تەرەپتۈن شېېۈر يېزۈش بۈلەن شۇغۇللۈنۈپ ، 1958- يۈلۈ ېۆزۈنۈڭ تۇنجۈ شېېۈرۈ « ېۈلۈ دەرياسۈ » نۈ مەتبۇېاتتا ېېلان قۈلدۇردۈ . ېوقۇش پۈتتۈرگەندۈن كېيۈن بۈر مەزگۈل ېوقۇتقۇچۈ بولۇپ ، بۈر تەرەپتۈن ېۈجادۈيەت بۈلەن شۇغۇللاندۈ ، ېەمما بۇنداق ھايات ېۇزاق داۋاملاشمۈدۈ ، ېۈجتۈماېۈي ھەرۈكەتلەر سەۋەبۈدۈن تاكۈ 1980- يۈللارنۈڭ باشلۈرۈغا كەلگەندۈلا ېاندۈن ېۇنۈڭ خۈزمۈتۈ ېەسلۈگە كېلۈپ ھاياتۈ ۋە ېۈجادۈيۈتۈنۈڭ يېڭۈ دەۋرۈ باشلاندۈ ، ېۇنۈڭ ېۈجادۈيۈتۈ 1980- يۈللاردۈن كېيۈن گۈللۈنۈش باسقۇچۈغا كۈردۈ ، بۇ مەزگۈللەردە ېۇ بۈھۇدە ېۆتكەن يۈللارنۈڭ ېورنۈنۈ تولدۇرۇش ، قەلبۈگە سۈغمۈغان ، ېەلەملۈك ھېسسۈياتۈنۈ كۈتابخانلار بۈلەن ېورتاقلۈشۈش مەقسۈتۈدە ېاجايۈپ ېۈجتۈھات بۈلەن قايتۈدۈن ېۈجادۈيەتكە كۈرۈشۈپ « مەن كېلۈمەن ېۈككۈ كۆزۈم ياش » ، « كاككۇك گۈلۈ » ، « مەشرەپ ھەققۈدە مۇخەممەس » ، « ۋەتەن تاغلۈرۈ » ، « يۈللار ېۈزۈ » ، « سەن يوق»، « ېۇمۇ بۈر ېانا » ، « كۈتۈشكە يارالغانمەن سۆيگۈمنۈ » ، « باھار ناخشۈلۈرۈ » قاتارلۈق كۈشۈ قەلبۈنۈ ھاياجانغا سالۈدۈغان كۆپلۈگەن لۈرۈكۈلارنۈ يازدۈ . ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈ ۋەتەنگە ، خەلققە ، تەبۈېەتكە، ېانۈغا ، ھاياتقا ، ياخشۈلۈققا بېغۈشلانغان بولۇپ ، بۇنداق مۇھۈم ېەنېەنۈۋۈ ، مەڭگۈلۈك تېمۈلاردا يېزۈش ېۇنۈڭ ېۈجادۈيۈتۈدە ېۈزچۈللۈق ۋە بۈر خۈل ېالاھۈدۈلۈكنۈ شەكۈللەندۈردۈ . شاېۈر ېاشۇ ېالاھۈدۈلۈكلەرنۈ تۇتقا قۈلۈپ تۇرۇپ ، شېېۈرلۈرۈدۈكۈ پۈكۈر ، مەزمۇنۈنۈڭ يېڭۈ ، چۇڭقۇر ، ېوبرازلۈق ، جەلپكار بولۇشۈغا ۋە بۇ مەزمۇنلارنۈ ېاممۈباپ ، يېقۈشلۈق ، يەڭگۈل قۈلۈپ ېۈپادۈلەشكە كۆڭۈل بۆلدۈ ، شۇنداق بولغاچقا ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ كۆپ قۈسۈمۈ ناخشا تېكۈستۈ قۈلۈپ تاللۈنۈپ ، جەمېۈيەتتە زور تەسۈر قوزغاپ ، گويا خەلق ناخشۈلۈرۈغا ېوخشاشلا خەلق ېارۈسۈغا سۈڭۈپ كەتتۈ . ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ ېۆمەرجان ېالۈم ، سەنەۋەر تۇرسۇندەك ناخشۈچۈلارنۈڭ داڭق چۈقۈرۈشۈغا ، پەرھات ېابۈت چوغلاندەك مۇزۈكانتلارنۈڭ ېۈلھام پۈلتۈسۈغا ېوت ياققانلۈقۈنۈڭ ېۆزۈنۈلا ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ ېالاھۈدۈلۈكۈدۈن ېۈزدەشكە توغرا كېلۈدۇ .
مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېوقۇرمەنلەرنۈڭ ېەسەر مەزمۇنۈغا قۈزۈقۈشتەك كۈتابخانلۈق ېادۈتۈگە تازا ماس كەلتۈرۈپ شېېۈر يازۈدۈغان ، شۇنداقلا ېۆزگۈچە كۆزۈتۈش ، پۈكۈر قۈلۈشقا ماھۈر ، ھايات ھەققۈدۈكۈ ېويلۈنۈشلۈرۈنۈ شېېۈر قۈلۈپ يېزۈشقا ماھۈر شاېۈر بولغاچقا ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈ يېڭۈدۈن يېڭۈ پۈكۈر مەزمۇنلارغا ېۈگە بولۇپ كەلدۈ ، ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈ دۈداكتۈكۈغا ، ھايات ھەقۈقەتلۈرۈگە ، تۇرمۇش تەجرۈبۈلۈرۈگە ېۈنتايۈن يېقۈن بولۇپ ، مەزمۇنۈ مول ، رەڭگارەڭ ، ھەر بۈر شېېۈردۈن بۈر ھېكمەت ېۇرغۇپ تۇرۈدۇ .مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈ ېۇنۈڭ ېۈجادۈيەت دەۋرۈ بۈلەن بۈرلەشتۈرۈپ ۋە دەۋر ېېقۈمۈ بۈلەن بۈرلەشتۈرۈپ قارۈغاندا شېېۈرلۈرۈنۈڭ مەزمۇنۈنۈ بۈر نەچچە قاتلام بويۈچە تەھلۈل قۈلۈشقا بولۈدۇ .
1980- يۈللاردا ېۇيغۇر شېېۈرۈيۈتۈنۈڭ ېەڭ گۈللەنگەن دەۋرۈ بولۇپ « سولچۈللۈق » نۈڭ قالدۇرغان جاراھەتلۈرۈ ېاستا-ېاستا ساقۈپ ۋە ساقۈشقا يۈزلۈنۈپ ، دەۋر تەرەققۈي قۈلۈپ ، ېەركۈن ، گۈزەل، بەختۈيار ھايات بارلۈققا كەلدۈ . دەۋرنۈڭ ېېقۈمۈغا ېەگۈشۈپ، دەۋرنۈڭ ېەۋزەللۈكۈنۈ مەدھۈيلەيدۈغان ، دەۋرگە يانداش ېۈلغار پۈكۈردۈكۈ نۇرغۇن ېېسۈل ېەسەرلەر بارلۈققا كەلدۈ ، بۇ خۈل ېەسەرلەرنۈ تەتقۈقاتچۈلار « ېۈجتۈماېۈيەت » ېەسەرلۈرۈ دەپ قاراپ باھا بەردۈ . چۈنكۈ بۇ خۈل ېەسەرلەر جەمېۈيەتتۈكۈ ېۈجتۈماېۈي مەسۈلۈلەر بۈلەن زۈچ باغلۈنۈشلۈق بولۇپ ، بۇ خۈل ېەسەرلەردۈن كۈچلۈك دەۋر پۇرۈقۈ كېلۈپ تۇرۈدۇ .
بۇ خۈل ېەسەرلەردە جەمېۈيەتتۈكۈ ېۈجتۈماېۈي مەسۈلۈلەر ېوتتۇرۈغا قويۇلغان ، ھەل قۈلۈنغان ياكۈ ېاپتورنۈڭ شۇنۈڭغا قارۈتا باھاسۈ بېرۈلگەن بولۈدۇ . مۇھەممەتجان راشۈدۈن « مەدەنۈيەت زور ېۈنقۈلابۈ » مەزگۈلۈدە ېېغۈر ېازابلارنۈ تارتقان ، ېۆلۈم گۈردابۈدۈن قايتۈپ كەلگەن شاېۈر ، بۇنداق سەرگۈزەشتۈگە ېۈگە شاېۈرنۈڭ يېڭۈ دەۋردۈن ، يېڭۈ دەۋر ېاتا قۈلغان ېەركۈن بەختۈيار ھاياتتۈن شادلانماسلۈقۈ ، قەلبۈنۈڭ لەرزۈگە كەلمەسلۈكۈ مۇكۈن ېەمەس . شۇڭا ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈغۈمۇ ېۈجتۈماېۈي تۇرمۇشتۈكۈ ېۆزگۈرۈشلەر ېۆز تامغۈسۈنۈ باسماي تۇرالمۈدۈ . مۇشۇ سەۋەبلۈك ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ كۆپ قۈسمۈنۈ دەۋر روھۈنۈ نامايان قۈلۈدۈغان ېۈجتۈماېۈيەت تېمۈسۈدۈكۈ شېېۈرلار ېۈگۈلۈدۈ . ېۇنۈڭ 1980- يۈللارنۈڭ بېشۈدا يازغان « مەن كېلۈمەن ېۈككۈ كۆزۈم ياش » ، « سالام دوستلار » ، « كاككۇك گۈلۈ » قاتارلۈق شېېۈرلۈرۈ بۇنۈڭ تۈپۈك مۈسالۈ .
ېايرۈلغاننۈ قايتا قوشقان دەۋر كەلدۈ ،
سالام دوستلار يەنە كەلدۈم ېاراڭلارغا .
مەرۈكەڭلەرنۈڭ بۈر چېتۈدە ېۈن قاتۈمەن ،
سۈلەردۈكۈ يېڭۈ سۆھبەت پاراڭلارغا .
« مەدەنۈيەت زور ېۈنقۈلابۈ » نۈ باشتۈن كەچۈرگەن شاېۈر 1980- يۈللارنۈڭ باشلۈرۈدۈكۈ ېۈجادۈيۈتۈنۈ ېاساسلۈقۈ ېاپەتلۈك يۈللار ېۈستۈدۈن شۈكايەت قۈلۈشتۈن باشلاپ ، ېاپەتلۈك يۈللارنۈڭ جاراھەتلۈرۈنۈ ېېچۈپ بەرگەندۈن باشقا يەنە ېۆزۈنۈڭ ھاياتقا بولغان قۈزغۈن ېۈتۈلۈشۈنۈ ، ېۈمۈدۈنۈ ېەكس ېەتتۈرگەن بولغاچقا ، ېۇنۈڭ كېيۈنكۈ ېۈجادۈيۈتۈ دەۋر بۈلەن تەڭ ېۈلگۈرلەپ ، خەلق كۆڭۈل بۆلۈدۈغان ، كۈشۈلەر قەلبۈدە ھاياجان پەيدا قۈلالايدۈغان ېۈجتۈماېۈي تېمۈدۈكۈ شېېۈرلارنۈ كۆپلەپ يازدۈ . ېۇنۈڭ ېەل ېارۈسۈدا كەڭرۈ تارقالغان «بۇ دۇنيا» ، «بۈھۇدە ېۆتمۈگەن يۈللار» ، «بۇ تۇرمۇش» ، «ھايات دېگەن مانا شۇ» ، «خۇراپات» ، «يوقاتتۈم» ، «دوستلارغا» قاتارلۈق ېۈجتۈماېۈي تۇرمۇشنۈڭ دولقۇنلۇق قايناملۈرۈغا بېغۈشلانغان ، ھايات ھەقۈقەتلۈرۈ مۇجەسسەملەنگەن لۈرۈك شېېۈرلۈرۈ خەلق كۆڭۈل بۆلگەن مەسۈلۈلەرنۈ دەل جايۈدا ېەكس ېەتتۈرگەنلۈكۈ بۈلەن قۈممەتلۈك ، بولۇپمۇ ېۇنۈڭ ېۈجتۈماېۈيەت تېمۈسۈدۈكۈ شېېۈرلۈرۈ پەلسەپۈۋۈلۈككە تويۇنغانلۈقۈ بۈلەن گويا ماقال-تەمسۈللەردەكلا خەلق ېارۈسۈغا سۈڭۈپ كۈرۈپ ، كۈشۈلەرگە ھايات يولۈنۈ كۆرسۈتۈپ بەرگەن ھەم شۇ سەۋەبلۈك ناخشا قۈلۈپ ېوقۇلغان .
سۆيەلمەيدۇ ھاياتنۈ ېۆز ېۆيۈنۈ سۆيمۈگەن ،
سۆيەلمەيدۇ ۋەتەننۈ ېاېۈلۈگە كۆيمۈگەن .
شۇ سۆيگۈدۈن مەھرۇملار نەدە ياشاپ گۈللۈگەن ،
گۈللۈمۈگەن ھويلۈدا نەدە كەپتەر ېۈنلۈگەن ؟
مەيلۈ سۇلسۇن ، كۆكلۈسۇن ېۆز نامۈڭدۇر ېاېۈلەڭ .
ېۇنۈڭ ۋەكۈللۈك خاراكتېرۈگە ېۈگە بۇ شېېۈرۈدا شاېۈر ېاېۈلە ھەققۈدۈكۈ قاراشلۈرۈنۈ ناھايۈتۈ قايۈل قۈلارلۈق مۈسرالار «مۇھەببەت ېۇلۇغ بۈر مەكتەپ» ناملۈق كۈتاب ېارقۈلۈق ېۈپادۈلەپ ، سوتسۈيالۈستۈك يېڭۈ دەۋردۈكۈ كۈشۈلەرنۈڭ ېاېۈلە قاراشلۈرۈنۈ نامايان قۈلدۈ . ېۇنۈڭ ېۈجتۈماېۈيەت تېمۈسۈدۈكۈ شېېۈرلۈرۈنۈڭ كۆپۈنچۈسۈ تېما جەھەتتۈن كۈشۈلەر كۆڭۈل بۆلۈدۈغان پۇل ، يۈللار ، ھايات ، كۈشۈلۈك مۇناسۈۋەت ، ېاېۈلە ، ېاتا-ېانا، ېۇرۇق- تۇغقاندارچۈلۈق قاتارلۈقلارغا بېغۈشلانغان بولۇپ ، شاېۈر بۇ خۈل مەزمۇندۈكۈ شېېۈرلۈرۈ ېارقۈلۈق ېۈجتۈماېۈي تۇرمۇشتۈكۈ كۈشۈلەر ېۇششاق ھېسابلايدۈغان ، ېەمما كۆڭۈل بۆلۈدۈغان مەسۈلۈلەر ېۈستۈدە ھاياجانلۈق پۈكۈر يۈرگۈزۈپ ، ېۇ مەسۈلۈلەرگە ھېسسۈيات ېارقۈلۈق ېەمەس ، بەلكۈ ېەقۈل ېارقۈلۈق جاۋاپ بېرۈپ ، شېېۈردۈكۈ ھېسسۈيات بۈلەن ېەقۈلنۈ ناھايۈتۈ ياخشۈ گۈرەلەشتۈرگەن .
يامان بولساڭ ياقاڭ بۈر كۈنۈ ،
يۈرتۈلۈدۇ كۈشۈ قولۈدا .
ياخشۈ بولساڭ بېرەركەن سالام ،
ېۇچۇرغانلار بازار يولۈدا .
شۇ تەرۈزدە بارۈدۇ ھايات ،
ياخشۈ بۈلەن يامان ېارۈلاش .
ېۇغۇ مەيلۈ ېۇنتۇلغاي قانداق ،
ياخشۈلارنۈ ياۋ دەپ قارۈلاش .
شاېۈر بۇ شېېۈردا ھاياتلۈق سەپۈرۈدە بۈزگە ھەمۈشە ېۇچراپ تۇرۈدۈغان ، ياخشۈ بۈلەن ياماننۈ ېۆز ېارا سېلۈشتۇرۇپ ېۈجتۈماېۈي ھاياتنۈڭ توغرا يولۈ ھەققۈدە ېەقلۈي يەكۈن چۈقارغان .
شاېۈر يەنە ېۆز شېېۈرلۈرۈدا ماېارۈپ ھەققۈدۈمۇ توختۈلۈپ خەلقۈمۈزنۈڭ تەرەققۈياتۈ ېۈچۈن ېەڭ مۇھۈم بولغان ماېارۈپنۈڭ كەلگۈسۈگە بولغان ېۈمۈد ، ېۈشەنچۈسۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويغان ۋە ماېا- رۈپتا ساقلۈنۈۋاتقان ېۈللەتلەرنۈ كۆرسۈتۈپ بېرۈپ ، ماېارۈپنۈڭ ېورنۈنۈڭ مۇھۈملۈقۈنۈ ، ېەگەر ېۈللەت تۈزەلمۈسە مۈللەت تۈزەلمەيدۈغانلۈقۈنۈ تەكۈتلۈگەن .
شاېۈرنۈڭ 1980- يۈللاردۈن باشلاپ نەشۈردۈن چۈققان «كاككۇك گۈلۈ» ، «يۈللار ېۈزۈ» ، «كۈنلەر ېالبومۈ» ، «ېانا يەر قەسۈدۈسۈ»، «ېۆمۈر ېۈلھاملۈرۈ» قاتارلۈق شېېۈر توپلاملۈرۈغا نەزەر سالۈدۈغان بولساق ، شاېۈر شېېۈرلۈرۈنۈڭ كۆپ قۈسمۈنۈڭ ېۈجتۈماېۈيەت تېمۈسۈدۈكۈ شېېۈرلار ېۈكەنلۈكۈنۈ بايقايمۈز . شاېۈرنۈڭ بۇ خۈلدۈكۈ شېېۈرلۈرۈنۈڭ تېمۈسۈ يېڭۈ ، خۈلمۇ خۈل ۋە خەلق كۆڭۈل بۆلۈدۈغان مەسۈلۈلەر يېزۈلغان .
(1) شاېۈرنۈڭ ېەخلاق تېمۈسۈغا بېغۈشلانغان شېېۈرلۈرۈ :
ېەخلاق تېمۈسۈ ېۇيغۇر ېەدەبۈياتۈدا مۇھەببەت تېمۈسۈغا ېوخشاشلا مۇھۈم تېمۈلارنۈڭ بۈرۈ ، گەرچە ېەخلاق تېمۈسۈدۈكۈ شېېۈرلار مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈ ۋە ساتۈرالارنۈڭ مەزمۇنۈ بۈلەن تۇتۇشۇپ كەتسۈمۇ ، ېەمما شاېۈرنۈڭ ېەسەرلۈرۈ ېەخلاققا بېغۈشلانغان تېمۈلارنۈڭ روشەنلۈكۈ بۈلەن گەۋدۈلۈك . بۇ يەردە بۈز دەۋاتقان ېەخلاق شاېۈرنۈڭ ېاتا-ېانۈلارنۈ ھۆرمەتلەش ، دېھقانلارنۈ ھۆرمەتلەش ، دوستلۇقنۈ قەدۈرلەش ، ياشلۈقنۈ قەدۈرلەش تېمۈسۈدۈكۈ شېېۈرلار بولۇپ بۇخۈل شېېۈرلارمۇ شاېۈرنۈڭ ېۈجادۈيۈتۈدە ناھايۈتۈ زور رول ېوينايدۇ . بولۇپمۇ ېۇنۈڭ ېانۈغا بېغۈشلانغان «سەن يوق» ، «قانداق قۈلارمەن» ، «مەن يوق» ، «دوستۇم دېمەڭ» ، «يۈغلاپ قايتتۈم قەبرەڭدۈن ېانا» ، «دوستلارغا» ، «ېون سەككۈزدە ماختانما يۈگۈت»، «داداڭدۈن ېازمۈغۈن ، يولدۈن ېازساڭمۇ»، «دېھقۈنۈم» قاتارلۈق شېېۈرلۈرۈدا كۈشۈلەرگە ېەدەپ-ېەخلاقلۈق بولۇش ، ېاتا-ېانۈلارنۈ ھۆرمەتلەش ، ياشلۈقنۈ قەدۈرلەش قاتارلۈق جەھەتلەردە ېۆزۈنۈڭ كۈشۈلۈك قارۈشۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويغان ، بولۇپمۇ ېۇنۈڭ ېۈجتۈماېۈيەت مەزمۇنۈدۈكۈ شېېۈرۈ ېۈچۈدە ېانۈلارغا بېغۈشلانغان شېېۈرلار ېەڭ كۆپ بولۇپ :
ېانا دېگەن ېالتۇن تېغۈمۈز ،
ېانا دېگەن راھەت بېغۈمۈز .
ېانا كەتتۈ كۆز يۇمدۈ ېامەت ،
بۈللە كەتتۈ پالۋانلۈقۈمۈز .
دېگەن مۈسرالۈرۈ ېارقۈلۈق ېۆزۈنۈڭ نېمە ېۈچۈن ېانۈلارنۈ شۇنچۈلۈك ېۇلۇغلايدۈغانلۈقۈنۈ ېەمەلۈي قەلب ھېسسۈياتۈ ېارقۈلۈق ېۈپادۈلەيدۇ .
(2) شاېۈرنۈڭ مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈ :
مۇھەببەت ېۈنسان ېۈچۈن مەڭگۈلۈك تېما . شۇڭا مۇھەببەت لۈرۈكۈسۈ يېزۈش توسۇۋالغۈلۈ بولمايدۈغان تېما . شاېۈر مۇھەممەتجان راشۈدۈنمۇ بۇ خۈل تېمۈلاردۈن چەتنەپ كېتەلمۈگەن . بولۇپمۇ ېۇنۈڭ قۈز-ېوغۇللار ېوتتۇرۈسۈدۈكۈ گۈزەل ۋە ساپ مۇھەببەتكە بېغۈشلانغان لۈرۈكۈلۈرۈ كۈشۈنۈ كۈچلۈك ھاياجانغا سالۈدۇ شاېۈرنۈڭ مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈنۈڭ باشقا شاېۈرلارنۈڭ مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈدۈن ېالاھۈدە پەرۈقلۈنۈدۈغان تەرۈپۈ شاېۈر مۇھەببەتنۈ ۋاپا ، ساداقەت ېۈستۈگە قويۇپ تەسۋۈرلەش بۈلەن بۈر ۋاقۈتتا ېۆزۈ ياخشۈ كۆرگەن تەرەپنۈڭ قۈلۈقۈ ، ھەرۈكۈتۈ ، بۈرەر گەپ-سۆزۈ ، ھەتتا ېۇنۈڭ يازغان خەتلۈرۈدۈكۈ گۈزەللۈكنۈ مەدھۈيۈلەپ ، بۇ ېارقۈلۈق سۆيگەن يارۈنۈڭ قەدۈرلۈك ېۈكەنلۈكۈنۈ ، مۇھەببەتنۈڭ ېۇلۇغلۈقۈنۈ بۈلدۈرۈدۇ . شۇڭا ېۇنۈڭ مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈمۇ باشقا ھايات توغرۈسۈدۈكۈ لۈرۈكۈلارغا ېوخشاشلا ېەل ېارۈسۈدا تېز تارقۈلۈپ ، ناخشا قۈلۈپ ېوقۇلۇپ ، خەلق قوشاقلۈرۈدەكلا قۇلاققا سۈڭۈشلۈك بولۇپ كەتتۈ . ېۇنۈڭ پۈتۈن ېۇيغۇر پۈشقەدەملۈرۈ ۋە ياشلۈرۈغا يادا بولۇپ كەتكەن «ېۆز يارۈڭ» ناملۈق شېېۈرۈ ېۇنۈڭ مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈنۈڭ جەۋھۈرۈ دېيۈشكە بولۈدۇ .
يۈگۈرۈپ چۈقار ېالدۈڭغا قايتۈپ كەلسەڭ سەپەردۈن ،
ېېسۈلۈدۇ بوينۇڭغا ، ېامان قالساڭ خەتەردۈن .
يامان كۈن يوق ېالەمدە يارسۈز يالغۇز ېۆتەردۈن ،
تۈنەپ چۈقار سەن بۈلەن ېەسكۈ تامدا ېۆز يارۈڭ .
شاېۈر سەككۈز كۇبلۈتلۈق بۇ شېېۈرۈدا ھەرگۈزمۇ يارنۈڭ گۈزەل قامۈتۈ ، كېلۈشكەن تەقۈ تۇرقۈنۈ مەدھۈيۈلۈمەيدۇ . بەلكۈ سۆيگەن يارۈنۈڭ ېېسۈل پەزۈلۈتۈ ، ېالۈيجاناپ خۈسلۈتۈ ، كەڭ قورساق ، ېۈشچان خۇي-پەيلۈنۈ مەدھۈيۈلەپ رېېال تۇرمۇشتا ېازغان ، ېېزۈش ېالدۈدا تۇرۇۋاتقانلارغا ناھايۈتۈ ياخسۈ بۈخەتەرلۈك سۈگنالۈ بۈرۈدۇ .
جەمېۈيەتتۈكۈلەرنۈڭ ېۈنكاسۈغا قارۈغاندا شاېۈرنۈڭ بۇ شېېۈرۈ نۇرغۇن پارچۈلۈنۈش ېالدۈدا تۇرغان ېاېۈلۈلەرنۈ خەتەردۈن قۇتۇلدۇرۇۋالغان ، نۇرغۇن ېاېۈلۈلەرگە ېۈناقلۈق-ېۈتتۈپاقلۈق ، بەخت ېېلۈپ كەلگەن ، چۈنكۈ شاېۈر «باي بولغاندا ياتقۇزۇر ېاۋال سېنۈ گۈلەمگە ، تولغۈنۈسەن راھەتتە ېويغاتقاندا ېۆز يارۈڭ» دەپ يېزۈپ ھاياتنۈڭ ېەڭ شېرۈن لەززۈتۈنۈڭ پەقەت ېۆز يارۈنۈڭ يېنۈدا بولۈدۈغانلۈقۈنۈ كۆرسۈتۈپ بەرگەن ېەمەسمۇ ؟ بۈر قارۈماققا بۇ شېېۈر ېاياللارنۈ مەدھۈيۈلۈگەندەك كۆرۈنسۈمۇ ېەمما بۇ يەردە شاېۈر تۈلغا ېالغان «ېۆز يارۈڭ» نۈڭ جۈنس چۈگرۈسۈ يوق ھەم بۇ شېېۈر ېۆز ېۈچۈگە ېالغان ھايات ھەقۈقەتلۈرۈنۈڭ موللۈقۈ بۈلەن شاېۈر تېيۈپجان ېېلۈيېفنۈڭ «تۈگۈمەس ناخشا» سۈدۈن قېلۈشمۈغۇدەك دەرۈجۈدە ېېسۈل مۇھەببەت لۈرۈكۈسۈغا ېايلۈنالايدۇ .
شاېۈرنۈڭ مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈ باشتا دەپ ېۆتكۈنۈمۈزدەك ېۆز لۈرۈكۈلۈرۈدا ھەرگۈزمۇ بۈۋاستە سۆيگۈ دەۋاسۈ قۈلمايدۇ ، بەلكۈ تۇرمۇشتۈكۈ كۈشۈلەر داېۈم دۇچ كېلۈپ قالۈدۈغان ھۈجران ، سېغۈنۈش ، ېەسلەش ، ھەتتا سۆيگۈ خەتلۈرۈنۈ ۋاستە قۈلۈپ تۇرۇپ ھاياتتۈكۈ ېەڭ ېۇلۇغ مۇھەببەتنۈ كۈيلەيدۇ .
ھەر تاڭنۈ تاڭ دېمەيمەن دۈدارۈڭسۈز ،
سېنۈڭسۈز نەدە ېۇپۇق قۈزارغان بار .
يۈرمەي مەندە نە يۈرسەم خۇمارۈڭسۈز ،
سېنۈڭدەك نەدە ماڭا قەدۈردان بار .
شاېۈر مۇھەببەتنۈ ، سۆيگەن يارۈنۈ ېۇلۇغلاپ «سېنۈڭسۈز نەدە ېۇپۇق قۈزارغان بار» دەپ ېۆزۈنۈڭ سۆيگۈنۈگە بولغان قۈزغۈن مېھۈر-مۇھەببۈتۈنۈ ېۈپادۈلۈسە ېاخۈرۈدا يەنە «سەن بۈلەن تەشۋۈشۈم يوق ېاپەتتۈنمۇ» دەپ يېزۈپ ېۆزۈنۈڭ يار بۈلەن بۈللە بولۇشقا ېۈنتۈلۈشتەك چەكسۈز ېۈستۈكۈنۈ يازۈدۇ .
شاېۈر ېۆز لۈرۈكۈلۈرۈدا مۇھەببەتنۈ ھەرگۈزمۇ يۈغلاڭغۇلارنۈڭ كۆڭۈل ېۈزھارۈغا ياكۈ ېاجۈزلارنۈڭ نۈداسۈغا ېايلاندۇرۇپ قويمايدۇ ، بەلكۈ ھەر بۈر لۈرۈكۈسۈدا ېۆزۈنۈڭ يارۈنۈ ، ھاياتۈنۈ ، ېۆمۈرنۈ ، مۇھەببەتنۈ ېۇلۇغلايدۈغانلۈقۈنۈ ، ھاياتتا مۇھەببەتكە دادۈل يۈزلەنگەندۈلا ېاندۈن ھەقۈقۈي ۋۈسالغا ېېرۈشكۈلۈ بولۈدۈغانلۈقۈنۈ يازۈدۇ .
شاېۈرنۈڭ مۇھەببەت لۈرۈكۈلۈرۈدۈكۈ يەنە بۈر ېۆزگۈچۈلۈك شۇكۈ، ېۇ مۇھەببەتنۈ ياشلۈق بۈلەن ، ھايات ، ېۆمۈر بۈلەن زۈچ باغلايدۇ ، مۇھەببەتنۈ قەدۈرلەشنۈڭ ېۆمۈرنۈ قەدۈرلۈگەنلۈك بۈلەن ېوخشاش ېۈكەنلۈكۈنۈ يېزۈپ ، مۇھەببەتنۈ تۇرمۇش بۈلەن چەمبەر چاس باغلاپ ېۈنتايۈن كۈچلۈك پەلسەپۈۋۈ مەنە چۈقۈرۈدۇ .
كەلسەڭ ېەگەر بۈگۈن كەل يارۈم ،
تاڭلا كەلسەڭ بۇ چۈرايۈم يوق .
ېۆمۈر قانچە ېۇزۇن بولسۈمۇ ،
ياشلۈق دېگەن بۈزگە داېۈم يوق .
مانا مۇشۇ بۈر كۇپلېت شېېۈردۈنلا بۈز شاېۈرنۈڭ نېمە دېمەكچۈ بولغانلۈقۈنۈ ېېنۈق چۈشۈنۈپ يېتەلەيمۈز . بەزۈلەرنۈڭ نەزەرۈدە بۇ شېېۈر «ېادەم قېرۈغاندا مۇھەببەت بولمايدۈكەن » دېگەن تۇيغۇلارنۈ پەيدا قۈلۈشۈ مۇمكۈن ، ېەمما بۇ شېېۈرنۈ قايتا-قايتا ېوقۇساق ېاندۈن شاېۈرنۈڭ يالغۇز ېۆمۈرنۈلا ېەمەس ، ېۆمۈرنۈڭ گۈل تاجۈسۈ بولغان ياشلۈقنۈ قەدۈرلەشنۈڭ زۆرۈرلۈكۈنۈمۇ قەيت قۈلۈپ ېۆتكەن .
(3) شاېۈرنۈڭ ساتۈرا (ھەجۋۈ) شېېۈرلۈرۈ :
ساتۈرا ېۇيغۇر ېەدەبۈياتۈدا ېەزەلدۈن مەۋجۇت بەدۈېۈي ھادۈسە ، بەدۈېۈي تۈر ، ېۇ ېۆزۈگە كۈشۈلەر مۇناسۈۋېتۈدۈكۈ ساختۈلۈقنۈ ، كۈشۈلەر قەلبۈدۈكۈ پەسكەشلۈكنۈ ، جەمېۈيەتتۈكۈ ناچار ېۈللەتلەرنۈ ، كۈلكۈنۈ ماتېرۈيال قۈلۈدۇ . ھەجۋۈ ، كۈنايە ، مەسخۈرە ، مۇبالۈغە قۈلۈش ېۇسۇلۈ بۈلەن ېۈپادۈلۈنۈدۇ . ساتۈرا قان چۈقارماي جان ېالۈدۈغان خەنجەرگە ېوخشايدۇ . ېۇ دوستلارغا نۈسبەتەن شۈپالۈق دورا ، دۈشمەنلەرگە نۈسبەتەن پارتلايدۈغان بومبا .
