ئادەم گۆشىنى ۋاستىلىق يىگەنسىزمۇ؟
ئەسسالامۇ ئەلەيكۈم، ھۆرمەتلىك قېرىنداشلار، بىزنىڭ يۇرتتا مۇنداق بىر ئىش بولدى: سىز ئىشەنمەسلكىڭىز مۇمكىن. ئەمما بۇ ھەقىقەت. مەھەللىمىزدە ناھايىتى تەقۋادار، بەش ۋاخ نامازنى تەرك ئەتمەي ھالال رىسقى بىلەن ياشايدىغان بىر ئائىلە بار ئىدى.
ئەمما توساتتىن بۇ ئائىلىدىكى بىر ھەدىمىزنىڭ ئاشقازىنى بەكلا ئاغرىپ ئارام بەرمەپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار دوختۇرخانغا كىرسە دوختۇر ئۇ ئايالغا: «سىز ئادەم گۈشى يەپ قاپسىز، نەتىجدە بەدىنڭىزدىكى ئىچكى ئورگانىزملىرىڭىز شۇ سەۋەبلىك قالايمقانلشىپ كىتىپتۇ»، دەپتۇ. ئۇلار بۇ گەپنى ئاڭلاپ ھېلقى دوختۇر بىلەن راسا تاكاللشپ قايتىپ چىقىپتۇ. ھەمدە ۋىلايەتتكى بىر دوختۇرخانغا بېرىپ يەنە تەكشۈرتسە ئۇ دوختۇرمۇ «سىز نىمە يىگەن»، دەپتىكەن نەچچە كۈن ئاۋال توخۇ كاۋىپى يىگەن دەپتۇ. شۇنىڭ بىلەن «توخۇ گۆشىنى دائىم يەمسىز»، دىسە، «شۇنداق بۇرۇن تەكشۈرتسەم دوختۇرلار يۇقىرى قان بېسم، قاندا ماي بار، دەپ دىئاگنوز قويغان، ھەمدە بىر مەزگىل قوي گۆشى يىمەي تۇرۇشنى تاپىلىغان، شۇڭا توخۇ، كەپتەر دىگەندەك قۇش گۆشلرىنى يىگەن ئىدىم»، دىگەندىن كىيىن ھېلقى دوختۇرمۇ باشقا گەپ قىلماستىنلا ئاشقازاننى تازىلايدىغان دورا بىرىپ چىقىرىۋېتىپتۇ. ئۇلار قايتپ كەلگەندىن كىيىن ھېلىقى ئايالنىڭ بالسى بەزى ئىشلارنى سىزىپ قالدىمۇ قانداق يۇرتىمىزدىكى مەلۇم بىر توخۇ فىرمسىغا بارسا ئۇلار ئۇنى قەتئى كىرگۈزمەپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇ ھېلىقى توخۇ فىرمسنىڭ ئەتراپىنى ئۇدا بىر نەچچە كۈن كۆزىتىش ئارقلىق مۇنداق بىر ئىشنى بايقاپ قاپتۇ: بۇ توخۇ فىرمسغا بىر ساندۇقلۇق ماشىنا دائىم كىرىپ چىقپ تۇرىدىكەن. ئۇ مەخپى ھالدا ماشنىنىڭ ئارقسغا چۈشۈپتۇ. بۇ ماشىنا مۇشۇ ناھىيىدىكى ھەرقايسى دوختۇرخانلارغا بېرىپ ئاللىقانداق بىر نەرىسلەرنى باسقاندىن كىيىن يەنە توخۇ فىرمسىغا قايتپ كىلدىكەن.
