قۈز بالۈلارنۈ ېوقۇتۇشنۈڭ ېەھمۈيۈتۈ

bugaltir

قۈز بالۈلارنۈ ېوقۇتۇشنۈڭ ېەھمۈيۈتۈ

بۈسمۈللاھۈر رەھمانۈر رەھۈم
بۈزنۈ بۈر ېەر ۋە بۈر ېايالدۈن ياراتقان[1]، بۈزگە قۈز-ېوغۇل پەرزەنتلەر بەخش ېېتۈپ[2]، ېۇلار بۈلەن بۈزنۈڭ بۇ قۈسقا مۇددەتلۈك ھاياتۈمۈزنۈ زۈننەتلۈگەن[3] ېاللاھقا ھەمدۇسانالار بولسۇن.
ياخشۈ ېاقۈۋەت ېاللاھ تاېالانۈڭ غەزەپ ۋە ېازابۈدۈن ساقلۈنۈش يولۈدا ماڭغان ېەر-ېايال (تەقۋادار) لارغا بولسۇن.
ېاللاھ تەرۈپۈدۈن ېەر-ېايال پۈتكۈل ېۈنسانۈيەتكە پەيغەمبەر قۈلۈپ ېەۋەتۈلگەن ېاخۈرقۈ پەيغەمبەر مۇھەممەدنۈڭ شەنۈ ېۇلۇغ، دەرۈجۈسۈ ېۈستۈن بولسۇن.
ېاللاھ ېۇ پەيغەمبەرنۈڭ ېاېۈلە-تەۋەلۈرۈگە، ېەر-ېايال ساھابۈلۈرۈغا ۋە قۈيامەتكۈچە ېۇنۈڭغا ېەگەشكەن ېەر-ېاياللارغا رەھمەت ۋە بەرۈكەت ياغدۇرسۇن.

جانلۈقلار ېالەمۈنۈڭ ېۈنسان تۈرۈ ېەر ۋە ېايال دەپ ېۈككۈ جۈنسقا ېايرۈلۈدۇ. ېۈسلام دۈنۈنۈڭ دۇنيادا ېاللاھقا بەندە، رەسۇلۇللاھقا ېۇممەت بولۇپ ياشاش تەكلۈپۈ ھەر ېۈككۈ جۈنسقا قارۈتۈلۈدۇ.
شۇنۈڭ ېۈچۈن كېسۈپ ېېيتۈشقا بولۈدۇكۈ، ېەرلەر ېاللاھنۈڭ قانچۈلۈك بەندۈسۈ بولسا ېاياللارمۇ شۇنچۈلۈك بەندۈسۈدۇر. ېەرلەرنۈڭ ېاللاھ ېاتا قۈلغان نازۇنېمەتلەردۈن قانچۈلۈك بەھرۈمەن بولۇش ھەققۈ بولسا ېاياللارنۈڭمۇ شۇنچۈلۈك ھەققۈ بولۈدۇ. ېەرلەرنۈڭ ېاللاھقا قانداق شۈكۈر ېېيتۈش مەجبۇرۈيۈتۈ بولسا ېاياللارنۈڭمۇ شۇنداق مەجبۇرۈيۈتۈ بولۈدۇ.
ېەھۋال مۇشۇنداق بولغانلۈقۈ ېۈچۈن ېاللاھ تاېالا ھەر ېۈككۈ جۈنسقا ېوخشاش ېۈنسانۈي ېالاھۈدۈلۈكلەرنۈ ېاتا قۈلغان. جۈملۈدۈن ھەر ېۈككۈ جۈنسقا روھ، ېەقۈل، دۈل ۋە بەش سەزگۈ ېەزا قاتارلۈق ېالاھۈدۈلۈكلەر بەرگەن.
ېالاھۈدۈلۈكلەر ېوخشاش بولغانلۈقۈ ېۈچۈن  ۋەزۈپۈلەر ېوخشاش يۈكلەنگەن. رۇخسەتلەر ېوخشاش بېرۈلگەن، ېۈمكانلار ېوخشاش سۇنۇلغان. مەسۈلەن: ېۈمان ېاساسلۈرۈ، ېۈسلام ېەركانلۈرۈ ھەر ېۈككۈ تەرەپكە ېوخشاش يۈكلەنگەن. سەپەر ېۈستۈدە كېسەللۈك ھالەتتە روزۈنۈ كېيۈن تۇتۇش رۇخسۈتۈ، نامازنۈ ېادا قۈلۈشتا بەزۈ شاراېۈتقا قاراپ تۇغدۇرۇلغان (قادۈر بولالمۈغانلارنۈڭ تەيەممۇم قۈلۈپ، ېولتۇرۇپ ياكۈ يېتۈپ ناماز ېوقۇشۈ… قاتارلۈق رۇخسەتلەرگە ېوخشاش ېاسانچۈلۈقلار بېرۈلگەن). ھەر ېۈككۈ جۈنس ېوخشاش ېۈنسانۈي ېالاھۈدۈلۈك بۈلەن يارۈتۈلۈپ، كاېۈناتتۈكۈ نازۇنېمەتلەر ھەر ېۈككۈسۈ ېۈچۈن ېوخشاش مۇساپۈدە قويۇلغان.