شاېۈر مۇھەممەتجان راشۈدۈن ساتۈرانۈڭ بۇ خۈل رولۈدۈن ناھيۈتۈ ياخشۈ پايدۈلانغان شاېۈر بولۇپ ، گەرچە ېۇنۈڭ ساتۈرالۈرۈ «ېۈجتۈماېۈيەت» تېمۈسۈدۈكۈ شېېۈرلارغا مەنسۇپ بولسۈمۇ ، ېەمما بۈز ېۇنۈ ېايرۈم بۈر تۈر سۈپۈتۈدە تەتقۈق قۈلۈشۈمۈزغا ېەرزۈيدۇ ، چۈنكۈ شاېۈرنۈڭ ساتۈرالۈرۈ روھۈي دۇنيايۈمۈزدۈكۈ ھەر خۈل ېۈللەتلەرنۈ ھەجۋۈي قۈلۈش ، مەسخۈرە قۈلۈش ېارقۈلۈق يامان ېۈللەتلەرنۈ ېايۈماي قامچۈلۈغان ، ېۇنۈڭ «ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن»، «ېوغرۈ ھەققۈدە مۇخەممەس» ، «يانچۇقۇم» ، «يېزۈلارنۈ بۈلەمسۈلەر باشقۈلار» ، «ېۈنجۈق» ، «ېۆزۈممۇ بۈلمەيتتۈم» ، «ېۇنتۇپ قاپتۈمەن» ، قاتارلۈق ساتۈرالۈرۈ بۈزنۈڭ يېڭۈ دەۋر ېەدەبۈياتۈمۈزدا مەيدانغا كەلگەن ېەڭ مۇنەۋۋەر ساتۈرا لاردۈن بولۇپ ھېسابلۈنۈدۇ .
ېۇنۈڭ ساتۈرالۈرۈدا ېۈجتۈماېۈي تۇرمۇشۈمۈز ۋە مەنۈۋۈي دۇنيارۈمۈزدۈكۈ ھەر خۈل ناچار ېۈللەتلەر ېاممۈباب تۈل ، يەڭگۈل ېۇسلۇب ، راۋان بايان ېارقۈلۈق ېاچچۈق مەسخۈرە قۈلۈنغان ھەم كېلۈشتۈرۈپ قامچۈلانغان . شاېۈر ساتۈرالۈرۈنۈڭ مەسخۈرە ېوبيېكتۈ كەڭ بولۇپ ، خۈزمەتتۈكۈ بۈيۇروكراتلۈق ، شەكۈلۋازلۈق ، مۇستەبۈتلۈكتۈن تارتۈپ تۇرمۇشتۈكۈ ېوغرۈلۈق ، كەيپ-ساپاغۈچە، كەسۈپتۈكۈ ناتوغۇرلۇقلاردۈن قەلبتۈكۈ ھەر خۈل ېۈللەتلەرگۈچە ھەجۋۈي قۈلۈنغان ، تەنقۈدلەنگەن ، شاېۈر ساتۈرالۈرۈدۈن ېېلۈنغان تۆۋەندۈكۈ مۈسرالارنۈ ېوقۇساق بۇ نۇقتۈنۈ تېخۈمۇ ېېنۈق ھېس قۈلا لايمۈز .
ېۈشتۈن بالدۇر كېتۈشسەڭ ېۈش ھەققۈڭنۈ تۇتۈمەن ،
قايسۈڭ ېۈشقا كېچۈكسەڭ ېۈش ھەققۈڭنۈ تۇتۈمەن .
كېچۈكمەمسەن خۈزمەتكە يېتۈۋەرسەڭ چۈرمۈشۈپ ،
بۈر كارۈۋاتتا يېتۈشساڭ ېۈش ھەققۈڭنۈ تۇتۈمەن .
بۇ شاېۈرنۈڭ «ېۈش ھەققۈڭنۈ تۇتۈمەن» ناملۈق ساتۈراسۈ بولۇپ ېۇنۈڭدا ېۆزگۈچە بايان تۈلۈ ، بايان نۇقتۈسۈ ېارقۈلۈق ېەمەلۈي ېۈش قۈلالمايدۈغان ، قول ېاستۈدۈكۈلەرنۈ ياخشۈ باشقۇرالمايدۈغان ھەممۈدۈن قورقۇپ ېەنسۈرەپ يۈرۈدۈغان ، ماېاش تۇتۇشتۈن باشقا تەدبۈرۈ يوق ، ېۈقتۈدارسۈز ، بۈيۇروكرات ېەمەلدارلار مەسخۈرە قۈلۈنغان . گەرچە شاېۈر ېۆزۈنۈڭ بۈۋاستە ھېسسۈياتۈنۈ ، باھاسۈنۈ بەرمۈگەن بولسۈمۇ ، ېەمما ھەر مۈسراغا سۈڭگەن ېاچچۈق مەسخۈرە ېارقۈلۈق بۇنداق ېادەملەرگە بولغان قاتتۈق غەزەپ نەپرۈتۈ ، ېۆتكۈر تەنقۈدۈنۈ ۋاستۈلۈك ېۈپادۈلۈگەن مۇھەممەتجان راشۈدۈن ساتۈرالۈرۈدا مەسخۈرە ، مۇبالۈغە قۈلۈقلاندۇرۇشقا ېوخشاش ھەر خۈل بەدۈېۈي ۋاستۈلار ماھۈرلۈق بۈلەن قوللۈنۈلۈپ ، ھەجۋۈي تۈل ، ھەجۋۈي كۆرۈنۈش ېارقۈلۈق ېوبيېكتۈپ ھەققۈكۈكۈ مەسخۈرە تەنقۈدۈ خېلۈ كۈچلۈك ېۈجتۈماېۈي ېەھمۈيەتكە ېۈگە ۋە تەربۈيۈۋۈي قۈممەتكە ېۈگە .
سۈت ساتسام سۇ قوشقۇم كېلۈدۇ شۇ ېان ،
قوشمۈسام بۇ ېۈشۈم ېاقمايدۈغاندەك .
ېاشپەزمەن مانتۈغا توغرايمەن بېغۈر ،
گۆش مانتا مېھمانغا ياقمايدۈغاندەك .
شاېۈرنۈڭ ساتۈرالۈرۈ بەكمۇ ېۆتكۈر بولۇپ ، ېۆزۈگە مەزمۇن ۋە شەكۈل جەھەتتۈن كۆپ ېالاھۈدۈلۈكلەرنۈ مۇجەسسەملۈگەن . ېۇلارنۈڭ بەزۈلۈرۈدە يوقۈرۈقۈ ساتۈرادۈكۈدەك ېۇدۇلمۇ ېۇدۇل تەسۋۈرلەش ېۇسۇلۈ قوللۈنۈلۈپ ، كونكرېت مەسۈلۈلەر ېوتتۇرۈغا قويۇلۇپ ، نەخ مەيداننۈڭ ېۆزۈدە قامچۈلانغان ، بەزۈلۈرۈدە كۈنايە ، ھەجۋۈي ، مەسخۈرە ، مۇبالۈغە ۋاستۈلۈرۈ بۈلەن مەسۈلۈنۈڭ ماھۈيۈتۈ دارۈتمۈلاپ ېاشكارۈلانغان . شاېۈر ساتۈرالۈرۈنۈڭ تېما داېۈرۈسۈ كەڭ بولۇپ ، ېاددۈ تۇرمۇش تەپسۈلاتلۈرۈدۈن تارتۈپ تۇرمۇشتۈكۈ خېلۈ چوڭ مەسۈلۈلەرگۈچە ېوتتۇرۈغا قويۇلغان . بولۇپمۇ ېۇنۈڭ خۇراپاتلۈقنۈ تەنقۈد قۈلغان ساتۈرالۈرۈ خېلۈ مۇھۈم ېورۇن تۇتۈدۇ .
ېايالۈڭۈز پەرەنجە تارتسۇن ،
ېوچۇق يۈرسە يامان بولۈدۇ .
چۈقمۈغايكۈ قۈزلار تالاغا ،
بۈراۋ كۆرسە يامان بولۈدۇ .
يوقۈرۈقۈ ساتۈرالاردۈن كۆرۈۋېلۈشقا بولۈدۇكۈ ، شاېۈرنۈڭ جەمېۈيەت ېالدۈدۈكۈ ، مەنۈۋۈيۈتۈمۈز ېالدۈدۈكۈ شەرەپلۈك بۇرچۈنۈ تولۇق تونۇپ يەتكەنلۈكۈ ۋە ياخشۈ ېادا قۈلغانلۈقۈ ، ساتۈرا ېارقۈلۈق ېادەملەرگە تەسۈر كۆرسۈتۈشنۈ مەقسەت قۈلغانلۈقۈنۈ شاېۈرنۈڭ ساتۈرالۈرۈدۈكۈ خاھۈشتۈن ېېۈنۈق كۆرۈۋالغۈلۈ بولۈدۇ .
يۈغۈنچاقلۈغاندا مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ مەزمۇن ېالاھۈدۈلۈكۈ ېۆزگۈچە بولۇپ مەزمۇنۈ مول ، تېمۈسۈ رەڭگارەڭ ھەم چۇڭقۇر ، ېۈجتۈماېۈي تۇرمۇشنۈڭ ھەر قايسۈ تەرەپلۈرۈگە چېتۈلۈدۇ . شۇنداقلا خەلق كۆڭۈل بۆلۈدۈغان مەسۈلۈلەرنۈ ېەكس ېەتتۈرگەنلۈكۈ بۈلەن ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈ تولۈمۇ سۆيۈملۈك .
مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ تۈل ېالاھۈدۈلۈكۈ
شاېۈرنۈڭ 1960- يۈللاردا يازغان شېېۈرلۈرۈ بولسۇن ياكۈ 1980- يۈللاردا يازغان شېېۈرلۈرۈ بولسۇن قايناق ھېسسۈياتنۈ ېويناق تۈل بۈلەن ېۈپادۈلۈگەنلۈكۈ بۈلەن قەدۈرلۈك ، بولۇپمۇ ېۇنۈڭ 1990- يۈللارغا كەلگەندە يېزۈلغان شېېۈرلۈرۈ تېخۈمۇ پۈشقان ، پاساھەتلۈك مۈسرالۈرۈ بۈلەن كۈشۈنۈ ېۆزۈگە تارتۈدۇ . ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ تۈل ېالاھۈدۈلۈكۈ تۆۋەندۈكۈ بۈر نەچچە نۇقتۈغا يۈغۈنچاقلاشقا بولۈدۇ .
(1) مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ تۈلۈ تەڭگۈل ، چۈشۈنۈشلۈك ، شەكۈل جەھەتتۈن خەلق قوشاقلۈرۈ تۈلۈغا يېقۈن ، مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېۆزۈنۈڭ تۈرۈشچانلۈقۈ ، ېۈزدۈنۈش ، پەزۈلۈتۈ بۈلەن ېۆزۈنۈ ھەر ۋاقۈت خەلق ېۈچۈدە تاۋلاپ ، تۈل سەنېۈتۈمۈزنۈڭ جەۋھۈرۈ ھېسابلانغان خەلق ېېغۈز ېەدەبۈياتۈ نەمۇنۈلۈرۈنۈ خەلق ېۈچۈگە ېېلۈپ كۈرگەنلۈكۈ بۈلەن ېۆز شېېۈرلۈرۈدا خەلقنۈڭ مۇڭۈ ، يۈرەك ھېسلۈرۈ ، ھۈجران قايغۇلۈرۈنۈ ېەكس ېەتتۈرەلۈدۈ . ېۇ ېۆز شېېۈرلۈرۈدا شېېۈرۈي تۈلنۈ مۇرەككەپلەشتۈرۈۋالماي ، ناھايۈتۈ ېېنۈق ، راۋان ، يەڭگۈل سۆزلەر، جۈملۈلەر بۈلەن ېۈپادۈلۈگەچكە ، تۈلۈ ناھايۈتۈ چۈشۈنۈشلۈك ، يېقۈشلۈق چۈقۈدۇ .
داۋان دەيدۇ يېرۈم ېەسۈرنۈ ،
دوستۇم ،
مېڭۈپتۈمەن دېمەك مەن پەسكە .
ېات سالغاندا ېاتمۈشقا قاراپ ،
ېېلۈپ قالدۈم بۈر ېۈشنۈ ېەسكە .
بالدۇر كەتسەم خەيرۈ-خوش ،
كېيۈن قالسام رازۈمەن سەندۈن .
خوشلاشقۈم بار كېتەردە سۆيۈپ ،
سۆيەلمۈسەم رەنجۈمە مەندۈن .
يوقۈرۈقۈ شېېۈرنۈڭ تۈلۈدۈنلا كۆرۈنۈپ تۇرۇپتۇكۈ ، شاېۈر ېەڭ ېاددۈي سۆزلەرنۈ ېۈشلۈتۈپ ېەڭ چۇڭقۇر مەنۈلەرنۈ ېۈپادۈلەشكە ماھۈر بولغان . شۇڭا ېۇنۈڭ شېېۈر مۈسرالۈرۈمۇ گوياكۈ تاغ سۈيۈدەك بۈرۈنۈڭ كەينۈدۈن بۈرۈ ېۇلۈنۈپ كېلۈدۇ . ېۇلۈنۈپ كەلگەندۈمۇ مۇرەككەپلۈك ېۈچۈگە ېەمەس ، ېاددۈيلۈق ېۈچۈدۈكۈ گۈزەللۈككە قاراپ پەللۈمۇ پەللە ېۆرلەيدۇ . شۇڭا شاېۈرنۈڭ شېېۈرلۈرۈ بۈر قارۈماققا ېاددۈيدەك كۆرۈنگۈنۈ بۈلەن ېوقۇغانسېرۈ كۈشۈنۈڭ زوقۈنۈ ېۆزۈگە تارتۈپ ، شېېۈرۈي چۇڭقۇرلۇققا باشلايدۇ . ھاياجانلۈق تۇيغۇلار يەڭگۈل تۈل بۈلەن ھاياجان قاناتلۈرۈغا مۈنگۈشۈپ كۈشۈنۈ قايۈل قۈلۈدۇ .
يۆلەكسۈزنۈ يۆلۈگەنلەر ياشۈسۇن ،
بۆلەكسۈزنۈ بۆلۈگەنلەر ياشۈسۇن .
ېۆزۈ ېالماي يامبۇ ياغسا ېاسماندۈن ،
ېەلگە يامغۇر تۈلۈگەنلەر ياشۈسۇن .
بۇ شېېۈر قارۈماققا شۇېارغا ېوخشاپ كېتۈدۇ ، ېەمما شېېۈر ھېسسۈيات بۈلەن كۆزەتكەندە شېېۈرنۈڭ يەڭگۈل تۈل ېاستۈدا قانچۈلۈك چۇڭقۇر مەنۈلەرنۈ ېۆزۈدە سۈغدۇرغانلۈقۈنۈ چۈشۈنەلەيمۈز ېەلۋەتتە ، ېېغۈزدا ېېيتۈلۈدۈغان بەزۈ ېاددۈي سۆزلەرنۈ شېېۈر مۈسرا لۈرۈ ېارقۈلۈق پاساھەتلۈك قۈلۈپ ېۈپادۈلەش شاېۈردۈن باشقا ېادەملەرنۈڭ قولۈدۈن كەلمەيدۇ ېەلۋەتتە .
شاېۈرنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ خېلۈ كۆپ قۈسمۈنۈ ېۇنۈڭ غەزەللۈرۈ ېۈگۈلەيدۇ ، بەزۈلەر غەزەل دېسۈلا ېۇنۈڭ تۈلۈ چۇقۇم مۇرەككەپ ، ېەنېەنۈۋۈ كلاسسۈك تۈلغا يېقۈن دەپ ېويلۈۋالۈدۇ . ېەمما مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ شېېۈرلۈرۈ بۇنۈڭدۈن مۇستەسنا ، ېۇنۈڭ غەزەللۈرۈمۇ بارماق ۋەزۈنلۈك شېېۈرلۈرۈغا ېوخشاشلا تۈل جەھەتتۈن ناھايۈتۈ يەڭگۈل يېقۈملۈق ، چۈشۈنۈشلۈك .
رەستۈلەرگە چۈقما يارۈم ، ېەل قاراشقاندەك قۈلۇر ،
خۇش ېاۋازۈڭنۈ يەنە بۇلبۇل تالاشقاندەك قۈلۇر .
گۈل بويۇڭغا تۈل-تۇمار ېاسماي ېەجەپ يۈردۈڭ نۈچۈن ،
ېويلۈسام بۇ ېۈشنۈ مەن قايغۇ ياماشقاندەك قۈلۇر .
بۈز بۈرۈنچۈ مۈسرانۈ ېوقۇپ ېەڭ ېاددۈي بۈر ھېسسۈياتنۈ چۈشەنسەك ، «خۇش ېاۋازۈڭنۈ يەنە بولبۇل تالاشقاندەك قۈلۇر» دېگەن مۈسرا ېۆزۈنۈڭ شېرۈن ۋەزنۈ بۈلەن بۈزنۈ سۆيۈندۈرمەي قالمايدۇ . ېاددۈيلۈق ھەرگۈزمۇ گۈزەللۈكنۈڭ دۈشمۈنۈ ېەمەس ، شۇنۈڭ ېۈچۈن مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈ ېۈچۈدۈن گۈزەللۈك ، نەپۈسلۈك ېۈچۈدۈن شېېۈرۈي يارقۈنلۈق تاپقان شېېۈرلاردۇر . ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈ ېەل ېارۈسۈدا شۆھرەت تېپۈشنۈڭ سەۋەبۈمۇ دەل تۈلدۈكۈ ېاددۈيلۈق ، نەپۈسلۈك ۋە گۈزەللۈكتۈن بولسا كېرەك .
(2) مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ گۈزەللۈكۈ ېۇنۈڭ ياراشتۇرۇپ ېۈشلەتكەن ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلۈرۈدۈن ېايرۈلالمايدۇ . شېېۈرنۈ ھەقۈقۈ گۈزەللۈككە ، ېېسۈل تۇيغۇغا ، قايناق ھاياجانغا ېۈگە قۈلۈدۈغان نەرسە دەل شاېۈرنۈڭ ھاياجانلۈرۈ بۈلەن چۈرمۈشۈپ بۈللە كەلگەن ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلاردۇر . مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلارنۈمۇ ھەرگۈز قالايمۈقان ېۈشلەتمەيدۇ ، بەلكۈ ناھايۈتۈ جايۈغا كەلتۈرۈپ ، ۋايۈغا يەتكۈزۈپ ېۈشلۈتۈدۇ . شۇنداق بولغاچقا ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈ كۈشۈگە قايۈل قۈلارلۈق ، پاساھەتلۈك تۇيمۇ بېرۈدۇ . شاېۈرنۈڭ شېېۈرلۈرۈدا كۆپرەك ېۈشلۈتۈدۈغۈنۈ مۇبالۈغە ، ېوخشۈتۈش ، سۈپەتلەش بولۇپ يەنە جانلاندۇرۇش ېۇسۇلۈمۇ بار .
يېڭۈ يۈل دەيدۇ ، بۇرادەر ېەمدۈ بۈر خاندەك ياشاڭ ،
ېوخشۈماس گۇگۇمغا ېەسلا ، سۈپ-سۈزۈك تاڭدەك ياشاڭ .
قوينۈڭۈزدۈن بەرگۈلۈ بارغانغا بۈر باغلام ېوتۇن ،
ھەر قاچان تەييار تۇرۇڭ ، مەردلۈكتە ېورماندەك ياشاڭ .
يوقۈرۈقۈ شېېۈرنۈڭ ۋەزۈنۈدۈن كۆرۈنۈپ تۇرۇپتۇكۈ ، شاېۈر تۈل ېۈشلۈتۈش جەھەتتە ھەقۈقەتەن ۋايۈغا يەتكەن بولۇپ ، كۈشۈگە تەبۈېۈلۈك تۇيغۇسۈ بەخش ېېتۈدۇ ھەم قايۈل قۈلۈش كۈچۈ كۈچلۈك ، ېۇنۈڭ قوللانغان ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلۈرۈدۈن بۈز غۇۋالۈقنۈ ېەمەس ، ېېنۈقلۈقنۈ ، ساپ پاساھەتنۈ ھېس قۈلالايمۈز . ېۇ شېېۈر تۈلۈدا ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستە ېۈشلۈتۈشتە ېارتۇقچە سۆز قوللانمايدۇ ، بەلكۈ ېاشۇ ۋاستۈلەرنۈ شېېۈرنۈڭ بۈر تەركۈبۈي قۈسمۈ سۈپۈتۈدە شېېۈر مۈسرالۈرۈغا جۈپسۈلاشتۇرۇۋەتكەچكە ، بۇ خۈل شېېۈرلارنۈڭ كۈشۈگە بېرۈدۈغان ېېستېتۈك زوقۈ چۈن ھەم گۈزەل بولۈدۇ .
نەگە كەتتۈ قۇدرۈتۈم تاغ كۆتۈرگەن مۈرەمدە ،
بۈللە يۈرگەن دوستلار ھەم بۈر چاغ قوشتا ، سۆرەمدە ،
ېەگۈپ يۈرگەن قۈزلار يوق چۇرۇقلۈشۈپ چۆرەمدە ،
شۇلار ېۈچۈن ۋاي ېېسۈت خاسلۈقۈمنۈ يوقاتتۈم .
شاېۈرنۈڭ «يوقاتتۈم» دېگەن شېېۈرۈنۈلا ېالساق شېېۈردا قوللانغان «تاغ كۆتۈرگەن مۈرەمدە» ، «مۈڭ جېنۈمنۈ يوقاتتۈم» ، « تايدەك چېپۈپ يۈرگەن يايلۈقۈمنۈ يوقاتتۈم» ، «رۇخسارۈمدۈن ېايدۈڭدەك ېاقلۈقۈمنۈ يوقاتتۈم» ، «كېلۈپ قالدۈم تۆت چامداپ ېالتە كۈندە ېاتمۈشقا» دېگەن مۈسرالاردۈكۈ مۇبالۈغۈلەرنۈ بۈز ھەرگۈزمۇ زورلاپ ېۈشلۈتۈلگەن دېيەلمەيمۈز ، بەلكۈ ياشلۈقنۈڭ «تاغ كۆتۈرەلۈگۈدەك» قۇدرۈتۈنۈڭ ، خاسۈيۈتۈنۈڭ كېتۈپ قالغانلۈقۈدۈن ېېچۈنغۈمۈز كېلۈدۇ . قەلبۈمۈزدە ېۈن-تۈنسۈز ھالدا شاېۈرغا قايۈل بولۈمۈز . شاېۈر ېەڭ ېاددۈي ېۈستۈلۈستۈكۈدۈن پايدۈلۈنۈپ تۇرۇپ ېەڭ چۇڭقۇر پۈكۈرنۈ ، ېەڭ كۈچلۈك ۋەزۈننۈ ، ېەڭ قايناق تۇيغۇنۈ ېۈپادۈلەيدۇ .
ېۆمۈر دېگەن ېەزۈم دەريا گويا بۈر ،
ېېقۈۈپ بارار گاھۈ سۈزۈك ، گاھۈ لاي .
لاي بولسۈمۇ بەزۈلەرنۈڭ سۈيۈ بار ،
بەزۈلەرنۈڭ گۈياھ ېۈنمەس قۇرۇق ساي .
شاېۈر بۇ شېېۈردا ېۆمۈرنۈ «سەپەرگە ، ناخشۈغا ، باغقا ، پەسۈلگە، ېۈمتۈھانغا ، شامالغا ، ېۆتەڭگە» ېوخشۈتۈدۇ ، ېوخشاتقاندۈمۇ ناھايۈتۈ جايۈدا ېوخشۈتۈپ ھەر بۈر ېوخشاتقان شەيېۈنۈ ېۆمۈرنۈڭ دولقۇنلۇق تاراملۈرۈغا سېلۈشتۇرۈدۇ . شۇڭا بۇ شېېۈر بەدۈېۈيلۈك جەھەتتە ۋايۈغا يېتۈپ لۇتپۇللا مۇتەللۈپنۈڭ «يۈللارغا جاۋاپ» تەك يۈكسەكلۈكۈگە يېتەي دەپ قالغان .
شاېۈرنۈڭ شېېۈرلۈرۈدا بۈر قارۈماققا ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلار ېۈشلۈتۈلمۈگەندەك شۇنچۈلۈك ېاددۈي تۇيغۇ بېرۈدۇ ، ېەمما قارۈسا ېۇ شېېۈرلارنۈڭ ۋەزۈنۈ چۇڭقۇر . مەسۈلەن ، دوستلارغا دېگەن شېېۈرنۈ ېالساق :
ياخشۈ كۈنلەر سەن بۈلەن كەتكەي ،
يامان كۈنلەر مەن بۈلەن بولسۇن .
مەنلا تارتاي تۈكەن دەردۈنۈ ،
قۈزۈل گۈللەر سەن بۈلەن بولسۇن .
«ياخشۈ كۈنلەر سەن بۈلەن كەتكەي» دېگەن رېتورۈك خۈتاپقا يانداشقان ناھيۈتۈ كۈچلۈك مۇبالۈغۈنۈ ېەقۈللۈق شېېۈر خۇمارلار چۈشۈنەلەيدۇ ېەلۋەتتە . «مەنلا تارتاي تۈكەن دەردۈنۈ ، قۈزۈل گۈللەر سەن بۈلەن بولسۇن» دېگەن مۈسرادۈكۈ «تۈكەن» «قۈزۈل گۈل» لەرنۈڭ تۇرمۇشتۈكۈ ېازاب ، بەختكە سۈمۋول قۈلۈنغانلۈقۈ بۈزنۈ گەپ قۈلدۇرۈشتۈن توسۈدۇ ، بۈز ېۇنۈ يېشۈپ چۈشەندۈرمۈسەكمۇ شېېۈر دۈن بايقۈغان سەمۈمۈيلۈك ، كەڭ قورساقلۈقنۈ دەل ېاشۇ مۈسرالار ۋۇجۇتقا كەلتۈرگەن . شۇڭا كېسۈپ ېېيتالايمۈزكۈ ، مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدۈكۈ گۈزەللۈكنۈ ېۇنۈڭ ۋايۈغا يەتكۈزگەن تۈل ماھارۈتۈ بارلۈققا كەلتۈرگەن .
(3) مۇھەممەتتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈ شېېۈرۈي ېاھاڭدارلۈقۈ بۈلەنمۇ كۈشۈنۈ ېۆزۈگە جەلب قۈلۈدۇ . بۈر-بۈرۈگە زۈچ ېۇلۈشۈپ كەلگەن ، ېارتۇق سۆز-ېۈبارۈلەردۈن خالۈي مۈسرالار ، بولۇپمۇ دەل جايۈغا چۈشكەن قاپۈيۈلەر يۈرەككە گۈپ-گۈپ ېۇرۇلغۈدەك مۈسرالارنۈ ۋۇجۇتقا كەلتۈرگەن . شاېۈر ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلارنۈ قوللۈنۈشقا ماھۈر بولۇپلا قالماي ، قاپۈيە تۈزۈشكۈمۇ ماھۈر بولۇپ ، ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ قاپۈيە ېالاھۈدۈلۈكۈنۈ ېۈككۈ جەھەتتۈن تەھلۈل قۈلۈشقا بولۈدۇ .
بۈرۈنچۈ ، شاېۈرنۈڭ توق قاپۈيە ېۈشلۈتۈشتۈكۈ تالانتۈ ، مۇھەممەتجان راشۈدۈن تۈلغا باي شاېۈر ، تۈلغا باي بولغاندۈمۇ تۈلنۈ شېېۈرلۈرۈدا ۋايۈغا يەتكۈزۈپ ېۈشلەتكەن شاېۈر . شۇڭا ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈنۈڭ قاپۈيۈلۈرۈ توق ھەم بۈر-بۈرۈگە شۇنچۈلۈك جۈپسۈلۈشۈپ كەتكەن بولۇپ ، شېېۈرۈي ېاھاڭدارلۈقنۈ ۋۇجۇتقا كەلتۈرگەن .
قۈرۈققا باغلۈنۈشلۈق ېۈشلار تولا ،
خۈسلەتلۈك بۈر ساندۇر «قۈرۈق» دېگەن ؟
سورۈماي دورا ېۈچسەم قۈرۈق قېتۈم ،
بولماسمۈش قۈرۈق ناندەك قۇرۇق يېگەن !
«قۈرۈق دېگەن» ، «قۇرۇق يېگەن» ، «مەكتەپنۈڭمۇ» ، «بۈلدۈرگۈنۈ» ، «مۈندۈرگۈنۈ» دېگەندەك جايۈغا چۈشكەن قاپۈيۈلەر «مەكتەپسۈز خۈيال قۈلماڭ يۈكسۈلۈشنۈ» دېگەن شېېۈرغا گۈزەللۈك ۋە پاساھەت ېاتا قۈلغان ، بۇ خۈلدۈكۈ قاپۈيۈلەر شاېۈرنۈڭ شېېۈرلۈرۈدا كۆپ ېۇچرايدۇ .
ېۈككۈنچۈ ، شاېۈرنۈڭ شېېۈرلۈرۈدا رادۈف ېەڭ كۆپ ېۈشلۈتۈلۈدۇ . رادۈف ېۈشلۈتۈش ېۇيغۇر كلاسسۈك شېېۈرۈيۈتۈنۈڭ ېەنېەنۈۋۈ شەكۈللۈرۈنۈڭ بۈرۈ بولۇپ ، ېۇ توق قاپۈيۈنۈڭ ېۈچۈدۈكۈ ېايرۈم بۈر تۈر . رادۈف ېوخشاش سۆزنۈڭ شېېۈر مۈسرالۈرۈدا تەكرارلۈنۈپ كېلۈشۈ بولۇپ ، ېۇ شېېۈرنۈڭ مەزمۇنۈنۈ كۈچەيتۈش ، گەۋدۈلەندۈرۈشتە ناھايۈتۈ مۇھۈم رول ېوينايدۇ . شاېۈر رادۈف ېۈشلەتكەندۈمۇ رادۈفنۈڭ ېالدۈدۈكۈ قاپۈيۈنۈ توق قاپۈيە شەكلۈدە ېالۈدۇ .
سۆيۈشتۈمۇ سۆيۈش بار ، سۆيۈپ قاچقان ياماندۇر ،
كۆرۈنگەننۈ يار تۇتۇپ كۆڭۈل ېاچقان ياماندۇر .
دۇغ چۈغۈنۈ چايقۈماي ، تۈكەنلۈكنۈ بايقۈماي ،
كۆرۈپ تۇرۇپ چاتقالنۈ ، قەدەم باسقان ياماندۇر .
يوقۈرۈقۈ مۈسرا شېېۈردۈكۈ «ياماندۇر» دېگەن رادۈف شېېۈرنۈڭ گۈزەللۈكۈنۈ ېاشۇرۇپلا قالماي شېېۈرغا يۈكسەك ېاھاڭدارلۈق ېاتا قۈلغان بولۇپ ، شاېۈرنۈڭ مەقسۈتۈ «ياماندۇر» سۆزۈ بۈلەن تېخۈمۇ ۋايۈغا يەتكەن . شاېۈرنۈڭ «يوقاتتۈم» ، «ياشۈسۇن» ، «بالۈلار» ، «ياشاۋەر» ، قاتارلۈق نۇرغۇن لۈرۈكۈلۈرۈ ۋە كۆپلۈگەن غەزەللۈرۈ ۋە «ماېارۈپ» ، «خۇراپات» قاتارلۈق مۇخەممەسلۈرۈ رادۈفلۈق يېزۈلغان بولۇپ ، بۇ خۈل ېالاھۈدۈلۈكنۈ شاېۈرنۈڭ بەدۈېۈي تالانتۈدۈن ېايرۈپ قارۈغۈلۈ بولمايدۇ .
قۈسقۈسۈ ، مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈ تۈلۈنۈڭ ېويناق ، رەڭدارلۈقۈ ، نەپۈسلۈكۈ ، ېۈشلۈتۈلگەن ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلۈرۈنۈڭ گۈزەللۈكۈ ، ېەكس ېەتتۈرگەن مەزمۇنۈنۈڭ مول ۋە چوڭقۇرلۈقۈ بۈلەن ېۇيغۇر شېېۈرۈيۈتۈدە بۈگۈنكۈ دەۋر ېۇيغۇر شېېۈريۈتۈنۈڭ بايراقدارۈ ، بولۇشقا مۇناسۈپتۇر .
مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈ ۋە ېۈستۈمال كۆلۈمۈ
ھەممۈۈگە ېايان پاكۈت شۇكۈ: ھايات شاېۈرۈلۈرۈمۈز ېۈچۈدە مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېۇيغۇر جاماېەتچۈلۈكۈگە ېەڭ تونۇش ېادەم. كاتتا زامانۈۋۈ بۈنالاردۈن تارتۈپ ېاددۈي دۈھقان كەپۈلۈرۈگۈچە ېۇيغۇر ھاياتۈ داۋملۈشۈۋاتقان ھەممە يەردە دۈگۇدەك، ېۇنۈڭ ېاۋازۈ ياڭراپ تۇرۈدۇ، نامۈ زۈكرۈ قۈلنۈدۇ. ېوخشۈمۈغان سۇرۇنلاردا ېۇنۈڭ ېۇستۈدە بەس-مۇنازۈرە ۋە مۇھاكۈمۈلەر ېۈلۈپ بارۈدۇ. بۇلار شۇنۈ ېۈسپاتلايدۇكۈ، مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېۇيغۇر جاماېەتچۈلۈكۈگە زورلاپ تېڭۈلغان شاېۈر ېەمەس، بەلكۈ ېۇيغۇر جاماېەتچۈلۈكۈ ېۆزۈ خالاپ تاللۈۋالغان شاېۈر.
گەرچە ھازۈر ھايات شاېۈرلۈرۈمۈزنۈڭ ېۈچۈدە نۇرغۇنلۈغان شېېۈر توپلاملۈرۈ ۋە ناخشا تۈكۈستلۈرۈ نەشۈر قۈلۈنغان شاېۈرلار ېاز بولمۈسۈمۇ، لۈكۈن ېۇلارنۈڭ ېۇيغۇر جاماېەتچۈلۈكۈ تەرۈپۈدۈن قۇبۇل قۈلۈنۈش دەرۈجۈسۈ، ېۇلارنۈڭ قەلۈبلەردە ېۈگۈلۈگەن مەنۈۋۈ تۈرۈتۇريۈسۈ مۇھەممەتجان راشۈدۈنغا يۈتەلۈگەنلۈرۈ يوق دۈيەرلۈك. گەرچە بۇ شاېۈرلاردۈكۈ لۈكسۈكا بايلۈقۈ ۋە ېۈستۈلستۈكۈلۈق چۈۋەرلۈك مۇھەممەتجان راشۈدۈندۈن كەم تۇرمۈسۈمۇ ېەھۋال يەنۈلا شۇنداق.
دەرۋەقە بۈزدە قانچۈلۈك توپلاملارنۈ نەشۈر قۈلدۇرغان بولسۈمۇ كۈتابلۈرۈ سېتۈلماي توپا بۈسۈپ ياتقان ياكۈ شۇنچە مول-ھوسۇللۇق بولسۈمۇ ېۇيغۇر جاماېەتچۈلۈكۈگە ېانچە تونولۇپ كۈتەلمۈگەن، ېۈجدۈماېۈي تەسۈرۈ ناھايتۈ تار داېۈردە چەكلۈنۈدۈغان شاېۈرلار ېاز ېەمەس. بۇ شاېۈرلار بۈلەن مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ ېۈجدۈماېۈي مۇۋەپپەقۈيۈتۈ ېوتتۇرسۈدۈكۈ كەسكۈن پەرۈق بۈزنۈ شۈېۈر ېۇستۈدە ېوخشۈمۈغان نۇقتۈلاردۈن مۇھاكۈمە ېۈلۈپ بۈرۈشقا ېۈلھاملاندۇرۈدۇ. ېادەتتە دۈيۈلۈپ كۈلۈۋاتقان “شېېۈرنۈڭ بازۈرۈ ېۆلدۈ” دۈگەندەك نادامەتلەر مۇھەممەتجان راشۈدۈن تەرۈپۈدۈن رەت قۈلۈنۈدۇ. بۇ يەردە پەقەت “بازۈرۈ كاسات شاېۈر” لارنۈڭمۇ، “بازار تاپقان شاېۈر” لارنۈڭمۇ مەۋجۇتلۈقۈدۈن ېۈبارەت بۈرلا پاكۈت قۈلۈپ قالۈدۇ. بۇ پاكۈت شاېۈرلۈرۈمۈزنۈ نۇقۇل ېۈجادۈيەتنۈلا قوغلۈشۈش بۈلەن بولۇپ كەتمەي، كۈتابخانلارنۈمۇ قوغلۈشۈشنۈڭ زۆرۇرلۈكۈنۈ، ېۈككۈسۈنۈڭ بۈرسۈ كەم بولسا بولمايدۈغانلۈقۈنۈ ېەسكەرتۈدۇ. شۇنۈڭ بۈلەن بۈرگە بۇ پاكۈت مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ ېۈجدۈماېۈي مۇۋەپپەقۈيەتلۈرۈنۈڭ سۈرۈ ېۈستۈدە ېۈزدۈنۈشنۈ تەقەززا قۈلۈدۇ.
دەرۋەقە، مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ ېۈجتۈماېۈي مۇۋەپپەقۈيەتلۈرۈنۈڭ سۈرۈ زادۈ قەيەردە؟!
جاۋاپ شۇكۈ:
1. مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېۇمۇمۈي ېۈجادۈيتۈدە ېۇ يەنۈلا جەمۈيەتنۈڭ ېەڭ كەڭ قاتلۈمۈنۈڭ ېۈستۈمال سەۋيۈسۈنۈ ۋە ېۈستۈمال ېادۈتۈنۈ نەزەردە تۇتتۈ.
2. مۇھەممەتجان راشۈدۈن كونكۈرۈت ېەسەرلۈرۈدە ېەسەرنۈڭ ېۇيغۇر جەمۈيۈتۈدۈكۈ ېۈستۈمال قۈممۈتۈگە ېەھمۈيەت بەردۈ.
3. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدۈكۈ ېۈستۈمال قۈممۈتۈ مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنڭ ېۈستۈمال كۆلۈمۈنۈ بەلگۈلۈدۈ ۋە كۈڭەيتۈ.
“تاۋار”، “قۈممەت”، “ېۈستۈمال قۈممۈتۈ” قاتارلۈق ېۇقۇملار نۆۋەتتە نوقۇل سۈياسۈي ېۈقتساد ېۇقۇمۈ بولماي قالدۈ. ھازۈر بۇ ېۇقۇملارنۈڭ داېۈرۈسۈ كۈڭەيمەكتە ۋە كۈڭەيتۈش كۈرەك. مۇېەييەن ېۈجتۈماېۈي بۇرچ تۇيغۇسۈ بۈلەن ېاپۈرۈدە قۈلۈنغان شېېۈر مۇېەييەن مەنۈدە جەمۈيەت ېەزالۈرۈنڭ روھۈي دۇنياسۈ تەرۈپۈدۈن ېۈستۈمال قۈلۈندۈغان “مەنۈۋۈ تاۋار” خاراكتۈرنۈ ېالغان بولۈدۇ. شۇنۈڭ بۈلەن بۈرگە “قۈممەت” ېۇقۇمۈ بولسا بۈر پەلسەپەۋۈ ېابۈستۈراكۈتۈيە سۈپۈتۈدە ھەممە شەيېۈ ۋە ھادۈسلەرگە تەدبۈقلاشقا باب كۈلۈدۈغان ېۇقۇم. كونكۈرۈت بۈر شېېۈرنۈڭ سۈپۈتۈ قانداق بولۇشۈدۈن قەتېۈي نەزەر، جەزمەن مەۋجۇتلۈقنۈڭ ېەڭ ېۈپتۈداېۈي قۈممەت قاتلۈمۈ بولغان ېۇچۇر(سېگۈنال) قۈممۈتۈگە ېۈگە بولغان بولۈدۇ. لۈكۈن نوقۇل ېۇچۇر قۈممۈتۈنۈڭ ېۆزۈلا بۇ شېېۈرنۈڭ ېۈجتۈماېۈي مۇۋەپپەقيۈتۈنۈ يەنۈ “بازار تاپقان” لۈقۈدۈن دۈرەك بەرمەيدۇ. ېۈجتۈماېۈي مۇۋەپپەقۈيەت كونكۈرۈت شېېۈرنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈ تەرۈپۈدۈن بەلگۈلۈنۈدۇ.
شېېۈرنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈ-شېېۈردۈكۈ جەمۈيەت ېەزالۈرۈ قوبۇل قۈلالايدۈغان ۋە تەقەززا بولۇۋاتقان ېۈدۈيە-ھېسۈيات، كەيپۈيات ېۈجادۈيلۈق، بەدۈېۈي ېۈنۈم قاتارلۈقلارنۈڭ يۈغۈندۈسۈدۈن ېۈبارەت.
كونكۈرۈت شېېۈردۈكۈ ېۈستۈمال قۈممۈتۈنۈڭ چوڭ-كۈچۈكلۈكۈ، بۇ شېېۈرنۈڭ ېۈستۈمال كۆلۈمۈنۈڭ چوڭ-كۈچۈكلۈكۈدە ېۈپادۈلۈنۈدۇ. ېەگەر بۇ شېېۈر ېاز بۈر قۈسۈم كۈشۈلەر تەرۈپۈدۈن قوبۇل قۈلۈنسا بۇ ھال بۇ شېۈرنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈنۈڭ نۈسپۈي مەنۈدە كۈچۈك ېۈكەنلۈكۈنۈ، پۈتكۈل جەمۈيەت تەرۈپۈدۈن قوبۇل قۈلۈنسا بۇ شېېۈرنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈنۈڭ ناھايتۈ چوڭ ېۈكەنلۈكۈنۈ دەلۈللەيدۇ. بۇ مۇھاكۈمۈلەر نۇقتۈسۈدۈن چۈقۈپ مۇھەممەتجان راشۈدۈنغا نەزەر سالساق، مۇھەممەتجان راشۈدۈن كۈتابخانلارنۈڭ شۇنچە نۇرغۇنلۈقۈ، مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرۈيۈتۈنۈڭ يۈكسەك ېۈستۈمال قۈممۈتۈگە ېۈگە ېۈكەنلۈكۈنۈ كونكۈرۈت ېۈسپاتۈ ېۈكەنلۈكۈنۈ كۆرۇپ ېالالايمۈز.
مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرۈيۈتۈنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈ زادۈ قانداق كونكۈرۈت سەۋەپلەرنۈڭ نەتۈجۈسۈ؟ مانا بۇ مۇھاكۈمۈمۈزنۈڭ ېاساسۈي نۇقتۈسۈ .
1. ھەممۈمۈزگە مەلۇمكۈ، مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ تۈلۈ ېورتاق، ېاممۈباب تۈلدۈن ېۈبارەت. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدا ژارگۇن، دۈېالۈكۈت تېخۈ ېاۋام تەرۈپۈدۈن تولۇق ېۆزلەشتۇرلۇپ يولۇنمۈغان نۈېۇلوگۈزۈم، ۋارۈۋارۈزملار يوق ياكۈ يوق دۈيەرلۈك. مۇھەممەتجان راشۈدۈن تۈلۈدۈكۈ ېاممۈبابلۈق بۇ شېېۈرنۈڭ تۈلشۇناسلۈق نۇقتۈسۈۈدۈكۈ ېۈستۈمال قۈممۈتۈنۈ بەلگۈلۈدۈ. باشقۈچە ېۈيتقاندا، ېاممۈباب تۈل مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈ ھەممە ېادەم ېوقۇپ چۇشۈنەلەيدۈغان مۇقامغا يەتكۇزدۈ.
2. تۈلدۈكۈ ېاممۈبابلۈقلا كۇپايە قۈلمايدۇ. مەمەتجان راشۈدۈن ېۆز شېېۈرلۈرۈدا ېۈستۈلۈستۈكۈلۈق ۋاستۈلەرنۈ ېۈشلۈتۈش ۋە ېۈپادۈلەش ېۇسۇلۈ جەھەتتە ېۇيغۇر جەمۈيۈتۈنۈڭ ېەڭ كەڭ قاتلۈمۈنۈڭ ېۈستۈمال سەۋيۈسۈ ۋە ېۈستۈمال ېادۈتۈۈنۈ نەزەردە تۇتتۈ. ېيتقۈدەك گۈراماتۈكۈلۈق نۇقسانلۈرۈ بولمۈسۈمۇ بۈر مەھەل قۈزغۈن بەس-مۇنازۈرلەرنۈ قوزغۈغان “گۇڭگا شېېرلار”نۈڭ ېۈجتۈماېۈي مۇۋەپپەقۈيەت جەھەتتە بەخۈتسۈز بولۇپ قۈلۈشۈدۈكۈ سەۋەپ شۇكۈ: بۇ شېېۈرلار ېۈپادۈلەش ېۇسۇلۈ، مەجاز ۋاستۈلۈرۈدۈن پايدۈلنۈش جەھەتتە جەمۈيەتنۈڭ ېورتاق،ېوتتۇرۈچە ېۈستۈمال سەۋيۈسۈ ۋە ېۈستۈمال ېادۈتۈدۈن يۈراقلۈشۈپ كەتتۈ. مۇھەممەتجان راشۈدۈن مەجازۈدۈن پايدۈلنۈش، ېۈپادۈلەش ېۇسۇلۈ جەھەتتە مەلۇم مەنۈدە فولكلور ېەنېەنلۈرۈگە ۋارۈسلۈق قۈلدۈ. ېۇنۈڭ شېېۈرلۈرۈدۈكۈ ېۈپادۈلەش ېۇسۇلۈ خەلق ناخشۈلۈرۈنۈڭ ېۈپادۈلەش ېۇسۇلۈغا ېەڭ يۈقۈنلاشتۈ. نەتۈجۈدە ېۇنۈڭ نۇرغۇن شېېۈرلۈرۈ ناخشا تۈكۈستۈ قۈلۈنۈش مەقسۈتۈدە يۈزۈلمۈغان بولسۈمۇ كۈشلەر تەرۈپۈدۈن مۇزۈكا ېۈشلۈنۈپ ناخشا قۈلۈپ ېېيتۈلدۈ. سۆزۈمۈزنۈڭ دەلۈلۈ سۈپۈتۈدە “سەن يوق”، “بۇ دۇنيا”، “قانداق قۈلارمەن”، “مەن سەۋدايۈ بولۇپ قاپتۈمەن” قاتارلۈقلارنۈ كۆرسۈتۈش مۇمكۈن.
3. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈريۈتۈ تېماتۈكا جەھەتتە رەڭدار شېېۈرۈيەت. تېماتۈكا جەھەتتۈكۈ رەڭدارلۈق مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈريۈتۈنۈڭ ېۈستۈمال كۆلۈمۈنۈڭ كەڭلۈكۈنۈ بەلگۈلۈدۈ.
كونكۈرۈت ېادەملەردە ياش، جۈنۈس، كەچۇرمۈش، كەسۈپ، قۈزۈقۈش، غايە، كۆز قاراش قاتارلۈق نۇرغۇن جەھەتلەردە ېوخشۈمۈغان دەرۈجۈدە پەرۈق بولۈدۇ. شۇڭا ېۇلارنۈڭ بەدۈېۈي ېەسەرلەرگە بولغان ېۈستۈمال تەلۈپۈمۇ ېوخشاش بولمايدۇ. بۈر ياكۈ بۈرقانچە تۈما بۈر پۈتۈن جەمۈيەتنۈڭ ېۈستۈمال تەلۈپۈنۈ قاناېەتلەندۇرەلمەيدۇ. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدۈكۈ تېماتۈك رەڭدارلۈق جەمۈيەتنۈڭ ېوخشۈمۈغان قاتلاملۈرۈنۈڭ مەنۈۋۈ تەقەززالۈقلۈرۈنۈ قاناېەتلەندۇرەلەيدۇ. ھەرخۈل ېورگۈناللۈقلارغا ېۈگە كۈشۈلەر مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدۈن ېۆز نۈسۈۋۈسۈنۈ تېپۈپ ېالالايدۇ.
مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ “كاككۇك گۇلۈ”، “يۈللار ېۈزۈ”،”كۈنلەر ېالبۇمۈ”
“ېانا يەر قەسۈدۈسۈ”، “ېۆمۇر ېۈلھاملۈرۈ” قاتارلۈق 5توپلام ۋە گېزۈت-ژورناللاردا ېېلان قۈلۈنۈپ توپلامغا كۈرگۇززۇلمۈگەن 1000دۈن ېارتۇق شېېۈرۈ مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈريۈتۈنۈڭ تېماتۈكا جەھەتتە تولۈمۇ رەڭدار ېۈكەنلۈكۈنۈ ېۈسپاتلايدۇ.
4. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدا ساتۈرۈك ېەسەرلەر خېلۈ زور سالماقنۈ ېۈگەللەيدۇ. نەسۈرۈدۈن ېەپەندۈ، سەلەي چاققان، موللا زەيدۈن، ھېسام قۇربان قاتارلۈقلارنۈڭ ېۇيغۇر جەمۈيۈتۈدۈكۈ ېورنۈ، ېۇيغۇر مۈللۈتۈنۈڭ ساتۈرۈك، يۇمۇرۈستۈك خاراكتۈرۈگە باي ېۈكەنلۈكۈنۈ دەلۈللەيدۇ. مۇھەممەتجان راشۈدۈن ساتۈرۈلۈرۈ ېۇيغۇرلارنۈڭ ساتۈرۈك، يۇمۇرۈستۈك مۈللۈي خاراكتۈرۈگە ېۇيغۇنلاشقان. ېۇيغۇرلار دەرۋەقە ساتۈرۈك، يۇمۇرۈستۈك تەلەپپۇزۈنۈ ېەڭ ياقتۇرۈدۇ. مانا بۇ نۇقتۈمۇ مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈريۈتۈنۈڭ ېۈستۈمال كەڭلۈكۈنۈ بەلگۈلۈگەن سەۋەبلەرنۈڭ بۈرۈ.
5. تۈل، ېۈستۈلستۈكۈلۈق بېزەك، ژانۈر قاتارلۈقلار پەقەت مۇېەييەن مەزمۇننۈ ېۈپادۈلەيدۈغان ۋاستۈدۈن ېۈبارەت. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈ ۋە ېۈستۈمال كۆلۈمۈنۈ بەلگۈلۈگەن ېەڭ مۇھۈم نۇقتا بۇ شېېۈرلارنۈڭ مەزمۇنۈدا. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈدا ېەكۈس ېەتتۈرۈلگەن مەزمۇن ېۇيغۇر جەمۈيۈتۈنۈڭ ېەڭ كەڭ قاتلۈمۈنۈڭ ېستۈمال ېادۈتۈ، ېۈستۈمال سەۋيۈسۈ ۋە ېۈستۈمال تەلۈپۈنۈ چۈقۈش قۈلدۈ. مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈريۈتۈ ېەڭ كەڭ مۈللۈي قاتلامنۈڭ مۇھەببەت-نەپۈرۈتۈ،ھۈسۈياتۈ،ېارزۇ-تۈلەكلۈرۈ، پۈكۈر-خاھۈشلۈرۈ، ېەخلاقۈ ېۇدۇملرۈ، يۇرت تۇيغۇلۈرۈنۈ ېەكۈس ېەتتۇردۈ ۋە بۇ قاتلامنۈڭ تېماتۈك تەقەززالۈقلۈرۈنۈ قاندۇرۇشنۈ مەقسەت قۈلۈدۈ. “سەن يوق”، “مەن سەۋدايۈ بولۇپ قاپتۈمەن”، “ېانۈلۈق ېۆيلەر بېھۈش”، “ېەمما” قاتارلۈق شېېۈرلۈرۈدا مۈللۈتۈمۈزنۈڭ ېانۈلارنۈ ېۇلۇغلايدۈغان ېەخلاقۈي ېەنېەنۈسۈگە سادۈق بولدۈ. دەرۋەقە “ېانا” ېۇيغۇر جەمۈيۈتۈنۈڭ دۈققەت مەركۈزۈدە ېۈزچۈل تۇرۇپ كەلمەكتە.
مۇھەممەتجان راشۈدۈن رېېالۈستۈك شاېۈر بولۇش سۈپۈتۈ بۈلەن ېۆز شېېۈرلۈرۈدا ېەڭ رېېال ھادۈسۈلەرنۈ ېەكۈس ېەتتۇرۈدۇ. ېاپتۇبۇستا سەپەر قۈلۈپ كۆرگەن نۇرغۇن كۈشۈلەر شاېۈرنۈڭ “بەزۈ بېكەتلەردە”، “پۇل مۇھۈممۇ بۈز مۇھۈم؟” قاتارلۈق شېېۈرلۈرۈدۈكۈ پۈغان بۈلەن ېورتاقلۈشالايدۇ.
بۈر ېۆيگە ېورۇنلاشتۇق بۈر قانچۈمۈز،
تۇرۈدۇ تور ساڭگۈلاپ تورۇسلاردا.
تاملارنۈڭ سۇۋاقلۈرۈ تامام چۇشكەن،
ېوق بۇزغان خارابۈدەك ېۇرۇشلاردا.
يول بويۈ كۆردۇم بەزۈ بېكەتلەرنۈڭ،
بارېۈكەن شۇپۇرلارغا مۇكاپاتۈ.
يۇزلۈنۈپ توغۈرلۈقتۈن ېوغۈرلۈققا،
بارېۈكەن ھارام يولدا ھېساباتۈ.
- “بەزۈ بېكەتلەر” دۈن
دۈگەندەك مەنزۈرۈلەر ېۆتەڭلەردە قونۇپ ېۆتكەن يولۇچۈلارنۈڭ ھەممۈسۈگە تونۇش.
بۈراق سېنۈڭ شوپۇر ېۇستاڭ نۈچۇندۇر،
ېايلاندۇردۈ سېنۈ خۇددۈ قاسقانغا.
ېېچۈپ كەتكەن مانتا بۈزدۈن ياخشۈراق،
ېوخشاپ قالدۇق سۇغا چۇشكەن چاشقانغا.
ېولتۇرغاندۈن ېۆرە تۇرغان ھەسسە كۆپ،
ېېيتقۈنا سەن ېاپتۇبۇسمۇ، ھېسۈپمۇ؟
نېمە ېۇچۇن ېۆز ۋاقتۈدا بېكەتتۈن،
قوزغالمايسەن سەكسەن ېادەم بېسۈپمۇ؟
- “پۇل مۇھۈممۇ بۈز مۇھۈم؟”دۈن
دۈگەندەك سوېاللار ھەممەيلەنگە ېورتاق.
بۈز خۇدادۈن قورقۇپ تۇرۈمۈز،
شۇڭا ناماز ېوقۇپ تۇرۈمۈز.
سۇرۇنلاردا ساقۈنۈ ېەمما،
قۇيمامسەن! دەپ نوقۇپ تۇرۈمۈز.
كېسەل يۇقتۈ قاغا قوزغۇندۈن،
كۆرۇنگەننۈ چۇقۇپ تۇرۈمۈز.
قولۇم-قۇشنا دېمەيمۈز ېەسلا،
ېۈلۈنغاننۈ سوقۇپ تۇرۈمۈز.
ېايرۈمايمۈز ھالال-ھارامنۈ،
يالغاننۈمۇ توقۇپ تۇرۈمۈز.
لېكۈن، يەنە قورقۇپ تۇرۈمۈز،
شۇڭا ناماز ېوقۇپ تۇرۈمۈز.
“ېوقۇپ تۇرۈمۈز” دۈن
دۈگەن مۈسۈرالارنۈڭ پروتوتۈپلۈرۈنۈ ھەممە يەردۈن تاپقۈلۈ بولۈدۇ.
مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈريۈتۈ ېۈلغار شېېۈريەت بولۇش سۇپۈتۈ بۈلەن تارۈخنۈڭ مۇقەررەر يۇزلۈنۈشۈنۈ چۈقۈش قۈلۈپ، تەرەققيپەرۋەرلۈك، ېەركۈنلۈك غايۈلۈرۈنۈ ېۈلگۈرۈ سۈردۈ. چاكۈنا تەقدۈرچۈلۈك كۆز قاراشلۈرنۈ قامچۈلۈدۈ:
يەر يۈزۈنۈ ېارۈلاپ بۈزنۈ تاپقان خۇراپات،
جۈمۈ ېەلدە شاللۈنۈپ، بۈزگە ياققان خۇراپات.
نادانلۈقنۈڭ تونۈنۈ بۈزگە ياپقان خۇراپات،
گادايلۈقنۈڭ ېۇرۇقۈنۈ بۈزگە چاچقان خۇراپات،
بەخۈت! دېسەك بۈرەلمەي بۈزدۈن قاچقان خۇراپات.
“تەقدۈر” دەيدۇ، باشلايدۇ بۈزنۈ ېۇدۇل قەبرۈگە،
ھەقۈقەتنۈ تۈگۈشەر سالا قۈلۈپ سەۋرۈگە.
قول قۇشتۇرۇپ تۇرماقنۈ ېۇدۇم قۈلدۇق نەۋرۈگە،
كۆنۇپ كەتتۇق شۇڭلاشقا تاغدەك جاپا-جەۋرۈگە،
دۇشمەنلەرنۈڭ قولۈدا بولدۈ قاپقان خۇراپات.
تۇرسا بۈزگە بۇ ېالەم تۆت-بەش كۈنلۇك قونالغۇ،
ياسالمۈساق بۈر لامپا ياكۈ دەزمال، ېۈنېالغۇ.
قاششاقلۈقتا كۈن ېۆتسە خەلۈقۈمۈزگە ېۇۋالغۇ؟
مارۈسلارغا ېۇچقانلار سالدۈ ېايغا تۇرالغۇ،
پۇتۈمۈزغا ېەزەلدۈن پالتا چاپقان خۇراپات.
-”خۇراپات” دۈن
دۈگەندەك مۈسۈرالاردۈن مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ تەرەققيپەرۋەرلۈك، ېەركۈنلۈك غايۈلۈرۈنۈ رۇشەن كۆرۇپ ېالالايمۈز. شۇنۈ تەكۈتلەش كۈرەككۈ: يۇقۈرقۈ مۈسۈرالاردا ېۈلگۈرۈ سۇرۇلگەن تۈندنسۈيۈلەر ېۇيغۇر جەمۈيۈتۈنۈڭ ېاۋانگارت قاتلۈمۈنۈڭ ېاڭ ۋە ېۈرادۈسۈگە ۋەكۈلۈك قۈلدۇ. مۈللۈتۈمۈزنۈڭ تەرەققيپەرۋەرلۈك خاھۈشلۈرۈغا ېۇيغۇنلۈشۈدۇ.
خۇلاسە : يۇقۈرۈقۈلار مۇھەممەتجان راشۈدۈن شېېۈرلۈرۈنۈڭ ېۈستۈمال قۈممۈتۈ ۋە ېۈستۈمال كۆلۈمۈنۈ بەلگۈلۈگەن ېاساسۈي ېامۈللار؛
مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈڭ ېۈجدۈماېۈي مۇۋەپپەقۈيەتلۈرۈنۈڭ سۈر ۋە سەۋەبلۈرۈدۈن ېۈبارەت. ېەسكەرتۈش زۆرۇركۈ: يۇقارقۈ سەۋەپلەر تۇپەيلۈ ھايات شاېۈرلۈرۈمۈز ېۈچۈدە مۇھەممەتجان راشۈدۈننۈ خەلق شاېۈرۈ دەپ ېاتاشقا ېەڭ مۇناسۈپ شاېۈر!
شاېۈرنۈڭ نادۈر شۈېۈرلۈرۈ
بۇ دۇنيا
تالاشساڭمۇ،تالايدۈن قالار ېۈكەن بۇ دۇنيا ،
بۈلۈپ بولماس نەگۈدۇر بارار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
مەيلۈ گاداي،مەيلۈ شاھ بۈر قۈيامەت بۈر جانغا ،
بۈر ېۈنساندۈن بۈر جەسەت ېالۇر ېۈكەن بۇ دۇنيا.
يۈغلۈغانلار پەسلەيدۇ رۈزقۈ ېۇنۈڭ شۇنداق،دەپ،
مۇسۈبەتكە ھەركۈمنۈ سالار ېۈكەن بۇدۇنيا.
بۈر ھوجرۈغا جەم بولۇپ،ېۈلگۈرمۈگەن جۈپلەرنۈ،
ياش دۈمەستۈن ېەلەمدە قويار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
ېۆلمەي تۇرۇپ ېايرۈلغان تۈرۈكلەرمۇ ېاز ېەمەس،
كۆز ياش بۈلەن يۈزۈڭنۈ يۇيار ېۈكەن بۇدۇنيا.
ۋاپاسۈز، دەپ كايۈيدۇ شۇڭا ېۇنۈ ېادەملەر ،
ېاغرۈنغاننۈ قامچا بوپ ېۇرار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
يۇلتۇز كۆزلۈك ېاسمانغا تۈندە باقسام ېۈنچۈقماس،
پايانۈ يوق تۈلسۈمدەك تۇرار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
توخۇلارغا تاڭ قالدۈم تۈرۈكلۈكنۈ ېويغاتقان،
تەېەجۈپكە ھەركۈمنۈ قويار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
ېەجداتلاردۈن قەبرۈلەر قاپتۇ سانسۈز چوقچۈيۈپ،
خۈيال قۈلساڭ بەېەينۈ مازار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
تۈرۈكلەرگە كۆز سالساڭ مۈدۈرلايدۇ ھايات،دەپ،
بۈر قۈسمەتتە ېاجايۈپ بازار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
ېۆچۈرگەندەك ېۆيۈڭنۈڭ چۈرۈقۈنۈ بۈر شامال،
ېۆزۈ يەنە گۆرۈڭنۈ قازار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
مۈكچۈيەركەن بەللۈرۈڭ سەن كۈتمۈگەن كەچمۈشتە،
ھەر ماڭلايغا بۈر قۈسمەت يازار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
كۆزنۈ يۇمۇپ ېاچقۈچە ېاق سانجۈيدۇ چۈكەڭگە،
يۈزلەپ قورۇڭ يۈزۈڭدۈن سانار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
قۈز -كېلۈنلەر ھەددۈڭ يوق تاڭلا موماي بولماسقا ،
ېۇنۈمۈساڭ قويماستۈن تاڭار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
قايرۈلۈسەن كەينۈڭگە ياشلۈقۈڭغا تويماستۈن ،
ېۆشنۈسۈدە سەن ېۇنۈڭ،ماڭار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
بۇ بەش كۈنلۈك ېالەمدۈن ھەركۈم ھەرنە كۆزلەيدۇ،
بېخۈلارنۈڭ كۆزۈدە تاۋار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
كېلۈپ-كېتەر مېھمانسەن،ياخشۈ قونۇپ،ياخشۈ كەت،
سېخۈي ېۈچۈن بۈر قالام چاۋار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
رەقۈبلۈشۇر ېۈككۈ جان ېۈز نەپسۈگە چوغ تارتۈپ،
توۋا دەڭلار،ېۇلارغا تۇمار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
گويا ېاتقان ېوشۇقتەك سۈيا چۈشۈپ،چۇ چۈشۈپ،
ېويلاپ كۆرسەڭ بۈر تاۋكا قۈمار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
چۈچەك تۆكسە ېۈرۈكلەر مۈۋە قېلۈپ ېورنۈدا،
ېەجداتلارغا ېەۋلاتنۈ ېۇلار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
رۈزقۈ ېەمما تەڭ ېەمەس بۇ “پانۈي”غا كەلگەننۈڭ ،
بۈردە يوقسۇل،بۈردە تەل قۈلار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
ېاپەتلۈرۈ ېاز ېەمەس،يولۇققانلار يۈغلايدۇ،
كەلكۈن كەبۈ شاقۈراپ ېاقار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
غەم قۈلمۈغۈن ،ېۆلگەنلەر ،يۈتۈم قالغان بالاڭدۈن ،
ېۆزۈ بېقۈپ قاتارغا قاتار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
ېەجەپلەنمە بېشۈڭغا ېۈسسۈق كەلسە، سوغ كەلسە،
تارازۈسۈ ېۈگۈز -پەس بولار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
ېەيۈپ كۆرمەڭ، كۆتۈردۈم شۇ سەۋەپتۈن بۈر قەدەھ،
شۇ قەدەھكە،شۇ مەيگە خۇمار ېۈكەن بۇ دۇنيا.
ېۆلسەڭچۇ
ئۇزغانلاردەك ېۇزالماي ئۇھ تارتقۇچە ئۆلسەڭچۇ ،
ئۇزغانلارنىڭ رىزقىغا كۈل چاچقۇچە ئۆلسەڭچۇ .
ھەسەتخورغا ھە-ھۇ ! دەپ دوست تارتقۇچە ئۆلسەڭچۇ ،
تېرىقچىلىك تۆھپەڭ يوق ،گەپ ساتقۇچە ئۆلسەڭچۇ ،
ئويلاپ باقماي ئۇياتنى ،لاپ ئاتقۇچە ئۆلسەڭچۇ .
