باشقۇرۇش ئەسكەرىتمىسى :

بۇ يازمىنى ناۋات ئاشپەزلەر ئارخىۋى دىن بۇ سەھىپىگە يۆتكەپ كەلدى(2010-08-19)

يۈەن سولالىسى دەۋرىدە ئوتكەن ئوردا ئاشپىزى،ئۇزۇقشۇناس ئوردا تىۋىپى قۇسقۇي
1330-يىلى3-ئاينىڭ3-كۇنى پادىشدىشاھ ۋىنزۇڭ(بورجىكىن توك تىمۇر)غا
ئىسىل تائاملارنى تەييارلاش، شىپالىق تائاملار،كوكتاتلار ۋە دۇرادەرمەكلەرنىڭ
تەبىئىتى ۋە شىپالىق رولىنى يىزىپ 3جىلىد كىتاپ تۇزۇپ پادىشاھقا سۇنغان
بۇ كىتاپنى ئەينى دەۋىردىكى ئوردا ئىشىك ئاغىسى ،خانلىق شىپاخانا بېگى
گېن چۇڭچەن بىلەن غەزىنە ئىشىك ئاغا بېگى جاڭ جىنجى ۋە ئەخلاق ئەركان
مەھكىمە بېگى بەي جۇلار تۇزۇتۇپ ،دانىشىمەن ئۆلىما جاۋ گۇگۇڭ،چاڭ پۇنلەر
تەھىرلەپ خەن لىڭجى ئەنگە ئالغان بولسىمۇ يۈن سولالىسى دەۋرىدە ئاشكارە ئېلان
قىلىنمىغان ئوردا ئىچىدە مەخپى ساقلىنىپ .مىڭ سولالىسى دەۋرىدە ،پادىشاھ دەيزۇڭ
بۇ كىتاپنى كۆرگەن،مىڭ سولالىسى يىلنامىسى جىڭتەي7-يىلى (1456-يىلى-4-
ئاينىڭ1-كۇنى)پەرمان چۇشۇرۇپ ئالدىنقى يۈن سولالىسى دەۋرىدە پادىشاھ ئوردىسىدا
ساقلانغان كىتاپلار تولىمۇ كاتتا كىتاپلار ئىكەن .پايدىلىنىش قىممىتى يۇقىرى بولغاچقا
كەڭ تارقىتىش كېرەك دەپ ئېلاۋە يىزىپ ئوردا ئىچىدە باستۇرغان.چىڭ سولالىسى دەۋرىدە
بۇ كىتاپ پادىشاھ ھۇزىرىدىكى تۆت غەزىنە قامۇسىغا كىرگۇزىلگەن .گومىنداڭ دەۋرىدە
«تۆت قىسىملىق مەجمۇئە توپلىمى » نىڭ داۋامى قىلىپ بېكىتكەن .مىنگونىڭ19-يىلى
(1930-يىلى)جاڭ يۈنجى ئەپەندى بۇ كىتاپنى« بەيسۇڭ راۋىقىدا ساقلانغان كىتاپلار»نىڭ
ئەسلى نۇسخىسىنىڭ ئىچىگە كىرگۇزگەن .مەشھۇر تەھرىرات جاڭ يۈنجى ئەپەندى بۇ كىتابنى
1928-يىلى قىشتا ياپۇنىيە توكيو سېي كادو كۇتۇپخانىسىدىن بۇ كىتاپنى بايقاپ ئارىيەتكە
ئالغان (بۇ كۇتۇپخانىنى مىتسوبىشى(داڭلىق ماشىنا)مالىيە كابىنتىنىڭ باشلىقى يىۋازاكى ئەپەندى قۇرغان )بۇلۇپ خېلى بۇرۇنلا ياپۇنيەگە تارقالغان .بۇكىتاپ ياپۇنىيە توكيو سىي كادو كۇتۇپخانىسىدا ساقلانغان 1993-يىلى ياپۇنىيە ياساكا كىتاپخانىسى تەرىپىدىن نەشىر قىلىنغان ياپۇنىيە نۇسخىسىغا ئاساسەن تەرجىمە قىلىندى .بۇ كىتابنىڭ ئۇيغۇرچە تەرجىمە قىلىنىپ نەشىر قىلىنىشى بىزنىڭ ئەجداتلىرىمىزنىڭ بىزگە قالدۇرغان مىراسى تارىخى يالدامىسنى ئەۋلاتلارغا يەتكۇزۇش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش بىلەن بىرگە .ئەينى دەۋىردىكى ئۇيغۇر تائام مەدىنىيىتىمىزنى چۇشىنىش بۇگۇنگە قەدەر بولغان مۇساپىسىدىكى ئوزگۇرۇشلەر نىڭ ئىزنالىرىنى كۆرۇش ئىمكانىيىتىنى بېرىدۇ .
ھەمدە بۇ كىتاب يىزىلغىنىغا 700 يىللاردىن كوپ ۋاقىت ئوتكەن بولسىمۇ  ئۇيغۇر تائاملىرى،ئۇيغۇر تىبابەتچىلىكى تارىخى تەتقىقاتىدىكى بوشلۇقنى تولدۇرۇشتا يازما مەنبە بۇلالايدۇ
ياپۇنچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى مەريەم ساقىم ھەدىمىز 1994-يىلى ياپۇنيىدىكى تەتقىقات ئوگۇنۇشلىرىنى تۇگۇتۇپ ۋەتەنگە قايتىش ئالدىدا ياپۇنىيە دولەتلىك كۇتۇپخانىسى شەرقى ئوكيان ئىلىم غەزىنىسى ئوتتۇرا ئاسىيا ئىسلام تاتقىقات بۆلىمىدىكى كۆزگە كۇرۇنگەن ئۇيغۇرشۇناس ئالىم ئۇمىېمۇرا ئەپەندى بۇ كىتابنى كوپى قىلپ تەقدىم قىلغان ئىكەن