ېۈككۈ جۈنسنۈڭ پەرقلۈق تەرەپلۈرۈگە قاراپ ېۇلارغا يۈكلەنگەن بەزۈ ۋەزۈپۈلەرنۈڭ شەكلۈ پەرقلۈق بولغان. جۈملۈدۈن: ېەر-خوتۇنلۇق تۇرمۇشتا ھەر جۈنسنۈڭ پەرقلۈق ېالاھۈدۈلۈكلۈرۈ دۈققەتكە ېېلۈنۈپ ۋەزۈپە تەقسۈم قۈلۈنغان. مەسۈلەن: ېانۈلارغا بالۈلارنۈ ېېمۈتۈش ۋەزۈپۈسۈ، ېاتۈلارغا ېانۈلارنۈڭ ماددۈي ېېھتۈياجۈنۈ قامداش ۋەزۈپۈسۈ يۈكلەنگەن. ېاېۈلۈنۈ بېقۈش ۋەزۈپۈسۈ ېەرلەرگە، ېاېۈلۈنۈڭ ېامانەتدارلۈق ۋەزۈپۈسۈ ېاياللارغا يۈكلەنگەن.
پۈتۈن بۇ ۋەزۈپۈلەرنۈ تونۇپ لايۈق رەۋۈشتە ېادا قۈلۈش ېۈچۈن يېتەرلۈك دەرۈجۈدە ېۈلۈم بولمۈسا بولمايدۇ. ېاللاھ ېاتا قۈلغان قابۈلۈيەتلەرنۈ توغرا ېۈشلۈتۈپ ياخشۈ نەتۈجۈلەرنۈ قولغا كەلتۈرۈش ېۈچۈن سەۋۈيە بولمۈسا بولمايدۇ. بۇ سەۋەبتۈن دۈنۈمۈز ھەر ېۈككۈ جۈنسقا ېۈلۈم تەلەپ قۈلۈشنۈ پەرز قۈلغان. سەۋۈيەسۈنۈ ېۆستۈرۈشنۈ زۆرۈر قۈلغان.
ېەھۋال مۇشۇنداق تۇرۇقلۇق جەمېۈيەتتە قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇشقا ېۇنچە ېەھمۈيەت بېرۈلمۈگەنلۈكۈ، ھەتتا سەل قارالغانلۈقۈ ېۈچۈن مەن بۇ يازمامدا قۈز پەرزەنتلەرنۈ ېوقۇتۇشنۈڭ مۇھۈملۈقۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويۇشقا تۈرۈشۈمەن. قۈزلارنۈ ېوقۇتۇپ ھەر ساھەدە ېۈلۈم ېەھلۈ قۈلۈپ يېتۈشتۈرۈشنۈڭ ېەھمۈيۈتۈنۈ ېۈلمۈي بۈر شەكۈلدە ېوتتۇرۈغا قويۇش ېۈچۈن مۇناسۈۋەتلۈك ېايەت ۋە ھەدۈسلەرنۈڭ نۇرۈ ېاستۈدا ېالدۈ بۈلەن ھەر ېۈككۈ جۈنسۈنۈڭ ېورتاق ېالاھۈدۈلۈكۈ، ېورتاق ۋەزۈپۈسۈ، ېورتاق مەسېۇلۈيۈتۈ ۋە ېورتاق ېېھتۈياجۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويۈمەن، ېاندۈن قۈزلارنۈ ېوقۇتۇشنۈڭ ېەھمۈيۈتۈ ۋە پايدۈلۈرۈ ېۈستۈدە توختۈلۈمەن.
تۈرۈشچانلۈق بەندۈدۈن، مۇۋەپپەقۈيەت ېاللاھدۈندۇر.

1- ېۈنسان ھۆرمەتلۈك مەخلۇقتۇر
ېاللاھ تاېالا مۇنداق دەيدۇ:
«وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي ژدَمَ وَچَمَلْنَاھُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَچْرِ وَرَزَقْنَاھُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَگَّلْنَاھُمْ ىَلَۈ كَڭِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْگِيلًا»
«شۈبھۈسۈزكۈ، بۈز ېادەمنۈڭ ېەۋلادۈنۈ ھۆرمەتلۈك قۈلدۇق. ېۇلارنۈ قۇرۇقلۇقتا ۋە دېڭۈزدا توشۇدۇق. ېۇلارغا پاك رۈزۈقلارنۈ ېاتا قۈلدۇق. ېۇلارنۈ نۇرغۇن مەخلۇقاتۈمۈزدۈن ېۈستۈن قۈلدۇق»- ېۈسرا 17/70.
ېاللاھ تاېالا بۇ ېايەتتە ېەر-ېايال دەپ ېايرۈماستۈن ېادەم ېەۋلادۈ بولغان ېۈنسانلارنۈ ھۆرمەتلۈك قۈلغانلۈقۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويۈدۇ. بۇ ھۆرمەتنۈڭ نېمە ېۈكەنلۈكۈنۈ باشقا ېايەتلەردە بايان قۈلۈدۇ. مۇناسۈۋەتلۈك بەزۈ ېايەتلەر مۇنداق:
«ھُوَ الَّۇِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْۆَرْگِ جَمِيىًا ڭُمَّ اسْتَوَۈ إِلَۈ السَّمَاءِ فَسَوَّاھُنَّ سَبْىَ سَمَاوَاتٍ وَھُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ ىَلِيمٌ»
«ېاللاھ شۇنداق زاتكۈ، زېمۈندۈكۈ نەرسۈلەرنۈڭ ھەممۈسۈنۈ سۈلەرنۈڭ مەنپەېەتۈڭلار ېۈچۈن ياراتتۈ، ېاندۈن ېاسمانلارغا يۈزلۈنۈپ ېۇلارنۈ يەتتە ېاسمان قۈلۈپ مۇستەھكەم ېورۇنلاشتۇردۈ. ېۇ، ھەر نەرسۈنۈ بۈلگۈچۈدۇر»- بەقەرە 2/29.