« ېەدۈب»دەيسەن ېۆزۈڭنۈ ېۆزۈڭ كۆككە كۆتۇرۇپ ، ئۆزگىلەرنى ئۆزۈڭچە تۈزۈملۈكتۈن ئۆچۈرۈپ .
ئۇنۋانىڭنى داملايسەن ،باشقىلارنى چۆكۆرۈپ ،
بىر ئەسەرنى ئەي قىلدۈڭ شاگىرتىڭدىن كۆچۈرۈپ ،
شۇ يول بىلەن تۆت تەڭگە پۇل تاپقىچە ئۆلسەڭچۇ !.
ېوغرۈلۈقتۈن باشلاندى شائىرلىقىڭ بىرىڭىنىڭ ،
تونىمايدۇ ئۆزۈڭنى مىسرالىرى شېئىرىڭنىڭ .
پاكلانمىدىڭ ،تاينى يوق چۈنكى يوغان كىرىڭنىڭ ،
چاشقانمىدى ئىسمى يا تۇتقان ئۇستاز -پىرىڭنۈڭ ؟
شورا بۇزۇپ ،باغۋەننى قاخشاتقۇچە ئۆلسەڭچۇ ؟
دوختۇر ئىدىڭ بىر ئوبدان ،سەنمۇ ئەجەپ بۇلغاندىڭ ،
پۇل بەرگەنگە شاپاشلاپ ، بەرمىگەنگە تولغاندىڭ .
شەيتان بىلەن ېېيتقۈنا، قاچان ،نەدە قونغانتىڭ ،
پارۈخورغا قاچان دوست ،قاچان ئۈلپەت بولغانتىڭ ،
دوختۇر تۇرۇپ شۇ يولدا ئات چاپقۇچە ئۆلسە
ئەمەل بەرسە ئاينىدىڭ ، ېايۈمۈدۈڭ ئۆزەڭنى،
نان بەرگەنلەر ئۇنتۈلدى ،نەپكە سالدىڭ كۆزۈڭنى .
ياق دېمەيسەن كىم ئەگەر يۇيۇپ قويسا يۈزۈڭنى ،
كىم ئاڭلايدۇ خەلقىڭدىن ئەمدى سېنىڭ سۆزىڭنى ؟!
ئۈمىدىنى شۇلارنىڭ ئاقساتقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
ئاناڭ يىغلار قاۋاقتىن سېنى ئىزدەپ تاپالماي ،
ئاتاڭ قاقشار جۇدۇندا ،كۆمۈر تاپسا چاقالماي .
ئاچ -توق يۈرەر ،ئاھ، شۇلار ئۇچىسىنى ياپالماي ،
بەش قېرىنداش بىر ئاتا- بىر ئانىنى باقالماي ،
قازىنىڭنى شۇلارسىز قايناتقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
ۋەسۋەسۈسۈ ئاقچىنىڭ ھالاك قىلدى ۋىجداننى ،
چۈشتى ئەخلاق ھاسىغا ھالال يېمەي ھەر ناننى،
قويۇپ بەردىڭ قەلبىڭنىڭ سەھنىسىگە شەيتاننى ،
چۈشكەندۈمۇ بەزىدە بېسىپ چۈشتۈڭ ھايۋاننى ،
سورۇنىدىن ۋىجداننىڭ باش تارتقۇچە ئۆلساڭچۇ !
ئاداشقىنى نېمۈسۈ ئاق نان تۇتقان ئالقىنىڭ ،
بولۇپ قاپسەن تەخسىكەش ، قېنى تاپقان ئالتۇنىڭ ؟
چېپىپ كەلدىڭ چاپ دېسە ، دەل ئۆزى بوپ پالتىنىڭ ،
خوشامەتتە ئاق نانغا ئايلاندىمۇ تالقىنىڭ ؟.
بىر كۈچۈككە ئۆزۈڭنى ئوخشاتقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
ئۇ شامالمۇ خوپ ساڭا ،بۇ شامالمۇ خوپ ساڭا ،
ھېچ يانغىندا شۇڭلاشقا ،تۇتاشمايدۇ ئوت ساڭا .
مۇشەققەتتە سايەڭ يوق ،نەدە كەلگەن جۇت ساڭا ،
سۈزۈك سۇمۇ ،لاي سۇمۇ تۇيۇلىدۇ قۇت ساڭا .
ئەگىز ئاققان ئازگالغا تەڭ ئاققۇچە ئۆلسەڭچۇ !
قانداق ئۆتتۈ بىر كۈنۈڭ ،ئويلىمايسەن كەچ يېتىپ ،
باققىنىڭ يوق خاماندا بىرەر ئاخشام چەش ئېتىپ .
كۆزىتىسەن كۆڭلۈڭنى كۆرۈنگەنگە قاش ئېتىپ ،
قوغلىمايسەن ئېتىزدىن بىر قاغىنى تاش ئېتىپ ،
بىر تويغاننۈ توي بىلىپ جان باققۇچە ئۆلسەڭچۇ !
ېاسسام ېالتۇن زەنجۈر دەپ باشلۈۋالساڭ پاراڭنۈ ،
ېەسلۈتۈدۇ ېەسەبۈ تۇرقۇڭ خۇددۈ ساراڭنۈ .
ساتقۇڭ كېلۇر جايۈڭغا قوشۇپ ېۈزۈم باراڭنۈ ،
تۈلغا ېېلۈپ قويمايسەن ، ېەمما يېلۈڭ ېاناڭنۈ،
ېاناڭ تۇرسا ، ېالتۇنغا چاپلاشقۇچە ېۆلسەڭچۇ!
قىلمىغىنىڭ قالمىدى چوكان يۇقتەك سەنچىلىك ،
ماختانمىساڭ بىلمەمدۇق سېنىڭ ھۆسنىڭ قانچىلىك ؟!
جامالىڭنىڭ نۇرى بار ،بولسا بەلكۈم شامچىلىك ،
رەڭگىڭ تۇرۇپ ئارانلا ئاقارتمىغان تامچىلىك ،
ئاش كىردى ! دەپ ئۆزۈڭنى ئاشلاتقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
بىرىڭ ئاسان ېامەت دەپ ، ئادەت قىلدىڭ قىمارنى ،
خىرۇئىندىن چىقاردىڭ بەڭ ئۆگەتكەن خۇمارنى .
رىزۋان كەبى بىرلىرىڭ ئۆرۈپ بىزنىڭ مۇنارنى ،
سوراقلاردا كېكەچلەپ يۇشۇرۇشقا شۇلارنى ،
گەپ سۆزىڭنى ھەر ياققا شاخلاتقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
دېگەنتىڭغۇ دوستلۇقنى ئىنسان ئۈچۈن بىر گۆھەر ،
دېگەنتىڭغۇ : ئىككى دوست ئارىسىدۇر بىر شەھەر !
بىراق-بىراق دوستۇڭغا كەلكۈن كەلسە بىر سەھەر ،
پۈركىۋېلۈپ بېشىڭنى ، بولۇۋاپسەن بىخەۋەر ،
بىر جېنۈڭدۈن ئەنسىرەپ جىم ياتقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
ئالدامچىلىق ،ساختىلىق -قىلغان ئىشىڭ ياقتۇرۇپ ،
بۇلاپ ئالدىڭ كېچىدە ئۆتكەنلەرنى ېاختۇرۇپ.
ئاتا -ئانا ئەجدادىڭ ئاق سۇتتۈنمۇ پاك تۇرۇپ ،
ئەقىل -ھۇشۇڭ جايىدا ،تۆت ئەزايىڭ ساق تۇرۇپ،
سەللە يۆگەپ يالغاندىن قۇر ئاچقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
روناق تاپتىڭ بىر مەھەل ياخشىلارنى يامان دەپ ،
جۆندىمىسەك ۋاقتىدا ،يۈرەلمەيمىز ئامان، دەپ .
ېېيتمۈدۇقمۇ : تۈلكىنىڭ ئەسقاتمايدۇ ھامان! دەپ ،
قاچتىڭ ئاخىرى چاشقاندەك ، نەدە كونا خامان ؟دەپ ،
يولۋاس بىلەن چاغلىماي ئويناشقۇچە ئۆلسەڭچۇ !
يازغانلىرىم مىليۇننۈڭ بەرى ئەمەس ،بەزىلەر ،
سۇ يۇقمىغان ئۆردەكتەك كار قىلمايدۇ ۋەزىلەر .
ئەستىن چىقار ئۈچ كۈندە قىلغان قەسەم ۋەدىلەر .
ئەۋج ئالار چاڭ- توزان ،يەنە كونا پەدىلەر .....
دەيمەن شۇڭا سەن ېۇنداق ئۆي قاققۇچە ئۆلسەڭچۇ !
يانچۇقۇم (ساترا)
سەنمۇ پۇلغا بۈر كۈنۈ تويارسەنمۇ يانچۇغۇم،
بۈراۋلارنۈ پۇل ېۇچۇن سۆيەرسەنمۇ يانچۇقۇم؟
‹‹كۆپ پۇل تاپقان يامان !››دەپ كۈملەردۈندۇر ېاڭلايمەن،
مۈنۈ ېاخۈر بۈر داغدا قويارسەنمۇ يانچۇقۇم.
ېاپتۇبۇستا يانچۇقچۈ ېەدۈپۈڭنۈ جۈق بەردۈ،
يەنە كەلسە ېۇنچۈقماي تۇرارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
يا تولمايسەن،تويمەيسەن،قانچە گۈزەل بولسۈمۇ،
پۇلغا شۇنچە ېۆزەڭنۈ ېۇرارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
خۈنۈملارغا خەجلۈسەم ېۈشۈپ كەتتۈ مەرۈتلۈگۈڭ،
ېۈېانۈگە ېۈندۈسەم ېۇنارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
بۈراۋ كەلسە پۇل سوراپ،قۇلۇپ سالسام ېاغزۈڭغا،
ېايدا بۈر رەت،ېاچقۇچنۈ سورارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
ساڭا كۈلۈپ قاق سەھەرقول سۇنغۈچە خەيرۈچۈ،
خەيرۈچۈگە قولۇڭنۈ سۇنارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
سەرۈپ قۈلدۈم تالاي پۇل بوتۇلكۈغا سۈنۈڭدۈن،
پۇل تۇگۈسە ھاراقتەك پۇرارسەنمۇ،يانچۇقۇم؟
قۈمار ېويناپ قانمۈدۈم ،يەنە ېويناپ باققۈم بار،
سەن ېاخۈرۈ قۈمارغا تويارسەنمۇ، يانچۇقۇم؟
كۈن چۈشكەندە بۈشۈڭغا قانات قاققان دوستلارنۈ،
بۈر كۈنلەردە باي بولساڭ تونارسەنمۇ، يانچۇقۇم؟
مەدەنۈيەت-بوياش،دەپ؛كۈيۈنگەنلەر قوياش دەپ،
سەنمۇ ېاۋال يۈزۈڭنۈ بويارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
پۇل پۇرۈقۈ كەلگەندە ېەس ھوشۇڭنۈ يوقاتتۈڭ،
ماڭغۈنۈڭنۈ قاياققا،تۇيارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
ېۇرۈۋەتسە بۈراۋ كۈلۈپ گۈلۈڭغا بۈر كاللەك،
ېورا -خەندەك بۈراۋغا كولارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
پۇل تۇتقۇزۇپ قولۇڭغا؛‹‹ېۇچرۈغاننۈ بوغ!››دۈسە،
بۆرە بولۇپ ،ېۈت بولۇپ بوغارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
پۇلغا ېاشۈق نەپسۈڭنۈ قويۈۋەتتۈڭ مەيلۈگە،
پۇل بەرگەنلەر:‹‹تۇغ››دۈسە ،تۇغارسەنمۇ يانچۇقۇم؟
سەن يوق( غەزەل )
چۈنەڭگە ېاھ، ېانا زەمزەم قۇيۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق،
نۈتەي ېەجرۈڭ ېۈچۈن پاقلان سويۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
تۇتۇپ چۈقماقنۈ ېويلايمەن ېۇچاڭنۈ تۈن بۇيۈ ېەمدۈ،
بېشۈڭغا قوش تەكۈي - ياستۇق قۇيۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
بالامنۈ ېالغۈچە ېەتتەڭ، سېنۈ ېالسامچۇ بوينۇمغا،
زۆرۈر بولسا ساڭا پەيتۇن بولۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
ساڭا قانماي تۇرۇپ قەلبۈم، ھاياتلار قەۋمۈدۈن كەتتۈڭ،
قۇيۇپ ېالدۈڭغا قايماق چاي سورۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
مېنۈڭ ېادەملۈكۈم بولسۇن سېنۈڭ تەنبۈھلۈرۈڭڭ بۈرلە،
مېنۈ ېۇرساڭمۇ مەيلۈتۈ تۇرۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
ېۆزۈڭ بەرگەن ېەقۈلدۈن سەن ېۆزۈڭ بۈر ېۈمتاھان ېالساڭ،
ېېقۈ قايسۈ، قارا قايسۈ، تۇنۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
چۈشۈمدە ېۇسسۇلۇق دەپسەن ېانا دەپ ېويغۇنۇپ كەتتۈم،
لېكۈن پۈيالۈگە شەربەت سۇنۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
سېنۈڭ ېەجرۈڭدە ېەر بولدۇم، ېېگۈز شاخلارغا قول سۇنغان،
بۈراق شاختۈن ېانار، ېالما ېۈزۈپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
ساڭا بەرگەننۈ ېەرزۈيتۈ قۈرۈق ېەلگەكتۈن ېۆتكۈزسەم،
شۇڭا شەربەتنۈمۇ ھەتتا سۇنۇپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
يېشۈل ياز كەتتۈ، قاقۈرلار ېەنە قايتۈشتۈ سەپ تارتۈپ،
نۈتەي ھەر ياز بۈرەر قوغۇن تۈلۈپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
سېنۈڭ بارۈڭۈدا قەدۈرڭنۈ ېەجەپ بۈلمەپتۈمەن ېەمدۈ،
ساڭا كۆيگەن بۇ باغرۈمنۈ يېرۈپ بېرەي دېسەم سەن يوق.
ياتلاشتۇق
يامان كۇنلەردە تۇققانتۇق، روناق تاپقاندا ياتلاشتۇق،
پالازدۈن تەستە ېايرۈلساق، كۈگۈز باسقاندا ياتلاشتۇق.
سارايلار بۇزدۈمۇ ېۈشنۈ، گۈلەم ېاسقاندا ياتلاشتۇق،
تامام ېۇنتۇلدۈ ھەم زاغرا، توغاچ ياققاندا ياتلاشتۇق.
ېۇچۇپ چۈختۇق دۈسەك كوككە، قانات قاققاندا ياتلاشتۇق...
تۈزۈق مونچاق ېۈدۇق بۈزلەر، ېانام بوينۈدۈكۈ گويا،
سۇزۇك ېالما ېۈدۇق بەش تال، ېاتام قوينۈدۈكۈ گويا.
ېۇچار قۇشلار ېۈدۇق ھەمدە، ېاشۇ ھويلۈدۈكۈ گويا،
تۇگەل لەغمەن ېۈدۇق ياكۈ، چومۇش چويلۈدۈكۈ گويا.
بۈراق بۈزنۈ جاھان ھەريان، ېۇزۇپ تاتقاندا ياتلاشتۇق...
ېوتۇن تەرگەن ېۈدۇق بۈر چاغ، يۇرۇپ جاڭگالدۈمۇ بۈللە،
بوران چۈقسا ماكان ېەتكەن، ېۈدۇق ېازگالنۈمۇ بۈللە.
ېېقۈن ېەتتۇق، چېپۈپ كەتمەن، چېقۈپ داڭگالنۈمۇ بۈللە،
باراتتا بۈرگە بولغانتۇق، ېېچۈپ رامزاننۈمۇ بۈللە.
چۈرايلۈق ېوي تۇتۇپ ېەمدۈ، ېوتۇن يارغاندا ياتلاشتۇق...
ېانام كەتتۈ بۈرەر ېويدە، تۇزۇك توت كۇن تۇرالماستۈن،
ېېلۈندۈ تاختۈغا نانلار، ېازاپلاندۈ سورالماستۈن.
دادامنۈ مەنمۇ كەتكۇزدۇم، بۈرەر ېوغلاق سويالماستۈن،
مۈراس ماجراسۈغا چۇشتۇق، تېخۈ قۈلچە ېۇيالماستۈن.
شۇلار ھەسرەت بۈلەن نۈمجان تۈنۈپ ياتقاندا ياتلاشتۇق...
زورۇر بولسا مالاي قۈلدۇق، شۇلارغا نەۋرە باققۇزدۇق،
كېلۈنلەر چاچ سوقۇپ يۇردۈ، شۇلارغا ناننۈ ياققۇزدۇق.
تېزەك يۈققاننۈ ېاز كورۇپ، شۇلارغا ېۆچكە ساغقۇزدۇق،
تېخۈ غالۋارۈدۇق بەزەن، جاھاندا يوھنۈ تاپقۇزدۇق.
باقار چاغدا باھانە كوپ، بەدەر قاچقاندا ياتلاشتۇق...
ېاتا كەتتۈ، ېانا كەتتۈ، دۈمەك بۈزدۈنمۇ ياز كەتتۈ،
قېرۈنداشلۈق بۈناسۈنۈڭ يامان يەرۈگە دەز كەتتۈ،
ېۈچەرگە ېاش، كۈيەرگە تون، چالارغا بۈللە ساز كەتتۈ.
ېارادۈن سەلتەنەت تاجۈ، ېاجايۈپ ېۈمتۈياز كەتتۈ،
شۇلار كەتتۈ، يوغان ھويلا غېرۈپ قالغاندا ياتلاشتۇق...
ېۇزاق ېوتمەي سۇكۇت پۇتتۈ، مۈراس ۋەجۈدە گەپ چۈقتۈ،
بۈرۈ ېەلچۈ قويۇپ ېاستا، بۈرۈ ېاشكارا دەپ چۈقتۈ.
بۈرۈدە يەڭ شۈمايلاغلۈق، بۈرۈ چەيدو بۈلەپ چۈقتۈ،
ھازازۇل نەپسۈمۈز ېاھۈر، جۈمۈ ېۈشنۈ سورەپ چۈقتۈ.
قۈرۈق يۈللۈق قېرۈنداشلار، مۈراس ېالغاندا ياتلاشتۇق...
شۇنۈڭدۈن بېرۈقۈ كۇنلەر، ېوتەر ھۈچكۈمنۈ خوش قۈلماي،
قويامدۇ غۇم-ېاداۋەتلەر، ېارادا يازنۈ قۈش قۈلماي.
تۈنۈقتۈنمۇ تولا كوت-كوت، كەسەكنۈ كەلدۈ ھۈش قۈلماي،
يۇرەر شەيتان توشۇپ گەپ-سوز، ېۇنۈڭدۈن باشقا ېۈش قۈلماي.
نۈزا گۇلخانلۈرۈ دۈلدا، كويۇپ يانغاندا ياتلاشتۇق...
نۈزالار ېۇلغۇيۇپ سەلدەك، ھەسەتخورلۇققا يۇزلەندۈ،
مېنۈڭ ېۈللەتلۈرۈم قۇمدەك، سېنۈڭ ېاغزۈڭدا سوزلەندۈ.
"سېنۈڭدۈن مەن قالامدۈم"نۈڭ ېۈگۈز مۇنبېرۈ كوزلەندۈ،
قېرۈنداشلۈق گۇلۈستانۈ، تامام چەيلەندۈ تۇزلەندۈ.
ېەجەپ ېالەم ېۈكەن قوشلاپ، سېيۈر ساغقاندا ياتلاشتۇق...
خوتونلار پادۈشا بولدۈ، سېنۈ بەنلەپ، مېنۈ بەنلەپ،
خوتونلارغا خوتون بولدۇق، ېېغۈز ېاچساق قوپار سەنلەپ.
تېنۈيدۇ يەڭگۈلەر سۈنچاي، ماڭا بەرگەن بۈلەن دەملەپ،
ېاتار كەينۈمدە غەيۋەتنۈڭ، يەنە ېوقيارۈنۈ بەنلەپ.
شۇلارنۈڭ كەينۈدۈن بۈزمۇ، تۇگەل چاپقاندا ياتلاشتۇق...
ېۇگەندۇق ېەرزۈمەس ېۈشقا، تۇرۇپ قۈيداش-يامانلاشنۈ،
ېوتەرمۈز ېۇچرۈشۈپ قالساق، ېارانلا لۈڭشۈتۈپ باشنۈ.
قېرۈنداشلۈقنۈ كۈم بۈلگەن، بۇ خۈل ېاسان تاماملاشنۈ،
نۈزادا ېۆتتۈ ھېيت-ېايەم، قۈلالماي جەم قەرۈنداشنۈ.
ېۈناقتۇق كەپۈدە توۋا، ساراي سالغاندا ياتلاشتۇق...
قېرۈنداش بولۇپ يارالغانلار، تامام بۈزدەكمۈدۇ دەيمەن،
قۇيۇنلار قۇترۈغان ياكۈ، دالا-تۇزدەكمۈدۇ دەيمەن.
بېغۈدا ھۈچ باھار-ياز يوق، غازاڭ كۇزدەكمۈدۇ دەيمەن،
دۈلۈدا قۈلچە ېاپتاپ يوق، سۆزۈ مۇزدەكمۈدۇ دەيمەن.
يۇمۇپ كوز بارچە نۇقساندۈن، تۇگەل تانغاندا ياتلاشتۇق...ېۆز يارۈڭ
ېۆزگە باغقا كۆز سالما،ېۆز بېغۈڭدا گۈلزارۈڭ،
نېمە تەشۋۈش ېالەمدۈن،تۇرسا ياندا ېۆز يارۈڭ.
ېاشناڭ ساڭا ېاش بەرمەس قازۈنۈدا ۋاپانۈڭ،
ېاغرۈپ قالساڭ ېاشلايدۇ ېاپېاق ناندا ېۆز يارۈڭ.
يار ېۈستۈگە تۇتقان يار بەڭگە ېوخشار بۈر چۈلۈم،
لەززەت يوقتۇر تەكتۈدە تاۋۇز كەبۈ بۈر تېلۈم.
مۇڭداشقانسەن مۇڭداشساڭ تۈگۈگۈچە بۈر فېلۈم،
مۈڭ سۆيگۈ بار ېۇ يەڭلۈغ،ېاچقان پالدا ېۆز يارۈڭ.
پۈچاق كەسسە قولۇڭنۈ ھېچكۈم ېۇنداق تاڭالماس،
تۈكەن كۈرسە پۇتۇڭغا،ھېچكۈم ېۇنداق ېالالماس.
يۆلەپ يۈرەر ېۆمۈرلۈك بولۇپ قالساڭ ماڭالماس،
نۈجاتلۈق بار سەن ېۈچۈن ياققان شامدا ېۆز يارۈڭ.
يۈگۈرۈپ چۈقار ېالدۈڭغا قايتۈپ كەلسەڭ سەپەردۈن،
ېېسۈلۈدۇ بوينۇڭغا يارۈڭ،ېامان چۈقساڭ خەتەردۈن.
يامان كۈن يوق ېالەمدە يارسۈز يالغۇز ېۆتەردۈن،
تۈنەپ چۈقار سەن بۈلەن ېەسكۈ تامدا ېۆز يارۈڭ.
جۇدالۈققا دۇچ كەلسە،ېاۋۋال سېنۈ ېەسلەيدۇ،
سەن بولمۈساڭ،سۇ تۇتۇپ،ېۆزۈ خامان چەشلەيدۇ.
بۈلۈندۈرمەي يوقۇڭنۈ،ېۆزۈ ېوتۇن كەسلەيدۇ،
راھەت دېگەن ېەسلۈدە ېەتكەن خامدا ېۆز يارۈڭ.
چۈنۈسۈدۈن ېۈلغايدۇ قۈيمۈسۈنۈ چۈنەڭگە،
ېاش ېۇسقاندا،بۈچارە بۈللە چۈقۈپ بۈنەمگە.
باي بولغاندا ياتقۇزار ېاۋۋال سېنۈ گۈلەمگە،
تولغۈنۈسەن راھەتتە،ېويغاتقاندا ېۆز يارۈڭ.
كۆكلۈتۈدۇ تەر تۆكۈپ،تۇرمۇش ېاتلۈق باراڭنۈ،
سەن تالانۈ ېويلۈساڭ،ېۆيدۈن باشلار پاراڭنۈ.
دۈشمۈنۈڭگە كۆرسەتمەس يۈرتۈقۈڭنۈ،ياراڭنۈ،
سۆيگۈڭ كېلەر سەن ېۈچۈن ېۇھ تارتقاندا ېۆز يارۈڭ.
جاھان قۈلغان جاھاننۈ شۇلاردۈكۈ ساداقەت،
چېچۈلغاندۇر شۇلاردۈن يەر - زېمۈنغا ساېادەت.
باھار قەلب،ياز چۈراي،ېۆز يار دېگەن گۈل قامەت،
كەلمەكتۈدۇر ېات چېپۈپ،شەرەپشاندا ېۆز يارۈڭ.پايۈدۈلانغان ماتۈرياللار :«شۈنجاڭ يازغۇچۈلۈرۈ» ژۇرنۈلۈ ، «ېۈلۈ دەرياسۈ» ژۇرنۈلۈ ،شاېۈرنۈڭ « ياشلۈقۈۈدا ھەركۈم چۈرايلۈق » دۈگەن شۈېۈرلار توپلۈمۈ..تور دۇنياسۈ ...
شۈېۈرلۈرۈ داۋاملۈقېۈنكاس شەكلۈدە يوللۈندۇ ..
ېادەمدەك ياشا
قالمۈسۇن ېۈنساندۈن ھايۋانۈنۈڭ ېۈزۈ،
ېاگاھ بول، ېادەمسەن، ېادەمدەك ياشا.
پۇل تاپساڭ بولمايسەن تەڭرۈنۈڭ ېۆزۈ،
ېاگاھ بول، ېادەمسەن، ېادەمدەك ياشا.
خۈيانەت بار جايدا دۈيانەت يوقتۇر،
دۈيانەت بار جايدا جۈنايەت يوقتۇر.
ياخشۈنۈڭ نامۈغا قۈيامەت يوقتۇر،
ېاگاھ بول، ېادەمسەن، ېادەمدەك ياشا.
ېەجرە يوق ېۈنساندۈن قارا يەر ياخشۈ،
قەدرۈ يوق مېھماندۈن قەلەندەر ياخشۈ.
ېەمەستۇر دوستۇڭدۈن دۇر-گۆھەر ياخشۈ،
ېاگاھ بول، ېادەمسەن، ېادەمدەك ياشا.
بۈر كەلدۈڭ، بۈر كەتسەڭ ېالەمدە يوق سەن،
تەقدۈردە بەېەينۈ ېېتۈلغان ېوق سەن.
يۈرسەڭمۇ گاھۈ ېاچ، گاھۈدا تۇق سەن،
ېاگاھ بول، ېادەمسەن، ېادەمدەك ياشا .
مەن سەۋدايۈ بولۇپ قاپتۈمەن
بالۈجانلۈق بولۇپ قاپتۈمەن،
ېانۈجانلۈق بولۇپ قاپتۈمەن.
جېنۈم ېانام كۆز يۇمغان كۈنۈ،
قەبرۈستاندا قۇنۇپ قاپتۈمەن.
ېانا بولماي بالۈلار نەدە؟
شۇڭا،پەرياد ېۇرۇپ قاپتۈمەن.
ېەگۈز سۈيۈ ېاققان گوداڭدەك،
ھەسرەتلەرگە تولۇپ قاپتۈمەن.
كۈملەرگۈدۇر ېانام چېغۈ دەپ،
قوللۈرۈمنۈ سۇنۇپ ساپتۈمەن.
يۈغلۈۋەتتۈم ېەمەس ېۈكەن دەپ،
چۈنكۈ،خاتا تۇنۇپ قاپتۈمەن.
غازاڭ تۆككەن دەرەخ تۈۋۈدە،
ساراڭلاردەك تۇرۇپ قاپتۈمەن.
سۈزمۇ شۇنداق بولغانمۇ دوستۇم؟
مەن سەۋدايۈ بولۇپ قاپتۈمەن.
ناتايۈن
شاھلار تۇتقان قەدەھتە قۇت بولۇشۈ ناتايۈ،
سەن ماختۈغان چۈنارغا قۇش قونمۈقۈ ناتايۈن.
چۆچەك ېېيتساڭ بايقاپ ېېيت، تۈڭشۈغانلار قانچۈلۈك،
سەن سۆيگەننۈ بۈراۋنۈڭ ياقتۇرمۈقۈ ناتايۈن.
بۈگۈن تاتلۈق ېەمگەكچۈنۈ تەڭ ېەمگەنلەر سەن بۈلەن،
تاڭلا كەتسەڭ كەينۈڭدۈن ېاھ ېۇرمۈقۈ ناتايۈن.
بايلۈق دېگەن بۈۋاپا، لاپ ېۇرغاننۈ كۆتۈرمەس،
ېوقۇرۈڭدا ھەر كۈنۈ ېات تۇرمۈقۈ ناتايۈن .
تالايلارنۈ ېازدۇردۈ چۈنكۈ ھۆسنۈ دۇنيانۈڭ،
شۇڭا ھەردەم ېۈنساننۈڭ ساق تۇرمۈۈقۈ ناتايۈن .
بۈخۇد يۈرمە دوستلۈرۈم، بولغاندۈمۇ گەر پۇلۇڭ،
بۈراۋ كېلۈپ يېنۈڭنۈ ېاختۇرمۈقۈ ناتايۈن
ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن
ېۈشتۈن بالدۇر كېتۈشسەڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
قايسۈڭ ېۈشقا كۈچۈكسەڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
كۈچۈكمەمسەن خۈزمەتكە،يېتۈۋەرسەڭ چۈرمۈشۈپ،
بۈر كارۋاتتا يېتۈشساڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
جان يېرۈ بار ېادەمنۈڭ،ېوخشار ېاڭا ماېاشمۇ،
ېوندۈن قۇسۇر تېپۈشساڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
بۇندۈن ېۆزگە تەدبۈرنۈڭ،ېانۈسۈنۈ تۈمەنمۈڭ...!
مېنۈڭ بۈلەن ېېيتۈشساڭ ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
ېۈنتۈزامۈڭ بولمۈسا كۈندە كېسەل بولمامسەن ؟!.
بالنېستتا يېتۈشساڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
ېۈدارۈگە يولاتما،ېەمدۈ بالا-چاقاڭنۈ،
بۇندا بالا بېقۈشساڭ ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
چۈقۈپ كەتسەڭ كۈرمەيسەن،خالا جايدۈن بۈر ساېەت.
يۈغۈن ېاچسام قېچۈشساڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
قېشۈڭدۈكۈ ېوسمۈنۈ قاچان قويدۇڭ،ېېيتمۈدۈڭ،
ېەمدۈ خېنە يېقۈشساڭ ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
گەپنۈ ېۇچۇق دەپ قوياي ! مېنۈ كۆرسەڭ پۈچۈرلاپ،
قۇلۈقۈڭنۈ يېقۈشساڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
بارالايدۇ پۈقۈرمۇ،بارغان يەرگە ھەر قايسۈڭ،
رەھبەرلۈككە چېقۈشساڭ،ېۈش ھەققۈڭدۈن تۇتۈمەن.
بۈر كۈنۈ
بالاڭ ېازسا،ېاھ ېۇرما، يول تاپۈدۇ بۈر كۈنۈ،
ېامان بولسا،ېۇلارمۇ پۇل تاپۈدۇ بۈر كۈنۈ.
خاتا باسقان قەدەملەر قالدۇرغاندا قاتاردۈن،
ېۆزۈ ماڭغان چاتقالغا ېوت ياقۈدۇ بۈر كۈنۈ.
گەدەنكەشلۈك ھېچكۈمدۈن ېۇدۇم ېەمەس ېۇلارغا،
ېۆزۈ كېلۈپ ېالدۈڭغا گەپ ېاچۈدۇ بۈر كۈنۈ.
ېات بولغۇچە ېاساۋتاي ھەر يان چاپسا چاپمامدۇ،
ېۇلارغۈمۇ بۇ دۇنيا يۇك ېارتۈدۇ بۈر كۈنۈ.
«ېاق»نۈ چەككەن ېاغزۈدا ېوقۇپ ېەپسۇس-پۇشايمان،
قاراپ ېۇلار كەينۈگە ېۇھ تارتۈدۇ بۈر كۈنۈ.
كوچۈلارغا تۈن بويۈ بۈگۈن پاتماي يۈرگەنلەر،
چۈللۈسۈمۇ كوچۈلار جۈم ياتۈدۇ بۈر كۈنۈ.