بۇ فىرما يېپىق شەكىلدە بولۇپ رۇخسەتسىز قۇرۇت-قوڭغۇزنىڭمۇ كىرىشى مەنئى قىلنغانىكەن. شۇنىڭ بىلەن ئۇ ھېلقى ماشنىغا زادى نىمە بېسلغانلقىنى بىلىش ئۈچۈن بىر كۈنى ئۇدۇل دوختۇرخانىنىڭ داۋالاش ئەخلەتلىرىنى بىر تەرەپ قىلىدىغان يەرگە كىرىپ كەتكەن فىرما ئشچىلىرىنىڭ ئارقسغا چۈشۈپ قارىسا ماشىنىغا ھەرخىل نەرىسلەرنى بېسۋاتقانلىقىنى كۆرۈپتۇ، ئەمما، بېسىۋاتقان نەرسىنىڭ زادى نىملىكىنى بىلەلمەي شۇ دوختۇرخانىدىكى مەلۇم بىر دوختۇر تونۇشدىن: «ئاداش، ئاۋۇ توخۇ فىرمسىنىڭ ماشىنسى بۇ يەردە نىمە ئىش قىلدۇ»، دەپ سورىسا، ھېلىقى دوختۇر ئۇنىڭغا «ئوپراتسيە بۆلۈمى، تۇغۇت بۆلۈمىدىن چىققان داۋالاش ئەخلەتلىرىنى ئەرزان باھادا ئۇلارغا سېتپ بىرىمىز، ئۇلار ئۇ نەرىسلەرنى توخۇ يىمى ئورنىدا ئىشلىتىدىكەن»، دەپتۇ.
دىمەك توخۇ فىرىمىلرى ئوپراتسيە ئەخلەتلرى ۋە چۈشۈرىۋىتىلگەن ھاملە قاتارلىق ئادەم ئورگانىزملىرى ئارقىلىق توخۇلارنى باقىدىكەن. ئادەتتە گۆش توخۇسى ناھايتى ئاجىز بولغاچقا قارا ئاشلىق ياكى پۇرچاق تۈرىدىكى يىمەكلىكلەرنى يىيەلمەيدىكەن. ئەمما ئۇلارنى ئادەمنىڭ ئىچكى ئەزالىرى ياكى ئادەم گۈشى ئارقىلق باقسا ناھايىتى تىزلا چوڭىيىدىكەن...
ئۇ دوختۇرنىڭ دىيشىچە، بۇنداق ئەھۋال پۈتۈن ئاپتۇنۇم رايونىمىزدا ئومۇملاشقان بولۇپ گۆش توخۇسى ۋە سۈنئى كۆلچەكلەردە بېقىلغان بېلىقلارمۇ مۇشۇنداق ئۇسۇلدا بېىقىلدىكەن، ھازىر بازارلاردا سېتىلىۋاتقان گۆش توخۇسى ئەرزان ۋە قولايلق. ئەمما، يەرلىك ئۇسۇلدا بېقىلغان توخۇلارنى تېپىش تەس، باھاسىمۇ قىممەت. مەن ھەر يەكشەنبە كۈنلىرى ناھىيىمىزنىڭ دىھقان بازىرىغا بارسام خەنزۇ يولداشلارنىڭ يېزىدىن كىرگەن دىھقانلارنىڭ يەرلىك توخۇسىنى باھا تالاشمايلا سېتىۋېلىۋاتقانلىقىنى، ئەمما ئۇيغۇرلارنىڭ بولسا گۆش توخۇسغا دۈم چۈشكەنلىكىنى كۆرىمەن. ھەتتا مەخسۇس گۆش توخۈسنى پىشۇرۇپ سېتىشمۇ بىرخل تىرىكچىلىك ۋاستىسىغا ئايلاندى. ئادەمنىڭ بىلىكىدەك ئۇزۇنلۇقتا ئۆتكۈزۈپ پىشۇرۇلغان توخۇ كاۋاپلرى، دوخۇپكىلاردا پىشۇرۇپ سېتىلىدىغان پىشۇرۇلغان تۈخۇ كاۋاپلىرىغا دۈم چۈشكەن قېرىنداشلرىمىزغا قاراپ كۆڭلۈم ئېلشىپ كىتەتتى...ئەمما بۇ توخۇنىڭ ئارقسىغا ئۇنداق سىرلارنىڭ يوشۇرۇنغانلىقىنى ئەسلا بىلمەيتىم...
ئادەم گۆشى ئارقىلق بېقىلغان توخۇلارنىڭ گۆشى شۇنداق تەملىك بۇلامدىكىنە؟ بۇ ئشلارغا نىمە دىگۈلۈك...! پۇل ئۈچۈن ئادىمىيلىكنى بىر چەتكە قايرىپ قويغان ئاشۇ مۇناپق فىرما خوجايىنلىرىغا نىمە دىگۈلۈك...! بىلسمۇ بىلمەسكە سېلىۋېلپ جان بېقىش ئۈچۈن نانكورلۇق ئۈچۈن ئاشۇ توخۇلارنى پىشۇرۇپ سېتىۋاتقان ئاتالمش «سودىگەر» قېرىنداشلىرىمىزغا نىمە دىگۈلۈك...!