«اللَّھُ الَّۇِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَچْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيھِ بِۆَمْرِھِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَگْلِھِ وَلَىَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ. وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْۆَرْگِ جَمِيىًا مِنْھُ إِنَّ فِي ۇَلِكَ لَژيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»
«ېاللاھ شۇنداق زاتكۈ، سۈلەرگە دېڭۈزنۈ بويسۇندۇرۇپ بەردۈ. ېاللاھ بۇنۈ، ېۆزۈ بېكۈتۈپ قويغان قانۇنلار بويۈچە دېڭۈزدا كېمۈلەرنۈڭ يۈرۈشۈ ېۈچۈن، سۈلەرنۈڭ ېاللاھنۈڭ پەزلۈدۈن تەلەپ قۈلۈشۈڭلار ېۈچۈن ۋە شۈكۈر قۈلۈشۈڭلار ېۈچۈن قۈلدۈ. ېاللاھ يەنە ېاسمانلاردۈكۈ ۋە زېمۈندۈكۈ نەرسۈلەرنۈڭ ھەممۈسۈنۈ ېۆز تەرۈپۈدۈن بۈر ېۈنېام سۈپۈتۈدە سۈلەرگە بويسۇندۇرۇپ بەردۈ. بۇنۈڭدا تەپەككۇر قۈلۈدۈغان قەۋم ېۈچۈن ھەقۈقەتەن ېايەتلەر بار»- جاسۈيە 45/12-13.

«وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَىْبُدُونِ»
«مەن جۈن ۋە ېۈنسانلارنۈ ماڭا قۇللۇق قۈلۈشلۈرۈ ېۈچۈنلا ياراتتۈم»- زارۈيات 51/56.
بۇ ېايەتلەر دالالەت قۈلۈدۇكۈ، ېاللاھ تاېالا بارلۈق مەخلۇقاتلارنۈ ېۈنساننۈڭ مەنپەېەتۈ ېۈچۈن، ېۈنساننۈ پەقەتلا ېۆزۈگە (ېاللاھقا) قۇللۇق قۈلۈشۈ ېۈچۈن ياراتقان. مانا بۇ ېاللاھ تاېالانۈڭ ېۈنسانغا قۈلغان ھۆرمۈتۈدۇر.
تېخۈمۇ ېوچۇق ېېيتقاندا ېاللاھ تاېالا ېالدۈ بۈلەن كاېۈناتتۈن ېۈبارەت بۇ مېھمانخانۈنۈ يارۈتۈپ ېۇنۈ بارلۈق نازۇنېمەتلەر بۈلەن بېزۈگەندۈن كېيۈن ېۈنساندۈن ېۈبارەت مېھماننۈ ېۇ نازۇنېمەتلەردۈن پايدۈلۈنالايدۈغان قابۈلۈيەتتە يارۈتۈپ، ېۇنۈ بۇ مېھمانخانۈغا باشلاپ، ېۇ نېمەتلەردۈن بەھرۈمەن بولۇشۈ ېۈچۈن «قېنۈ مەرھەمەت!» دېگەن. شۇنداقلا ېۇنۈ ېۆزۈگە ېوخشاش مەخلۇققا، بەلكۈدە ېۆزۈدۈن تۆۋەن نەرسۈلەرگە قۇللۇق قۈلۈپ مەزكۇر «ھۆرمەت» ۈنۈ ېاياغ ېاستۈ قۈلماسلۈقۈ ېۈچۈن قايتا-قايتا ېاگاھلاندۇرغان. ېەكسۈچە ېۆزۈگە (ېاللاھقا) قۇللۇق قۈلۈپ ېەركۈنلۈكنۈڭ ېەڭ يۇقۈرۈ سەۋۈيەسۈگە چۈقۈشقا بۇيرۇغان.

ېۈنسان ېەنە شۇ ېۈلاھۈ ېەمۈر-پەرمانلارغا بويسۇنغاندۈلا ېۆزۈنۈڭ ېۈنسانلۈق ېۈززەت-ھۆرمۈتۈنۈ ساقلاپ ياشۈيالايدۇ، شۇنداقلا ېۈلاھۈي ېۈمتۈھاندۈن ېۆتۈپ ېۇ دۇنيادۈكۈ ېەبەدۈي ھاياتۈنۈڭ جەننەتتە باشلۈنۈپ، جەننەتتە داۋاملۈشۈشۈنۈ كاپالەت ېاستۈغا ېالغان بولۈدۇ. مانا بۇ «ھۆرمەت» تە ېەر، ېايال پەرقۈ يوق.