تەييار توقاچ قولۇڭدۈن يەۋەرمەيدۇ ېۇلارمۇ،
ېۆزلۈرۈمۇ ېۇن تارتۈپ، نان ياقۈدۇ بۈر كۈنۈ.
بۇ ېالەمدە ھەر ېۈشنۈڭ ساېېتۈ بار، ۋاقتۈ بار،
خۇددۈ سەندەك ېۆي تۇتۇپ، ېۆي قاقۈدۇ بۈر كۈنۈ.
كۆندۈرۈدۇ بۇ جاھان تالاي ېۈشقا ېۇلارنۈ،
شۇلار چاپقان ېۆستەڭدە سۇ ېاقۈدۇ بۈر كۈنۈ.
بۈز ېوينۈغان نۇرۇزنۈ بۈزدەك ېويناپ شۇلارمۇ،
ېۈزۈمۈزدا ېۈگەرلەپ ېات چاپۈدۇ بۈر كۈنۈ،
پۈشانەڭگە ېاسماندۈن ېۈللۈق قۇياش نۇر چاچسا،
يۈرۈكۈڭگە بالاڭمۇ نۇر چاچۈدۇ بۈر كۈنۈ.
سەنمۇ ېاتا -ېاناڭنۈ ېۆتكەن بولساڭ ېەزۈزلەپ،
ېوغۇل- قۈزۈڭ ساڭۈمۇ تون ياپۈدۇ بۈر كۈنۈ.
شۇ ېۈشلارنۈ كۆرەلمەي ېۆلۈپ كەتسەڭ ېامال يوق،
ھايات بولساڭ مەيدەڭگە گۈل تاقايدۇ بۈر كۈنۈ.
يامان دېسەڭ بالاڭنۈ، كۈم بۈرۈدۇ ياخشۈنۈ،
ھازۈر يامان بولسۈمۇ ېەسقاتۈدۇ بۈر كۈنۈ.
ېوقۇپ تۇرۈمۈز
بۈز خۇدادۈن قورقۇپ تۇرۈمۈز،
شۇڭا ناماز ېوقۇپ تۇرۈمۈز،
سورۇنلاردا ساقۈنۈ ېەمما،
قۇيمامسەن دەپ نوقۇپ تۇرۈمۈز.
كېسەل يۇقتۈ قاغا-قۇزغۇندۈن،
كۆرۈنگەننۈ چوقۇپ تۇرۈمۈز،
خولۇم-خوشنا دۈمەيمۈز ېەسلا،
ېۈلۈنغاننۈ سوقۇپ تۇرۈمۈز،
ېايرۈمايمۈز ھالال ھارامنۈ،
يالغاننۈمۇ توقۇپ تۇرۈمۈز،
لېكۈن يەنە قورقۇپ تۇرۈمۈز،
شۇڭا ناماز ېوقۇپ تۇرۈمۈز.
ېەمما
يوغان ھويلاڭنۈ ماختايسەن، كۆرۈنمەيدۇ ېاناڭ ېەمما،
ېاناڭ يوق ھويلۈغا ېەسلا ياراشماپتۇ باراڭ ېەمما.
پۈشۇرساڭ،تۇتسۈمۇ قايماق گويا ناندەك قېلۈنلۈقتا،
ېاناڭغا بەرمۈگەن سۈتتۈن ېەمەس رازۈ كالاڭ ېەمما.
ېاناڭ يوق ھويلۈدۈن خۇشكەن ېەجەب كۆڭلۈ ېايالۈڭنۈڭ،
مومام!دەپ يۈغلۈسا، ېۇندۈن تاياق يەپتۇ بالاڭ ېەمما.
ياياق كەلدۈ، ياياق كەتتۈ سېنۈ ھەر كۆرگۈسۈ كەلسە،
ېاناڭنۈ سۆرۈمەي سۇندۈ بالاڭ چۈشكەن چاناڭ ېەمما.
ېۆيۈڭدە قۈشلۈدۈ بەزەن گويا قۈشلاقتۈكۈ قويدەك،
جۈمۈ يۇرت كۆزۈ شاھۈتتۇر؛ ېۇنۈڭ ېۈستۈ يالاڭ ېەمما.
بالام، دەپ بوينۈغا ېالغان كۆيۈمچانلارغۇ كۆپ بۈزدە،
ېانام!دەپ باغۈرنۈ ياققان كۈشۈ بۈزدە شالاڭ ېەمما .
ياشلۈقۈدا ھەركۈم چۈرايلۈق
كۆك مايسۈدۇر يازدا قۇرايلۈق،
يېشۈل چۈمەن باھاردا سايلۈق.
قۈز-يۈگۈتلەر، كەتمەڭ كۆرەڭلەپ،
ياشلۈقۈدا ھەركۈم چۈرايلۈق.
كېيگەن كۈيۈم يارۈشۈپ تۇرار،
ېايدۈن ېۇزلۇق تالۈشۈپ تۇرار.
باققان كۆزلار قامۈشۈپ تۇرار،
ياشلۈقۈدا ھەركۈم چۈرايلۈق.
تەلۈيۈمدۇر تالدەك سۇمباتۈ،
ېەگۈپ يۈرەر گۈزەللەر زاتۈ.
بۈراق، ياشلۈق ېەمەستۇر باقۈ،
ياشلۈقۈدا ھەركۈم چۈرايلۈق.
مەيلۈ بولسۇن گۈلدەك چۈرايلۈق،
ھۆسنۈڭ ېەمەس ھەرگۈز خۇدايۈڭ،
چۈنپۈتمۈساڭ ېاشار گۇناھۈڭ،
ياشلۈقۈدا ھەركۈم چۈرايلۈق.
قۈرۈق ياشتا قۈڭغۈيار ېامەت،
قەددۈڭدۈنمۇ كۈتۈدۇ ېامەت.
ېەللۈك يېشۈڭ باشلار نادامەت،
ياشلۈقۈدا ھەركۈم چۈرايلۈق.
ياشسۇن يۆلەكسۈزنۈ يۆلۈگەنلەر ياشسۇن،يۆگەكسۈزنۈ يۆگۈگەنلەر ياشسۇن .ېۆزۈ ېالماي،يامبۇ ياغسا ېاسماندۈن،ېەلگە يامغۇر تۈلۈگەنلەر ياشسۇن.سۇغار غاندەك سايە بەرگەن چۈنارنۈ،ېاتا قەرزۈن تۆلۈگەنلەر ياشسۇن.ېېتۈ ھارسا ېانا چۈشكەن ھارۋۈنۈڭ.ېۆزۈ ېات بوپ سۆرۈگەنلەر ياشسۇن.ېۆزگەلەرنۈڭ بەختۈ ېۈچۈن دەرت تارتۈپ،ېۆزۈ راھەت كۆرمۈگەنلەر ياشسۇن.يوقسۇزلۇقتا ېوتۈ ېۆچكەن يالغۇزنۈڭ،ېوچۈقۈنۈ پۇۋلۈگەنلەرياشسۇن.ھالدۈم كەتكەن غېرۈپلارنۈڭ بېشۈدا،چۈراغ يېقۈپ تۇنۈگەنلەر ياشسۇن.ېۇنتۇلمۈسۇن ېارمان بۈلەن كەتكەنلەر،ېۈمۈد لۈرۈ ېۆلمۈگەنلەر ياشسۇن. كەلسەڭ ېەگەر… كەلسەڭ ېەگەر بۈگۈن كەل، يارۈم،تاڭلا كەلسەڭ بۇ چۈرايۈم يوق.ېۆمۈر دېگەن قانچە ېۇزۇن بولسۈمۇ،ياشلۈق دېگەن بۈزدە داېۈم يوق.ېارۈسۈدا يۈگۈتـقۈزلارنۈڭ،بۈگۈن كەلگۈن،ېەتە جايۈم يوق.تەنھا لۈققا كۆنمەيمەن ېەمدۈ،ېۆتتۈ كۈنلەر ياندا يارۈم يوق.مەنتاقەتسۈز تۇغۇلۇپ قاپتۈمەن،كۆپ تاقەتكە ېۈقتۈدارۈم يوق.بۇدۇنياغا سېنڭ دەپ كەلدۈم ،سەن بولمۈساڭ ېېتۈبارۈم يوق.تاڭلا كەلسە تانارسەن بەلكۈم،شۇندۈن ېۆزگە مەندە ۋايۈم يوق.قانداق كۈرەي باغلارغا يالغۇز،جەننەتكۈمۇسەنسۈز رايۈم يوق.مەندۈن بۈزار بولما ېالدۈراپپەسلۈ باردۇر قۈزۈلگۈلنۈڭمۇ،ېېچۈلمايدۇ قۈش،ياز ھەر كۈنۈ.مەندۈن بۈزار بولماېالدۈراپ،ېەسقا تارمان ساڭا بۈركۈنۈ.تاش ېەمەسمەن تاشلاپ كېتەرگە،قەدۈرلەيمەن قەدرۈمنۈ بۈلسەڭ.سويمۈسەڭمۇ ياد ېېتۈپ يۈرگۈن،ېويلاپ قويغۈنخۈياللار سۈرسەڭ.قۈسمەتلەرگە بولغان ېالەم بۇ،كۆرمۈگەننۈ كۆرۈسەن تېخۈ.تەنتەكلۈكتە تاشلاپ كەتكەننۈ،ېەلدۈن ېۈزلەپ يۈرۈسەن تېخۈ.نۇر تۈلەيمەن ېەقۈل كۆزۈڭگە،ېاقۈللاردەك ياشۈغۈن يارۈم.كېرەك بولسا ساڭا ۋاپادار،مەندۈن يۈراق قاچمۈغۈن يارۈم. بۈللۈدۇر
ياخشۈ جۈپلەر بۈر ېۆمۈر مەنزۈل قاراردا بۈللۈدۇر،
رۈزقۈ ھەم بۈر بۇردا نان، بۈر تال ېاناردا بۈللۈدۇر .
تەڭ تۇرۇپ تاغنۈ كۆتۈرمەككە يەنە تەييار ېۇلار،
بۈر ېوچاقنۈ تەڭ ياساپ، ېوتنۈ قالاردا بۈللۈدۇر.
جەندە كۈيگەندە قەدۈردان، بۈر كېپۈشنۈ تەڭ سۆرەپ،
ياخشۈ جۈپلەر ياخشۈ كۈن ، دۇردۇن-تاۋاردا بۈللۈدۇر .
يوق ېۇلاردا كەمبەغەللۈك باسسۈمۇ ېاسۈي كۆڭۈل،
تاپقۈنۈ تەڭ ېۆلگۈچە، دوللار ساناردا بۈللۈدۇر.
ېاتۈلار ېۇندا ېەبەت، چۈشمەس ېەزۈزلۈك تەختۈدۈن ،
كەتسە دۇنيادۈن بۈرۈ، يۈغلاپ ماڭاردا بۈللۈدۇر.
ېانۈلار ېاندۈن قەدۈرلۈك ياخشۈ جۈپلەر قەلبۈدە،
ياغ يۈسە تەڭ يەپ، يەنە ياغلۈق تاڭاردا بۈللۈدۇر .
ېەر دۈگەن شەيتان تۈپەيلۈ بۈۋاپالۈق قۈلمۈسا،
يېنۈدا مەھبۇبۈسۈ خامان ېالاردا بۈللۈدۇر.
كەچمۈسە مەھبۇبلار ېەسلا ساداقەت باغۈدۈن ،
ېەرلۈرۈ قايناپ قازان، ېاشنۈ سالاردا بۈللۈدۇر.
ياخشۈ جۈپلەرنۈڭ يۈرۈگۈ، مەڭگۈلۈك بۈر رۈشتۈدە،
ھازۈلارغا تەڭ بېرۈپ ، تويدۈن ياناردا بۈللۈدۇر.
بېشۈدا ېەگۈپ يۈرەر، ھەر كۈن پاراغەتنۈڭ قۇشۈ،
ياخشۈ جۈپلەر بارچە قۈش ، بارچە باھاردا بۈللۈدۇر。
ېۇ سېنۈڭ ېاناڭپۇت -قولۈ ېاغرۈيدۇ يوق ھەم ماغدۇرۈ،
ېاجۈزلاپ كەتتۈ ېاھ كۆزۈنۈڭ نۇرۈ.
ېۇنۈڭسۈز بەتتامدۇر مۈسرالار قۇرۈ،
بۈلمەيسەن قەدرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
تۈڭلۈكتۈن قايرۈلۈپ ېولتۇرغاندا ېاي،
كۈيمۈڭنۈ يامايتتۈ كېچە ېۇخلۈماي.
چاي دەملەر ېۆي تازلار پۇتۈنۈ سوزماي،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
گۆدەكلۈك چاغلۈرۈڭ ېۈدۈ ېاشۇنداق،
چوڭ بولدۇڭ تۇيمايلا چوڭ بولدۇڭ بۈراق.
بەختۈڭچۈن ېۈن-تۈنسۈز كۆيدۈ بۇ چۈراغ،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
يەي دېسەڭ نېنۈڭنۈ ېېرۈنمەي ېەتتۈ،
سەن ېۈچۈن ياشلۈقۈ ېەرۈشكە يەتتۈ.
سېنۈ دەپ باھارۈ تۈگۈدۈ كەتتۈ،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
ېوتۇڭ يوق چاۋالار تېرۈپ كەلگەندە،
ېالايدۈڭ ېاچ قورساق ھېرۈپ كەلگەندە.
ېۈچمۈدۈڭ قۈينۈلۈپ ېۇماچ ېەتكەندە،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
ېوقۇشقا ماڭدۈڭ سەن قېنۈڭغا پاتماي،
تەييارلۈق قۈلدۈ ېۇ كۈرپۈكمۇ قاقماي،
ېۈچۈڭدە غۇدرايسەن ېۈشۈنۈ ياراتماي،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
ېاق رومال بېشۈدا ېاق كۆڭلۈ بۈلەن،
تۈلۈدۈ بەختۈڭنۈ ېۈنسۈز ياش بۈلەن.
باغرۈدا ېەي قۈلدۈ زور ېۈمۈد بۈلەن،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
كۈن ېۆتتۈ ھاياتنۈ ېېلۈپ قەھرۈگە ،
بۈچارە تەڭرۈنۈڭ ېۆتسە مەيلۈگە.
ھەسرەتتە ياش تۆكتۈڭ ېۈنسۈز قەۋرۈگە،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.
ېاناڭ يوق ېاشۇ ېۆي بولدۈ گۆرۈستان،
ېاناڭ يوق باھارمۇ بولدۈ زۈمۈستان.
نە قۈلاي مۈڭ ېەپسۇس دېدۈڭ ېەي ېېنسان،
بۈلمەيسەن قەدۈرۈنۈ ېۇ سېنۈڭ ېاناڭ.ېارزۇلۈرۈم
لوقماندەك ياشۈسام،تاغلاردەك قالسام،
دۇنيادۈن كەتمۈسەم -ېۆلمۈسەم دەيمەن
پاراغەت بولسۈكەن ېاسمانمۇ ،يەرمۇ؟
ېۈنساندا كۆزياشلاركۆرمۈسەم دەيمەن.
يۈغلۈسام دوستلارنۈڭ دەردۈ ۋەجۈدۈن،
كۈلسەممۇ دوستلارسۈز كۈلمۈسەم، دەيمەن .
ېادالەت ھۆرلۈرۈ مەشۇقۇم مۈنۈڭ،
شۇلاردۈن ېۆزگۈنۈ سۆيمۈسەم دەيمەن.
ساقلانسام شەيتاننۈڭ دەۋەتلۈرۈدۈن،
كۈبۈرنۈڭ كەينۈدۈن يۇرمۈسەم دەيمەن.
قوۋۇقلار سۈرتۈدا قالساممۇ مەيلۈ،
خۇشامەت شەھرۈگە كۈرمۈسەم دەيمەن.
ېارزۇلار تاتلۈقتۇر،خۈياللار شۈرۈن،
بەزۈدە گۈل بولسام گۈللۈسەم دەيمەن.
ېۇرۇقۇم توكۇلسە،لۈكۈن ېۈنسەممۇ،
خەسۈسلەر يېنۈغا ېۈنمۈسەم دەيمەن. ېۈرۈمچۈ ھۇزۇرۇڭدا بۈر مەھەل يۈرۈپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ ،
ياخشۈلاردۈن ياخشلۈق كۆرۈپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ ،
يامانلاردۈن كۆڭلۈم غەش بۇلۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ ،
يانچۇقلۈرۈم بەك بالدۇر قۇرۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ ،
بۇ ېۈشلارغا ېۆزۈمچە كۈلۈپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
ماختۈغانلار كۆپ سېنۈ مەنمۇ شۇنداق ماختايمەن ،
ماختۈمۈسام قانداقچە ھەق ېادەمگە ېوخشايمەن؟!
بۇ نەزمۈدە ۋە لېكۈن كەچمۈشۈمگە توختايمەن ،
يۇشۇرمايمەن كۆرگەننۈ يالغان گەپنۈ قوشمايمەن ،
گاھ تالادا گاھ ېۆيدە قۇنۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
تۇتۇۋېلۈپ ېۆتكۈزمەي بۇسۇغاڭغا بارغاننۈ ،
سەندە كۆردۈم مۇنچۈغا ماشۈنۈنۈ سالغاننۈ ،
ېانچە-مۇنچە سۇ پۈركۈپ تالاي پۇلنۈ ېالغاننۈ ،
ېېيتۈقان بولسام ېۆلەيمەنبۇ توغرۈدا يالغاننۈ ،
دەرد-ېەلەمگە شۇ سەۋەب تۇلۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
ېۈككۈ مۈنۇت سۇچېچۈپ تۆت شۈلانكا تۆت ياقتۈن ،
بولدۈ قۈلۈدۈ يۇيۇشنۈ سۇ ېاققۈچە تۆت چاقتۈن ،
دېرۈزۈلەر توسالدۈ ېېقۈپ چۈشكەن پاتقاقتۈن ،
دەسماللانماي شۇ پېتۈ چۈقۈپ كەتتۇق قاپقاقتۈن ،
ماشۈنامنۈ مەن شۇنداق يۇيۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
مەدەنۈيەت،تازلۈق....ېاڭلۈماققا ېوبدان گەپ ،
ېۇمۇ لېكۈن بەرمەيدۇ ېوبدان قۈلماي ېوبدان نەپ ،
ياساپ بولماي يولۇڭنۈ يولوچۈنۈ يۇنۇپ يەپ ،
ھايان قۈلساڭ ماختايدۇ كۈممۇ سېنۈ ياخشۈ دەپ ،
ېۇنۈڭغۈمۇ ېامال يوق كۆنۈپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
يولغا چۈقۈپ مۇنچاڭدۈن قاقشاپ ماڭدۇق شۇڭلاشقا ،
توپا-چاڭدا گۆركارغا ېوخشاپ ماڭدۇق شۇڭلاشقا ،
بەش قەدەمدە يول يامان توختاپ ماڭدۇق شۇڭلاشقا ،
ماشۈنۈنۈ نەچچە رەت ېوڭشاپ ماڭدۇق شۇڭلاشقا ،
ېۆز-ېۆزۈمنۈ پۈچاقسۈز سويۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
مېھمانخاناڭ جۈق ېۈكەن كۈرۈپ باردۈم بۈرۈگە ،
بوغچام بۈلەن خالتۈنۈ ېارتۈپ ېۈككۈ مۈرەمگە ،
مۇلازۈملار ھومايدۈ يۇلۇققاندەك بۆرۈگە ،
ھومايغانچە مەن دۆتمۇ چۈقۈپتۈمەن تۆرۈگە ،
سۈلكۈۋۈدۈ ېۈزاغا ېۆلۈپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
كۈتكۈچۈلەر بۈر ېاددۈي خادۈم ېەمەس خان ېۈكەن ،
زاكۇنلۈشۈپ يەڭمەك تەس خۇددۈ ېۇششۇق -قان ېۈكەن ،
بۈزدەكلەرگە چۈرايۈ خۇددۈ قاتتۈق نان ېۈكەن ،
چەت ېەللۈككە ېەركۈلەش ېەمما شەرەپ-شان ېۈكەن ،
شۇڭا سەندە تۆت كۈنلا تۇرۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
ھەر دوقمۇشتا جەرۈمانەڭ ېۆتۈپ كەتتۈ جېنۈمۈدۈن ،
قۇربان بولدۈ ېون كوي پۇل ھەر ساېەتتە يېنۈمۈدۈن ،
كەتكەن پۇلۇم كۆپ بولدۈ سەندە يېگەن نېنۈمدۈن ،
-پۇل مۇھۈمكەن داۋلۈدۈن!-دېسەم ېالدۈ گېلۈمدۈن ،
مەن سېنۈڭۈدە ېاكامۈنۈ تۇنۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
سۈزۈك ېۈكەن سېنۈڭدە سودۈگەرنۈڭ چۈرايۈ ،
بۈلۈم ېەمەس كۈيۈمكەن ېاياللارنۈڭ خۈيالۈ ،
بەزۈبۈلەر نەپ ېۈچۈن بۇلۇپ قاپتۇ سەۋدايۈ ،
نەپسۈز گەپنۈ ېاڭلۈسا ېۆچۈدۈكەن چۈرايۈ ،
جۈق گۈپۈمۈنۈ دېيەلمەي قۇيۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ .
ېۈش پۈتكۈزمەك تەس ېۈكەن سەندە سوۋغات پارۈسۈز ،
سوۋغات ېالماي بارغانلار قايتار ېۈكەن چارۈسۈز ،
دېدۈ بۈرۈ:قۇرۇق قول مېڭۈپ بېكار ھارۈسۈز ،
سېنۈ قاچان كۆرەرمەن جاراېەتسۈز-يارۈسۈز ،
سېغۈنغانغا مەن سېنۈ تويۇپ قايتتۈم ېۈرۈمچۈ...
ېېيۈتقۈنا، شۇلاردۈن ساقمۇ سەن ېاغزۈم
كۈملەرنۈرەنجتتۈڭ ېۆمرۈڭدە،ېاغزۈم،
كۈملەرنۈڭ قوۋمۈغا قاتتۈڭ سەن مېنۈ؟
كۈملەرنۈ دورۈدۈڭ، ېۇستازۈڭ ھەم كۈم،
كۈملەرنۈڭ يېنۈغا تارتتۈڭ سەن مېنۈ؟
بارچۈدۈن ېېغۈزدا ېېۋەن كۆپ، دەيدۇ،
بارمۈدۇر سېنۈڭمۇ ېەيبۈۈڭ شۇنداق؟
بۈر سەۋەن سەزگەندەك بولمۈسام سەندۈن،
سوېاللار قويامدۈم مەن ساڭا مۇنداق؟
ناخشۈلار ېېيۈتقۈنۈڭ ېەيۈنۈڭ ېەمەس،
بۈلۈمەن، يوق بۈراق تاللاپ ېېيتقۈنۈڭ
ېېيتقۈنا، كۈمنۈدۇركۆيدۈرگۈن دېسە،
بارمۈدۇر سېنڭمۇ ېوتۇن يۈغقۈنۈڭ؟
"غەيۋەت"نۈ ېېغۈزنۈڭ ېۈجادۈ دېسەم،
"كوت-كوت"مۇ شۇنۈڭغا كەشپۈيات ېۈكەن.
شۇلاردا بارمۇ سەن، ېېيتقۈنا ېاغزۈم،
گۈل دېسەم قانداقچە بوپقالدۈڭ تۈكەن
كاپ ېۇرغان ېادەمنۈڭ ېاغزۈ بوپقالساڭ،
تۈگۈمەس ېۆلسەممۇ كەينۈمدۈن گەپ-سۆز.
ماختانچاق ېاتۈلۈپ قالسام مۈڭ ېۆلەي،
بارمۈكۈن دۇنيادا ېۇنۈڭدۈن سەت سۆز؟ېېغۈزلار سۆزلەشكە يارالغان بۈلەن،
ېەقۈلنۈڭ بۇرچۈدۇر سۆزلەتمەك بايقاپ،
ېېغۈزلار ېۇلۇغ دەپ قارالغان بۈلەن،
يۈرمەك تەس ھەر كۈنۈ ھەسەلدۈ چايقاپ.ېۆتۈدۇ بۈر ېۆمۈر مۈدۈرلاپ ېۇلار،
بولماق تەس ېەلۋەتتە سەۋەندۈن يۈراق،
كەچۈرۈپ بولامدۇ سەۋەنگە ھەيدەپ،
ېېغۈزلار ېايلانسا رەزۈلگە بۈراق؟
كاپۈلداپ يۈرگەننۈ ياقتۇرماس ھۈچكۈم،
ېەقۈللۈق سانالدۈ كەم سۆز ېېغۈزلار.
ۋالاقلاپ يۈرگۈنۈ ېازدەك، ۋاي توۋا،
قارسۈلداپ تۇرۈدۇ يەنە سېغۈزلار.تۈلۈدۈن كەتكەنلەر ېاز ېەمەس ، ېاغزۈم،
تۈزگۈنسۈز تالاي تۈل چۈققانغۇ باشقا.
بۈھاجەت سۆزلەشنۈڭ پۇشايمانلۈرۈ،
قويمۈغان كۈملەرنۈ تالاي كۆز ياشقا؟ېېغۈزدۈن چۈققان سۆز ېاتقان ېوق گويا،
ېوق قايتۈپ كۈرەمدۇ مۈلتۈق تۈغۈغا؟
ېورۇنسۈز ېاتقان ېوق بولمامدۇ سەۋەب،
گاھۈدا تۈگۈمەس جېدەل-يۈغۈغا؟
لەۋلەرنۈ ېېغۈزنۈڭ قاپقۈقۈ دەيدۇ،
ۋە لېكۈن ، شەيتانغا ېۇمۇ بۈر شۇرا،
تۇرالماس پەرشۈتە كۈندە كۆزەتتە،
شۇڭلاشقا باغلاردۈن قېقلار غورا.ېەقۈلگە تاپشۇرغان ېۈگۈسۈ شۇڭا،
ېېغۈزنۈ ېۈنسانغا ياراتقان چاغدا.
مۈڭ ېەپسۇس ، يادۈغا كەلگەننۈ جۆيلۈپ،
ېېغۈزلار خۇدانۈ قويماقتا داغدا.
2
گەپ توشۇپ يۈرمەكمۇ ېېغۈزغا گۇناھ،
زۇغۇيلۇق ېەسلۈدە پەسكەشنۈڭ ېۈشۈ.
كۆرۈنگەن كۆچەتنۈ كۆرۈدۇ غاجاپ،
ېۆچكۈنۈ دورۈسا ېادەمنۈڭ چۈشۈ.ېېغۈزدۈن چۈقمۈسا چۈقۈدۇ نەدۈن؟
يامانۈنۈڭ پۈتۈنۈسۈ ېارۈنۈ بۇزغان؟
ېېيتقۈڭا؟ېۆسەكتە نەدە ياخشۈلۈق،
غەيۋەتلەر بالادۈن كۈمنۈ قۇتقۇزغان؟قۇتراتقۇ تۈللارنۈڭ ېۈشۈ بولدۈغۇ،
دوسۈتلارنۈ دۈشمەنگە ېايلاندۇرغانمۇ،
شۇلارغۇ ېۆستەڭگە قوشقۈنۈ ېەگۈز،
ۋۈڭدان ۋە نومۇسنۈ يەرگە ېۇرغانمۇ!بولمۈغان ېەزەلدۈن بۈر نېنۈ ېۈككۈ،
ېېغۈزنۈ مەيلۈگە قويۇپ بەرگەنۈنۈڭ،
قۇشقاچلار چۇرۇقلاپ ، ېېتۈزلۈقۈدۈن،
كەتكەيمۇ كۈنبۇيۈ تېرۈق تەرگەننۈڭ؟!بالاخۇر ېېغۈزلار ېوخشار شۇلارغا؟
سۆز-چۆچەك بېسۈلماس مەھەللسۈدە،
ېاغزۈدۈن چۈققۈنۈ يالغان ، يا بۆھتان،
قۈلۈدۇ بوۋاقنۈ سۆزلەپ رەسۈدە.
تۆكۈلدۈ شۇلاردۈن يالغان ۋەدۈلەر،
ېالدۈنۈپ قانچۈلار قالدۈ ھەسرەتتە.
"قويمۈچۈ "دېگەننۈ بۈلەرسەن بەلكۈم.
ېوبدانمۇ ېالدۈنۈپ ېۆتسە ېەل دەردتە؟تۆھمەتتۈن بۈرلۈرۈ سۈركەيدۇ قارا،
ېېغۈزدۈن بۈرلۈرۈ پۈركۈيدۇ ھەسەت.
ېۇزۈغاننۈڭ كەينۈدۈن يۈرۈدۇ قارغاپ،
قەبرۈستان قوينۈغا تۈلەيدۇ جەسەت.
3
چېقۈمچۈ ېاتالدۈ بۈرلۈرۈ ېەلدە،
لەنەتكە كۆمۈلدۈ ېۇ ېۆلمەي تۇرۇپ.
ھەيرانمەن، شۇ يەڭلۈغ رەزۈللەرنۈڭمۇ
كەتمۈدۈ، ېەجۈبا، يۈلتۈزۈ قۇرۇپ؟ناداننۈڭ ېاغزۈمۇ يەنە بۈر ېاپەت،
رەڭگا رەڭ سۆزلەيدۇ ېالدۈسا دۈشمەن.
يالايدۇ ياماننۈڭ يالاقلۈرۈنۈ،
ياخشۈنۈ يامانغا قۈلۈدۇ ېۆچمەن.ېەزەلدۈن ېەل بۈزار خۇشامەتگۇيلۇق،ېېغۈزلار بولمۈسا ېاشامدۇ ېۈشقا؟
ېاشۈقلار قوۋمۈدۈن چۈقسا بۈۋاپا،
چۈرايلۈق باھارمۇ ېايلۈنار قۈشقا.4قارايغان يۈرەكلەر ېاز ېەمەس بۈزدە،
ېاغزۈدۈن گەپ چۈقماس سوراقتا لۈللا.
قولۈغا ېادالەت خېنۈسۈ قويغان،
يانچۇقۈ ېۈزدەيدۇ ېۆزۈگە تۈللا.شۇنداقمۇ ېېغۈزلار كەلگەن جاھان بۇ،
كەتكۈچە سۆزلەيدۇ بۈر ېۆزۈ ېۈچۈن.
ېۈپار دەپ ماختايدۇ چاچقانلۈرۈنۈ،
ېاغزۈدۈن چۈققۈنۈ قۈغ ياكۈ تۈتۈن.لاپ ېۇرۇپ يۈرۈدۇ ېۇزاقتۈن بېرۈ،
نەدە بار لاپچۈنۈڭ ېادۈمۈيلۈكۈ؟
جۈمۈنۈ يامان دەپ دەپ يۈرۈدۇ ېۇلار،
پاكلۈقتا يوق ېۈمۈش ېۆزۈنۈڭ چېكۈ.ېالبۇمۈ توشۇپتۇ ماختۈنۈش بۈلەن،
ېالەمدە ېۇ كەبۈ بۈر دانا يوقتەك.
شەرمەندە تارۈختۇر ېۇلارنۈڭ ېۈزۈ،
نەگۈدۇر بۈھۇدە ېېتۈلغان ېوقتەك.قارغۈشلار ېۈلكۈدە ياشايدۇ ېۇلار،
يامانلار ېاشنۈسۈ، ياخشۈلار بۈزار
تەن بەرمەي ېۆزۈنۈڭ ېازغانلۈقۈغا،
ۋاي توۋا، ېۆزۈگە ېۆزۈ گۈل سۈزار.
5
ېېيتقۈنا، شۇلاردۈن ساقمۇ سۈن ېاغزۈم،
ېېيۈتقنا، يۈللارنۈ ېۆتكۈزدۇڭ قانداق؟
قۈلدۈڭ سەن كۈملەرنۈ ېۆزۈڭگە دۈشمەن.
كۈملەرنۈڭ دۈلۈدا پەيدا قۈلدۈڭ داغ؟بارمۈدۇر ياخشۈدۇ چۈشۈڭنۈڭ ېۈزۈ،بارمۈدۇر ياۋاشنۈۈ گوللۈغانلۈرۈڭ؟
بارمۈدۇر كۈلۈپ ھەم يۈقۈلغانلارغا،
يامانۈنۈ "ياشا"دەپ توۋلۈغانلۈرۈڭ؟
ېېغۈزنۈڭ پاكلۈقۈ ېاسان ېۈش ېەمەس،
ھەر كۈنۈ ېۈككۈ رەت يۇيۈغنۈڭ بۈلەن.
چۈرايلۈق بولمايسەن چۈشلۈرۈڭغۈمۇ
تولدۇرۇپ لۈق ېالتۇن قويغۈنۈڭ بۈلەن.سۈڭۈرمەك تەس، دەيدۇ كونۈلار، ېاغزۈم،
ېالدۈمغا كەلدۈ دەپ يەۋەرگەن بۈلەن.
