ئۈژمە يۇپۇرمىقى ۋە دىيابىت كىسەلىكى

ئەھكام

	ئۈژمە يۇپۇرمىقنىڭ دىيابىت كىسەلىكىگە بۇلغان تەسىرى تۇغىرىسىدا مۇلاھىزە ئابدۇرىشت ئابدۇقادىر قىسقىچە مەزمۇنى:بۇماقالىدا ئەمىلىي تۇرمۇش داۋامىدا تەجىرىبە قىلىش ئارقىلىق يەكۈلەنگەن يەكۈن،ئېلىپ بىرىلغان قەدەم باسقۇچىلىرى ۋە بەدەندە بولغان ئۆزگىرىشلەر تۇغىرىسىدىكى مەزمۇنلار ئۇتتۇرغا قۇيۇلىدۇ. ئاچقۇچلۇق سۆزلەر:ئۈژمە يۇپۇرمىقى ،دىيابىت كىسەللىكى،تەسىرقىلىش مىخانىزىم ۋە يەكۈن. ئۈژمە يوپۇرمىقى ھەمىمىزىگە تۇنۇشلۇق بۇلغان يوپۇرماق بولۇپ،دورىگەرلىك ساھەسىدە ئىشلىتىپ كىلنمگەن ئەمما خەلىق ئارىسىدا كەڭ كۈلەمدە ئشلىتىپ ئىنسانلار ساقلىقنى ساقلاپ كىلۋاتىدۇ.بۇنىڭ ئارقىسىدا بۇ يەككە ۋە مۇرەككەپ ھالدا خەلىق ئاممىسى ئىچىدە كەڭ كۈلەمدە تارالغان.جەميئەت تەرەقىقياتنىڭ ئۇچقاندەك تەرەققى قىلىشى ئنسانلار تۇرمۇش سەۋيسىنىڭ يۇقىرى كۈتۈرلۈشى ئىستمال سەۋيسنىڭ مۇللشىشى سەۋەبدىن تۈرلۈك كىسەللكلەر كىلىپ چىقۋاتىدۇ.ھازىرىقى زامان قاتىلى دەپ ئاتالغان دىيابىت كىسەللىكى يۇقارىقى تۇرمۇش سەۋەبدىن كىلىپ چىققان كىسەللىك ھىسابلىنىدۇ.يېقىنقى زامانغا كەلىگەندە ئاددى دۇرىلار بىلەن بۇخىل كىسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلۋاتىدۇ. ئۈژمە يۇپۇرمىقى ئۇيغۇر تىبابەت داۋالاش ئىشلىرىدا كەڭ كۈلەمدە ئىشلىتىپ كىلىنمىگەن .ئەمما خەلىق ئارىسدا ئىشلىتىپ كەلگەن دورا بولۇپ تەبىئەت جەھەتىتن سۇغۇق ئاساسلىقى تۇسالغۇلارنى ئېچىش، يەل تارقىتىش،قان ۋە سۈيدۈكتىكى قەنىت مىقدارنى تۈۋەنلىتىش خوسۇسىيەتلىرى بولۇپ،تۇسالغۇ خاراكتىلىك كىسەللىكلەر ،ماددا ئالمىشش قالايمىقانلىشش قاتارلىق بىر قاتار كىسەللىكلەر گە ئىشلىتىلىدۇ. تۈۋەندە ئۈژمە يۇپۇرمىقنىڭ تەسىر قىلىش مىخانىزىمى ۋە ئەمەلىي ئېلىپ بېرلىغان تەجىربىلەر ئۈستىدىكى كۆزقاراشلارنى ئوتتۇرغا قۇيۇپ ئۆتمەكچىمەن. ئاشقازان ئاستى بېزى ئۇرگانىزىمىدىكى قەنىت ماددىسنى سىنتىزلەپ بەدەننى مۇۋاپىق بولغان ئىسقىلىق ئىنىرگىيسى بىلەن تەمىنىلەيدىغان،بەدەنىنىڭ مىتابۇلىزىم پائالىيتنى ياخشىلايدىغان ، ئەزا –تۇقۇلمىلارنىڭ ئوكسىگىن ،قان ۋە ئۇزۇقلۇق بىلەن تەمنىلىنىشى كاپالەتگە ئىگە قىلىدىغان مۇھىم بەزدىن ئىبارەت .بۇ بەزنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىرىشىشى سەۋەبى ۋە بۆرەكنىڭ سۈزۈش ئىقتدارنىڭ تۈۋەنلىششى سەۋەبىدىن كىلىپ چىقىدىغان كىسەللىك ھىسابلىنىدۇ. ئۈژمە يوپۇرمىقىنىڭ كەيپىيات تەسىرى بولسا بەدەنگە كىرگەندىن كىيىن ئۆزنىڭ كەيپىيات تەسىرى بىلەن خىلىتلارنىڭ نۇرمال ھاسىل بولۇشى ۋە ئەزا بەزلەرنىڭ نۇرمال بولغان مىتابولىزىم پائاليىتى ئۈچۈن ياردەم بىرىىدۇ. بۆرەك ۋە شۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئەزالارنىڭ خىلىت ۋە مىزاجنى تەڭشەپ توتۇش رولىنى بىرىدۇ .