2- ھۆرمۈتۈنۈ ساقلاش ېۈنسان قېلۈشنۈڭ شەرتۈدۇر
ېاللاھ تاېالا مۇنداق دەيدۇ:
«وَإِۇْ تَۆَۇَّنَ رَبُّكُمْ لَېِنْ شَكَرْتُمْ لَۆَزِيدَنَّكُمْ وَلَېِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ ىَۇَابِي لَشَدِيدٌ»
«ېۆز ۋاقتۈدا رەببۈڭلار: ‹ېەگەر شۈكۈر قۈلساڭلار، سۈلەرگە تېخۈمۇ كۆپ بېرۈمەن. ېەگەر تۇزكورلۇق قۈلساڭلار، بۈلۈپ قويۇڭلاركۈ ېازابۈم بەك قاتتۈقتۇر!› دەپ جاكارلۈغان ېۈدۈ»- ېۈبراھۈم 14/7.
بۇ ېايەت يۇقۈرۈدا زۈكۈر قۈلۈنغان «ھۆرمەت» نۈ ساقلاش، داۋاملاشتۇرۇش ۋە تېخۈمۇ كۆپ ھۆرمەت كۆرۈشنۈڭ يولۈنۈ كۆرسۈتۈپ بېرۈدۇ. بۇ يول مەزكۇر نېمەتلەرگە شۈكۈر قۈلۈشتۈن ېۈبارەتتۇر. «شۈكۈر»نۈڭ مەنۈسۈ شۈكۈر سۆزۈنۈ تەلەپپۇز قۈلۈش ېەمەس، بەلكۈدە نېمەت بەرگۈچۈنۈ تونۇش، سۆز ۋە ھەرۈكۈتۈ بۈلەن مۈننەتدار ېۈكەنلۈكۈنۈ ېۈپادۈلەش، نېمەتتۈن نېمەت بەرگۈچۈ رازۈ بولۈدۈغان شەكۈلدە بەھرۈمەن بولۇش قاتارلۈقلاردۈن ېۈبارەتتۇر.

ماقالۈمۈزنۈڭ «ېۈنسان ھۆرمەتلۈك مەخلۇقتۇر» دېگەن بۆلۈمۈدە زۈكۈر قۈلۈنغان ېايەتلەردۈن ېېنۈق بۈلۈنۈدۇكۈ، ېۈنساننۈڭ نەزەرۈيە جەھەتتۈن ېۈچ، ېەمەلۈيەت جەھەتتۈن ېۈچ بولۇپ جەمۈ 6 ۋەزۈپۈسۈ بار:
ېا- نەزەرۈيە جەھەتتۈكۈ ېۈچ ۋەزۈپۈسۈ:
1- ېۆزۈنۈ تونۇش، 2- كاېۈناتنۈ تونۇش، 3- ېاللاھنۈ تونۇش.
ېە- ېەمەلۈيەت جەھەتتۈكۈ ېۈچ ۋەزۈپۈسۈ:
1- توغرا يولدا مېڭۈش ۋە ېۆزۈ بۈر ېەزاسۈ بولغان ېۈنسانۈيەتنۈڭ توغرا يولدا مېڭۈشۈغا ھەسسە قوشۇش، 2- كاېۈناتتۈكۈ نازۇنېمەتلەردۈن توغرا شەكۈلدە پايدۈلۈنۈش، ېۆزۈنۈڭ ۋە پۈتكۈل ېۈنسانۈيەتنۈڭ كاېۈناتتۈكۈ نەرسۈلەرگە زۈيان يەتكۈزمەستۈن ېۇلاردۈن رۇخسەت قۈلۈنغان داېۈرە ېۈچۈدە پايدۈلۈنۈشۈغا يول ېېچۈش خۈزمۈتۈگە بۈر كۈشۈلۈك ھەسسە قوشۇش، 3- ېاللاھقا لايۈق رەۋۈشتە قۇللۇق قۈلۈش، ېۆزۈنۈڭ ۋە بارلۈق ېۈنسانۈيەتنۈڭ ېاللاھقۈلا قۇللۇق قۈلۈش شاراېۈتۈنۈ يارۈتۈشقا تۈرۈشۈش.
مانا بۇ ېالتە تۈرلۈك ۋەزۈپۈنۈ ېادا قۈلغانلۈق يۇقۈرۈدۈكۈ نېمەتلەرگە شۈكۈر ېېيتقانلۈق بولۈدۇ.


3- ۋەزۈپۈنۈ تونۇش ۋە ېادا قۈلۈش ېۈچۈن ېۈلۈم شەرت
ېۈنسان بۇ دۇنياغا بۈكار يارۈتۈلمۈغان، ېەكسۈچە ېۇ قۇللۇق ۋەزۈپۈسۈنۈ ېادا قۈلۈش ېۈچۈن يارۈتۈلغان. ېۇ ۋەزۈپۈنۈ تونۇش ۋە لايۈق رەۋۈشتە ېادا قۈلۈش ېۈچۈن كېرەكلۈك دەرۈجۈدە ېۈلۈم بولمۈسا بولمايدۇ. ېەھۋال مۇشۇنداق بولغانلۈقۈ ېۈچۈن ېاللاھ تاېالا تۇنجۈ نازۈل قۈلغان ۋەھيۈسۈنۈ «ېوقۇ!» بۈلەن باشلۈغان، شۇنداقلا ېۇ ۋەھۈيدە پۈتۈن ېۈلۈم-پەنلەرنۈ ېوقۇشقا، ېۆگۈنۈشكە، ۋە قانات يايدۇرۇشقا بۇيرۇغان. ېۇ ۋەھۈي (تەرجۈمۈسۈ) مۇنداق:
«ياراتقان رەببۈڭنۈڭ ېۈسمۈ بۈلەن ېوقۇ! ېۇ ېۈنساننۈ يېپۈشقاق بۈر قاندۈن ياراتتۈ. ېوقۇ! رەببۈڭ ېەڭ سېخۈيدۇر. ېۇ شۇنداق زاتكۈ، قەلەم بۈلەن ېۆگەتتۈ، ېۈنسانغا ېۇنۈڭ بۈلمۈگۈنۈنۈ ېۆگەتتۈ»- ېەلەق 96/1-5.
ېاللاھ تاېالا بۇ ۋەھۈيۈسۈدە پۈتكۈل ېۈلۈملەرنۈ ېوقۇشقا ۋە بارلۈق ھۈنەرلەرنۈ ېۆگۈنۈشكە بۇيرۇغان. مەن بۇنۈ «ېۈلۈم ھەقۈقۈي يېتەكچۈدۇر» دېگەن ماقالەمدە تەپسۈلۈي ېوتتۇرۈغا قويدۇم. بۇ ماقالۈدە ېۇنۈ تەكرارلۈمايمەن. ېەكسۈچە بۇ يەردە باشقا ېايەت ۋە ھەدۈسلەرنۈڭ نۇرۈ ېاستۈدا سۆزۈمنۈ داۋاملاشتۇرۈمەن. شۇنۈڭ ېۈچۈن ېاللاھ تاېالانۈڭ مۇھەممەد ېەلەيھۈسسالامغا تۇنجۈ نازۈل قۈلغان ېەنە شۇ ۋەھۈي ھەققۈدۈكۈ ېۈزاھلۈرۈمنۈ بۈلمەكچۈ بولغانلار مەزكۇر ماقالەمنۈ ېوقۇپ باققايلار.