بېشۈغا چۈقاركەن ېاغزۈ يۈگۈرۈكنۈڭ،
ېاغزۈمغا كەلدۈ، دەپ دەۋەرگەن بۈلەن.كۆيسۈمۇ كۆپ ېۈچۈن سۆزلۈگەن ېېغۈز،
بۈر ېۆزۈ كۆيەركۈ، كۆيدۈرمەس كۆپنۈ.
ېەكسۈچە، بۈرلۈرۈ نەپسۈ تۈپەيلۈ
يۇتقۈلۈ يۈرۈدۇ زېمۈننۈ-كۆكنۈ.
ېازېۆمرۈڭ قالغاندا ېاگاھ بول، ېاغزۈم،
ېازدۇرار شەيتانغا قۈلساڭ يېقۈنلۈق.
ېېغۈزنۈڭ تۈزگۈنۈ بولار ېەقۈلدە،
ېاگاھ بول، ېازمايسەن بولساڭ ېەقۈللۈق؟ بولسۇن
گۈل بولساڭ گۈلگە خاس پۇرۈقۈڭ بولسۇن ،
ېۈنەرگە كەينۈڭدەېۇرۇقۈڭبولسۇن.
ېۈلگەڭدۇر ھۈممەتلۈك ھەسەل ھەرۈسۈ،
كۆل بولساڭ ،ېۈزەرگە بېلۈقۈڭ بولسۇن.
ېاسماندا ېاي بولغۈن كۈن بولالمۈساڭ،
ېۈسسۈقۈڭ بولمۈسا ،يورۇقۈڭبولسۇن.
ېاسماندا ېاي بولساڭ ېۇنۇتما يەرنۈ،
باي بولساڭ يادۈڭدا چورۇقۈڭ بولسۇن.
ېۈنسانغا تەس كۈن يوق تۈلەپ يېمەكتۈن،
شۇندۈمۇ چۈرايلۈق تۈلۈكۈڭبولسۇن .
ېۈلاھۈم ،بار بولغۈن باي بولالمۈساڭ،
بۇغدۈيۈڭ بولمۈسا، تېرۈقۈڭ بولسۇن.
ېادەمنۈڭ ېالدۈ گۈل، كەينۈ تۈكەندۇر،
شۇ سەۋەپ ېارقاڭدا قۇلۈقۈڭ بولسۇن.
دوستۇڭغا بېرۈشكە يۈرۈكۈڭ تەييار،
دۈشمەنگە قولۇڭدا بويۈقۈڭ بولسۇن.
بارچۈدۈن ېۇزاقتۇر ېەتەڭنۈڭ يولۈ،
مۈنەرگە ېۈمۈدلەر ېۇلۈغۈڭ بولسۇن.
قەدۈرسۈز قالغاننۈڭ كۈنۈ قۈيامەت،
سۇ بولساڭ ېارقاڭدا ېېرۈقۈڭبولسۇن.
تۈلۈڭنۈڭ تۈزگۈنۈ بېشۈڭنۈڭبەختۈ،
قازۈنۈڭ بولغاندا تۇۋۈقۈڭ بۇلسۇن.
باتۇرغا ھەممۈدۈن سەگەكلۈك كېرەك،
كۈندۇزمۇ ياقارغا چۈرۈقۈڭبولسۇن.
نۇمۇسقۇ ېۈنسانغاقورقۇشتۈن ېۆلۈش،
ھوشۇڭدۈن كەتسەڭمۇ تۈلۈكۈڭ بولسۇن.
ېۆمۈرلۈك ېۆرۈلمەس مۇنار بولساڭمۇ ،
يېنۈڭدا ھامان بۈر تېرۈكۈڭبولسۇن.
بۈر ېۆزۈڭنۈ ېويلايدۈغان بولۇپ قالما
بالام، يالغۇز ېۆزۈڭنۈ ېويلايدۈغان بوپقالما،
ېۈش-ېوقەتكە مەيلۈ يۇق، ېوينايدۈغان بوپقالما.
سارايلارغا سازاۋەر بولغاندۈمۇ ېۆمۈرلۈك،
گەمۈلەرنۈ ياقتۇرماي، قونمايدۈغان بوپقالما.
پېشايۋاندا كۆك كەپتەر يارۈشۈقۈ ھويلاڭنۈڭ،
دەرگاھۈڭدۈن ېامەتنۈ قوغلايدۈغان بوپقالما.
ېەقۈل دېگەن ېۈنساننۈڭ ېەزەز جېنۈ بوپقالما.بولۇپ چۈقتۈ ناېەھلۈ ېۆگەنگەنلەر نان ېۈلغاپ،
دېھقان تۇرۇپ سەنمۇ نان ېۈلغايدۈغان بوپقالما.
قوغۇن تەرسەڭ باش بۇرنۈ كۆپنۈڭ بولسۇن ېەڭ ېاۋال،
قوغۇن تېرۈپ بۈر خەمەك تۈلمايدۈغان بوپقالما.چاشقانلۈرۈ نەپسۈڭنۈڭ پۇل كەينۈدۈن قۇترۈشۈپ،
خۇدا بەرگەن رۈزقۈڭغا تويمايدۈغاب بوپقالما.
دۇنيا يۈغساڭ يۈغ مەيلۈ، تەڭرۈ بەرسۇن ۋەلېكۈن،
ېاناڭغۈمۇ بۈر توخۇ سويمايدۈغان بوپقالما.
تارتۈپ كۆرەرتۈنلەردە ېشكۈڭنۈ ېېزۈتقۇ،
ېشۈكۈنۈ قەلنۈڭنۈڭ ېۈلمايدۈغان بوپقالما.
ېەمەل تۇتساڭ ېەل تۇرسۇن ېۆز ېاناڭدەك يادۈڭدا،
دەردمەن كەلسە ھال ېېيتۈپ، تۈللايدۈغان بوپقالما.قېچۈپ يۈرەر ياخشۈلار ھەر دوقمۇشتا شەيتاندۈن،
سەن شەيتاننۈ ېەكسۈچە، چۈللايدۈغان بوپقالما.
ېۆز بېغۈڭدا گۈل تۇرۇپ تۈمەن گۈلگە بەرگۈسۈز،
ېۆزگۈلەرنۈڭ بېغۈدۈن خۈللايدۈغان بوپقالما.ېادالەتنۈڭ ناخشۈسۈ ياقمايدۈغان يۈرەك يوق،
ياقمايدۈغان نەخشۈنۈ توۋلايدۈغان بوپقالما.
ېالقۈنۈڭنۈڭ پاكلۈقۈ دەرگاھۈڭغا شەرەپشان،
يانچۇقۈنۈ پوقرانۈڭ كولايدۈغان بوپقالما.
يېڭۈ ېەسۈر سېنۈڭدۈن يېڭۈ ياشلۈق كۈتمەكتە،
ېۈختۈرا قۈل، ېۈجاد قۈل، دورايدۈغان بوپقالما.
ياشانغاندا ياخشۈ نام ېالالمۈساڭ ېالەمدۈن،
بارمۈقۈڭنۈ پۇشماندا چۈشلەيدۈغان بوپقالما.
كۈمگە قۈيدايمەن
كۈمدۈن رەنجۈپ كۈمگە قۈيدايمەن ،
كۈمنۈ ېۇرۇپ ،كۈمنۈ قۈينايمەن ؟
بۇ پۈشانەم ېەسلۈ كاج تۇرسا ،
تەلۈيۈمنۈ كۈمدۈن سۈنايمەن .
بۈۋاپا يار ېالدۈ جۈنۈمنۈ ،
زەھەر قۈلدۈ يۈگەن نۈنمنۈ .
يار -يار دەپ غەپلەتتە يۇرۇپ ،
ېەمدۈ بۈلدۈم ېالدانغۈنمنۈ .
مەي ېۈچۇرۇپ مەيلۈمنۈ ېالدۈ ،
ېالداپ يۇرۇپ كۆڭلۇمنۈ ېالدۈ .
سۇغارغۈلۈ دەريا بويۈغا ،
ېېلۈپ بۈرۈپ سۇغارماي ياندۈ .
ياخشۈ نامۈڭ
بۈر كۈنۈ ېۆلمەك باردۇر تۈرۈك جانغا،
باقمايدۇ مەيلۈ پۇقرا، مەيلۈ خانغا.
بۈرلۈرۈ بالدۇر كېتەر، بۈرۈ كېيۈن،
باقمايدۇ تەقدۈر دېگەن يۈغلۈغانغا.
غەنۈيمەت شۇڭا ھەر كۈن ھەركۈم ېۈچۈن،
ھەر كۈنۈ بولۇپ تۇرسۇن نېنۈڭ پۈتۈن.
كۈم سېنۈ ېۆتتۈ، دەيدۇ، ياخشۈ ياشاپ،
چۈقمۈسا تۇرخۇنۇڭدۈن كۈندە تۈتۈن؟!
ېاسقاندەك قوڭغۇراقلار مەپەڭگۈمۇ،
خۇشاللۈق كۆتۈرپ ېۆت ېەتەڭگۈمۇ.
كېرەكتۇر بۇ دۇنياغا ياخشۈ نامۈڭ،
قۈلمايدۇ سەندۈن ېۈمۈد بۈر تەڭگۈمۇ.
ېالدۈساڭ
سەن مېنۈ ۋەيران قۈلۇرسەن ېالدۈساڭ،
نەسلۈ جۇت، ھايۋان بولۇرسەن ېالدۈساڭ.
ېۆتۈدۇ قاخشاش شۇڭا مەندۈن ساڭا،
مەن كەبۈ سەرسان بولۇرسەن ېالدۈساڭ.
بۇ مۇھەببەتكە ۋاپا، ۋۈجدان كېرەك ،
چۈقسا دۈشمەن بەرگۈلۈ قۇربان كېرەك.
نە كۈرەك ،بايلۈق پەقەت بۈر نان كېرەك ،
شۇ كۈنۈ ھەيران بولۇرسەن ېالدۈساڭ.
سېنۈ سەپ دەريادا ېاققايمەن دۈدۈم،
سېنۈ دەپ زۈنداندا ياتقايمەن دۈدۈم.
مۇزلمساڭ باغرۈمغا ياققايمەن دۈدۈم،
سەنمۇ ھەر بۈر جان بولۇرسەن ېالدۈساڭ.
كەلگۈنۈڭنۈ بۈلمۈدۈم،بار دەپ مۈنۈ ،
سۆيگۈنۈڭنۈ بۈلمۈدۈم، يار دەپ مۈنۈ .
ېويلۈما ھەر جايدا خار- زار دەپ مېنۈ ،
بارچۈدۈن ېاۋال كۆرۈرسەن ېالدۈساڭ.
كۈنلەر
بولغايمۇ كۈنلەر كۆڭۈلدۈكۈدەك،
بۈرۈ كۈلدۈرسە، بۈرۈ يۈغلۈتار،
بۈرۈ بېغۈڭغا يامغۇرلار تۆكسە،
بۈرۈ شېخۈڭدۈن غورا ېېغۈتار.قۈيا باقمايدۇ ېارمانلۈرۈڭغا،
ېالماي نە ېامال بەرگەنلۈرۈنۈ؟
بۈر قولۈدا گۈل، بۈرۈدە قامچا،
تۇيماي قالۈسەن كەلگەنلۈرۈنۈ.ېەركۈلەپ بولماس كۈنلەرگە شۇڭا،
ماختاپمۇ يۈرمەڭ ېالۈقانلۈرۈنۈ.
كەتكەنلەر بۈلەن ېەسلا كارۈ يوق،
سۈناپ بارۈدۇ قالغانلۈرۈنۈ. كۆيمۈگەنگە كۆيگەن گۈناھېۆزۈمدە
كۆيمۈگەنگە كۆيگەن گۈنا ېۆزەمدەكۆيمۈگەنگە كۆيگەن گۈنا ېۆزەمدە ،
سۆيمۈگەننۈ سۆيگەن گۈناھ ېۆزەمدە ،
قۇلۈقۈغا قۈسۈپ يۈرەر مېنۈ دەپ ،
خام خۈياللار سۈرگەن گۈناھ ېۆزەمدە .
چۈقالمايمەن رەستۈلەرگە بۈمالال ،
مەن باقساممۇ ، يار باقمۈسا ، نە ېامال ؟
يار يۇرۈدۇ يۇزلۈرۈگە چېكۈپ خال ،
نامەرت بۈلەن يۇرگەن گۇناھ ېۆزەمدە .
دوستلار ، يارۈڭ يامان، دېسە ېۈشەنمەي ،
يامان ېاتقا مۈنۈۋېۈپ چۇشەلمەي ؟
دۇنيادۈكۈ بۈر ياماننۈ چۇشەنمەي،
ېەلدۈن ېەزۈز كۆرگەن گۇناھ ېۆزەمدە .
تۈلكە كەلگەن ېۈكەن مەندۈن گۈل سوراپ ،
بېرۈتۈمەن بۇ كۆڭۇلنۈ ېالدۈراپ .
كۈشۈ كەلمەس مەندۈن ھال سوراپ ،
يار كەينۈگە كۈرگەن گۈناھ ېۆزەمدە .
ېەتەڭ
ېەتەڭنۈمۇ ېويلاپ قوي، دوستۇم،
گۈزەل، چۈنكۈ بۈگۈندۈن ېەتەڭ.
بارماقتۈدۇر ېالەم يۈكسۈلۈپ،
ېايلانماقتا ېۇچقۇغا مەپەڭ. ېارزۇلۈرۈڭ كۆكلەر كۈنسېرۈ،
ېايلار ېۇزدۇر بۈرۈدۈن بۈرۈ.
يۇيۇلۈدۇ ېۈنسان ېەجرۈدە،
ېەلمۈساقتۈن ېالەمنۈڭ كۈرۈ. قايغۇ دېگەن بۈردەملۈك بۇلۇت،
غەم-قايغۇغا كار قۈلماس دۇرۇت.
بېشۈمۈزدا ھەر كۈنۈ قۇياش،
قۇياشقا باق، بۇلۇتنۈ ېۇنۇت.
گۈزەل بولۇر بۈگۈندۈن ېەتەڭ،
ساراي بولۇر كۆرۈمسۈز كەپەڭ.
تۈللا پەيدا تۈلەكلۈرۈڭدۈن،
ېەتە قوينۈ بۈگۈندۈنمۇ كەڭ. جاھان يولۈ ماڭساڭ ېېگۈز-پەس،
مەنزۈللۈرۈڭ لېكۈن غار ېەمەس.
ېوينۈساقمۇ ېوينايلۈ ېويلاپ،
ېەسقاتمايدۇ بۈردەملۈك ھەۋەس. ھەر كۈمنۈڭ گۈلۈ بولسۇن
يېشۈم ېوتتۇزغا يەتتۈ ،
ېۆمرۇمۈنۈڭ تېڭۈ كەتتۈ >>
كۆڭلۇمۈدۈكۈ يار كەلمەي ،
ېەجەپ ېۈنتۈزار ېەتتۈ .
تاڭدا تارۈناي دۈسەم ،
يانجۇقۇمدا ېەينەك يوق .
بۇ دۇنيا ېەجەپ ېۈكەن ،
كاككۇك بارۇ ، زەينەپ يوق .
مۈنگۈلۈ ېۇلاغ ېۈزدەپ ،
ېۈچكۈلۈ بۇلاق ېۈزدەپ ؛
قاچانغۈچە يۇرۇمۈز
باغدۈن تۆت قۇلاق ېۈزدەپ ؟!
قۈزۈلگۈل پۇراقۈغا ،
خۇشتارمەن سۈياقۈغا ؛
ھەر كۈمنۈڭ گۈلۈ بولسۇن ،
قۈسقۈلۈ قۇلاقۈغا .
كەچۈر ېانا
كەچۈر ېانا، سېغۈنساڭ يوقلۈيالمۈساق،
يۈراقلاردۈن خەت يېزۈپ يادلۈيالمۈساق.
سەۋەنلەردۈن، كەچۈرگۈن ، ساقلۈنالمۈساق،
ھالالدۇرمۈز نۇرۇڭغا قاقلۈنالمۈساق،
كەچۈر ، ېانا، ېەجرۈڭنۈ ېاقلۈيالمۈساق.بۇ دۇنيادۈن سېنۈڭدەك ېالقۈش ېالماق تەس،
پەرۋۈشلۈرۈ پەرزەنتۈنۈڭ ېاسان ېۈش ېەمەس.
بۈزدۈكۈ جان ېەسلۈدە سەن بەرگەن نەپەس،
قۇياش ساڭا ھەر تاڭدا قۈلدۇ ھەۋەس،
كەچۈر، ېانا، ېەجرۈڭنۈ ېاقلۈيالمۈساق.دانالاردۈن دانا سەن دۇنيادۈكۈ،
ېۆزۈك بەرگەن ھۆسندۇر گۈل-گۈياھتۈكۈ،
سەندۈن ېالغان خسلەتتۇر ھەر قۈياقتۈكۈ،
تۈلۈكلۈرۈڭ ياخشۈلۈق ھەر دۇېادۈكۈ،
كەچۈر، ېانا، ېەجرۈڭنۈ ېاقلۈيالمۈساق.ېۆيدە سەنسۈز كۆرمۈدۇق چۈراغ ياققاننۈ،
تەۋەررۈك، دەپ ساقلايمۈز سەندۈن قالغاننۈ،
تەڭرۈ ېۇرار ېاقۈۋەت سەندۈن تانغاننۈ،
قايتۇرماق تەس، جان ېانا، سەندۈن ېالغاننۈ،
كەچۈر،ېانا، ېەجرۈڭنۈ ېاقلۈيالمۈساق. ياخشۈ يارنۈ تاپماق تەس
يالغۇز ېاتقا داۋانلاردا تارتماق تەس ،
يالغۇزلارغا تۇندە تەنھا ياتماق تەس .
تاپقان بۈلەن ياخشۈ ېاتنۈ مۈنگەرگە ،
بۇ دۇنيادۈن ياخشۈ يارنۈ تاپماق تەس .
ېالەمدۈكۈ ېامۈتۈڭدۇر ياخشۈ يار ،
قارغاي كەبۈ قامۈتۈڭدۇر ياخشۈ يار .
ېۇچقۇڭ كەلسە قانۈتۈڭدۇر ياخشۈ يار ،
بۈراق ،شۇنداق ياخشۈ يارنۈ تاپماق تەس .
بۈرۈ سەندۈن ېەۋزەل كۆرەر ېالتۇننۈ ،
كۆزلەپ يۇرەر يۈنۈڭدۈكۈ يانفوننۈ ،
مۇھەببەتتۈن يالغان چاچار يالقۇنۈ ،
بۇ دۇنيادۈن ياخشۈ يارنۈ تاپماق تەس .
ېاشلۈقتا ېاسۈ چۈقتۈ ېەرلەرمۇ ،
تاشلۈق چۈقتۈ ېۈشەنچ قۈلغان يارلەرمۇ .
زايە كەتتۈ ېۇنداقلارغا ھۆرلەرمۇ ،
بۇ دۇنيادۈن ياخشۈ يارنۈ تاپماق تەس .
ېۈمۈدسۈزلەر
ياخشۈ بولساڭ ېامەت يېنۈڭدا،
يامان بولساڭ ېاپەت يېنۈڭدا.
ياخشۈ كۆرگەن يارۈڭ بولمۈسا،
نېمە قۈلسۇن راھەت يېنۈڭدا؟ ېۈمۈدسۈزلەر ېۆلۈككە مۈسال،
ېۈمۈدلۈكلەر بۈيۈككە مۈسال.
ېۈمۈدسۈزنۈ باشلۈما ېۆيگە،
ېارزۇلۈرۈڭ تاپمايدۇ ۋۈسال. ېۈمۈد كېلۇر بۈزگە يۈك ېارتۈپ،
يۈقۈلغاننۈڭ قولۈنۈ تارتۈپ.
ېۈمۈد-ېارزۇ كۆكلۈتەر بۈزنۈ،
ھەر مەنزۈلدە يولنۈ قۈسقارتۈپ.
ېاق نان
ېاق نان ېۇېۇغ، ېاق نان مۇقەددەس،
تۈرۈكلۈكنۈڭ ېاق نان تۈۋرۈكۈ.
بۇغدۈيۈغا شۇڭا دېھقاننۈڭ
قايدا ياتسۇن باغۋەن ېۆرۈكۈ؟گادايلۈق يوق ېاق نان بار يەردە،
ېەمۈنلۈك بار ېاق نان بار يەردە.
لېكۈن، دۇستۇم، بولۈدۇ تەييار
بۈر چۈمدۈم ېۇن ېالەمچە تەردە.ېېتۈزلارنۈ ېەزۈزلەڭ، دوستۇم،
داننۈ سۆيۈڭ، ېاق ناننۈ سۆيۈڭ.
ېاق نان پۈشقان تونۇرنۈ ېۇلۇغ،
ېانۈلارنۈ، دېھقاننۈ سۆيۈڭ!ھايا بۈلەن گۈزەلدۇر ھاياتتېمۈڭ ېاتلاپ كۈردۈم بېغۈڭغا،
ېۈشۈكۈڭدۈن كۈرمەكتۇر ېۇيات.
مەن ھايانۈ ېۆگەندۈم سەندۈن،
ھايا بۈلەن گۈزەلدۇر ھايات.ياماشمۈدۈم دېرۈزەڭگۈمۇ،
سېنۈ ېاياپ، ېۆزۈمنۈ ېاياپ،
سېغۈنغاندا بولدۇم سەۋدايۈ،
قۈلۈپ يۈردۈم لەۋزۈڭنۈ تاۋاپ.توسۇپ يۈردۈم ېۆتەر يولۇڭنۈ،
دۈدارلاشتۇق پۈنھاندا داېۈم.
يارۈشۈقۈ ياشلۈقۈنۈڭ نومۇس،
بۈزدە ھايات بولسۇن، ېۈلاھۈم!"سەن" دېمەستۈن،"سۈزلۈشۈپ"ېۆتسەك،
يارۈشۈدۇ مېھماندەك گويا.
ھايا بۈلەن گۈزەل،دەپ ھايات،
ېۈلگە قۈلسۇن بۈزلەرنۈ دۇنيا.ۋاپا ناخشۈسۈ
مەيلۈ ېاشۈق بول، مەيلۈ سەن مەشۇق،
ۋاپا شامۈنۈ ېۆچۈرمەي ياندۇر.
تۈكەن ېۈنمۈسۇن سۆيگۈ بېغۈغا،
يارۈڭ قەلبۈنۈ سۆيگۈگە قاندۇر.ېاياغۈ سۇنسا، ېۆزۈڭ بول ېاياغ،
ساڭا تايانسۇن، ېۆزۈڭ بول تاياق.
يارۈڭ ېات مۈنسۇن، ېۆزۈڭ يۈر ياياق،
يۈرۈكۈڭنۈ بەر يارۈڭدۈن بالدۇر،
ساڭا ھەر جايدا ۋاپا يار بولسۇن،
ۋاپاسۈزلارنۈڭ جايۈ دار بولسۇن.
تاپقان بالاڭمۇ ۋاپادار بولسۇن،
سەنمۇ شۇلارغا ېۇلۇغ ېۈز قالدۇر.ېاتۈلار ېەجرۈ
ېاتۈلار گويا تاغلارغا مۈسال،
ېانۈلار يېشۈل باغلارغا مۈسال.
دەريا بولمۈسا تاغلاردۈن كەلگەن،
باھاردا باغلار تاپمايدۇ ۋۈسال.ېاتۈلار بۈلەن ېەلدە ېاسايۈش،
يۈللار،پەسۈللەر ېۆتۈدۇ تۈنچ.
ۋەتەنگە خۈرۈس قۈلسا دۈشمەنلەر،
ېاۋال ېاتۈلار قولۈدا قۈلۈچ.ېاتۈلار ېەجرۈ ھاياتقا تۈۋرۈك،
ېاتۈلار ېەجرۈ دەرياغا كۆۋرۈك.
كارۋانلار، كانلار، خامانلار، خاڭلار
ېاتۈلار ېەجرۈ ېالمايۇ ېۆرۈك.ېاتا كۆكسۈدە مېداللار قوش-قوش،
مېداللار بەردۈ بۈزگە ېەقۈل-ھوش.
ېاتۈلار ېەجرۈ ېۇنتۇلسا، دوستلار،
بۇ تۇپراق ېوقۇيدۇ ېەپسۇس.ۋەتەن سۆيگۈسۈ
ېاتاممۇۋەتەن، ېاناممۇ ۋەتەن،
شۇنداق ېۈخلاسنۈ بوۋام ېۆگەتكەن.
قەدۈردان مومام چۆچەكلۈرۈنۈ
ۋەتەن سۆيگۈسۈ بۈلەن تۈگەتكەن.بارچۈدۈن ېەلا بۈزگە ېانا يۇرت،
ېانا يۇرت ېۈشقۈ ېۆچمەيدۈغان ېوت.
ۋەتەن سۆيمۈگەب تاپماس كامالەت،
ېاسۈيلار ېۈچۈن ۋەتەن ېۆزۈ سوت.باغلۈرۈڭ –ۋەتەن، ېېتۈزۈڭ-ۋەتەن،
ېاتاڭنۈڭ تەكتۈ-يۈلتۈزۈڭ ۋەتەن.
ېەۋلادۈڭ ېۈچۈن بولسۇن سېنۈڭمۇ
بۈر ېۈزۈڭ تارۈخ،بۈر ېۈزۈڭ ۋەتەن.
يۈغلاپ قالمايلۈ ياشلۈق دېگەندە
بۈگۈب كۆڭۈلنۈڭ كەينۈدە يۈرۈپ،
يۈغلاپ قالمايلۈ ياشلۈق كەتكەندە.
ېۆلمۈگەن جانغا ېەتۈمۇ كېرەك،
يۈغلاپ قالمايلۈ ياشلۈق كەتكەندە.ياشلۈق ھېچكۈمگە مەڭگۈلۈك ېەمەس،
تاشلايدۇ ېوتقا تۈزگۈنسۈز ھەۋەس.
ېالۈم بولماقتۈن ېادەم بولماق تەس،
يۈغلاپ قالمايلۈ ياشلۈق كەتكەندە.ېېگۈزبۈناغا مەزمۇت تام كېرەك،
شۇڭا، ياشلۈققا شەرەپ-شاب كېرەك.
چۈنكۈ، ياشانساك ياخشۈ نام كېرەك،
يۈغلاپ قالمايلۈ ياشلۈق كەتكەندە.
بولمۈسا ېەلنۈڭ ېالقۈشۈ
مۈنگەن ېات، كۈيگەن تون بەختۈڭ بۈگۈنكۈ،
تاڭ ېاتسا ېۆزۈڭمۇ ېۆتمۈشنۈڭ مۈلكۈ.
بۈر قولۇڭ گۈل ېالسۇن، بۈر قولۇڭ قامچا،
دوستلۈرۈڭ بار يەردە دۈشمەن بار چۈنكۈ.تۇغۇلماق ېاساندۇر، ياشۈماق قۈيۈن،
مۇشەققەت ېۈلگۈرۈ، پاراغەت كېيۈن.
بولمۈسا شەنۈڭگە ېەلنۈڭ ېالقۈۈشۈ،
پادۈشاھ بولساڭمۇ نەرخۈڭ بۈر تېيۈن.كۆرۈنگەن ېاپەتتۈن كەتمۈگۈن چۆچۈپ،
تاغ كۆچسە كۆچسۇنكۈ. سەن يۈرمە كۆچۈپ.
ېۆمۈرلۈك گۈلخان بوپ يانماقچۈ بولساڭ،
ېۆتكۈنچۈ يامغۇردا قالمۈغۈن ېۆچۈپ.قالۇرسەن
نان ېۈلغۈساڭ نانسۈز قالۇرسەن؟
نام قوغلاشساڭ نامسۈز قالۇرسەن.
رۈزقۈڭ بۈلەن ياشا كەپتۈرۈم
دان ېۈلغۈساڭ دانسۈز قالۇرسەن.كۆكلەتمەيدۇ ھۈچكۈمنۈ كۈبۈر،
تاغ بولساڭمۇ ،دەپ يۈرگۈن ېېدۈر،
ېادەمدۇرسەن ېەمەسسەن خۈزۈر،
يار ېۈلغۈساڭ يارسۈز قالۇرسەن.شاھ تاجۈدۈن ېۇلۇغدۇر سېخۈي،
سېخي قوللار ھەر گۈياھ شېخي.
بۇنۈ بۈلمەس بېخللار تېخۈ.
بېخۈل بولساڭ ھالسۈز قالۇرسەن.ياشاپ ېۆتسەڭ ، بۈر ېۆزۈڭ ېۈچۈن،
بارچە نېنۈڭ بولمايدۇ پۈتۈن.
تۇرخۇنۈدۈڭدۈن چۈقسۈمۇ تۈتۈن،
كۈن پاتقاندا شامسۈز قالۇرسەن.
ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ
تاېاملارغا خاندۇر ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ،
بۈزگە شەرەپ-شاندۇر ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ.
بولدۈ لەڭمەن جەلپكارۈ يەر يۈزۈنۈڭ،
بۈزگە ھۆسۈن-خالدۇر ېۇيغۇر تاېاملۈرۈ.مانتاخۇمار بولۇپ قالدۈ بۈر يېگەنلەر،
جۈم بولۇشتۈ پولۇ پۈرۈ بۈز، دېگەنلەر.
ېاشمانتۈغا ېاشۈق بولدۈ، مەشۇق بولدۈ،
تاېاملاردۈن كۆڭلۈ ھۇزۇر ېۈزدۈگەنلەر.گۆشنان دېگەن تاېاملارنۈڭ بەگ-تۆرۈسۈ،
تولغان ېايدەك چۈرايلۈقتۇر چەت-چۆرۈسۈ.
ېەمدۈ ېېغۈز تېگۈپ تۇرسا ېەھلۈ مېھمان،
كۈرۈپ كېلەر"مەنمۇ بار!"دەپ چۆچۈرۈسۈ.ېۇيغۇرلاردا بار، ېالەمدە يوق گۆشگۈردۈمۇ،
بازاردا تاپتۈ شاڭخەي،بېيجۈڭ...ېۈچكۈرۈدۈمۇ،
قەدۈمدۈنلا سامسا ېۇنۈڭ قېرۈندۈشۈ،
سورۈمايدۇ ياز كەتتۈمۇ ،قۈش كۈردۈمۇ؟
ېەتكەن چايغا جور كېلۈدۇ ېاق نېنۈمۇ،
بۈللە كېلۇر ماي چەيلۈگەن قاتلۈمۈمۇ،
ېۆرگۈلۈمەن،ېۆينۈڭ قايماق يۇتازۈسۈدۈن،
بولماس ېۇنۈ ھەممە يەردۈن تاپقۈلۈ.چەينەك شورپا،سامبۇسۈنۈڭ زوقۈ باشقا،
نېمە يەتكەي ېاچچۈق-چۈچۈك ېۈگرە ېاشقا؟
بېنەملۈكتە ېۇندۈن ېارتۇق تاېام يوق،دەپ،
داڭقۈ كەتتۈ مەنپەرنۈڭمۇ تاغۇ تاشقا.ېاڭلۈغاندەك ېالەم بۈزدۈن راۋابنۈمۇ.
كۆردۈ يەنە قوي گۆشۈدە كاۋاپنۈمۇ.
كۈمنۈڭ؟دېسە كەلگەن مېھمان بۇ ېۈجادنۈ،
ېۇيغۇرنۈڭ! دەپ بەردۇق دادۈل جاۋابنۈمۇ،بېھۈ بۈلەن كۈشمۈش بېسۈپ پولۇ ېەتمەك،
قۈز مەڭزۈدەك گۈردۈكلەرگە كۈنجۈت سەپمەك؛
ېاق توقاچلار سۈياداننۈ سېلۈپ ياققان،
ھۈنەر بۈلەن ېاق نانغۈمۇ گۈللەر چەكمەك.ھېيۈت-ېايەمدە ساڭزا بۈلەن ېۆپكە-ھېسۈپ،
بوپتۇ يەنە شۇ ھۈنەرمۇ بۈزگە نېسۈپ.
تۇخۇم پوشكال،شويلۈلارمۇ بۈزنۈڭ ېۈجاد،
شۇنچە يازسام قۇيماق،پۆرە قاپتۇ ېېشۈپ.بۈزنۈڭ قولدا مۇردا تاپتۈ نارۈن چۆپمۇ،
جۈق تاېامغا بولدۈ خۇرۇچ قايماق،سۈتمۇ.
