ئۇيغۇر ھۈنەر-سەنئەت نەققاشلىقى-ئۆزىنىڭ مول مەزمۇنى،كۆپ خىل شەكىلگە ئىگە ئىكەنلىكى،گۈزەل ھەم نەپىسلىكى،ئىشلىتىش دائىرسىنىڭ ئىنتايىن كەڭلىكى بىلەن قول ھۈنەر-سەنئەتنىڭ ھەر قايسى ساھەلىرىدە كەڭ قوللىنىلغان ۋە تۇرمۇشنىىڭ چوڭقۇر قاتلاملىرىغىچە سىڭىپ كىرگەن. شۇڭا ئۇيغۇر ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرىنى تىلغا ئالغاندا مۇقەررەر ھالدا قول ھۈنەر-سەنئەت تۈرلىرى بويىچە،ھەرقايسى كەسىپى ھۈنەرتەرتىپلىرى بويىچە كۈزىتىشكە ۋە چۈشىنىشكە توغرا كېلىدۇ.

ئۇيغۇر ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرىنى مۇنداق تۈرلەرگە ئايرىش مۇمكىن:

1.بىناكارلىق ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

2.گىلەمچىلىك ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

3.يەرلىك باسما(سەگەزچىلىك) بوياقچىلىق نەقىشلىرى

4.دوپپا-يۇماق ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

5.كىيىم-كېچەك،كەشتىچىلىك ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

6.شايى-ئەتلەس،بەقەسەمچىلىك ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

7.تەرمە-پالاس،خۇرجۇن ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

8.ناماتمان(كىگىزچىلىك) ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

9.چالغۇ ئەسۋاپلار ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

10.ياغاچچىلىق،قىرغۇچىلىق،ئويمىكارلىق ۋە پەنجىرە ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

11.مىسكەرلىك ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

12.تۆمۈرچىلىك،پىچاقچىلىق،كەسكۈ-ئەسۋاپلار ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

13.قۇيمىچىلىق ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

14.زەرگەرچىلىك،زىبۇ-زىننەت ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

15.خۇمدانچىلىق،ساپال بويۇملار ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

16.قورال-ياراق،سەپەر-جابدۇق ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

17.ئىگەر جابدۇق ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

18.كۆن-خۇرۇم،موزدوزلۇق ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

19.تېرە بويۇملار ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

20.مەتبەئە سىراژچىلىق ھۈنەر-سەنئەت نەقىشلىرى

تۇرسۇن غازى ئەپەندىنىڭ «ئۇيغۇر ئەنئەنىۋى بىناكارلىق بېزەك نەقىشلىرى»دېگەن كىتابىدىن (7-8-بەت) قىسقارتىپ ئېلىندى.

=====================

تۇرسۇن غازى 1943-يىلى يەكەن ناھىيسىدە قول ھۈنەرۋەن ئائىلسىدە تۇغۇلغان. 1960-يىلى شىنجاڭ سەنئەت ئىنىستېتۇتى گۈزەل سەنئەت فاكۇلتىتىنڭ ھۈنەر-سەنئەت كەسپىگە ئوقۇشقا كىرگەن. ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن شۇ مەكتەپتە ئوقۇتقۇچى بولۇپ ئىشلىگەن،1985-يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق كۆرگەزمىخانىغا يۆتكىلىپ كەلگەن. ئۇھازىر ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق كۆرگەزمىخانىنىڭ كۆرگەزمە بۆلۈم باشلىقى. كۆرگەزمە ھۈنەر-سەنئىتى بويىچە كاندىدات تەتقىقاتچى.