ېاللاھ تاېالا مۇنداق دەيدۇ:
«قُلْ ھَلْ يَسْتَوِي الَّۇِينَ يَىْلَمُونَ وَالَّۇِينَ لَا يَىْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَۇَكَّرُ ۆُولُو الْۆَلْبَابِ»
«…ېۈ مۇھەممەد! ېېيتقۈنكۈ: ‹بۈلۈدۈغانلار بۈلەن بۈلمەيدۈغانلار ېوخشاش بولامدۇ؟› بۇنۈ پەقەت ساغلام ېەقۈل ېۈگۈلۈرۈ چۈشۈنۈدۇ»- زۇمەر 39/9.

دېمەككۈ، ېۈسلام دۈنۈ ېۈلۈم ېۈزدەشنۈ ېەر-ېايال ھەر مۇسۇلمانغا پەرز قۈلغان، بەلكۈدە جەننەت يولۈنۈڭ ېۈلۈم تەلەپ قۈلۈش ېۈكەنلۈكۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويغان. رەسۇلۇللاھ ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دەيدۇ:
«ېۈلۈم تەلەپ قۈلۈش ېەر-ېايال پۈتكۈل مۇسۇلمانغا پەرزدۇر»- بۇخارۈ رۈۋايەت قۈلغان.
«كۈم ېۈلۈم تەلەپ قۈلۈش يولۈغا كۈرۈدۈكەن، ېاللاھ ېۇنۈڭغا جەننەتنۈڭ يولۈنۈ ېاسانلاشتۇرۈدۇ»- ېەبۇ داۋۇد ۋە تۈرمۈزۈلەر رۈۋايەت قۈلغان.

4- ېۈلۈم تەلەپ قۈلۈشنۈڭ پەرلۈكۈدە قۈز، ېوغۇل پەرقۈ يوق
يۇقۈرۈدۈكۈ ېايەت-ھەدۈسلەردە بولمۈسۇن. مۇناسۈۋەتلۈك باشقا ېايەت-ھەدۈسلەردە بولمۈسۇن ېۈلۈم ېوقۇشقا تەشۋۈق قۈلۈدۈغان، ېۈلۈم ېوقۇشقا ېەمۈر قۈلۈدۈغان، ېۈلۈم ېوقۇشنۈ پەرز قۈلۈدۈغان ھېچبۈر ېايەتتە ياكۈ ھېچبۈر ھەدۈستە قۈز-ېوغۇل پەرقۈ يوقتۇر. چۈنكۈ يۇقۈرۈدۈكۈ ۋەزۈپۈلەرنۈ تونۇش ۋە مەجبۇرۈيەتلەرنۈ ېادا قۈلۈش ېەر-ېايال ېايرۈماستۈن پۈتكۈل ېۈنسانۈيەتكە پەرزدۇر.

مانا بۇ نۇقتۈدۈن ېېيتقاندا ېوغۇل بالۈلارنۈ ېوقۇتۇش قانچۈلۈك مۇھۈم بولسا قۈز بالۈلارنۈ ېوقۇتۇشمۇ شۇنچۈلۈك مۇھۈمدۇر، ھەتتا تېخۈمۇ مۇھۈمدۇر. چۈنكۈ قۈزلار ېاېۈلە قۇرۈدۇ. ېاېۈلە بالۈلارنۈڭ ېۈپتۈداېۈي مەكتۈپۈ ھېسابلۈنۈدۇ. قۈزلار ېانا نامزاتۈدۇر. ېانۈلار بالۈلارنۈڭ تۇنجۈ ېۇستازۈ، دەسلەپكۈ تەربۈيەچۈسۈ ۋە ېاۋۋالقۈ يېتەكچۈسۈ بولۈدۇ.

ېانۈلارنۈڭ پەرزەنتلۈرۈنۈ ېۈنچۈكە، ېەستايۈدۈل تەربۈيۈلەپ، زېرۈكمەي-تېرۈكمەي ېۆگۈتۈپ، بار-يوقۈنۈ ېۇلارغا ېاتاپ ېۇلارنۈ سۈپەتلۈك، ياراملۈق ېەۋلاد قۈلۈپ يېتۈشتۈرۈش ېۈچۈن يېتەرلۈك دەرۈجۈدە ېۈلۈملۈك بولۇشلۈرۈ شەرتتۇر.
باشقۈچە قۈلۈپ ېېيتقاندا بۈر قۈزنۈڭ ېاتا-ېانۈسۈ ېۈچۈن «سالۈھ پەرزەنت»، يولدۈشۈ ېۈچۈن «ۋاپادار جورا»، بالۈلۈرۈ ېۈچۈن «ياخشۈ ېۇستاز»، جەمېۈيۈتۈ ېۈچۈن «ېوبدان ېايال» بولۇشنۈڭ بۈردۈنبۈر يولۈ ېۇنۈڭ ھەر جەھەتتۈن ېۈلۈملۈك بولۇشۈدۇر، خالاس.