بۇ كىتاپ ئۇيغۇچە نەشىر قىلىنىپتىمۇ؟ھەجەپ چۈشەنمىدىميا گىپىڭىزنى؟
بولسا تەپسىرەك مەلۇمەت بەرسىڭىز بوپتىكەن.

شۇنداق ئۇيغۇرچە نەشىر قىلىنىپتۇ

   بۇ  بەك  ياخشى ئۇچۇركەن ھەم  موھىم  مەنبە ئىكەن .   ئۇيغۇرلار  ئەزەلدىن  غىزا  بىلەن  داۋالاشنى  بىرلەشتۈرۈپ  كەلگەن  ئىكەن ،   ھازىر  خەلقارامۇ  بۇنى  تەكىتلەۋېتىپتۇ .  

بىزمۇ  تاماقلارنىڭ  شىپالىق  تەرەپلىرى ھەققىدە  بەكرەك ئىزدىنىپ  ،  خەلقىمىزنىڭ  كۆزىنى ، قورسىقىنى ،  ساغلاملىق  ئېھتىياجىنى ، ئىمانىنى   تويغۇزۇشىمىز  كېرەك !  

بەك ياخشى ئۇچۇركەن ............

بۇكىتاپنىڭ ساقلىنىش قىمىمىتى باركەن مەن بىرنى سېتۋالسام بولغىدەك

ئسمى نىمەكەن بۇكىتاپنىڭ

ئاشپەس ئۇستام سىز بەك تىرىشچان ئىكەنسىز جۇمۇ
بەزىبىر  ئادەملەرىمىز  ئاشپەزلەرنى قوساقلىنام بىلدىغان مەدىنيەت سەۋىيسى يوق دەپ قارىشىدۇ
سىز بۇتوربەتنى ئىشلەپ ھەم شۇنداق ئەھمىيەتلىك تېمىلارنى يولاپ  بىز نى نۇرغۇن ئىشلاردىن خەۋەردار قىلىۋاتىسىز    سىز دە زور غايىلەرنىڭ بارلىقى كۈرۈنىپ تۇرۇپتۇ
قۇلىڭىزغا دەت بەرمىسۇن يەنىمۇ تىرشىڭ  بىر كەسىپتە بۇلمىساقمۇ مەن تۇربېتىڭىز ئىنتايىن قۇلايمەن  
ئارزۇ ئارمانلىرىڭىز ئەمەلگە ئاشسۇن    

بەك ياخشى بوپتۇ  رەخمەت سىزگە.

رەھمەت ،ئىشلىرىڭىزغا ئۇتۇق تىلەيمەن