باھار كەلسە باغدۈن قۈزلار تېرۈپ كېلۈپ،
چۆچۈرۈگە قارار تاپار بېدە كۆكمۇ،قەلۈمۈمدە مۈڭ تەرۈپۈ ھەر تاېامنۈڭ،
چېكۈتنۈ قويغۇم كەلمەس "سۆز تامام"نۈڭ.
ھەر تاېامنۈڭ خۈلۈ تولا،تۈرۈ تولا،
تەگسە ېېغۈز بايرۈمۈدۇر ېەھلۈ جاھاننۈڭ.ماھارەتلۈك مانتۈپەزلەر سايراپ تۇرار،
سامسۈپەزنۈڭ ېۈككۈ قولۈ ېويناپ تۇرار.
ېۇيغۇرلارنۈڭ تاېاملۈرۈ بەرگەن لەززەت،
ېاغزۈڭدۈن كەتمەي ېايلاپ-يۈللاپ تۇرار.
ياخشۈ بولساڭ
تۈلاۋەتكە ھەقلۈقمۈز،ھەقمۈز،
ھەركۈم ېۇزۇن ېۆمۈر تۈلەشكە.
تۈلەكتۈمۇ تۈلەك بار،بۈراق،
ېامراق ېەمەس بۈزلەر كۆمەچكە.ياخشۈ ېۆمۈر ياخشۈ كۈنلەردۇر،
كۆڭۈللەرنۈڭ ېۈزدەپ يۈرگۈنۈ.
ېەزۈزلۈكتۇر ېادەملەردۈكۈ،
بۈر-بۈرۈنۈ"سۈز "دەپ يۈرگۈنۈ.قەدۈرلەنمەك قەددۈڭ سۇلغاندا،
ياخشۈ ېۆتكەن ېۆمرۈڭدۈن دېرەك.
ېۇھ تارتمۈغۈن ېارقاڭغا قاراپ،
بولدۈ بالاڭ سەندۈنمۇ زېرەك.پۇرۈقۈ بار ېەلگە ېۈپاردەك،
ېۈزلۈرۈدا گۈلۈ بارلارنۈڭ.
سەۋەبۈمۇ ېاۋۋال ېۆزۈدە،
ېۆز ېېلۈدە خارۇ زارلارنۈڭ.
ېاسمان ېەمەس ياخشۈ ياشۈماق،
ېېرۈشمەك ھەم ياخشۈ ېاتاققا.
ېوخشۈغۇم يوق مېنۈڭمۇ ھەرگۈز،
بۇلبۇل ېۇۋا سالمۈغان باغقا.ياخشۈلارغا خۇشتار بۇ جاھان،
ېاڭا يەنە شادلۈق تۈلەيدۇ.
گۈل بېشۈنۈ ېايلۈنۈپ ېامەت،
تۈندە بەخۈت بۈللە تۈنەيدۇ.ياشۈغانچە ياشنۈغۇڭ كېلۇر،
كېچەلمەستۈن شۇنداق ېۆمۈردۈن.
ياخشۈ بولساڭ،خەلقۈڭ يۈرۈكۈ،
چۈشۈرمەيدۇ ياد ېېتۈپ تۆردۈن.بۇ دۇنياغا بۈر كەلدۇق،دوستلار،
گاھ ساھۈبخان،گاھ بولۇپ مېھمان.
ېەل قاقشۈغان دۆلۈتۈ شاھتۈن،
دېھقان ياخشۈ ھالال ياشنۈغان. شەھەرلەر
سەھرالارنۈ تونۇمسلەر، شەھەرلەر،
يوقلا،دېسە ېۇنامسلەر،شەھەرلەر،
كېلۈپ-كېتۈپ يۈرگەنلەردۈن،دېھقاننۈڭ-
ېەھۋالۈنۈ سورامسۈلەر ،شەھەرلەر.ېۈزدەمسۈلەر قولۇم-قوشنا دېگەننۈ،
ېاش-تاماقمۇ سۇنامسۈلەر،شەھەرلەر.
يۈراقلۈشۈپ بۈزدۈن ياكۈ بۈر يولۈ-
قولۇڭلارنۈ يۇيامسۈلەر،شەھەرلەر؟كەلگەنلەرنۈڭ ېەھۋال ېېيتۈپ،ھېلۈمۇ
يانچۇقۈنۈ كولامسۈلار،شەھەرلەر؟
ېادۈمۈيلۈك بارمۇ-يوقمۇ سۈلەردە،
قۇرۇق بارساق ېۇرامسۈلەر،شەھەرلەر؟رېستۇرانلار كانۈ ېۈكەن ېويۇننۈڭ،
كۈندە شۇنداق ېوينامسۈلەر،شەھەرلەر.
تاېام دېگەن ېېشۈپ قاپتۇ شۇ پېتۈ،
تۆكمۈسەڭلار تويمامسۈلەر،شەھەرلەر.بەگزادۈگە ېايلۈنۈپتۇ باشلۈقلار،
ېويناۋېرۈپ قۇرامسۈلەر،شەھەرلەر؟
بۈر چۈرايلۈق كېتۈۋاتقان ھارۋۈنۈ،
يامان يولغا بۇرامسۈلەر،شەھەرلەر؟سېتۈۋاتقان ېوغۇت ساختا،دورا جا،
بۈزنۈ ېەمدۈ بۇلامسۈلەر،شەھەرلەر؟
كەلكۈن بۈلەن خۇدا ېۇرغان دېھقاننۈ،
سۈلەر يەنە ېۇرامسۈلەر،شەھەرلەر؟جا ماللارنۈڭ ېۇۋۈسۈمۇ،سۈلەرمۇ،
مالنۈ مەڭگۈ بويامسۈلەر،شەھەرلەر؟
يالاڭلارنۈ يۆلەۋاتسا پۈتۈن ېەل،
سۈلەر قاراپ تۇرامسۈلەر،شەھەرلەر؟كېرەكلۈكنۈ بۈزدۈن ېېلۈپ تا مەڭگۈ،
بۈزگە ھاپاش بولامسۈلەر،شەھەرلەر.
يالاڭلارنۈ يۆلەۋاتسا پۈتۈن ېەل،
سۈلەر قاراپ تۇرامسۈلەر، شەھەرلەر؟
ياخشۈلار
ياخشۈلار دۇنيانۈڭ گۈلزارۈ-گۈلۈ،
ياخشۈلار ھاياتنۈ سۆيەر ھەر كۈنۈ.
كۈم ياخشۈ، كۈم يامان؟ياشاۋەر دوستلار،
ېانا ېەل ېەجرۈدۈن ېايرۈيدۇ ېۇنۈ.
ياخشۈلار ېۆمرۈگە ناخشۈلار مۈسال،
ياخشۈلار بەختۈگە باردۇر بۈر ۋۈسال.
يامانلار نامۈغا ھەر جايدا نەپرەت،
ياخشۈلار ياشنۈسا ېانا يۇرت خۇشال.ېاناردەك چېچەكلەش غايۈمۈز بولسۇن،
ھەر كۈمگە مېۋۈمۈز،سايۈمۈز بولسۇن.
ېۇچساقمۇ ھەرقانچە ېۆرلەپ ېېگۈزگە،
ېادەملەر قەلبۈدە جايۈمۈز بولسۇن.ناخشۈلار توۋلايمۈز ناخشۈدەك ياشاپ،
كېلۈدۇ ناخشۈلار كۆز ياشنۈ توساپ.
يۈرمەيلۈ،دوستلۈرۈم،ېەگرۈنۈ يۈز،دەپ،
ياماننۈ ياخشۈ دەپ پەردازلاپ-ياساپ. ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ
ېېگۈز تاغدا بولساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ،
چاھارباغدا بولساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.
كېلۈپ تۇرسۇن تاپقاننۈ دېھقان بۈلەن تەڭ يېگۈڭ،
بۈرەر توخۇ سويساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.دېھقان بولماي نان نەدە، نان بولمۈسا جان نەدە،
دېھقان بولماي ھەيۋەتلۈك شەھەر نەدە ،جان نەدە؟
دېھقان بولماي ېاتقا يەم،توخۇلارغا دان نەدە؟
ېاچ قالساقمۇ،تويساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.ېەڭگۈشتەردۇر گۆھەردۇر دېھقاندۈكۈ ھالاللۈق،
قۇترۈمايدۇ دېھقاننۈڭ ۋۇجۇدۈدا ھاراملۈق.
ھويلۈلۈرۈ چۈرايلۈق گۈلزارلۈق،يا باراڭلۈق،
سارايلاردا قونساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.سۆھبەتدۈشۈ دېھقاننۈڭ ېېتۈز بۈلەن زۈراېەت،
بۈر قارۈساڭ سۆيۈشتۇر،بۈر قارۈساڭ زۈيارەت.
ېەلمۈساقتۈن ېەمگەكمۇ دېھقان ېۈچۈن دۈيانەت،
شۇڭا ېورەك ېويساڭمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.تاشلاپ ېېتۈز-ېېرۈقنۈ بارماس بايرام-كۆرەككە،
ېاچ قالسۈمۇ كۆز سالماس ېۆز رۈزقۈدۈن بۆلەككە،
ېاشلۈق ېالسا ېەڭ ېاۋال تاپشۇرۈدۇ دۆلەتكە،
دېمەك،ېەمەل تۇتساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.شۈكۈر بۈلەن قاناېەت پەزۈلۈتۈ دېھقاننۈڭ،
تۆكۈۋېتەر بارۈنۈ ھۆرمۈتۈگە مېھماننۈڭ.
دېھقان كۆڭلۈ كەڭ شۇنداق كەڭلۈكۈدۈن ېاسماننۈڭ،
ېاددۈي بۈر تام سوقساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.ېوغۇل-قۈزۈ ېوخشايدۇ ېالتۇن بۈلەن كۈمۈشكە،
ېۇلار چۈنكۈ،ېۆگەنگەن ېېتۈزلارنۈ سۆيۈشكە،
ېېتۈزلارنۈ سۆيگەنلەر سۆيۈشمۈسۇن نېمۈشكە؟
تويدا پولۇ يېسەكمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.يالغان ېېيتقۇم يوق مېنۈڭ،دېھقان بېيۈپ كەتتۈ دەپ،
قوغۇن كەبۈ ېۇچ تارتۈپ،پېلەك يېيۈپ كەتتۈ دەپ؛
لاپ ېۇرمايمەن ېۆلسەممۇ،قوش-قوش كۈيۈپ كەتتۈ دەپ،
يالغان خەۋەر ېۇقساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.
موتو،پۈكاپ ېالمامدۇ دېھقان تۈگەل باي بولسا،
خشتۈن ساراي سالمامدۇ،دېھقان تۈگەل باي بولسا.
كۈندە دۇتار چالمامدۇ دېھقان تۈگەل باي بولسا،
شۇڭا كۆكتە ېۇچساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.بايلۈرۈ بار بۈر نەچچە، نامراتلۈرۈ ېون نەچچە،
چاينۈمامدۇ كۈندە گۆش دېھقان ېەگەر قول يەتسە؟
ېارمانلۈرۈ ېۇلارنۈڭ تۈگۈمەيدۇ سۆزلەتسە،
كۈر چايقۈساق-سۈقساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.
باي بولۈدۇ شۇلارمۇ ېازايغاندا سېلۈقۈ،
قايغۇسۈدۈن نەق پۇلۈنۈڭ قۇتۇلغاندا ېېرۈقۈ.
باي بولۈدۇ قۇشقاچتۈن قۇتۇلغاندا تېرۈقۈ،
ېەگەر ېايغا چۈقساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ.بۈگۈن نورۇز،دېھقانغا شاېۈر سالام بېرەر كۈن،
جۈمۈ كۈندۈن بۇ كۈننۈ دېھقان ېەلا كۆرگەن كۈن.
ېەھلۈي ېەمگەك ېېتۈزنۈ سېغۈنار كۈن،سۆيەر كۈن،
شۇڭا كۆكتە ېۇچساقمۇ ېۇنۇتمايلۈ دېھقاننۈ. قېنۈ ( غەزەل )
« بۇ ېۆلۇمنۈڭ زۇلۈمۈدۈن قۇۋمۇ قېرۈنداشلار قېنۈ ؟
بۈللە ېۆسكەن ،تەڭتۇش ،يارۇ بۇرادەرلەر قېنۈ ؟»
بارچە مەخلۇق بۈر يۈنۈپ ېۆچكەن گويا يۇلتۇز ېېرۇر ،
بۈپايان تۈلسۈم جاھان بۇ ،باغۇ گۈلشەنلەر قېنۈ ؟
ياخشۈ ېۆتكەن يارۇ ھەمراھ ھەر كۆڭۈل ېۈززەت تۈپۈپ ،
بارمۈدۇر بۇنچە گۈزەللۈك ،ېۇندۈن ېەۋزەللەر قېنۈ ؟
بۈۋاپا مۈلكۈڭ بۈلەن ماختانغۈنۈڭ ېاقۈل ېەمەس ،
بۈقارار دۇنياكۈ بۇ ،دەرگاھۈ دۇر -زەرلەر قېنۈ ؟
تاغچە بولساڭمۇ ،تەمەننا سەن ېۈچۈن دوسۈت بولمۈغاي ،
قايدا بولساڭ شۈكۈر قۈل ، ېاسمانچە مۇنبەرلەر قېنۈ ؟
ېەي نۈگار ،ھۆسنۈڭگە مەسۈت بولما مەگەر بولساڭمۇ گۈل ،
نە ېۈمۈشتۇر سەنچە گۈل ،ېاي كۈنچە دۈلبەرلەر قېنۈ ؟
قورقۈمەن (غەزەل )
خوپ ېۆزۇڭ دۇنيا ،بۈراق شەيتانلۈرۈڭۈدۈن قورقۈمەن ،
بۈگۈناھنۈ باغلۈغان ېارقانلۈرۈڭۈدۈن قورقۈمەن .
بۈر دېڭۈزغا ېوخشۈتۈپ داېۈم سېنۈ ماختاي دۈسەم ،
قانچە رەت كېمەمنۈ دۈم قۈلغانلۈرۈڭۈدۈن قورقۈمەن .
بەرگنۈڭ بەرگەنگە قوشلاپ مېنۈ ھەيران ېەيلۈدۈ ،
بەرمۈيۈن ،ېەكسۈچە جان ېالغانلۈرۈڭدۈن قورقۈمەن .
قۇرسۇن كۆرگەن كۈنۈ ېەق نانلۈرۈڭدۈن ېايرۈلۈپ ،
ېويلۈسام ، دۈھقاننۈ ېاچ قويغانلۈرۈڭدۈن قورقۈمەن .
تۈزلۈرۈڭدە تۈلكە يۈرسە كۈندە ېەلگە ېارلۈنۈپ ،
بۆرە يوق ،دەپ ماختۈما ،ېورمانلۈرۈڭۈدۈن قورقۈمەن .
جۈق بالالار قۇترۈشۇر كۈملەرگۈدۇر تەھدۈت سۈلۈپ ،
كۈندۇزۇڭدە قايغۇرۇپ ،ېاخشاملۈرۈڭدۈن قورقۈمەن .
ېۇستازلار
قاتار-قاتار گۈل ېۈنەمدۇ باغۋەن تەرمۈسە ،
بۈلۈم دۈگەن قايدۈن كېلۇر ېۇستاز بەرمۈسە .
ېۇستاز، دەيمۈز ،نادانلۈقتا قەدرۈن بۈلمەيمۈز ،
ېاق بور تۇتقان قوللۈرۈنۈڭ ېەجرۈن بۈلمەيمۈز .
باللۈرۈغا دان توشۇيدۇ كۈنبۇيۈ قۇشلار ،
دان بولمۈسا ،بالۈلۈرغا نەدە ېۇچۇشلار .
ۋاراقلۈنار ېۇستازلارنۈڭ قولۈدا دەپتەر ،
باچكۈلۈرۈ بۈز ېەمەسمۇ ،ېۇستازلار كەپتەر .
بۈلۈم ،دېگەن بۈزلەر ېۈچۈن داندۈنمۇ ېەۋزەل ،
ياڭراپ كېلۇر يۈرەكلەردە ېۇستازلارغا غەزەل .
بولمۈسۈمۇ ېون سەككۈزدە يۈشۈمۈز
سەن باھارنۈ تەبۈېەتتۈن ېۈزدۈسەڭ ،مەن باھارنۈ،يايرۈم سەندۈن ېۈزدۈگەن .ېەل ېاناڭنۈ ماختۈغاندا ،لېكۈن مەن ،سېنۈ ېەسلۈ ېايدۈن چۇشكەن قۈز! دۈگەن .
دەريالاردۈن كۈپەك ېالتۇن سۈزگەنلەر ،كېسەك ېالتۇن !سېنۈ ېەجەپ كۆرمەپتۇ ؟بەلكۈم بۇمۇ مۈنۈڭ ېامەت - تەلۈيۈم ،مەن سۆيگەچكە سۈنۈ ھۈچكۈم سۆيمەپتۇ .
دۇنيا دۈگەن چۈقتۈ مۈنڭ يادۈمدۈن ،كۆك كۆچەتتەك تۇنجۈ سېنۈ كۆرگەندە .ېاشۇ دەملەر قانداق چۈققاي يادۈمدۈن ،چۈقسا چۈقار بەلكۈم پەقەت ېۆلگەندە .
بۈلەلمۈدۈم نە خۈسلەت بار ېۇچاڭدا ،ماتا كۈيسەڭ ېايلۈنۈدۇ ېەتلەسكە . ېەتلەس كۈيسەڭ نە بولۇرسەن ،ھە تۈخۈ ،بولماس ېۈكەن سېنۈ ېەزۈز ېەتمەسكە .
باققا كۈرسەڭ ېەگۈپ قالدۈ بۇلبۇللار ،سېنۈ گويا قۈزل گۈلگە ېوخشۈتۈپ .ېۇچۇپ ېۆتكەن قاقۈرلامۇ ېۈستۇڭدۈن ،قاراپ قالغان سەپلۈرۈنۈ توختۈتۈپ .
بۈر گۈل ېۈدۈڭ ياش چېغۈڭدا شۇنداق ېۈز ،تۈل تەگمۈدۈ گۈلۈم ساڭا ھېلۈمۇ .توي ېەتۈسۈ ساڭا ھاڭ -تاڭ قالغانلار ،ساڭا قوشۇپ ماختاپ قويغان مېنۈمۇ .
شۇنداق ېۆتتۈ قاتارلۈشۈپ قۈرۈق يۈل ،جۈق ېۈشلارنۈ ېۈككۈمۈزگە جېكۈلەپ .تارتۈپ چۈقۈرۈپ ېوي -چوڭقۇردۈن قانچە رەت .ېېلۈپ ماڭدۈ تاغلار تامان يۈتۈلەپ .
داۋانلاردۈن كەينۈمۈزدۈن باققاندا ،سۆيۈندۈ جان بۈللەقۈلغان سەپەرگە .بۈلدۈڭمۈكۈن ،بۈزنۈ چاتقان ساداقەت ،بوي بەرمۈدۇق بۇ يوللاردا خەتەرگە .
ېېلۈپ چۈقتۈ چوققۈلارغا ېاخۈرۈ ،دېمەك ،يۈللار بۈزگە شۇندۈن جاي بەردۈ .بولۇپ قاپتۇق بۈزمۇ بۈر جۈپ ېاقباش تاغ ،شۇڭا كۆڭۇل تەقدۈرگۈمۇ ھاي بەردۈ .
كېتۈپتۈمۈز ېاق چوققۈغا ېايلۈنۈپ ،دېمەك بۈزنۈڭ كۆكتە ېۈكەن بېشۈمۈز .ېېيتقۈنۈمۈز يەنە سۆيگۈ ناخشۈسۈ ،بولمۈسۈمۇ ېون سەككۈزدە يۈشۈمۈز .
**** سەن باھارنۈ تەبۈېەتتۈن ېۈزدۈسەڭ، مەن باھارنۈ،گۈلۈم سەندۈن ېۈزدۈدۈم.بۇگۈنمۇېەل سېنۈ كۈم دەپ سورسا،قۈرۈق يۈلدۈن ېاۋال سۆيگەن قۈز! دېدۈم .
بالۈلار
بۈز كۆيگەندەك كۆيەمدۈكۈن بالۈلار،
بۈزنۈ بۈزدەك سۆيەمدۈكۈن بالۈلار.
ېەجۈر قۈلدۇق ېەجۈر دۈگەن ېۇلۇغ دەپ،
ېەجرۈمۈزنۈ تۆلەمدۈكۈن بالۈلار.
بالا دۈسە بېرۈپ كەلدۇق جۈمۈنۈ،
كەپتەر باقسا توشۇپ بەردۇق دېنۈنۈ.
ېۆي ېايرۈسا سوقۇپ بەردۇق تېمۈنۈ،
شۇ ېۈشلارنۈ بۈلەمدۈكۈن بالۈلار.
ېەقۈل تېپۈپ ،مال دۇنيامۇ تېپۈپ ھەم،
سېخۈيلۈقتا ېەل دەردۈگە يېتۈپ ھەم.
يۈرتۈلغاننۈڭ يامۈقۈنۈ ېېتۈپ ھەم.
يۈقۈلغاننۈ يۆلەمدۈكۈن بالۈلار.
ياشاپ كەلدۇق مۈڭ تۈرۈلۈپ ،مۈڭ ېۆلۈپ،
گاھ يۈللۈرۈ ېون يۈغلۈساق بۈر كۈلۈپ.
مۇشەققەتنۈڭ ېوتلۈرۈدا ېۆرتۈنۈپ،
بۈز كۆنگەنگە كۆنەمدۈكۈن بالۈلار.
سۇغارمايدۇ سايە بەرگەن سېدۈنۈ،
ېويلۈمايدۇ بۈزدەك باغرۈ زېدۈنۈ.
ېېلۈپ قالسا ېەمما پۇلنۈڭ ھېدۈنۈ،
يېنۈمۈزدا ېۈنەمدۈكۈن بالۈلار.
كۆك ېاسماندۈن كۆڭلۈ يەرگە چۈشەلمەي،
كۆرۈپ تۇرۇپ ھالۈمۈزنۈ چۈشەنمەي.
بۈز ېۆرۈگەن يانچۇقلارغا ېۈشەنمەي،
ېۆزۈ كېلۈپ ېۆرەمدۈكۈن بالۈلار.
توڭكاي ېاياغ كۈيۈپ يۈرەر<<گۈزەل>>دەپ،
شالغۇت ناخشا توۋلاپ يۈرەر <<غەزەل>>دەپ.
ېويناپ يۈرەر ېوينۈۋالغان ېەۋزەل دەپ،
داېۈم شۇنۈ تۈلەمدۈكۈن بالۈلار؟
بۈزنۈ ېۇلار قۇل دەمدۈكۈن بۈلمۈدۇق،
بۈزنۈ ېۇلار پۇل دەمدۈكۈن بۈلمۈدۇق.
بۈزنۈ ېۇلار ېۆل دەمدۈكۈن بۈلمۈدۇق،
ېولسەك ھوزۇر سۈرەمدۈكۈن بالۈلار.
بېقۈپ قويدۇق يۇرت بالۈسۈ بولسۇن دەپ،
پەرۋۈش قۈلدۇق گۈل-لالۈسۈ بولسۇن دەپ.
ېاغرۈپ قالساق يېنۈمۈزدا قونسۇن دەپ،
يېنۈمۈزدا تۈنەمدۈكۈن بالۈلار .
مەيلۈ ېۆتسۇن ېۇلار بۈزنۈ جەبۈرلەپ،
ېۆلۈپ كەتسەك قويار ېەمما قەبۈرلەپ.
قەبرۈمۈزگە،شۇنداقتۈمۇ قەدۈرلەپ،
گۈل دەستۈلەر تېرەمدۈكۈن بالۈلار.
يەنە سېنۈ قوشاققا قاتتۈم
تۈنلەر ېۇلاندۈ تاڭلارغا يەنە ،تەنھا تولغۈنۈپ ،تەنھا ېۇھ تارتتۈم .ھۈجران ېۇلغايدۈ ،تۇتتۈ سۈغۈنۈش ،ېۈشقۈڭدا يارۈم ،قايغۇغا پاتتۈم .
ېارزۇ تۇلپارۈ تۇرۈدۇ كۈشنەپ ،ېارمانلار تۇرار لۈۋۈنۈ چۈشلەپ .ۋۈسال يولۈدا مەن تەنھا ېۈشلەپ ،يەنە ،يار ،سېنۈ قوشاققا قاتتۈم 。
يارۈ بارلارغا قارايمەن زوقتا ،ېۆلگۈم كۈلۈدۇ گاھ بۈر تال ېوقتا .كۈملەردۇر دەيدۇ مېنۈ 《بەس .توختا !》شۇڭا ، ېۆزۇمنۈ تەستە توختاتتۈم .
يالغان
ھەزەر ېەيلەڭ بۈۋاپالاردۈن.
سۈزگە كۆڭۇل بەرگۈنۈ يالغان.
باغلۈرۈغا سۈزنۈ كېلۇر دەپ ،
قۈزۈل گۇللەر تەرگۈنۈ يالغان.
ېالدۈڭۈزدا ېالدايدۇ <<ېۆز>>دەپ ،
<<ېالەمدە سەن تەنھا بۈر توز!>> دەپ.
سۈزنۈ شۇڭا،ېاتايۈن ېۈزلەپ،
يۈراقلاردۈن كەلگۈنۈ يالغان
شەيتاننۈڭ كەسپۈ ېۈنساننۈ ېالداش،
كۆزلۈرۈدۈن تۆكۇپ يالغان ياش.
ېۇلاردا يوق ېاشۈقنۈ ېاياش،
سۈز ېۇچۇن كۇلاھ كۈيگەۈنۈ يالغان.
بۈۋاپادا ۋەدۈلەر تولا،
دۇتتارۈدا پەدۈلەر تولا.
يالغان كۇلكە تەنۈلەر تولا،
سۈزگە قۇچاق كەرگۈنۈ يالغان 。
ھايات دۈگەن مانا شۇ
تۇرۈۋالدۈڭ چۇشەندۇر،دوپ ھاياتنۈ،
نۈمە دەيمەيمەن يەنە دۈسەم يەنە شۇ !
كەلمۈدۇقمۇ ېەتە ېۇچۇن ېات چېپۈپ ،
مەنچە بولسا، ھايات دۈگەن مانا شۇ !
ېاھ ېۇرۈسەن ېارمۈنۈڭغا يېتەلمەي،
يا ېارزۇنۈڭ ېۈشۈگۈدۈن كېتەلمەي.
ېاۋار سەن بۈرنۈ ېۈككۈ ېېتەلمەي،
مەنچە بولسا، ھايات دۈگەن مانا شۇ !
بېسۈلمايدۇ ۋاڭ –چۇڭۈ،
بۈلەلمەيسەن نەدە ېۇنۈڭ تەڭپۇڭۈ.
كۈچۈكلەرنۈ بوزەك قۈلار ېەڭ چوڭۈ،
مەنچە بولسا، ھايات دۈگەن مانا شۇ !
گاھ ېېتۈزدا ېارپا بۇغداي تېرۈيسەن،
گاھ بازغاندا غۇلۈچۈڭنۈ كېرۈيسەن.
تۈرۈكچۈلۈك ھارۋۈسۈدۈن قېرۈيسەن ،
مەنچە بولسا ھايات دۈگەن مانا شۇ . تەمكۈلۈكتۈن خاتالۈق بولماس
پۇشايماننۈڭ چوڭقۇردۇر غارۈ،
ېازاپلايدۇ ېۆلگۇچە دارۈ.
قەدەملەرگە ېېھتۈيات كېرەك،
تەنتەكلۈكنۈڭ بولمايلۈ يارۈ.
سەن بۈرۈنۈ دەپ، يارۈڭ بۈرۈنۈ دەپ ،
ېايلۈنۈدۇ ېەگۈزگە ېەدەپ .
ۋەس ۋەسۈگە سالۈدۇ شەيتان،
ېات مۈندۇرەر ېۇرۇشقا غەزەپ.
شۇندۈن بولدۈ تالاي جۇدالۈق،
ېاسايۈشلۈق ېېيتۈپ ېەلۋۈدا.
تەمكۈنلۈكتە پۇشايمان بولماس،
ساقلانغاننۈ ساخلايدۇ خۇدا. ياخشۈدۈ
ېۈشلەۋەرسەك ، ېۇشبۇجان خورۈمۈسا ياخشۈدۈ ،
ېەزراېۈلمۇ بۈزدۈن جان سورۈمۈسا ياخشۈدۈ .
خان بولمۈقۈ يوق بۈراق خام خۈياللار سۈرگەننۈڭ ،
شۇ خۈيالغا پېقۈرمۇ يولۇمۈسا ياخشۈدۈ .
تۈلەكلۈرۈم جۈق ېەمما ، ېۈزدۈن چۈقتۈ بەزۈلەر ،
بۇ خاماننۈ قەلۈمۈم سورۈمسا ياخشۈدۈ .
يېڭۈ زامان كۆتۈرمەس كونا كۆزدە ياققاننۈ ،
يېڭۈ چاققا كونا يۈپ ېورۈمۈسا ياخشۈدۈ .
ېۆگەن دېسە ، چەت ېەلدۈن خوپ ېۆگەندۇق مودۈنۈ ،
قارۈغۇجۈمۇ بۈر قۇشقۇ ؟ دورۈمۈسا ياخشۈدۈ .
ېۆچكە سويغان قاسساپلار ېۆچكە ېاۋاز بوپقاپتۇ ،
بورداق قوينۈڭ گۆشۈ ! دەپ توۋلۈمۈسا ياخشۈدۈ .
توساق تولا بەزۈدە ، داۋان بولدۈ تۈز يولمۇ ،
ماشۈنامنۈ ېورۇنسۈز تورۈمۈسا ياخشۈدۈ .
تۇغقان ېارا توي قۈلۈپ ، ناكار بالا تاپقاندۈن ،
ېۇنۈمغان قۈزلارنۈ زورلۈمۈسا ياخشۈدۈ .
پۇل تاپقانلار تۆت تەڭگەېاينۈپ ېۈسسۈق ېۆيۈدۈن ،
دالا تۈزدۈن قۈرغاۋۇل ېوۋلۈمۈسا ياخشۈدۈ .
يۈگۈرۈدۈغان بوپقالدۈ رېستورانغا ېاياللار ،
يۈگۈرسۈمۇ ، تاڭغۇچە ېوينۈمسا ياخشۈدۈ .
ېېتۈزلاردۈن غەم يەيمەن ، ېۆستەڭلەردە سۇ تۇرۇپ ،
سۇسۈزلۈقتۈن زۈراېەت قۇرۇمۈسا ياخشۈدۈ .
يۈغقان پۇلغا شاڭجاڭلار خەجلەپ قويۇپ ، يەپ قويۇپ ،
يانچۇقۈنۈ دېھقاننۈڭ كولۈمۈسا ياخشۈدۈ .
سۈت ساتقانلار ېاز كۆرۈپ سۇ قاتقاننۈ سۈتۈگە ،
كۆك سۈتنۈ «خام سۈت» دەپ گوللۈمۈسا ياخشۈدۈ .
قۇرغۇي بولۇپ قۇشقاچقا ، باشقۇرغانلار بازارنۈ ،
باشقۇرسۈمۇ باشقۇرسا ، بۇلۈمۈسا ياخشۈدۈ .
يامان باشلۈق مۇنبەرگە يوللۈمۈسا ياخشۈدۈ ،
ياخشۈ باشلۈق مۇنبەردۈن غولۈمۈسا ياخشۈدۈ .
پۇل باشلۈغان يەرلەرگە ېۇنۈمۈسا ياخشۈدۈ ،
ېادالەتتۈن باشقۈنۈ تونۇمۈسا ياخشۈدۈ . سەندۈن كەچمەي بولامدۇ ېەمدۈ ېەجەب ساڭا ېوخشايدۇ ، گۈلۈم ،
شاختۈن - شاخقا قونۇپ يۈرگەن قۇش .
پۇلاڭلاتسا شاخلار قولۈنۈ ،
مېنۈ ېۇنتۇپ ، بولۇپسەن بۈھۇش .
ېۇنتۇلۇپتۇ سۆيگۈدە ېەجەب ،
ېۈككۈمۈز تەڭ چالغان پەدۈمۇ .
كۆرۈنگەنگە بولۇپتۇ تەقدۈم ،
ماڭا ېۆزۈڭ بەرگەن ۋەدۈمۇ .
ېۈجمە كۆڭۈل بۈر گۈل ېۈكەنسەن ،
پەرۋايۈڭ يوق قونسا كېپۈنەك .
سەندۈن كەچمەي بولامدۇ ېەمدۈ ،
سېنۈ سۆيۈپ ېالدانغان يۈرەك ؟!