5- قۈزلارنۈ ېوقۇتۇشنۈڭ ېەھمۈيۈتۈ ۋە بۈر قۈسۈم پايدۈلۈرۈ

يۇقۈرۈدا ېوتتۇرۈغا قويۇلغاندەك قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇشنۈڭ ېەھمۈيۈتۈ چوڭ، پايدۈلۈرۈ كۆپتۇر. ېۇلارنۈڭ بۈر قۈسمۈ مۇنداق:

1- ېۈلۈملۈك ېايالكۈندۈلۈك ھاياتۈدا خۇشال، ېاېۈلۈسۈ بەختلۈك، ېاتا-ېانا ۋە ېۇرۇق-تۇغقانلۈرۈ خاتۈرجەم ياشايدۇ. شۇنۈڭ ېۈچۈن قۈزلارنۈ ېوقۇتۇپ كەلگۈسۈنۈڭ «ېۈلۈملۈك ېايال» لۈرۈ قۈلۈش كېرەك.

2- ېۈلۈملۈك ېايالنۈڭ بالۈلۈرۈ ھاياتۈدا يولۇقۈدۈغان ېەگرۈ-توقايلۈقلاردا تېڭۈرقۈمايدۈغان بولۇپ يېتۈشۈدۇ. شۇنۈڭ ېۈچۈن قۈزلارنۈ ېوقۇتۇپ كەلگۈسۈنۈڭ «ېۈلۈملۈك ېانا» لۈرۈ قۈلۈش لازۈم.

3- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش ېۇنۈڭغا شەرەپلۈك ياشاش يولۈنۈ ېۆگەتكەنلۈكتۇر، ېۇنۈ دۈنۈ جەھەتتۈن خەدۈچە، ېاېۈشە ۋە فاتۈمە رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇننە ېانۈلۈرۈمۈزنۈڭ يولۈغا، مۈللۈي جەھەتتۈن ېاماننۈساخان ۋە نۇزۇگۇملارنۈڭ يولۈغا باشلۈغانلۈقتۇر.

4- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش ېۇنۈ دۈنۈ جەھەتتۈن بۈدېەت ۋە خۇراپاتتۈن، دۇنيالۈق جەھەتتۈن پېقۈرلۈق ۋە موھتاجلۈقتۈن ساقلاپ قالغانلۈقتۇر.

5- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش كەلگۈسۈنۈڭ ېۈمۈدۈ بولغان ېۆسمۈرلەرنۈڭ «ياخشۈ ېۈنسان»، «ياراملۈق ېۇيغۇر»، «تەقۋادار مۇسۇلمان» بولۇپ يېتۈشۈ ېۈچۈن ېەڭ چوڭ مەبلەغ سالغانلۈقتۇر.

6- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش دۈنۈ تەۋەررۈكلۈرۈمۈزنۈڭ ۋە مۈللۈي ېەنېەنۈلۈرۈمۈزنۈڭ ساقلۈنۈپ قۈلۈشۈغا غەيرەت قۈلغانلۈقتۇر.

7- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش  ېۇنۈ توغرا دۇنيا قاراش ېۈستۈدە تۇرغۇزغانلۈقتۇر، ېۇنۈڭغا كۈشۈلۈك ۋە كۈملۈك قازاندۇرغانلۈقتۇر، قۈسقۈسۈ ېۇنۈ ھايۋانۈيەت زېمۈنۈغا چۈشۈپ كەتمەستۈن ېۈنسانۈيەت ېاسمۈنۈدا تۇرۇپ، شۇ يەردە شەرەپ ۋە ھۆرمەت بۈلەن ياشاشقا تەييارلۈغانلۈقتۇر.

8-قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش ېۇنۈڭغا بۈز ېاتا- ېانۈمۈزدۈن مۈراس ېالغان ېۈپپەت-نومۇس، شەرم-ھايا، غۇرۇر-ۋۈجدان قاتارلۈق ېالۈي خۈسلەتلەرنۈ مۈراس قالدۇرغانلۈقتۇر.

9- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش كەلگۈسۈ جەمېۈيەتتە ېەرلەرنۈڭ ېۆز ساھەسۈدە مۇۋەپپەقۈيەت قازۈنۈشۈغا تەييارلۈق قۈلغانلۈقتۇر. چۈنكۈ «ھەر مۇۋەپپەقۈيەت قازانغان ېەرنۈڭ يېنۈدا بۈر پۈداكار ېايال بولۈدۇ». بۇ «نامسۈز قەھرۈمان» ېۇ ېەرنۈڭ ېانۈسۈ ياكۈ ېايالۈ ۋە ياكۈ ېاچا-سۈڭلۈسۈدۇر.

10- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش ېۇنۈ مەنۈۋۈ جەھەتتۈن تەربۈيۈلۈگەنلۈك، شۇنداقلا ېۇنۈ ېاتا قۈلغان ېاللاھقا شۈكۈر ېېيتقانلۈقتۇر.