بو ئارقىلىق ھەر قايسى ئەزالارنى ماسلاشتۇرۇپ بەدەنىنىڭ نۇرمال تەڭپوڭلىقنى ساقلاش ئەمەلگە ئاشورلىدۇ .ماددى تەسىرى جەھەتتىن  تەركىبىدىكى تاننىن ۋە باشقا ماددىلارنىڭ تەسىرى بىلەن يەرلىك ئۇرۇننىڭ مىتابولىزىم پائالىيىتىنى ئەسلىگە كەلتۇرۇپ ئىممۇنىت سىستىمىسىنڭ مۇكەممەل بۇلۇشنى ئىشقا ئاشۇرۇپ دىيابىت كىسەللىكىدىكى قوشومچە كىسەللىك ۋە ئالامەتلەرنىڭ تەدىرجى يوقىلىشىغا تۈرتىكە بولىدۇ . ماددى تەسىرى بولسا بەدەندە نۇرمال بولغان ماددا ئالمىشش شارائىتىنى يارتىپ ئەزالارنىڭ نۇرمال بولغان ئۇزۇقلىنىش زەنجىرنىڭ تەڭپۇڭ ھالەتتە تۇرۇشقا كاپالەتلىك قىلىدۇ.ئاشقازان ئاسىتى بىزىغا تەسىر قىلىپ بەزنىڭ بۇزۇلغان ھۈجەيرە ۋە تۇقۇلمىلارنىڭ ئەسىلىگە كىلىنشى تىزلىتىپ نۇرمال بولغان ئىنسۇلنىڭ ئاجىرلىپ چىقىپ بەدەندىكى ئارتۇق قەنىتنى سىنتىزلەپ قان تۇمۇر ئىچدە قەنىت مىقدارنىڭ يىغىلىپ قېلىشنىڭ ئالىدىنى ئالىدۇ.بۆرەكنىڭ سۈزۈش ئىقتىدارنى ئەسىلىگە كەلتۈرۈپ بۆرەكنىڭ نورمال خىزمەت ئېلىپ بېرىلىشى ئۈچۈن مۇھىت ھازىلاپ بىرىدۇ.بۆرەككە بولغان بېسىمنى يەڭگىلىتىپ سۈيدۈك تەركىبدىكى قەنىت مىقدارنى تۈۋەنلىتدۇ.بۇ دورا يۇقارقى كىسەللىكلەردىن باشقا يەنە يۇقرى قان بېسىمىغا بولغان تەسىرىمۇ ياخشى .بۇ دۇرا دىيابىت كسەللىكىدە كۆپ كۈرلىدىغان كۆپ ئۇسساش ،كۆپ ئىچىش، كۆپ يىيىش ئەھۋاللىرى كۈرنەرلىك ياخشلىندۇ.بەدەن ئېغىرلىقى تەدىرجى ئاشىدۇ. قان ،ۋە سۈيدۈكتىكى قەنىت مىقدارنى مۇقملاشتۇرۇپ دىيابىت كىسىلنىڭ يەڭگلنشى كۈرنەرلىك بولىدۇ. ئۈجمە يۇپۇرمىقى كەڭ يېلىپ بولغاندا ئاندىن ئېلىپ سايە ئۇرۇندا قۇرتۇپ سۇفۇپ قىلىپ تەييارلاپ بىرىلىدۇ. ئېلىپ بېرلغان تەجىرىبە: XX،ئەر،50 ياش ئەتىراپىدا بۇ بىمار دەسلەپتە باشلانغاندا ئۇسساشنىڭ كۆپ بولۇش سەۋەبدىن باشلانغان بۇلۇپ ۋاقتنىڭ ئۇزۇرشى ئارقىسدا باشقا ئالامەتلەرمۇ كۈرۈلىشكە باشلانغان .تەدەرجى بەدەن ئېغىرلىقى چۈشكەن.بۇ ئەھۋالنى سەزگەندىن كىيىن دوختۇرخانىغا كېلىپ تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغاندا سۈيدۈك ۋە قاندا قەنىت ماددىسى چىققان.داۋالىنىش ئارقىلىق كىسەللىك ئەھۋالنى تىزىگلىگەن بولسىمۇ ئەمما بىر نەچچە ئايدىن كىيىن تېخمۇ ئېغىرلىشپ  قاندىكى قەنىت مىقدارى 130ml%دىن ئشىپ كەتكەن.