قېرىنداشلار! بىز يەۋاتقان ئاتالمىش «مۇسۇلمانچە» دىيىلگەن نۇرغۇن نەرىسلەر بازاردا لەيلەپ يۈرىيدۇ...«مۇسۇلمانچە» دىگەن نەرىسلەرنىڭ مۇسۇلمانچە بۇلۇشى ناتايىن، ئۈزەڭلار يەۋاتقان نەرسلەرگە ئازراق بولسمۇ دىققەت قىلپ قويۇڭلار، يەنە كىلىپ گۆش توخۇسىنى تىز چوڭايتىش ئۈچۈن ئۇنىڭغا بىرخل ئالاھدە ھورمۇنلۇق دورا بىرىلىدىغان بولغاچقا بەدەنگە سۆڭەك ئۆسۈۋېلىش، كۆمۈرچەك ئۆسۈۋېلىش، سۆڭەك تۇبىركىليۇز... دىگەندەك كېسەللىكلەر بارا-بارا كۈپىىيىپ كىتىۋاتىدۇ. ھەتتا تىز سۈرئەتتە بورداپ سەمرىتىلگەن قوي-كالىلارغىمۇ تىز سۈرئەتتە سەمرىتىدىغان ھورمۇنلۇق肥牛 دىگەن بىرخىل دورىنى بىرىپ باقدىغان بولغاچقا بۇ خىل گۆشلەرنى ئىستىمال قىلغان كىشىلەرنىڭ كۆپىنچىسىدە دىگۈدەك قاندا ماي بولۇش، يۇقىرى قان بېسىم، يۈرەك ۋە جىگەرنى ماي قاپلاش، قان قويۇق بولۇش... دىگەندەك كېسەللىكلەر بەك كۆپكەن. 70-80 ياشلارغا كىرگەن بەزى كشلەرگە قارىساق ئۇلار شۇنداق ساغلام. بىر ئۆمۈر گۆش يەپ كەلگەن ئاشۇ كىشىلەردە ئۇنداق كېسەللىك يوق، ئەمما نىمە ئۈچۈن نەچچە ئون ياشقا كىرگەن باللاردىمۇ يۇقىرى قان بېسم بولىدۇ؟
بۇ گەپلەردىن ھەرگىزمۇ توخۇ گۆشنى يىمەڭ، توخۇلارنى ئادەم گۆشى بىلەنلا باقىدۇ، دىگەنلىك ئەمەس... بەلكم بۇ قىسمەن ئەھۋال بولۇشى مۇمكىن. خەلقمىزنىڭ ئاڭ سەۋىيىسى تۆۋەن، يەنە كىلىپ تېخى بەزى جايلاردا قورساق مەسىلسىمۇ ھەل بولمىغان بولغاچقا نامراتلق ياكى ئامالسىزلىقتىن شۇنداق نەرىسلەرنى يەپ سېلىشى تۇرغانلا گەپ.
بىز كۆرگەن ئىشلار پەقەت بىر ناھىيىدىكى مەلۇم بىر توخۇ فىرمسىدا يۈز بەرگەن ئىشلار، باشقا جايلاردا بەلكم توخۇلارغا بىرىدىغان يىمەكلىكلەرمۇ ناھايىتى پاكىز ۋە ئۆلچەملك بولۇشى مۇمكىن، بۇ پەقەت قىسمەن ئەھۋال خالاس! شۇڭا، سىز توخۇ گۆشى يەڭ ياكى يىمەڭ ئۆزىڭىزنىڭ ئىختىيارى. ئەمما، بۇ ئىشلارنى ھەممەيلەنگە يەتكۈزۈش مەجبۇرىيىتىمىز بار، دەپ قارىدۇق، تورداشلارنىڭ ياخشى كۆڭۈلنى خاتا چۈشنىپ بۇ ماقالە ۋە ئاپتورىغا «قالپاق» كەيدۈرۈپ قويماسلىقىنى ئۈمىد قىلىمىز.
(ئاللاھ ھەممەيلەنگە سالامەتلىك ئاتا قلغاي!)
مەنبە: باغداش تورى
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا مۇبارەك تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-4-29 22:00
يوللىغان ۋاقتى 2013-4-29 18:14:56