11- قۈز بالۈنۈ ېوقۇتۇش ېۇنۈڭغا لايۈق رەۋۈشتە ېاتا-ېانۈلۈق قۈلغانلۈقتۇر.
ېاللاھ تەۋپۈق ۋە ھۈدايەت بەرگەي  .




مەنبە  :   مۇسۇلمانلار تورۈ    -   ماقالۈلار سەھۈپۈسۈ

ېەلسۈھەت

ناھايتۈ ېەھمۈيەتلۈك تۈما بوپتۇ قېرۈندۈشۈم.  رەھمەت سۈزگە! مەنمۇ بۈر ېاېۈلۈنۈڭ تۈۋرۈكۈ، پەرزەنۈتلۈرۈمۈزنۈڭ تەربۈيەچۈسۈ بولمۈش شۇ قۈز - ېاياللۈرۈمۈزنۈڭ ېەخلاق، ېەقۈل، ېۈتۈقاد .... بۈلۈملۈرۈدۈن خەۋەردار بۇلۈشۈ كەلگۈسۈ پەرزەنۈتلۈرۈمۈزنۈڭ ېەقۈلۈق، ېۈتۈقادلۈق چوڭ بۇلۇپ مۈللەت ۋە دۆلەتنۈڭ تەرەقۈياتۈ ېۈچۈن زور ېۈشلارنۈ قۈلۈشۈنۈڭ ېاساسۈ دەپ قارايمەن.

bugaltir

ېاياللارنۈڭ ساپاسۈ مۈللەتنۈڭ ساپاسۈنۈ بەلگۈلەيدۇ



ېانا بۈز ېۈنسانلارنۈڭ كۆرگۈلۈ بولۈدۈغان ېۈلاھۈمۈز ، ېۇنۈڭ تەسۈرۈ مەڭگۈلۈك ۋە ېومۇميۈزلۈك بولۈدۇ .