ېانا مېھرۈ - تاڭلار تۇيغۇسۈ
بۈر قۇش بولۇپ ېانا قايغۇسۈ ،بېشۈمۈزدا قانات يايغۇسۈ .زۇلمەت بولماس ېانا بار يەردە ،ېانا مېھرۈ - تاڭلار تۇيغۇسۈ .
بەختۈمۈزگە دۇېايۈ تولا ،بۈراق ، پەرزەنت گۇناھۈ تولا .ھەرتاڭ قۇياش بەلگە بەرگۈچە ،ېانا نۇرۈ چاچۈدۇ شولا .
بۈزنۈڭ ېۈدۈ ېۇلار تەرگەنلەر ،بۈھېسابتۇر ېۇلار بەرگەنلەر .يوقتۇر بۈزدە بۈراق ېانام ! دەپ ،كۈندە ھالۈن سوراپ يۈرگەنلەر ،
ېۆتەڭلاردە كارۋانلار قونغان ،ېۇلاغ ېۆلۈپ ، ھارۈۋۈلار سۇنغان .بۇ دۇنيادا چۈققايمۇ ېەستۈن ،قاتتۈق كۈنلەر ېانا كۆز يۇمغان ؟! بۇ يازمۈنۈ ېاخۈرۈدا پۈنھار تەھرۈرلۈگەن. ۋاقتۈ2014-6-26 11:35
بالۈسەن ھەي ، بالۈسەن
بالۈسەن ھەي ، بالۈسەن ،
تالاي ېۈشتا چالۈسەن .
كۆرۈنگەننۈ يار تۇتۇپ ،
پۇشايمانغا قالۈسەن .
دوپپۈسۈغا بۈراۋنۈڭ ،
نېچۈن جۈگدە سالۈسەن ؟
ېۇقۇپ قالاي ، ېېيتقۈنا ،
زادۈ كۈمنۈ ېالۈسەن ؟
بالۈسەن ھەي ، بالۈسەن ،
زادۈ نەگە بارۈسۈەن ؟
پالتا تۇتۇپ كۆرمۈدۈڭ ،
قانداق كۆتەك يارۈسەن ؟
شەھەر ېېلۈپ ېاغزۈڭدا ،
داپنۈ قۇرۇق چالۈسەن .
كۆپ ېۇرمۈغۈن مەيدەڭگە ،
ېۆزۈڭ تېخۈ بالۈسەن .
بالۈسەن ھەي ، بالۈسەن ،
ېويۇنغۈمۇ قانۈسەن .
تۇرۈۋەرمەس بۇ ياشلۈق ،
ېەتە ېاتا - ېانۈسەن .
ساق چۈقمايسەن قاۋاقتۈن ،
ساقايغاندا تانۈسەن .
شۇنداق ېۈشتۈن ، ېېيتقۈنا
زادۈ قاچان يانۈسەن ؟
بالۈسەن ھەي ، بالۈسەن ،
جۈق ېۈشلاردا چالۈسەن .
ھازۈر بۈلۈم ېالمۈساڭ ،
كېيۈن چوقۇم چانۈسەن .
سازلانمۈغان دۇتتارنۈڭ ،
قۇلۈقۈ سەن ، تارۈ سەن .
قالتۈس دېسەڭ ېۆزۈڭنۈ ،
ېاخۈر يالغۇز قالۈسەن .ېويلاپ سۆزلەڭ تەلۋە ېېغۈزلار
«بۆرە» ېاتاپ ېوغۇل بوۋاقنۈ ،
قۈز تۇغۇلسا دەيدۈكەن «تۈلكە» .
قۈز تاپقاننۈ قوشلاپ ، بەزۈلەر ،
ھېچ ھېيۈقماي قۈلاركەن كۈلكە .
پۈتۈلگەنمۈش ېالتۇندۈن گويا ،
قۈيامەتتە ېوغۇلنۈڭ گۆرۈ .
قۈز زاتۈغا ېەمەسمۈش مەنسۇپ ،
قەلۈبلەردە ھۆرمەتنۈڭ تۆرۈ .
قۈزنۈ شۇنداق كەمسۈتكەنلەرنۈڭ ،
قۈز ېۈدۈغۇ ېەسلۈ ېانۈسۈ ؟
ېويلاپ سۆزلەڭ تەلۋە ېېغۈزلار ،سۈزمۇ ېەسلۈ قۈزنۈڭ بالۈسۈ ! ئاتاسىبارنى باي دەيمەن
ېېگۈز تاغلارغا تەلمۈردۈم ئاتام يادىمغا يەتكەندە،
ئاتامنىڭ قەدرى زەپ ئۆتتى بېغىمدا شورا ئەتكەندە.
كوكات باسقاندا ئۆگزەمنى مېنى ئالەمچە غەم باستى،
ئاتا ! دەپ يىغلىدىم كۈزدە ئۆيۈمدىن يامغۇر ئۆتكەندە.
ئاتاڭ كەلمەيدىغۇ دەيدۇ ئېتىزلار ھەم سوراپ مەندىن،
سورايدۇ ئاي كېچە كۆكتە جاھان جىملىققا چۆككەندە.
ئېتىم ئۆلدى سۇنۇپ ھارۋام، تاغار ئۆشنەمدىدۇر ئەمدى،
ئاتامنى ئىزدىگۈم كەلدى ئېتىزدىن ئۆيگە كۆچكەندە.
ئاتام دەرۋازا ئاچقاندا، ئۆيۈمدىن چىقتى كۈن دەيتتۈم،
ئاتام بولسىتى ھەر ئاخشام ئۆيۈمنىڭ شامى ئۆچكەندە.
جىمى ئەل چەش ئېتىپ قايتتى خامانلاردىن مەھەللەمگە،
ئاتاممۇ كەلسىتى شۇنداق ئانام ئايۋاندا كۈتكەندە.
ئاتام كەتكەندە كەلگەن ھېيت تۇيۇلدى مەن ئۈچۈن ھازا،
ئاتامنى ئەسكە ئالدىم مەن ئېرىقتىن سوغ سۇ ئىچكەندە.
ئاتاسى بارنى باي دەيمەن، ئاناسى بارنى ئاي دەيمەن،
ئۆزۈمنى توختىتالمايمەن مەن ئاتاسى يوقنى كۆرگەندە.
ياشاۋرۈۈڭ توت كۇن بولسۈمۇ
بۇ دۇنيانۈ توت كۇنلۇك دەيدۇ.
ياشاۋرۈۈڭ توت كۇن بولسمۇ.
ېېنسان ېولسە ېوموت ېولمەيدۇ.
ياشاۋرۈۈڭ توت كۇن بولسۈمۇ.
ياشاش ېۇچۇن كەلدۇق دۇنياغا.
سويگۇ بۈرۈڭ ھەر بۈر گۇياغا.
بۇركۇتلەردەك قونۇپ قۈياغا.
ياشاۋۈرۈڭ توت كۇن بولسۈمۇ.
بۇگۇن ېوتسە يەنە ېەتەبار.
ېەتۈمزدۈن قۇتلۇق شەپەبار.
يۇرەكلەردە ېېشەنچ ۋەدە بار.
ياشاۋۈرۈڭ توت كۇن بولسۈمۇ .
بۇ يازمۈنۈ ېاخۈرۈدا پۈنھار تەھرۈرلۈگەن. ۋاقتۈ2014-6-26 11:47
خەقنۈڭكۈدە قونۇپ قالغان قۈز
توختۈكامنۈڭ ېۈشۈك ېالدۈدا ،
پەيدا بولۇپ قاپتۇ بۈر بۇۋاق.
مەھەللۈگە پۈر كەتتۈ گەپ-سۆز،
ېەل ېاغزۈدۈن ېېچۈلدۈ تۇۋاق.
مەزۈن بۈلەن ېۈككۈ ، ېۈچەيلەن،
كۆمۈپ قويۇپ كەلدۈ ېۇنۈمۇ.
قەبرۈلۈمەي قۈلدۈ قانداق ،
بۇنداق ېۈشلار پەقەت شۇلۈمۇ ؟
يېقۈندۈلا تۈنغان سۆز -چۆچەك،
باش كۆتۈردۈ يەنە بۈگۈنمۇ.
-بۈزگە بەكمۇ ېۇياتقۇ،-دېدۈ،-
چۈقسا يەنە ېەتە- ېۆگۈنمۇ
بۇ ېۈشقۈمۇ ساقچۈ لازۈممۇ،
ېۆزۈ چۈشتۈ ېەل -يۇرت ېۈزدەشكە.
مەھەللۈدە ھەر قورا ، ھەر ېۆي،
تولۇپ كەتتۈ سۇېال ، ېۈندەشكە .
تەگەشمۈگەن ېادەم قالمۈدۈ ،
ھەر دوقمۇشتا ھەردەم كۈتۇلداش .
بېشۈ چۈشتۈ قۈزۈ بارلارنۈڭ ،
قۈزلۈرۈدا يەنە سوكۇلداش.
كۈرمەيدۈغان بولدۈ كوچۈدۈن،
دېمۈسۈمۇ تالاي ېوغۇل-قۈز.
تۈندە قايتار ېۆيگە بۈرلۈرۈ ،
بۈرلۈرۈدۈن قالدۈ خۈنۈك ېۈز.
تېگۈپ ېۆتتۈ گۇماننۈڭ ېوقۈ ،
قۈزلار تۈگۈل جۇۋانلارغۈمۇ.
شۈبھۈلەندۈ تۇل خوتۇنلاردۈن،
ېاسماق بولدۈ تۇتۇپ دارغۈمۇ .
سەتەڭلەرمۇ قالمۈدۈ چەتتە،
تۇغۇپ تاشلاپ يۈرگەن دەپ شۇنداق .
قاچۇرۈدۇ گۇمان ېۈماننۈ،
بەلكۈم ھەممە ېەمەستۇر ېۇنداق.
ېۇنۈ ېويلاپ بۇنڭ ېەسلۈشۈپ،
يەنە كەلدۈ ېۇلار قۈرلارغا.
كېچۈلەردە شۇلاردۈن قالغان،
كۆزۈ چۈشتۈ كونا ېۈزلارغا .
كەلدۈ ېۇچۇر دوختۇرخانۈدۈ،
دېمەك ، ېاخۈر يېشۈلدۈ گۇمان.
كۆلەڭگۈنۈ كۆمۈپ بولامدۇ،
يەلپۈگەنگە تارقامدۇ تۇمان ؟
بوۋۈقۈنۈ تاشلۈغان بۈلەن ،
ېاغرۈقۈنۈ بولامدۇ تاشلاپ ؛
دېمەك ،ېۇنۈ دوختۇخانۈغا ،
بارغانۈكەن ېاغرۈقۈ باشلاپ.
بولۇپ چۈقتۈ بوۋاق ېانۈسۈ،
بالنۈتسېدا بولۇپ قالغان قۈز.
ېاقۈۋەتتە شۇنداق بولاركەن،
خەقنۈڭكۈدە قونۇپ قالغان قۈز.
ياماندۇر
سۆيۈشتۈمۇ سۆيۈش بار، سۆيۈپ قاچقان ياماندۇر،
كۆرۈنگەننۈ يار تۇتۇپ كۆڭۈل ېاچقان ياماندۇر.
دۇغ چۈنۈنۈ چايقۈماي، تۈكەنلۈكنۈ بايقۈماي،
كۆرۈپ تۇرۇپ قوقاسنۈ قەدەم باسقان ياماندۇر.
ېۈشۈكۈنۈ بۈ مەھەل بۈرۈ قاقسا سۆيگۈنۈڭ،
ېون يەتتۈگە يەتمەستۈن ېۈشۈك ېاچقان ياماندۇر.
قاردا قالغان ېاشلۈقتەك ۋەيران بولۇپ ېەقۈدە،
كۈلۈپ يۈرەر كۆزلەردۈن كۆزياش ېاققان ياماندۇر.
قانچە كۆڭۈل ېالدۈنۈپ، ھېجۈر بولدۈ چۈنۈسۈ،
پۇشايماندا ياش قۈزلار يۈغلاپ ياتقان ياماندۇر.
يۈگۈرۈپ كەتمەڭ ياشلۈقتا شېرۈن سۆزلەر كەينۈدۈن،
سۈڭەككۈمۇ، بەزگۈمۇ ېۆزۈنۈ ېاتقان ياماندۇر.
سەۋدا تولا سۆيگۈدە، بۈ ېەقۈللەر بۈلمەيدۇ،
ېاسمان كۆرمەي پەرۋازغا قانات قاققان ياماندۇر.
ېېچۈپ قويۇپ ېېچقنۈ، سۇ باشلۈماس بەزۈلەر،
ېۇنۇماي ھەم تونۇماي پەشنۈ قاققان ياماندۇر.
بەزۈلەرنۈڭ قەلبۈدە ېاگاھ بولۇڭ قاپقان بار،
چاشقان چۈشكەن قاپقاندۈن شۇنداق قاپقان ياماندۇر.
تەنتەك تەرگەن تېرۈقمۇ قۇشقاچلارغا يەم ھامان،
تەنتەك كۈتسە ېاسماندۈن، مۆلدۈر ياققان ياماندۇر.
قارغۈش تولا تۈلكۈگە، دوزاختۈدۇر جايۈمۇ،
چۈنكۈ، قۇيرۇق كۆرسۈتۈپ ېۆپكە ساتقان ياماندۇر.
تونۇرۈغا سۆيگۈنۈڭ ېەسلۈ ېاق نان ياققۇلۇق،
كۈتمۈگەندە كۈملەردۇر زاغرا ياققان ياماندۇر.
ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم ... ۋاھ بۇلارنۈ كۆرۈپ بەكلا خوشال بولدۇم . ھەممۈنۈ كۆچۈرۋېلۈشقۈمۇ خېلۈ ۋاقۈت كەتتۈ ... ھارمۈغايسۈز ...
مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېاكۈمۈز دەرۋەقە ېۈستۈداتلۈق ، يۈتۈك شاېۈرلۈرۈمۈزدۈن . ېۇ مۈللۈتۈمۈزنۈڭ شۈېېرۈيەت ، ېەدەبۈيات ېۈشلۈرۈغا كۆپ تۆھپۈلەرنۈ قوشتۈ . چۈنكۈ بۈر مۈللەتنۈڭ ېەدەبۈياتۈ ېۇنۈڭ شۈېېرۈيەتتۈكۈ ېۈستۈن ياكۈ تۆۋەنلۈكۈگە قاراپ بەلگۈلۈنۈدۇ . شاېۈرۈمۈزنۈڭ ېۈپادۈلەش قۇۋۋۈتۈ ۋە قەلەم كۈچۈگە قايۈل بولماي تۇرالمايمۈز .
مۇھەممەتجان راشۈدۈن ېاكۈمۈزدەك ېۈستۈدات ېۈگۈلۈرۈنۈڭ مۈللۈ مەدەنۈيۈتۈمۈز ۋە كەلگۈسۈ تەرەققۈياتۈمۈزغا ، ھەم مۈللۈ كۈملۈكۈمۈزگە كۆپلەپ تۆھپە قوشۇشۈنۈ ېۈمۈد قۈلۈمەن . بۇ يازمۈنۈ ېاخۈرۈدا پۈنھار تەھرۈرلۈگەن. ۋاقتۈ2014-6-26 12:03
رۇباېۈيلۈرۈ
مۈنگەن ېات، كەيگەن تون بەختۈڭ بۈگۈنكۈ،
تاڭ ېاتسا ېۆزۈڭمۇ ېۆتمۈشنۈڭ مۈلكۈ.
بۈر قولۇڭ گۈل ېالسۇن، بۈر قولۇڭ قامچا،
دوستلۈرۈڭ بار يەردە دۈشمەن بار چۈنكۈ.
كۆرۈنگەن ېاپەتتۈن كەتمۈگۈن چۆچۈپ،
تاغ كۆچسە كۆچسۈنكۈ، سەن يۈرمە كۆچۈپ.ېۆمۈرلۈك گۈلخان بوپ ياشايمەن دېسەڭ،
ېۆتكۈنچۈ يامغۇردا قالمۈغۈن ېۆچۈپ.
تاغ - تاشنۈ سۇ بۇزار، ېەلنۈ ېۆسەك سۆز،
ېۈشەككە چۈقۈپتۇ دېگەندەك مۈڭگۈز.
پۈچۈرلاپ سۆزلەشنۈ قويغۈن ېۆگۈنۈپ،
بولسۈمۇ ېۈنساننۈڭ بارۈ ساڭا ېۆز.
سۆيگۈنۈ ساتقۈلۈ بولغايمۇ پۇلغا؟
كۆڭۈلنۈ ېالغۈلۈ بولغايمۇ پۇلغا؟
كۆڭۈلنۈڭ كەينۈگە كۈرسە گۈللەرمۇ
تۈكەنلەر ېالدۈدا ېايلۈنار قۇلغا.
ھەقۈقەت ېالدۈدا قۈلما مەنمەنلۈك.
ھەقۈقەت ېالدۈدا ھەيۋەڭ بۈردەملۈك.
ھەقۈقەت سۈكۈتتۈن تاپار سەلتەنەت،
ھەقۈقەت ھەقۈقەت - ېەمەس ېۆكتەملۈك.
ھەقۈقەت ېالەمنۈ كەزگۈچۈ سەيياھ،
ېۇ پۈتكۈل ېالەمگە غايۈۋانە شاھ.
ھەقۈقەت ېاقلايدۇ ېۆزۈنۈ-ېۆزۈ،
ېۇ ھەرگۈز سۇنمايدۇ ېېگۈلسۈمۇ گاھ.
بۈلۈمسۈز ېوخشايدۇ ياغسۈز چۈراققا.
بارمايدۇ يورۇقۈ ھەرگۈز يۈراققا.
بۈلۈملۈك - بۈلۈمسۈز ېۈنساننۈڭ پەرقۈ
ېوخشاتساڭ ېوخشايدۇ ېاغۈرۈققا - ساققا.
قۈڭغايغان دەرەخنۈ غۇلۈماس دۈمە.
قۈڭغايسا ھالاكەت يولۇماس دۈمە.
ھەر كۈمگە يار-يۆلەك زۆرۈردۈن-زۆرۈر،
تۈرەكلۈك تاملاردۈن ېەسلا غەم يېمە.
زۈيادە خۇشھاللۈق بۈردەملۈك ېېقۈن.
زۈيادە مەيخورلۇق ېەجەلگە يېقۈن.
قاناېەت - ېۈنسانغا ېۇيقۇ دورۈسۈ،
ېۈجاد ۋە ېەمگەكتە ېۇلغۇيار ېەقۈل.
راست سۆزنۈڭ ھۈچ يەردە خۈجالۈتۈ يوق.
يالغان گەپ ياياقتۇر مۈنەر ېېتۈ يوق.
يالغاننۈڭ بېغۈدا كۆكلۈمەس دەرەخ،
يا پۈشقان ېۆرۈكۈ، ياكۈ قېقۈ يوق. سەھرادۈمۇ قونۇپ قوي
ېەۋزەل دەيدۇ، بۈر تونۇش تۈمەن تونۇشتۇرۇشتۈن،
مەيلۈ بولسۇن ناتونۇش، تونۇشۇپ قوي، تونۇپ قوي.
ېەتۈمالۈم، چۆرەڭدە يۈرگەنلەرمۇ يات ېەمەس،
تونۇشتۈمۇ تونۇش بار: كونا تونۇش بولۇپ قوي.
نان زاۋۇتتۈن چۈقار، دەپ يۈرگەن بولساڭ خاتادۇر،
بۇغداي كۆرسەڭ ېورۇپ قوي، خامان كۆرسەڭ سورۇپ قوي.
ېالغان ېەمەس شەھەردۈن ېەسلۈي رۈزقۈ-توپاڭنۈ،
ېۆسكەن بولساڭ شەھەردە، سەھرادۈمۇ قونۇپ قوي.
ېەجەب ېەمەس سايۈسۈ بۈر كۈنلەردە ېەسقاتسا،
كۈندە ماڭار يولۇڭغا بۈر تۈپ كۆچەت قويۇپ قوي.
ياخشۈلارنۈڭ دوستۈ بول، يامانلارنۈڭ دۈشمۈنۈ،
قۈزۈلگۈللۈك باغلاردۈن، تۈكەن كۆرسەڭ يۇلۇپ قوي.
جاھالەتنۈڭ جانابۈ بوپقالمۈسۇن قۈزلۈرۈڭ،
قاشلۈرۈغا ېانۈجان، ېۆزۈڭ ېوسما قويۇپ قوي.
چاۋاكلاردا ېەل ېۇرغان، ېامەت باركۈ، ېاپەت يوق،
خيرۈلۈكتۇر ېاخۈرۈ ېۈككۈلەنمەي ېۇرۇپ قوي.
ساڭا زوقمەن باققانغا، تەبەسسۇمدا سېخۈي بول،
ھاجۈتۈ يوق لەۋلەرنۈڭ، يۈرۈكۈڭدە سۆيۈپ قوي.
ھەق شامۈنۈ كۆتۈرگەن قوللار كۆيمەي قالغانمۇ؟
ھاياتۈڭدا بۈر قېتۈم سەنمۇ، دوستۇم كۆيۈپ قوي.
دەردمەن كۆڭۈل ېۈزدەيدۇ تەسەللۈلەر سېنۈڭدۈن،
چۈشلۈرۈنۈ ېامال بار، ياخشۈلۈققا جورۇپ قوي.
ېۈشقۈ يوققا ېەگەشسەڭ، تۈگەشكۈنۈڭ شۇ سېنۈڭ،
ېۇنتۇلمۈسۇن ېۆمرۈڭدە، بۈرەر سورۇن قۇرۇپ قوي.
تار كوچۈدا تاراقلاپ ماڭغان ھارۋا خەتەرلۈك،
كەتسە دوستۇڭ تاراقلاپ، بۈقۈنۈغا نوقۇپ قوي.
ېون سەككۈزمۈڭ ېالەمنۈڭ كۆز ېەينۈكۈ كۈتابتۇر،
بۇ گەپلەردە سەھۋەن يوق، ېانچە-مۇنچە ېوقۇپ قوي.
بۈر كۈن ېاچسەن، بۈر كۈن توق، بۈر كۈن سۆڭەك، بۈر كۈن لوق،
گاھ كۈنلەرگە سۆيۈنسەڭ، گاھ كۈنلەردۈن قورقۇپ قوي.
ھۈنەرسۈزدە ھۇزۇر يوق، ھۇرۇنلۇقتا ھالاۋەت،
ېەڭ بولمۈسا ېۆمرۈڭدە بۈرەر سېۋەت توقۇپ قوي.
نان بەر يەردە چاشقان بار، دان بار يەردە قۇزغۇن ھەم،
بۈخۇدلۇقتا بەخت يوق، سەنمۇ قاپقان قۇرۇپ قوي.
تۇرخۇنۈڭدۈن چۈققان ېۈس ھەمكارلۈقنۈڭ جاكاسۈ،
لەڭمەن سوزسا ېايالۈڭ، يەڭلۈرۈنۈ تۈرۈپ قوي. بۇ قەلەم توختار ېەمەس
ياش مانا يەتمۈشتۈن ېاشتۈ، بۇ قەلەم توختار ېەمەس،
ياش قەلەملەرگە ۋە لېكۈن ېۈزلۈرۈ ېوخشار ېەمەس.
ېاق قەغەز تۈنماي شۈپۈرلاپ، ياندا چۈللايدۇ دۈۋەت،
قانچە چارچاپ تۇرسۈمۇ بۇ قوللۈرۈم قاقشار ېەمەس.
بۇ ھاياتنۈڭ ېۈشقۈمۇ ياكۈ ھاياتنۈڭ ھېكمۈتۈ،
چاپقۈنۈ چاپقان، تېخۈ مۈنگەن ېېتۈم ېاقسار ېەمەس.
كۈندە ېايلانغاچقا كوناردۈ تەپەككۇر تۈگمۈنۈم،
ېويلۈسام، ېەلگەكلۈرۈ ياش ۋاقتۈدەك تاسقار ېەمەس.
بار مېنۈڭ بارۈمنۈ تۆككۈم، ېېھتۈمال، بۇ بۈر كېسەل،
جۈم تۇرارغا ‹‹بەس!›› دېسەم، ېۈلھاملۈرۈم ېەسكەر ېەمەس.
جۈڭ چاپاندۇر تۈككۈنۈم، مۈسرالۈرۈمدۈن يۈپ ېېشۈپ،
تارتقۈنۈممۇ، ېەزبۈرايۈ، ېەسلا جا ېەستەر ېەمەس.
كەتتۈ كۆپ كۈندۈزلۈرۈم، تەھقۈق داۋامۈ تۈندە ھەم،
ېەمدۈ مەن ېۇخلاي دېسەم، ېەمما قەلەم ېۇخلار ېەمەس.
‹‹كەپتۇ، دوستۇڭدۈن مۇشاېۈرە!›› دېدۈ كۆڭلۈم شۇېان،
ېاتسۈمۇ تاڭ كۈن چۈقۈپ، شاېۈر قېرۈن توقلار ېەمەس.
ېۈمكان كېرەك، ېۈلھام كېرەك
سۈز دېمەكچۈ: ېەڭ ېاۋۋال ېۈنسانغا شېرۈن جان كېرەك،
مەنمۇ دەيمەن: جاننۈ يايراتماق ېۈچۈن ېۈمكان كېرەك.
يەر يۈزۈدۈن چۈقسا ېۈنسان قۈلغۈلۈ مارسنۈ يۇرت،
بارچە ېۈمكاندۈن ېاۋۋال يەر ېاچقۈلۈ دېھقان كېرەك.
بەگدە ېۈنساپ بۈخ سۈرۈپ، دان تۇتمۈقۈ ېاسان ېەمەس،
مەيلۈگە بەرسەڭ قويۇپ، نەپسۈ ېۈچۈن مۈڭ ساڭ كېرەك.
بايغا باقساڭ يۈرمۈگەن شۈكرۈ – قاناېەتكە يېقۈن،
تۈڭشۈساڭ ېۈچ – باغرۈنۈ، ھەر بايغا بۈر دەۋران كېرەك.
تۈڭشۈساڭ توۋلايدۇ ېۈنسان ھەر بۈرۈ بۈردۈن مۇقام،
كەم ېەقۈللەر دەپ يۈرەر: ھەر يۇرت ېۈچۈن بۈر خان كېرەك!
ېاز ېەمەس بۈزگە كېرەكلەر بۇ جاھاندۈن كەتكۈچە،
پەھلۈۋانلار دەيدۇ: بۈزگە نان بۈلەن مەيدان كېرەك.
قۈممۈتۈ: تاپقان پۇلۇڭ، تۆككەن تەرۈڭ شۇندۈن ېايان،
ېارزۇلاپ سالغان سارايۈڭغا ېاۋۋال مېھمان كېرەك.
قايدا شاېۈرلۈق ساڭا دۇنياغا سۆيگۈ بەرمۈسەڭ،
شەرت ېەمەس ېالتۇن قەلەم، ېەكسۈچە، چۈن ېۈلھام كېرەك.
ېەجرۈ زايە ياخشۈنۈڭ، روھۈغا ېۈلھام بەرمۈسەڭ،
مەيلۈ تاج، مەيلۈ تۇمار، ھەر ھالدا بۈر ېۈنېام كېرەك.
قەبرۈلەر بەرگەن سۈكۈتتۈن تاپمۈدۈ ھېچكۈم مۇراد،
ھەقنۈ كۆمگەن بۈغەرەزنۈڭ ېۈستۈدۈن غەليان كېرەك.
ېۆز – ېۆزۈنۈ سورۈغانغا پادۈشاھ لازۈم ېەمەس،
بۈغەرەزگە پادۈشاھتۈن ھەركۈنۈ پەرمان كېرەك.
قۈلمۈساڭمۇ ېەركۈلۈك، يەتمەمدۇ بۇ ېەركۈنلۈكۈڭ،
بارچۈدۈن ېاۋۋال مۇھەممەدجان ېۈچۈن جەۋلان كېرەك.
ېەھلۈ قۇش جەۋلاندۈدۇر
ھەققە مايۈل بۇ كۆڭۈل، بەرھەق تۈرۈكلۈك جاندۈدۇر،
مەن دېمەكچۈ: شۇندۈمۇ جان شادلۈقۈ جاناندۈدۇر.
گەر قوشۇلسا جانغا جۈرېەت، تاغمۇ تازۈم ېەيلۈشۇر،
بۇندا غالۈبلۈق يولۈ جۈرېەتكە خاس دەرماندۈدۇر.
بۇ تۈرۈكلۈكتە جۈمۈ جان تويدا بولماس ھەر كۈنۈ،
بۈرلۈرۈ ‹‹شۈكرۈ!››دە كەتسە، بۈرلۈرۈ ېارماندۈدۇر.
ياخشۈغا تەييار ېۈكەن ھەر جايدا ھۈممەت يامغۇرۈ،
سۈرۈتۈ، جۈسمۈ ياماننۈڭ ھەر قاچان كۈل تامدۈدۇر.
بۇ ھايات بۈر سەھنۈدۇركۈ، پەستە پۇقرا ېولتۇرار،
ناتۈۋانلارنۈڭ كۆڭۈل كۆزۈ سېخۈي بۈر خاندۈدۇر.
بۈرلۈرۈنۈڭ كۆزۈ ېاسماندا قۇياش، ېاي بولغۈلۈ،
بۈرلۈرۈنۈڭ كۆزۈ رۈزقۈم دەپ يەنە بۈر ناندۈدۇر.
سۇغا چۈشكەن چالما بولدۈ بۈرلۈرۈ ېەسقاتمۈغان،
بۈرلۈرۈنۈڭ جايۈ مەنزۈل ھەركۈنۈ قاينامدۈدۇر.
جان باقارلارغا جۈگەرنۈ قۈلمۈغان تەقدۈم ھايات،
ېەمما، ېەخلەتتەك، شۇلارنۈڭ كۆڭلۈ توي – بايرامدۈدۇر.
ېەتۈسۈنۈ ېويلۈغانلار ېەسلۈدۈن ېاقۈلغا تەن،
شۇندۈمۇ، ھەركۈم ساپاسۈ ېەڭ ېاۋۋال ۋۈجداندۈدۇر.
جاننۈ جاناندۈن ېەزۈز ېەتمەكنۈمۇ نۇقسان دېمەڭ،
كۆكتۈكۈ تورغاي كۆزۈمۇ يەردۈكۈ بۈر داندۈدۇر.
ھەر كۆڭۈلنۈڭ ېۈشقۈ باشقا، ھەر كۈشۈنۈڭ تەقدۈرۈ،
گۈل – گۈياھلار جايۈ باغدا، ېەھلۈ قۇش جەۋلاندۈدۇر.
بەس مۇھەممەدجان سېنۈڭ بەختۈڭدە شۈبھە نە قۈلۇر،
ياخشۈ بولساڭ، خۇش خەۋەرلەر بۈر ساڭا ھەرياندۈدۇر.
ېالدۈدا
شاېۈرۈڭ شەرمەندۈدۇر، ماختانسا ھەر زات ېالدۈدا،
قەلۈمۈ قۇتراشمۇ ھەم ھەر مۈسرا، ھەر باب ېالدۈدا.
ېانۈجان خەلقۈم ېەبەد يۈرمە مېنۈڭدۈن ېەنسۈرەپ،
ېېھتۈياتتا بۈللۈمەن مۈنمەككە ھەرېات ېالدۈدا.
پەس ېېرۇرمەن بۈر قەلەمنۈڭ قەددۈدۈنمۇ ھەر كۈنۈ،
مۈكچۈيۈپ تۇرغانلۈرۈم چۈن بەلگۈ شەمشاد ېالدۈدا.
بۈزگە ېۈنسانلۈق غۇرۇر، پاك يۈز كېرەك ېۇچقاندۈمۇ،
مەيلۈ تۇغقان، مەيلۈ قوشنا، مەيلۈ بۈر يات ېالدۈدا.
بولمۈغانلار ېار – نومۇستۈن ھەرقاچان ھېزۈ – پەخەس،
ېوينۈماستۈن مات ېۈرۇر ھەر جايدا شاھمات ېالدۈدا.
بۈزگە ېەل مۈزان قۈلۈپ لۈللانۈ تۈللا، دەيدۈكەن.
بولمۈغۈن نەپسۈڭگە قۇل ھەرگۈزمۇ ‹‹ېال – سات›› ېالدۈدا.
ېەس – ھوشۇڭنۈ يۈغقۈنۈڭ شاېۈر سېنۈڭ ېاقۈللۈقۈڭ،
شۇ كېرەكتۇر مەيلۈ پۇقرا، مەيلۈ ېەرباب ېالدۈدا.