بىمار قېشىمزغا كەلگەندىن كىيىن بۇنڭغا قارتا بىرقاتار دۇرا تەييارلاپ بەرگەن لېكىن ئۈنۈمى كۈرنەرلىك بولمغان خەلىق ئارىسىدىن بۇ دورا رىستىپنى بېلىپ سۇپۇپ قىلىپ 10كۈن ئەتىراپىدا ئىستىماق قىلغاندىن كىيىن بىمارنىڭ ئالامەتلىرنى تەدىرجى ينىكلەشكە باشىلىغان .1ئاي ئەتىراپىدا ئىستىمال قىلغاندىن كىيىن سۈيدۈكتە قەنىت مىقدارى ئازىلىغان ،قاندىكى قەنىت مىقدارى تۈۋەنلىكگەن . يەكۈن. بىرنەچچە بىمارغا تۈۋەندىكى رىتىستىلاردىكى دورىنى تەييارلاپ بەرگەندە كىسەللىك ئەھۋالى خېلى ياخشىلنغان.يەنى رىستىپ تەركىبى :پىلە قۇرتى،ئۈژمە يۇپۇرمىقى ۋە ئۈژمە يىلتزىدىن ئىبارەت. بىمارغا ئىشلەتكەن رىستىپ نۇسخىلىرى؛ 1)پىلە قۇرتى 15گىرام،ئۈژمە يۇپۇرمىقى 20گىرام،ئۈژمە يىلتىزى 15گىرامدىن ئېلىپ ياخىشى لايىقلاشتۇرۇپ تەييار قىلغاندىن كىيىن سۇقۇپ سۇپۇپ قىلىپ كۈندە 2قېتىم ھەر قېتىمدا g5-g7غىچە ئىستىمال قىلىپ بەرسە دىيابىت كىسەللىكنى كۈرنەرلىك ياخشلىتلىدۇ. تەركىبىدىكى پىلە قۇرتنىڭ رۇلى بولسا قان ئايلنىشنى ياخشىلاش ،زەخمىلەنگەن ھۈجەيرە ۋا تۇقۇلمىلارنى ئۇزۇقلۇق بىلەن تەمىن ئىتش،ماددا ئالمىشىشغا يېقىدىن ياردەم بىرىش رۇلى ئارقىلىق بەدەندىكى ئەزالارنىڭ خىزمەتلىرى ئۈچۈن كۈرنەرلىك ياردەم بىرىىدۇ. ئۈژمە يىلتىزى بولسا تۇسالغۇلارنى ئېچىپ سۈيدۈك ھەيدەش، ماددىلارنى بەدەن سىرتىغا چىقىرىش ۋە ئۈژمە يۇپۇرمىقنىڭ تەسىرنى تېخمۇ كۈچەيتىش رولى بار. 2.ئۈژمە يۇپۇرمىقى،قىزىل گۈل ئۇرىقى، شازاندىرانى بىرلىكتە سۇقۇپ چايلىق ئۇرندا ئىچىپ بەرسە ئاشقازان ئاستى بېزى خىزمتنىڭ ئەسىلىگە كىلىشكە ياردەم بېرىدۇ. 3.ئۈژمە سۈينى قاينىتپ ئېلىپ ئۇنىڭغا ئارپادىن سېلىپ ئارپا ئېشى تەييارلاپ بەرسە بەدەننى قۇۋەتلەش بىلەن بىرگەن سۈيدۈك ۋە قاندىكى قەنىت مىقدارنى تۈۋەنلتىدۇ. دىمەك:ئۇيغۇر تىبابىتىدە ئىشلەتمگەن ئەمما خەلىق ئارسىدا كەڭ كۈلەمدە ئىشلتىپ كىنىلگەن يەككە دورىلادىن پادىلىنىپ ئىنسانلارنىڭ ساقلىقى ۋە ساغلاملىقى ئۈچۈن  ياخشى بولغان مۇھىتى ھازىرلاپ مۇ شۇ خىلدىكى  بىر قىسم يەككە دورىلارنىڭ ئىنسانلار ساقلىقىنى ساقلاشتا مۇھىم رول ئوينايدىغان خوسۇسىيتىنى  ماھىرلىق بىلەن تېپىپ، ئىنسانلارنىڭ ساغلاملىقىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە ئىگە قىلىپ ئويغۇر تىبابتىنىڭ تىخىمۇ راۋاجلىنىپ تەرەققى قىلشى ئۈچۈن   بۇ كەسىپنى ئۈگەنگەن ھەر بىر تىببى خادىمنىڭ  ئۆز ئەتىراپىدىكى شەيئىلەردىن ماھىرلىق بىلەن پايدىلىنىپ ئنسانلار ساغلاملىقى ئۈچۈن بىر كىشىلىك تۆھپە قۇشۇشىغا تىرىششى كىرەك .