1.ھۈممەل چاي-ئۇيغۇرلادا ھۈممەلچاي دەپ ئاتىلدىغان چاي تۈرىمۇ با.بۇ كۆپۇنچە قىش كۇنلىرى ئىچىلىدۇ.بۇنىڭ ئالاھلىگى بەدەننى ئىسسىق تۇتىدۇ بەدەنگە قۇۋۋەت بۇلىدۇ.بۇ مۇنداق ياسىلىدۇ:ئالدى بىلەن قارا چاي قېنىق دەملىندۇ،دەملەنگەن چاينىڭ شامىسى ئىلىپ تاشلىندۇ،ئىككنجى قەدەمدە قازانغا كۆيدۇرۇلگەن قۇيرۇق ياغ قۇيۇلىدۇ ياغ قىززىغاندىن كىيىن ياغقا ئۇن سېلىپ سۇس ئۇتتا ئۇزاق قۇرۇلىدۇ،ئۇن قۇرۇلۇپ سارغايغاندىن كىيىن ئۇنىڭغا تەييارلاپ قۇيۇلغان چاي قۇيۇلىدۇ ئاندىن سۇس ئۇتتا قاينىتىلدۇ.ئۇنىڭ قۇيۇق سۇيۇقلىقى ئۇماچتەك بۇلغاندا ئاندىن قاچىلارغا ئۇسۇپ داستىخانغا كەلتۇرۇلدۇ،بۇنىڭغا نان چىلاپ ئىچىلىدۇ.
2.زاڭ-بۇ تاماق بەزى جايلاردا (جوتاڭ)دەپمۇ ئاتىلىدۇ.ئۇيغۇر خەلىقى بۇلۇپ دىھقانلا قىش كۇنلىرى بەدەننى ئىسسىق تۇتىدۇ دەپ بۇ تاماقنى ئىتىپ يەيدۇ.بۇ تاماقنىڭ ئىتىلىشى مۇنداق:قۇناق ئۇنى قازاندا قايناۋاتقان قايناقسۇغا چىلىندۇ.نۇغۇچ بىلەن داۋاملىق ئىلەشتۇرۇپ تۇرۇلىدۇ.قۇيۇلغاندىن كىيىن قاچىلارغا ئۇسۇلىدۇ.ئۇنىڭ ئۇستىگە ئالدىن تەييارلانغان سۇلۇق ھەم ئاچچىق-چۇچۇك سەي سىلىنىپ ئىستىمال قىلىندۇ.ئۇماچمۇ زاڭنىڭ بىر تۇرى بۇلۇپ زاڭغا قارىغاندا سۇيۇقراق بۇلىدۇ.قۇرىغان سەي سىلىش ھاجەت قىلىنمايدۇ.
3.كۆجە-ئۇيغۇر خەلىقى ياخشى كۆردىغان مەززىلىك تاماقلارنىڭ بىرى.ئۇنىڭغا كۆكباش قۇناق ئاساسلىق خۇرۇچ قىلىنغاچقا ئۇنى ئىشتىھياجىڭىزغا قاراپ ئىتىپ يىسىڭىز بۇلىدۇ.كۆجە ناھايتى سىڭىشلىق تاماق بۇلۇپ ھەرقانداق ئادەمگە ئىغىر كەلمەيدۇ.ئۇنىڭدىن سۈت تەمى تېتپ تۇرىدۇ ئىچكەندىن كىيىن ئادەمنىڭ مەيدىسى يەڭگىللىك ھېس قىلىدۇ.
كۆجە مۇنداق ئىتىلىدۇ: ئاۋال يىتەرلىك مىقتاردا پاكىز سۇيۇلغان كۆكباش قۇناقتىن تەييارلاپ دېنىنى كاساڭغا مەدىكى قالغىچە قېرىپ چۇشۇرۇپ يۇمشاق سۇقىمىز.سۇقمىغا ئازراق سۇ سېپىپ تىرىپى بىلەن سۈتنى ئايرىيمىز،كىيىن گۆش،چامغۇر سىلىپ قاينىتىلغان شۇرپىغا ئايرىلغان داننى سىلىپ بىردەم قاينېتىمىز ئاندىن قايناۋاتقان قازانغا قۇناق سۈتىنى ئاز ئازدىن قۇيۇپ مالتىلاپ پىشۇرمىز.دىققەت قىلشقا تېگىشلىك ئىش شۇكى.ئەگەر كۆكباش سۈتى بىراقلا كۆپ قۇيۇلۇپ كەتسە ياكى ياخشى مالتىلاپ بىرەلمىسە سۈت بىلەن دان ئارلاشماي كۆجە بۇزۇلىدۇ.كۆجە پىشاي دىگەندە ئازراق يۇمغاق سۈت سىلۋىتىشنى ئۇنتۇپ قالماڭ.كۆجىنى يۇقارقىدەك ئەتكەندىن باشقا يەنە قۇرۇپ ئېتىشكىمۇ بۇلىدۇ.كۆجنى ئاپتۇنۇم رايۇنىمىزنىڭ زەرەپشان دەرياسى بۇيلىرىدىكى دۇلان ئائىلىردە ناھايتى ئۇخشۇتۇپ ئېتەلەيدۇ.
كىچىك ۋاقىتلىرىمىزدا ئانىمىز ئۇخشۇتۇپ ئىتىپ بىرتى.شۇ يىللارنى ئەسلەپ قالدىم

بۇ  تائاملار  بەزى  ئالىلىلەردە  ھېلىمۇ  دورىلىق  ئورنىدا  ئېتىلىۋاتىدۇ  !