ېاېۈلە ــــ  بۈر ېادەمنۈڭ ېەخلاق ــ پەزۈلۈتۈنۈڭ يارۈتۈلۈشۈدۈكۈ تۇنجۈ ، شۇنداقلا ېەڭ مۇھۈم مەكتەپ . دەل ېاشۇ ېاېۈلۈدە ھەر بۈر ېادەم ېەڭ ياخشۈ ياكۈ ېەڭ يامان ېەخلاقۈي چېنۈقۈشقا ېۇچرايدۇ .
ېاېۈلۈدە ېاساسلۈقۈ بۈر ېادەمنۈڭ قەلبۈ ېېچۈلۈشقا ، ېادەتلۈرۈ پەيدا بولۇشقا ، ېەقلۈ ېويغۈنۈشقا ، ېېسۈل ياكۈ قەبۈھ ېەخلاق ــ پەزۈلۈتۈ دەسلەپكۈ قەدەمدە شەكۈللۈنۈشكە باشلايدۇ .
مۈللەتنۈڭ گۈللۈنۈشۈ يەسلۈدۈن باشلۈنۈدۇ . شۇنۈڭ ېۈچۈن ، بالۈلارنۈ تەربۈيلەيدۈغان كۈشۈلەرنۈڭ كۆرسۈتۈدۈغان تەسۈرۈ ھۆكۈمەتنۈ باشقۇرۈدۈغان كۈشۈلەرنۈڭ كۆرسۈتۈدۈغان تەسۈرۈدۈنمۇ چوڭقۇر بولۈدۇ .
شەخۈسنۈڭ ھاياتۈدا ېاېۈلۈسۈدۈكۈ ياخشۈ باشلۈنۈش ۋە تەقدۈم قۈلۈش روھۈ بولمايدۈغان بولسا ، ېۇنۈڭ ېەخلاقۈ پەقەت ساختا نۈقابقا ېورالغان ېەخلاق ــ پەزۈلەتتۈنلا ېۈبارەت بولۇپ قالۈدۇ .
ېۆز پەرزەنتۈگە مېھرۈ بولمۈغان كۈشۈنۈڭ ېۈنسانۈيەتكە بولغان ھەقۈقۈي مېھۈر - مۇھەببەتنۈ ېۈپادۈلۈيەلۈشۈ مۇمكۈن ېەمەس .
ېاېۈلە مەدەنۈيلۈككە ېەڭ تەسۈر قۈلۈدۈغان مەكتەپ . چۈنكۈ ، مەدەنۈيلۈكنۈڭ ېۆزۈ ېاخۈرقۈ ھېسابتا شەخس مەشۈق قۈلۈدۈغان مەسۈلۈگە ېايلۈنۈدۇ . جەمېۈيەتنۈڭ ھەر بۈر ېەزاسۈنۈڭ ياش ــ ېۆسمۈرلۈك مەزگۈلۈدە ېالغان ياخشۈ ياكۈ يامان تەربۈيۈسۈ جەمېۈيەتنۈڭ پۈتكۈل مەدەنۈيلۈك دەرۈجۈسۈنۈڭ يۇقۈرۈ - تۆۋەنلۈكۈنۈ بەلگۈلەيدۇ .
مۈلتوب : « سەھەر شۇ كۈندۈن ېالدۈن بۈشارەت بەرگەندەك ، بالۈلۈق دەۋر بۈر ېۆمۈردۈن ېالدۈن بۈشارەت بېرەلەيدۇ » دېگەنۈدۈ .
قەدۈمكۈ يۇناننۈڭ مۇنداق ېەقلۈيە سۆزۈ بار : « ېەگەر بالۈڭۈزنۈ قۇلغا  تەربۈيلەتكۈزسۈڭۈز ، ېۇنداقتا سۈز بۈر قۇلغا ېەمەس ، ېۈككۈ قۇلغا ېېرۈشۈسۈز . »
گېېورگې خېربېرت : « بۈر ياخشۈ ېانا يۈز نەپەر مەكتەپ ېوقۇتقۇچۈسۈنۈ بېسۈپ چۈشۈدۇ » دېگەنۈدۈ .
ېانا بۈز ېۈنسانلارنۈڭ كۆرگۈلۈ بولۈدۈغان ېۈلاھۈمۈز ، ېۇنۈڭ تەسۈرۈ مەڭگۈلۈك ۋە ېومۇميۈزلۈك بولۈدۇ .
تۇرسۈ : « مەيلۈ سۈز قانچە ېۇزق ياشاڭ ، تۇنجۈ يۈگۈرمە يۈل سۈزنۈڭ ھاياتۈڭۈزنۈڭ تەڭ يېرۈمۈ بولۈدۇ » دېگەنۈدۈ .
فرانسۈيەنۈڭ : « ېاياللار بولمۈسا ، ېەرلەر مەڭگۈ ېۈش كۆرمۈگەن كۈچۈك بالا بولۇپ قېلۈۋېرۈدۇ » دېگەن ماقالۈ بار .
بۈر ېاېۈلۈدە ېەگەر ېانۈنۈڭ ېەخلاق پەزۈلۈتۈ دۇرۇس بولمۈسا ، ېاتۈنۈڭ سۆز ــ ھەرۈكۈتۈ ھەر قانچە مەدەنۈي بولسۈمۇ ، بالۈنۈڭ كېيۈنكۈ ھاياتۈدا ياراملۈق ېادەم بولالۈشۈ تولۈمۇ قۈيۈن .
ېاياللار ېۈنسانۈيەتنۈڭ ېېسۈل ېەخلاق ــ پەزۈلۈتۈنۈ يارۈتۈدۇ . بۇ ېۈش ېۇلارنۈڭ دۇنياغا مەشھۇر رەسۈملەرنۈ سۈزۈشۈ ، ېۆلمەس مەشھۇر ېەدەبۈي ېەسەر ۋە درامۈلارنۈ يېزۈشۈغا قارۈغاندا تېخۈمۇ يارقۈن بولۈدۇ .
ېايال كۈشۈ ېاقۈلانە تەربۈيە ېالغاندۈن كېيۈن ، ېارتۇقچە گۆدەكلۈك قۈلمايدۈغان ۋە يەڭگۈللۈك بۈلەن قارۈغۇلارچە ېۈشۈنۈپ كەتمەيدۈغان بولۇپ ، ېالدۈنۈپ قېلۈشتۈن ېۈنۈملۈك ساقلۈنالايدۈغان بولۈدۇ . ېەخلاق ۋە دۈننۈڭ تەربۈيۈسۈگە  ېېرۈشكەندۈن كېيۈن ، ېۇ ۋۇجۇدۈدۈكۈ سەزگۈ ېەزالارنۈڭ ېېزۈقتۇرۈشۈغا ېۇچرۈمايلا قالماي ، ھەرخۈل تەسۈرلەرنۈ توسۈيالايدۈغان تېخۈمۇ زور كۈچ ۋە ېۈرادۈگە ېۈگە بولۈدۇ .
ېەگەر بۈر مۈللەتنۈڭ ېەخلاقۈ ېەھۋالۈ ېاساسلۈقۈ ېۇلارنۈڭ ېاېۈلۈدە ېالغان تەربۈيۈسۈگە باغلۈق بولسا ، ېۇنداقتا ېاياللارنۈڭ تەربۈيلۈنۈش مەسۈلۈسۈۈ مۈللەتنۈڭ ېۈستۈقبالۈغا مۇناسۈۋەتلۈك مەسۈلە دەپ قارۈلۈشۈ كېرەك .
ېەرلەرنۈڭ ېەخلاق ــ پەزۈلۈيۈتۈ ۋە مەنۈۋۈ كۈچۈ پەقەت ېاياللارنۈڭ ېەخلاقۈي پاكلۈقۈ ۋە زېھنۈي تەربۈيلۈنۈشۈ ېۈچۈدۈلا ېەڭ ېۈشەنچلۈك كاپالەت ۋە مەدەتكە ېېرۈشەلەيدۇ .



مەنبە   :   تور  

شاتۇر

باللۈرۈڭلارنۈ بولۇپمۇ قۈزلۈرۈڭلارنۈ دۈننۈ قويۇپ پەندە كۆپۇرەك ېوقۇتساڭلار،چوڭ ېۈش يوق، نۈكاھسۈز،ھارامدۈن بۈرقانچە نەۋرۈلۈك بولۈسۈلەر ياكۈ شۇ ھارامدۈن بولغان بۈرقانچە نەرۋۈلۈرۈڭۈزنۈ ېۆلتۇرۇپ بۈشۈغا چۈققان بولۈسۈز چۇنۈكۈ قۈزۈڭلار نۈكاھسۈز ھامۈلۈنۈ چۇشۇرۇپ خاتۈرجەم بولۇپ بولغان بولۈدۇ.يۇمشاق باش دەيۇز ېاتا ــ ېانا،ېۈنۈ ــ ېوغۇللار ھېچ ېۈشنۈ بۈلمەي يۇرۈۋۈردۇ.شۇڭا قۈزلۈرۈڭلارنۈ پەندە كۆپرەك ېوقۇتۈۋۈرۈڭلار.